Dział 3 - Kwalifikacje oficerskie - Wyszkolenie i kwalifikacja członków załóg statków morskich.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2023.1383 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 21 lipca 2023 r.

DZIAŁ  III

Kwalifikacje oficerskie

Rozdział  1

Dział pokładowy w żegludze międzynarodowej

§ 29. W dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej ustala się stanowiska:

1) na poziomie operacyjnym - oficera wachtowego;

2) na poziomie zarządzania:

a) starszego oficera,

b) kapitana.

§  30. 

1. W dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej ustala się dyplomy:

1) oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej;

2) starszego oficera na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000;

3) starszego oficera na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej;

4) kapitana na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000;

5) kapitana żeglugi wielkiej na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej.

2. Wzory dyplomów, o których mowa w ust. 1, określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.

§  31. 

1. Do uzyskania dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej wymagane jest posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie indywidualnych technik ratunkowych, ochrony przeciwpożarowej stopnia podstawowego, elementarnych zasad udzielania pierwszej pomocy medycznej, bezpieczeństwa własnego i odpowiedzialności wspólnej, wykorzystania radaru i ARPA na poziomie operacyjnym, ochrony przeciwpożarowej stopnia wyższego, udzielania pierwszej pomocy medycznej, nautycznego dowodzenia statkiem, świadectwa ogólnego operatora (GMDSS), świadectwa ratownika oraz:

1) ukończenie studiów w MJE typu A lub MJE typu B lub nauki w MJE typu C kształcących co najmniej na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym w specjalności wskazanej w certyfikacie uznania, odbycie 12-miesięcznej nadzorowanej praktyki pływania na statkach morskich w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej, potwierdzonej w wydanym przez MJE zaświadczeniu o zaliczeniu książki praktyk, w tym co najmniej 6-miesięcznej praktyki pływania na morskich statkach handlowych o pojemności brutto 500 i powyżej, oraz zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej albo

2) posiadanie dyplomu oficera wachtowego żeglugi przybrzeżnej, 6-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania w żegludze międzynarodowej na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w dziale pokładowym oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej, albo

3) posiadanie dyplomu szypra 1 klasy żeglugi krajowej albo dyplomu szypra klasy 1 rybołówstwa morskiego, albo dyplomu szypra żeglugi nieograniczonej rybołówstwa morskiego, 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania w żegludze międzynarodowej na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w dziale pokładowym na stanowisku praktykanta pokładowego, młodszego marynarza pokładowego, marynarza wachtowego lub starszego marynarza oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej, albo

4) posiadanie 36-miesięcznej praktyki pływania na statkach morskich w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej na stanowisku praktykanta pokładowego, młodszego marynarza, marynarza wachtowego lub starszego marynarza, w tym co najmniej 12-miesięcy praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej, oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w żegludze międzynarodowej, albo

5) posiadanie dyplomu oficera mechanika wachtowego lub oficera elektroautomatyka okrętowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej, świadectwa marynarza wachtowego, 24-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania w dziale pokładowym na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej, ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej.

2. Praktyka pływania, o której mowa w ust. 1 pkt 1, powinna obejmować udokumentowany w książce praktyk okres pełnienia obowiązków wachtowych na mostku pod nadzorem kapitana albo oficera wachtowego przez co najmniej 6 miesięcy.

3. Praktyka pływania, o której mowa w ust. 1 pkt 2-5, powinna obejmować udokumentowany w zaświadczeniu o pełnieniu wachty nawigacyjnej okres pełnienia obowiązków wachtowych na mostku pod nadzorem kapitana albo oficera wachtowego przez co najmniej 6 miesięcy.

4. Wzór zaświadczenia o pełnieniu wachty nawigacyjnej, o którym mowa w ust. 3, określa załącznik nr 7 do rozporządzenia.

5. Zaświadczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, może obejmować okres nadzorowanej praktyki pływania, realizowanej w innej MJE, pod warunkiem realizacji takiej praktyki zgodnie z książką praktyk i po weryfikacji tej praktyki przez MJE wydającą zaświadczenie.

6. Wzór zaświadczenia o zaliczeniu książki praktyk, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, określa załącznik nr 8 do rozporządzenia.

