Rozdział 3 - Szczegółowy zakres badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej pojemników oraz sposoby i metody ich przeprowadzania - Wymagania, którym powinny odpowiadać pojemniki przeznaczone do pomiaru i sprawdzania objętości cieczy, oraz szczegółowy zakres badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2007.106.727

Akt utracił moc

Wersja od: 15 czerwca 2007 r.

Rozdział  3

Szczegółowy zakres badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej pojemników oraz sposoby i metody ich przeprowadzania

§ 19. Badanie i sprawdzenie pojemników podczas prawnej kontroli metrologicznej obejmuje:

1) oględziny zewnętrzne;

2) sprawdzenie wymiarów;

3) sprawdzenie pojemności.

§ 20. Badanie i sprawdzenie pojemników przeprowadza się w szczególności za pomocą następujących przyrządów pomiarowych i urządzeń pomocniczych:

1) wagi nieautomatycznej mechanicznej lub elektronicznej, których błędy graniczne dopuszczalne w użytkowaniu nie powinny przekraczać 1/3 błędów granicznych dopuszczalnych pojemności pojemników, o których mowa w załączniku nr 3 do rozporządzenia, przyjmując, że objętość wody wyrażona w cm³ równa jest liczbowo masie tej wody wyrażonej w g;

2) odważników klasy dokładności M₁;

3) termometru laboratoryjnego z działką elementarną o wartości 0,1 °C;

4) mikrometru zewnętrznego o zakresie pomiarowym od 0 do 25 mm;

5) suwmiarki dwustronnej z głębokościomierzem oraz działką elementarną o wartości 0,1 mm;

6) przymiaru sztywnego lub stalowego zwijanego, o górnej granicy zakresu pomiarowego 1 m;

7) barometru;

8) destylarki;

9) stołu laboratoryjnego;

10) płyt szklanych okrągłych z jedną stroną matową o grubości od 5 do 8 mm, przy czym średnica płyty powinna być większa od 20 do 80 mm od górnej średnicy sprawdzanego pojemnika;

11) pręta z mosiądzu lub ze stali kwasoodpornej o średnicy od 3 do 5 mm i długości około 500 mm.

§ 21. Podczas oględzin zewnętrznych pojemników należy sprawdzić, czy:

1) pojemnik jest czysty;

2) powierzchnia pojemnika jest gładka, bez wgnieceń i wypukłości;

3) na górnej krawędzi pojemników nie ma widocznych rys;

4) miejsce na wybicie cech legalizacji jest właściwie przygotowane;

5) na ściance pojemnika umieszczono oznaczenia, o których mowa w § 16.

§  22.

1. Podczas sprawdzenia wymiarów pojemników należy dokonać pomiaru:

1) średnic pojemników - suwmiarką;

2) głębokości pojemników - przymiarem lub suwmiarką;

3) grubości ścianek pojemników - mikrometrem.

2. Wymiarów, o których mowa w ust. 1, nie sprawdza się przy legalizacji ponownej pojemników.

§  23.

1. Sprawdzenia pojemności pojemników dokonuje się metodą wagową przy użyciu wody destylowanej.

2. Sprawdzając pojemność pojemników metodą wagową na wadze nieautomatycznej mechanicznej, należy:

1) osuszyć czysty pojemnik wewnątrz i na zewnątrz lnianą ścierką lub bibułą filtracyjną;

2) nakryć pojemnik szklaną płytą i ustawić na szalce wagi; na tę samą szalkę postawić odważniki, których masa dokładnie odpowiada deklarowanej pojemności pojemnika;

3) doprowadzić wagę do stanu równowagi, nakładając na przeciwległą szalkę materiał tarowniczy;

4) pojemnik ustawić na stole laboratoryjnym i napełnić wodą destylowaną do wysokości około 10 mm poniżej górnej krawędzi;

5) zmierzyć temperaturę powietrza i wody destylowanej, którą napełniony jest pojemnik, oraz ciśnienie atmosferyczne;

