Rozdział 1 - Przepisy ogólne. - Wykonywanie ustawy z dnia 7 maja 1920 roku ze zmianami, wprowadzonemi ustawą z dnia 7 kwietnia 1922 r. o likwidacji serwitutów na terenie b. Królestwa Kongresowego.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1923.8.49

Akt utracił moc

Wersja od: 14 listopada 1925 r.

I.

Przepisy ogólne.

§ 1. Ma terenie b. Królestwa Kongresowego podlegają likwidacji przez urzędy ziemskie na skutek dobrowolnego układu stron, lub z urzędu w drodze przymusu tylko serwituty, wpisane do tabeli likwidacyjnej lub aktu nadawczego.

§ 2. Wszelkie uchwały zebrań posiadaczy, względnie przedstawicieli osad, uprawnionych do korzystania z serwitutów, powzięte w przedmiocie ich likwidacji lub związane z ta likwidacją, winny być wpisywane w księdza uchwał zebrań gromadzkich. Nadto prawomocność powyższych uchwal winna być stwierdzona przez komisarza ziemskiego, na którego terenie działalności położony jest majątek, obciążony projektowanemi do likwidacji serwitutami.

§ 3. Każdy posiadacz gospodarstwa, uprawnionego do korzystania z serwitutów, oraz komisarz ziemski ma prawo zażądać od sołtysa wsi zwołania zebrania posiadaczy osad uprawnionych, w celu powzięcia wszelkich uchwał w przedmiocie likwidacji serwitutów.

Żądania powyższe mogą być wyrażane ustnie i podlegają spełnieniu, w ciągu dni 7 od dnia otrzymania tego żądania. Żądania zaś komisarza ziemskiego podlegają niezwłocznemu spełnieniu.

§ 4. Za osadę, korzystającą z praw do serwitutów w rozumieniu ustawy z dn. 7 maja 1920 r. ze zmianami wprowadzonemi ustawą z dn. 7 kwietnia 1922 r. uważać należy każde gospodarstwo tabelowe (numer), na którego rzecz w tabeli likwidacyjnej lub akcie nadawczym są zapisane indywidualnie lub wspólnie z innemi osadami uprawnienia serwitutowe.

Posiadanie przez jedną osobą dwóch lub więcej gospodarstw tabelowych (numerów), względnie ich części, daje tej osobie na zebraniach, zwoływanych w przedmiocie likwidacji serwitutów, tylko jeden głos.

Przy likwidacji serwitutów, przysługujących gospodarstwom, stanowiącym własność całej gromady (osady szkolne, kowalskie i t. p.), w imieniu tych gospodarstw występuje pełnomocnik, wybrany na zebraniu gromadzkiem większością ²/₃ głosów.

§ 5. Na zebraniach, postanawiających likwidację serwitutów, winni być wybrani pełnomocnicy wsi w liczbie od 2-ch do 5-ciu osób, upoważnieni do działania w imieniu interesowanych we wszelkich sprawach, dotyczących zamierzonej likwidacji, nie wyłączając upoważnienia do zawarcia dobrowolnego w tej mierze układu. Zakres pełnomocnictwa winien być dokładnie wyszczególniony w uchwale.

Wyżej wspomniani pełnomocnicy mogą być odwoływani lub w razie zdekompletowania liczba ich uzupełniana jedynie drogą uchwały zebrania posiadaczy osad, uprawnionych do korzystania z serwitutów, oraz mogą być wybierani zarówno z pośród samych interesowanych, jak z poza ich grona.

Odwołanie poprzednio wybranych i przyjęcia nowych pełnomocników staje się ważnem z chwilą zaświadczenia przez komisarza ziemskiego uchwały, powziętej w tym przedmiocie. Z chwilą powzięcia takiej uchwały poprzednio wybrani pełnomocnicy są zawieszeni w swych czynnościach. Uchwały powyższe winny być zaświadczane przez komisarza ziemskiego w ciągu dni 10 od daty otrzymania w powiatowym urzędzie ziemskim ich odpisu.

§ 6. Przy likwidacji serwitutów właściciele obciążonych niemi dziedzin działają osobiście lub przez swych zastępców, zaopatrzonych w specjalne pełnomocnictwa, sporządzane w formie notarjalnej, zaś współwłaściciele, prowadzący każdy oddzielne gospodarstwa (wsie t. zw. drobno-szlacheckie lub folwarki rozparcelowane), działają przez swego pełnomocnika, a jeśli ugoda w tej mierze nie nastąpi, to najstarszy z nich wiekiem.