7. W przypadku braku zaświadczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, wymagane jest posiadanie 36-miesięcznej praktyki pływania na statkach morskich w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej na stanowisku praktykanta pokładowego, młodszego marynarza pokładowego, marynarza wachtowego lub starszego marynarza, w tym co najmniej 12-miesięcy praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej. Praktyka pływania powinna obejmować udokumentowany zgodnie z ust. 3 okres pełnienia obowiązków wachtowych.

§  32. 

1. Do uzyskania dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000 wymagane jest posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie sprawowania opieki medycznej nad chorym, wykorzystania radaru i ARPA na poziomie zarządzania oraz:

1) dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej, 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej na stanowisku oficera wachtowego oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej albo

2) dyplomu kapitana żeglugi przybrzeżnej i dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej, odbycie 24-miesięcznej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej, 6-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej na stanowisku oficera wachtowego nabytej po przyznaniu obu dyplomów oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej.

2. Wymóg ukończenia szkolenia, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy absolwentów MJE typu A lub MJE typu B kształcących na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w specjalności wskazanej w certyfikacie uznania.

§  33. 

1. Do uzyskania dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej wymagane jest posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie sprawowania opieki medycznej nad chorym, wykorzystania radaru i ARPA na poziomie zarządzania oraz:

1) dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej, 18-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej na stanowisku oficera wachtowego, w tym co najmniej 6 miesięcy na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej, ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej albo

2) dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej, 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 3000 i powyżej na stanowisku oficera wachtowego w żegludze międzynarodowej, ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej, albo

3) dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000, 6-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 3000 i powyżej na stanowisku co najmniej oficera wachtowego w żegludze międzynarodowej oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej.

2. Wymóg ukończenia szkolenia, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy absolwentów MJE typu A i MJE typu B kształcących na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w specjalności wskazanej w certyfikacie uznania.

3. Wymóg ukończenia szkolenia i zdania egzaminu, o których mowa w ust. 1 pkt 3, nie dotyczy osoby, która posiada zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w MJE i zdaniu egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej.

§  34. 

1. Do uzyskania dyplomu kapitana na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000 wymagane jest posiadanie:

1) dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000 oraz 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej na stanowisku starszego oficera oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej albo

2) dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej, 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej na stanowisku starszego oficera albo dodatkowej 24-miesięcznej praktyki pływania na morskich statkach handlowych o pojemności brutto 500 i powyżej w żegludze międzynarodowej na stanowisku oficera wachtowego.

2. Wymóg ukończenia szkolenia i zdania egzaminu, o których mowa w ust. 1 pkt 1, nie dotyczy osoby, która posiada zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w MJE i zdaniu egzaminu na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej.

§ 35. Do uzyskania dyplomu kapitana żeglugi wielkiej na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej wymagane jest zdanie egzaminu na ten dyplom oraz posiadanie:

1) dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej, 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych o pojemności brutto 3000 i powyżej w żegludze międzynarodowej na stanowisku starszego oficera albo

2) dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej i dyplomu kapitana na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000 oraz 6-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych o pojemności brutto 3000 i powyżej w żegludze międzynarodowej na stanowisku starszego oficera nabytej po przyznaniu obu dyplomów.

§ 36. Ustala się uprawnienia zawodowe posiadaczy dyplomów w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej:

1) dyplom oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej uprawnia do zajmowania stanowisk:

a) oficera wachtowego - na każdym statku,

b) kapitana - na statku bez własnego napędu;

2) dyplom starszego oficera na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000 uprawnia do zajmowania stanowisk:

a) oficera wachtowego - na każdym statku,

b) starszego oficera - na każdym statku o pojemności brutto poniżej 3000,

c) kapitana:

– na każdym statku o pojemności brutto poniżej 500 w żegludze przybrzeżnej,

– (uchylone),

– na każdym statku bez własnego napędu;

3) dyplom starszego oficera na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej uprawnia do zajmowania stanowisk:

a) oficera wachtowego - na każdym statku,

b) starszego oficera - na każdym statku,

c) kapitana:

– na statku o pojemności brutto poniżej 500 w żegludze przybrzeżnej,

– (uchylone),

– na każdym statku bez własnego napędu;

4) dyplom kapitana na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000 uprawnia do zajmowania stanowisk:

a) oficera wachtowego - na każdym statku,

b) starszego oficera - na każdym statku o pojemności brutto poniżej 3000,

c) starszego oficera - na każdym statku o pojemności brutto 3000 i powyżej pod warunkiem posiadania dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej,

d) kapitana - na każdym statku o pojemności brutto poniżej 3000;

5) dyplom kapitana żeglugi wielkiej na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej uprawnia do zajmowania stanowisk:

a) oficera wachtowego - na każdym statku,

b) starszego oficera - na każdym statku,

c) kapitana - na każdym statku.