6) usunąć za pomocą metalowego pręta pęcherzyki powietrza przylegające do ścianek pojemnika;

7) pojemnik uzupełnić wodą destylowaną tak, aby po przykryciu szklaną płytą nie wystąpiły pod nią pęcherzyki powietrza, przy czym powierzchnia matowa płyty powinna przylegać do krawędzi pojemnika;

8) pojemnik osuszyć dokładnie z zewnątrz lnianą ścierką lub bibułą filtracyjną;

9) zdjąć z szalki wagi odważniki, postawić na niej pojemnik i doprowadzić wagę do równowagi za pomocą odważników;

10) obliczyć błąd pojemności pojemnika według wzoru:

e₂₀ = M - V_n · (Δ₁ + Δ₂)

gdzie:

e₂₀ - błąd pojemności pojemnika wyrażony w gramach, przy czym wartość liczbową błędu w gramach przyjmuje się za równą wartości liczbowej błędu wyrażonego w cm³,

M - masa wzorców wyrażona w gramach potrzebna dla doprowadzenia wagi do stanu równowagi; wartość M ma znak dodatni (+), jeżeli w celu doprowadzenia wagi do stanu równowagi dołożono odważniki na tę samą szalkę wagi, na której stoi pojemnik; jeżeli odważniki dołożono na szalkę, na której znajduje się materiał tarowniczy, to wartość M ma znak ujemny (-),

V_n - wartość liczbowa pojemności nominalnej pojemnika wyrażona w dm³,

Δ₁, Δ₂ - poprawki przy obliczaniu błędu pojemności pojemnika wyrażone w g/dm³.

3. Sprawdzając pojemność pojemników metodą wagową na wadze nieautomatycznej elektronicznej, należy:

1) osuszyć czysty pojemnik wewnątrz i na zewnątrz lnianą ścierką lub bibułą filtracyjną;

2) nakryć pojemnik szklaną płytą i ustawić na szalce wagi;

3) doprowadzić wskazanie wagi do wartości "zero" za pomocą urządzenia do tarowania;

4) pojemnik ustawić na stole laboratoryjnym i napełnić wodą destylowaną do wysokości około 10 mm poniżej górnej krawędzi;

5) zmierzyć temperaturę powietrza i wody destylowanej, którą napełniony jest pojemnik, oraz ciśnienie atmosferyczne;

6) usunąć za pomocą metalowego pręta pęcherzyki powietrza przylegające do ścianek pojemnika;

7) pojemnik uzupełnić wodą destylowaną tak, aby po przykryciu szklaną płytą nie wystąpiły pod nią pęcherzyki powietrza, przy czym powierzchnia matowa płyty powinna przylegać do krawędzi pojemnika;

8) pojemnik osuszyć dokładnie z zewnątrz lnianą ścierką lub bibułą filtracyjną;

9) ustawić na szalce wagi napełniony pojemnik nakryty szklaną płytą;

10) obliczyć błąd pojemności pojemnika według wzoru:

e₂₀ = m - V_n · (Δ₁ + Δ₂)

gdzie:

e₂₀ - błąd pojemności pojemnika wyrażony w gramach, przy czym wartość liczbową błędu w gramach przyjmuje się za równą wartości liczbowej błędu wyrażonego w cm³,

m - różnica pomiędzy wartością liczbową pojemności nominalnej sprawdzanego pojemnika wyrażoną w cm³ a wartością liczbową odczytanego wskazania wagi wyrażoną w g,

V_n - wartość liczbowa pojemności nominalnej pojemnika wyrażona w dm³,

Δ₁, Δ₂ - poprawki przy obliczaniu błędu pojemności pojemnika wyrażone w g/dm³.

4. Wartości poprawek:

1) Δ₁ w zależności od temperatury wody,

2) Δ₂ w zależności od temperatury powietrza i ciśnienia atmosferycznego

- określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

5. Podczas sprawdzenia pojemności pojemników temperatura wody nie powinna różnić się więcej niż o ± 2 °C od temperatury powietrza w pomieszczeniu.