Rozdział  2

Dział pokładowy w żegludze przybrzeżnej

§ 37. W dziale pokładowym w żegludze przybrzeżnej ustala się stanowiska:

1) na poziomie operacyjnym - oficera wachtowego;

2) na poziomie zarządzania - kapitana.

§  38. 

1. W dziale pokładowym w żegludze przybrzeżnej ustala się dyplomy:

1) oficera wachtowego żeglugi przybrzeżnej;

2) kapitana żeglugi przybrzeżnej.

2. Wzory dyplomów, o których mowa w ust. 1, określa załącznik nr 9 do rozporządzenia.

§  39. 

1. Do uzyskania dyplomu oficera wachtowego żeglugi przybrzeżnej wymagane jest posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie wykorzystania radaru i ARPA na poziomie operacyjnym, ochrony przeciwpożarowej stopnia wyższego, udzielania pierwszej pomocy medycznej, świadectwa ogólnego operatora (GMDSS), świadectwa ratownika oraz:

1) ukończenie studiów w MJE typu A lub MJE typu B lub nauki w MJE typu C kształcących co najmniej na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym w specjalności wskazanej w certyfikacie uznania, odbycie 12-miesięcznej praktyki pływania na statkach morskich w dziale pokładowym w żegludze przybrzeżnej lub międzynarodowej, potwierdzonej w wydanym przez MJE zaświadczeniu o zaliczeniu książki praktyk, oraz zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w żegludze przybrzeżnej albo

2) posiadanie 36-miesięcznej praktyki pływania na statkach morskich w dziale pokładowym w żegludze przybrzeżnej lub międzynarodowej na stanowisku praktykanta pokładowego, młodszego marynarza, marynarza lub starszego marynarza oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w żegludze przybrzeżnej, albo

3) posiadanie dyplomu szypra 2 klasy żeglugi krajowej oraz 24-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach morskich w dziale pokładowym i zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w żegludze przybrzeżnej.

2. Zaświadczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, może uwzględniać okres nadzorowanej praktyki pływania realizowanej w innej MJE, pod warunkiem realizacji takiej praktyki zgodnie z książką praktyk i po weryfikacji tej praktyki przez MJE wydającą zaświadczenie.

3. Wzór zaświadczenia o zaliczeniu książki praktyk, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, określa załącznik nr 8 do rozporządzenia.

4. W przypadku braku zaświadczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, wymagane jest posiadanie 36-miesięcznej praktyki pływania na statkach morskich w dziale pokładowym w żegludze przybrzeżnej lub międzynarodowej na stanowisku praktykanta pokładowego, młodszego marynarza pokładowego, marynarza wachtowego lub starszego marynarza.

§  40. 

1. Do uzyskania dyplomu kapitana żeglugi przybrzeżnej wymagane jest ukończenie 20 roku życia, posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie wykorzystania radaru i ARPA na poziomie zarządzania, ochrony przeciwpożarowej stopnia wyższego, udzielania pierwszej pomocy medycznej oraz:

1) posiadanie dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej lub dyplomu oficera wachtowego żeglugi przybrzeżnej, 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto powyżej 200 w żegludze przybrzeżnej lub międzynarodowej na stanowisku oficera wachtowego oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w żegludze przybrzeżnej albo

2) posiadanie dyplomu szypra 1 klasy żeglugi krajowej oraz 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o pojemności brutto powyżej 200 na stanowisku kapitana i zdanie egzaminu na poziomie zarzadzania w żegludze przybrzeżnej.

2. Wymóg ukończenia szkolenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie dotyczy absolwentów MJE typu A i MJE typu B kształcących na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w specjalności wskazanej w certyfikacie uznania.

§ 41. Ustala się uprawnienia zawodowe posiadaczy dyplomów w dziale pokładowym w żegludze przybrzeżnej:

1) dyplom oficera wachtowego żeglugi przybrzeżnej uprawnia do zajmowania stanowiska:

a) oficera wachtowego na każdym statku o pojemności brutto poniżej 500 w żegludze przybrzeżnej,

b) kapitana na statku bez własnego napędu o pojemności brutto poniżej 500 w żegludze przybrzeżnej;

2) dyplom kapitana żeglugi przybrzeżnej uprawnia do zajmowania stanowiska:

a) oficera wachtowego na każdym statku w żegludze przybrzeżnej,

b) kapitana:

– na statku o pojemności brutto poniżej 500 w żegludze przybrzeżnej, przy czym na statku pasażerskim - pod warunkiem odbycia 3-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach pasażerskich w charakterze dublera na stanowisku kapitana na tym statku lub 6-miesięcznej praktyki pływania na statkach pasażerskich na stanowisku oficera wachtowego, na którym oficer wachtowy pełnił wachtę na mostku,

– na każdym statku bez własnego napędu.

– (uchylone).

Rozdział  3

Dział pokładowy w żegludze krajowej

§ 42. W dziale pokładowym w żegludze krajowej ustala się stanowiska:

1) szypra 2 klasy w żegludze krajowej;

2) szypra 1 klasy w żegludze krajowej.

§  43. 

1. W dziale pokładowym w żegludze krajowej ustala się dyplomy:

1) szypra 2 klasy żeglugi krajowej;

2) szypra 1 klasy żeglugi krajowej.

2. Wzory dyplomów, o których mowa w ust. 1, określa załącznik nr 10 do rozporządzenia.

§ 44. Do uzyskania dyplomu szypra 2 klasy żeglugi krajowej wymagane jest posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie ochrony przeciwpożarowej stopnia podstawowego, udzielania pierwszej pomocy medycznej, wykorzystania radaru i ARPA na poziomie operacyjnym i świadectwa ratownika oraz:

1) ukończenie studiów w MJE typu A lub MJE typu B lub nauki w MJE typu C kształcących co najmniej na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym w specjalności wskazanej w certyfikacie uznania oraz posiadanie 12-miesięcznej praktyki pływania na statkach morskich w dziale pokładowym albo

2) ukończenie nauki w MJE typu C kształcącej co najmniej na poziomie szypra 2 klasy w żegludze krajowej zgodnie z certyfikatem uznania, posiadanie 12-miesięcznej praktyki pływania w dziale pokładowym oraz zdanie egzaminu na dyplom szypra 2 klasy żeglugi krajowej, albo,

2a) ukończenie nauki w MJE typu C kształcącej co najmniej na poziomie szypra 2 klasy w żegludze krajowej zgodnie z certyfikatem uznania, posiadanie dyplomu zawodowego w zawodzie technik nawigator morski oraz 12-miesięcznej praktyki pływania w dziale pokładowym, albo

3) posiadanie świadectwa starszego marynarza, 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach morskich na stanowisku starszego marynarza oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na dyplom szypra 2 klasy żeglugi krajowej, albo

4) posiadanie dyplomu szypra 2 lub 1 klasy rybołówstwa morskiego i zdanie egzaminu na dyplom szypra 2 klasy żeglugi krajowej, albo

5) posiadanie dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej lub oficera wachtowego żeglugi przybrzeżnej.

§ 45. Do uzyskania dyplomu szypra 1 klasy żeglugi krajowej wymagane jest posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie ochrony przeciwpożarowej stopnia wyższego, udzielania pierwszej pomocy medycznej, wykorzystania radaru i ARPA na poziomie operacyjnym i świadectwa ratownika oraz:

1) dyplomu szypra 2 klasy żeglugi krajowej lub oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej lub oficera wachtowego żeglugi przybrzeżnej, 18-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach morskich o pojemności brutto powyżej 100 w dziale pokładowym na stanowisku oficerskim lub 12-miesięcznej praktyki pływania na stanowisku kapitana na statkach morskich o pojemności brutto powyżej 100 oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na dyplom szypra 1 klasy żeglugi krajowej albo

2) dyplomu szypra 2 klasy żeglugi krajowej lub oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej lub oficera wachtowego żeglugi przybrzeżnej, ukończenie studiów w MJE typu A lub MJE typu B lub nauki w MJE typu C kształcących co najmniej na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym w specjalności wskazanej w certyfikacie uznania, posiadanie 18-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach morskich o pojemności brutto powyżej 100 w dziale pokładowym na stanowisku oficerskim lub 12-miesięcznej praktyki pływania na stanowisku kapitana na statkach morskich o pojemności brutto powyżej 100 oraz zdanie egzaminu na dyplom szypra 1 klasy żeglugi krajowej, albo

3) dyplomu szypra 2 klasy żeglugi krajowej lub oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej lub oficera wachtowego żeglugi przybrzeżnej, ukończenie nauki w MJE typu C kształcącej co najmniej w zakresie szypra 2 klasy w żegludze krajowej zgodnie z certyfikatem uznania, posiadanie 18-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach morskich o pojemności brutto powyżej 100 w dziale pokładowym na stanowisku oficerskim lub 12-miesięcznej praktyki pływania na stanowisku kapitana na statkach morskich o pojemności brutto powyżej 100 oraz zdanie egzaminu na dyplom szypra 1 klasy żeglugi krajowej, albo

4) dyplomu szypra 1 klasy rybołówstwa morskiego lub dyplomu szypra żeglugi nieograniczonej rybołówstwa morskiego i zdanie egzaminu na dyplom szypra 1 klasy żeglugi krajowej, albo,

5) dyplomu kapitana żeglugi przybrzeżnej lub dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000, lub dyplomu starszego oficera na statkach o pojemności brutto 3000 i powyżej, lub dyplomu kapitana na statkach o pojemności brutto od 500 do 3000, lub dyplomu kapitana żeglugi wielkiej.

§ 46. Ustala się uprawnienia zawodowe posiadaczy dyplomów w dziale pokładowym w żegludze krajowej:

1) dyplom szypra 2 klasy żeglugi krajowej uprawnia do zajmowania stanowiska:

a) oficera wachtowego na każdym statku o pojemności brutto poniżej 2000 w żegludze krajowej,

b) kapitana:

– na statku bez własnego napędu o pojemności brutto poniżej 2000 w żegludze krajowej,

– na statku o pojemności brutto poniżej 200 w żegludze krajowej, w tym na statku pasażerskim o pojemności brutto poniżej 50, pod warunkiem odbycia 3-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach pasażerskich w charakterze dublera na stanowisku kapitana albo 6-miesięcznej praktyki pływania jako oficer wachtowy na statkach pasażerskich, na których oficer wachtowy pełni wachtę na mostku;

2) dyplom szypra 1 klasy żeglugi krajowej uprawnia do zajmowania stanowiska kapitana na statku o pojemności brutto poniżej 2000 w żegludze krajowej, w tym na statku pasażerskim o pojemności brutto poniżej 1500, pod warunkiem odbycia 3-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach pasażerskich w charakterze dublera na stanowisku kapitana albo 6-miesięcznej praktyki pływania jako oficer wachtowy na statkach pasażerskich, na których oficer wachtowy pełni wachtę na mostku.

Rozdział  4

Dział maszynowy w żegludze międzynarodowej

§  47. 

1. W dziale maszynowym w specjalności mechanicznej ustala się stanowiska:

1) na poziomie operacyjnym - oficera mechanika wachtowego;

2) na poziomie zarządzania:

a) drugiego oficera mechanika,

b) starszego oficera mechanika.

2. W dziale maszynowym w specjalności elektrycznej ustala się na poziomie operacyjnym - stanowisko oficera elektroautomatyka.

§  48. 

1. W dziale maszynowym w specjalności mechanicznej ustala się dyplomy:

1) oficera mechanika wachtowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej;

2) drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW;

3) drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej;

4) starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW;

5) starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej.

2. W dziale maszynowym w specjalności elektrycznej ustala się dyplom oficera elektroautomatyka okrętowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej.

3. Wzory dyplomów, o których mowa w ust. 1 i 2, określa załącznik nr 11 do rozporządzenia.

§  49. 

1. Do uzyskania dyplomu oficera mechanika wachtowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej wymagane jest posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie indywidualnych technik ratunkowych, ochrony przeciwpożarowej stopnia podstawowego, elementarnych zasad udzielania pierwszej pomocy medycznej, bezpieczeństwa własnego i odpowiedzialności wspólnej, ochrony przeciwpożarowej stopnia wyższego, udzielania pierwszej pomocy medycznej, dowodzenia siłownia okrętową, świadectwa ratownika oraz:

1) ukończenie studiów w MJE typu A lub MJE typu B lub nauki w MJE typu C kształcących co najmniej na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej wskazanej w certyfikacie uznania, odbycie nadzorowanego 12-miesięcznego połączonego szkolenia umiejętności warsztatowych i praktyki pływania na statkach morskich w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej, potwierdzonego w wydanym przez MJE zaświadczeniu o zaliczeniu książki praktyk, w tym co najmniej 6-miesięcznej praktyki pływania na statkach morskich o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej oraz zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej w żegludze międzynarodowej albo

2) posiadanie dyplomu oficera elektroautomatyka okrętowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej oraz dodatkowej 24-miesięcznej praktyki pływania na statkach morskich o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej w żegludze międzynarodowej, albo

3) odbycie 36-miesięcznego połączonego szkolenia umiejętności warsztatowych i praktyki pływania na statkach morskich w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej, z czego nie mniej niż 30 miesięcy praktyki pływania, w tym co najmniej 12 miesięcy praktyki pływania na statkach morskich o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej i 12 miesięcy praktyki pływania na statkach morskich o mocy maszyn głównych 400 kW i powyżej, oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej w żegludze międzynarodowej.

2. Praktyka pływania, o której mowa w ust. 1 pkt 1, powinna obejmować udokumentowany w książce praktyk okres pełnienia obowiązków wachtowych w maszynowni pod nadzorem starszego mechanika albo oficera mechanika wachtowego przez co najmniej 6 miesięcy.

3. Praktyka pływania, o której mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, powinna obejmować udokumentowany w zaświadczeniu o pełnieniu wachty maszynowej okres pełnienia obowiązków wachtowych w maszynowni pod nadzorem starszego mechanika albo oficera mechanika wachtowego przez co najmniej 6 miesięcy.

4. Wzór zaświadczenia o pełnieniu wachty maszynowej, o którym mowa w ust. 3, określa załącznik nr 12 do rozporządzenia.

5. Zaświadczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, może uwzględniać okres nadzorowanej praktyki pływania realizowanej w innej MJE, pod warunkiem realizacji takiej praktyki zgodnie z książką praktyk i po weryfikacji tej praktyki przez MJE wydającą zaświadczenie.

6. Wzór zaświadczenia o zaliczeniu książek praktyk, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, określa załącznik nr 8 do rozporządzenia.

7. W przypadku braku zaświadczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, wymagane jest odbycie 36-miesięcznego połączonego szkolenia umiejętności warsztatowych oraz praktyki pływania na statkach morskich w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej, z czego nie mniej niż 30 miesięcy praktyki pływania, w tym co najmniej 12 miesięcy praktyki pływania na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej i 12 miesięcy praktyki pływania na statkach morskich o mocy maszyn głównych 400 kW i powyżej.

8. Przy ubieganiu się o dyplom oficera mechanika wachtowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej szkolenie umiejętności warsztatowych, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3 oraz ust. 7, może być realizowane jako praktyka przy budowie, naprawie lub obsłudze maszyn okrętowych w stoczniach, zakładach produkcyjnych, warsztatach mechanicznych, na stacjonarnych platformach morskich lub na statkach bez własnego napędu w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy.

9. Praktyka pływania, o której mowa w ust. 7, powinna obejmować okres pełnienia obowiązków wachtowych w maszynowni, o którym mowa w ust. 3.

§  50. 

1. Do uzyskania dyplomu drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW wymagane jest posiadanie dyplomu oficera mechanika wachtowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej, 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej, na stanowisku oficera mechanika wachtowego oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale maszynowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale maszynowym w żegludze międzynarodowej.

2. Wymóg ukończenia szkolenia, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy absolwentów MJE typu A i MJE typu B kształcących na poziomie zarządzania w dziale maszynowym w specjalności wskazanej w certyfikacie uznania.

§  51. 

1. Do uzyskania dyplomu drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej wymagane jest posiadanie:

1) dyplomu oficera mechanika wachtowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej, 18-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej na stanowisku oficera mechanika wachtowego, w tym co najmniej 6-miesięcznej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej na stanowisku oficera mechanika wachtowego, oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale maszynowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale maszynowym w żegludze międzynarodowej albo

2) dyplomu drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW, 6-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych na stanowisku co najmniej oficera mechanika wachtowego lub statkach szkolnych o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale maszynowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale maszynowym w żegludze międzynarodowej.

2. Wymóg ukończenia szkolenia, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy absolwenta MJE typu A i MJE typu B kształcących na poziomie zarządzania w dziale maszynowym w specjalności wskazanej w certyfikacie uznania.

3. Wymóg ukończenia szkolenia i zdania egzaminu, o których mowa w ust. 1 pkt 2, nie dotyczy osoby, która posiada zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w MJE i zdała egzamin na poziomie zarządzania w dziale maszynowym.

§  52. 

1. Do uzyskania dyplomu starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW wymagane jest posiadanie:

1) dyplomu drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW oraz 18-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej na stanowisku drugiego oficera mechanika oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie zarządzania w dziale maszynowym zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie zarządzania w dziale maszynowym albo

2) dyplomu drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej oraz 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej na stanowisku drugiego oficera mechanika.

2. Wymóg ukończenia szkolenia i zdania egzaminu, o których mowa w ust. 1 pkt 1, nie dotyczy osoby, która posiada zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w MJE i zdała egzamin na poziomie zarządzania w dziale maszynowym.

§ 53. Do uzyskania dyplomu starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej wymagane jest zdanie egzaminu na ten dyplom oraz posiadanie:

1) dyplomu drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej, 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej na stanowisku drugiego oficera mechanika, przy czym 6 miesięcy wymaganej praktyki może być zastąpione praktyką pływania na stanowisku starszego oficera mechanika na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW albo

2) dyplomu drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn 3000 kW i powyżej i dyplomu starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW oraz 6-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na morskich statkach handlowych lub statkach szkolnych o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej na stanowisku drugiego oficera mechanika nabytej po przyznaniu obu dyplomów.

§  54. 

1. Do uzyskania dyplomu oficera elektroautomatyka okrętowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej wymagane jest posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie obsługi i konserwacji układów zasilania o napięciu przekraczającym 1 kV. ochrony przeciwpożarowej stopnia wyższego, udzielania pierwszej pomocy medycznej, dowodzenia siłownią okrętową, indywidualnych technik ratunkowych, bezpieczeństwa własnego i odpowiedzialności wspólnej, elementarnych zasad udzielania pierwszej pomocy medycznej oraz ochrony przeciwpożarowej stopnia podstawowego, świadectwa ratownika oraz:

1) ukończenie studiów w MJE typu A lub MJE typu B lub nauki w MJE typu C kształcących na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności elektrycznej wskazanej w certyfikacie uznania, odbycie 12-miesięcznego połączonego szkolenia umiejętności warsztatowych i praktyki pływania na statkach morskich w dziale maszynowym w specjalności elektrycznej, w tym co najmniej 6 miesięcy nadzorowanej praktyki pływania na statkach morskich o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej, potwierdzonej w wydanym przez MJE zaświadczeniu o zaliczeniu książki praktyk oraz zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności elektrycznej w żegludze międzynarodowej albo

2) posiadanie dyplomu oficera mechanika wachtowego oraz 24-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej w dziale maszynowym w specjalności elektrycznej oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności elektrycznej zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności elektrycznej w żegludze międzynarodowej, albo

3) posiadanie 36-miesięcznego połączonego szkolenia umiejętności warsztatowych i praktyki pływania na statkach morskich w dziale maszynowym w specjalności elektrycznej, z czego co najmniej 30 miesięcy praktyki pływania na statkach o mocy maszyn głównych 400 kW i powyżej, w tym co najmniej 12 miesięcy praktyki pływania na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej, oraz ukończenie szkolenia w MJE typu D na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności elektrycznej zgodnego z certyfikatem uznania i zdanie egzaminu na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności elektrycznej w żegludze międzynarodowej.

2. Przy ubieganiu się o dyplom oficera elektroautomatyka okrętowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej szkolenie umiejętności warsztatowych, o których mowa w ust. 1, może być realizowane jako praktyka przy budowie, naprawie lub obsłudze okrętowych maszyn i urządzeń elektrycznych w stoczniach, zakładach produkcyjnych, warsztatach mechanicznych, na stacjonarnych platformach morskich lub na statkach bez własnego napędu w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy.

3. W przypadku braku zaświadczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, wymagane jest odbycie 36-miesięcznego połączonego szkolenia umiejętności warsztatowych oraz praktyki pływania na statkach morskich w dziale maszynowym w specjalności elektrycznej, z czego co najmniej 30 miesięcy praktyki pływania na statkach morskich o mocy maszyn głównych 400 kW i powyżej, w tym co najmniej 12 miesięcy praktyki pływania o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej.

4. Wzór zaświadczenia o zaliczeniu książek praktyk, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, określa załącznik nr 8 do rozporządzenia.

§ 55. W dziale maszynowym ustala się uprawnienia zawodowe posiadaczy dyplomów:

1) dyplom oficera mechanika wachtowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej uprawnia do zajmowania stanowiska:

a) oficera mechanika wachtowego - na każdym statku,

b) starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych poniżej 750 kW,

c) (uchylona);

2) dyplom drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW uprawnia do zajmowania stanowiska:

a) oficera mechanika wachtowego - na każdym statku,

b) drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych poniżej 3000 kW,

c) starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych poniżej 3000 kW w żegludze przybrzeżnej,

d) (uchylona);

3) dyplom drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej uprawnia do zajmowania stanowiska:

a) oficera mechanika wachtowego - na każdym statku,

b) drugiego oficera mechanika - na każdym statku,

c) starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych poniżej 3000 kW w żegludze przybrzeżnej,

d) (uchylona);

4) dyplom starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW uprawnia do zajmowania stanowiska:

a) oficera mechanika wachtowego - na każdym statku,

b) drugiego oficera mechanika - na statkach o mocy maszyn głównych poniżej 3000 kW,

c) drugiego oficera mechanika - na każdym statku, pod warunkiem posiadania dyplomu drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej,

d) starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych poniżej 3000 kW,

e) (uchylona);

5) dyplom starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej uprawnia do zajmowania stanowiska:

a) oficera mechanika wachtowego - na każdym statku,

b) drugiego oficera mechanika - na każdym statku,

c) starszego oficera mechanika - na każdym statku;

6) dyplom oficera elektroautomatyka okrętowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej uprawnia do zajmowania stanowiska oficera elektroautomatyka na każdym statku.

Rozdział  5

Dział maszynowy w żegludze krajowej

§ 56. W dziale maszynowym w żegludze krajowej ustala się stanowisko oficera mechanika w żegludze krajowej, dla którego ustala się dyplom oficera mechanika w żegludze krajowej. Wzór dyplomu oficera mechanika w żegludze krajowej określa załącznik nr 13 do rozporządzenia.

§ 57. Do uzyskania dyplomu oficera mechanika w żegludze krajowej wymagane jest posiadanie świadectwa motorzysty wachtowego oraz:

1) 12-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach morskich o mocy maszyn głównych 400 kW i powyżej na stanowisku motorzysty oraz zdanie egzaminu na dyplom oficera mechanika w żegludze krajowej albo

2) ukończenie studiów w MJE typu A lub MJE typu B kształcących co najmniej na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej wskazanej w certyfikacie uznania i posiadanie 6-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach morskich na stanowisku motorzysty, albo

3) ukończenie nauki w MJE typu C kształcącej co najmniej na poziomie pomocniczym w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej wskazanej w certyfikacie uznania lub na dyplom oficera mechanika w żegludze krajowej zgodnie z certyfikatem uznania, posiadanie 6-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach morskich na stanowisku motorzysty oraz zdanie egzaminu na dyplom oficera mechanika w żegludze krajowej, albo

4) ukończenie nauki w MJE typu C kształcącej co najmniej na dyplom oficera mechanika w żegludze krajowej zgodnie z certyfikatem uznania, posiadanie dyplomu zawodowego w zawodzie technik mechanik okrętowy oraz 6-miesięcznej dodatkowej praktyki pływania na statkach morskich na stanowisku motorzysty, albo,

5) posiadanie świadectwa starszego motorzysty lub dyplomu oficera mechanika wachtowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej, lub dyplomu drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW, lub dyplomu drugiego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych 3000 kW i powyżej, lub dyplomu starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych od 750 kW do 3000 kW.

§ 58. Dyplom oficera mechanika w żegludze krajowej uprawnia do zajmowania stanowiska:

1) motorzysty wachtowego - na każdym statku w żegludze krajowej;

2) oficera mechanika wachtowego na statkach o mocy maszyn głównych poniżej 1100 kW - w żegludze krajowej;

3) starszego mechanika na statkach o mocy maszyn głównych poniżej 1100 kW - w żegludze krajowej.