W wypadkach, gdy dziedziną obciążoną serwitutami jest majątek państwowy, Państwo, jako stronę, reprezentuje i zastępuje urzędnik delegowany przez władzę, pod której zarządem majątek ten pozostaje, lecz zaopatrzony w specjalne upoważnienie tych władz do decydowania we wszelkich sprawach, wypływających z zamierzonej likwidacji.

Przy likwidowaniu serwitutów, obciążających majątki państwowe, przekazane Głównemu Urzędowi Ziemskiemu do parcelacji, Państwo, jako stroną, reprezentuje i zastępuje urzędnik delegowany w tym celu przez Ministerstwo Rolnictwa i Dóbr Państwowych lub organy przez to Ministerstwo do tego powołane lub upoważnione.

§ 7. Gdy w toku postępowania, wdrożonego na mocy art. 19 ustawy z dnia 7 maja 1920 r. ze zmianami, wprowadzonemi, art. 6 ustawy z dn. 7 kwietnia 1922 r., strony zawrą umową w przedmiocie dobrowolnej likwidacji serwitutów, komisarz ziemski dalszy bieg przymusowego postępowania wstrzymuje, wyznaczając stronom w porozumieniu z niemi odpowiedni termin do przedstawienia dowodów, niezbędnych w celu zaświadczenia tej urnowy, przewidzianych w pp. 1, 5, 6 i 7 § 24 niniejszego rozporządzenia.

W razie uchybienia tego terminu komisarz ziemski uznaje układ za niedoszły do skutku i wznawia przerwany bieg postępowania przymusowego. W wypadkach przedstawienia przez strony powodów opóźnienia i na ich prośbę komisarzowi ziemskiemu przysługuje prawo przedłużenia poprzednio wyznaczonego terminu.

§ 8. Przy likwidacji serwitutów, obciążających majątek ziemski na rzecz dwuch i więcej wsi, postępowaniem likwidacyjnem należy obejmować każdą wieś oddzielnie, przy zachowaniu kolejności, ustanowionej orzeczeniem okręgowej komisji ziemskiej (art. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1922 r.), jednak z zastrzeżeniem, że dokonane po ustaleniu kolejności układy dobrowolne w przedmiocie likwidacji serwitutów podlegają rozpatrzeniu z pominięciem tej kolejności.

§ 9. Wszelkie układy stron, względnie podania lub uchwały, o wdrożenie postępowania przymusowego uznaje się za nieważne, o ile niemi nie są objęte wszystkie gospodarstwa danej wsi, uprawnione do korzystania z serwitutów, oraz o ile niemi nie są objęte, wszystkie kategorje serwitutów tej wsi, za wyłączeniem przewidzianych w art. 2 ustawy z dn. 7 maja 1920 r.

§ 10. Wynagrodzenie za zniesienie serwitutów winno być uskutecznione w ziemi, lub w lasach, nie imających znaczenia ochronnego.

Likwidacja za gotówkę w całości lub częściowo może mieć miejsce, jedynie w nadzwyczajnych wypadkach, a mianowicie:

a) gdy użytki, obciążone serwitutami zostały przed 1 stycznia 1919 roku rozparcelowane na drobne działki nie przekraczające 40 morgów obszaru, z zachowaniem przepisów art. 10 ustawy z dn. 7 maja 1920 r.,

b) gdy za zniesienia serwitutów mocą być oddane tylko przestrzenie leśne, mające znaczenie ochronne i

c) gdy dziedzina obciążona serwitutami nie posiada gruntów przydatnych dla celów rolniczych.

§ 11. Grunty, oddawane za serwituty, winny być wyznaczone oddzielnie dla każdej osady (numeru). W wypadkach gdy likwidacji podlegają serwituty, określone w tabeli likwidacyjnej lub akcie nadawczym, jako wspólna przynależność do całej wsi (serwitut gromadzki), względnie do jaj części (serwitut grupowy), wówczas wynagrodzenie za takie serwituty należy wydzielać we wspólne władanie uprawnionych osad, o ile uprzednio nie została przez posiadaczy tych osad powzięta uchwała o podziale. Powyższe uchwały zapadają zwykłą większością głosów posiadaczy gospodarstw, uprawnionych do korzystania z takich serwitutów.

Wyznaczenie wynagrodzenia za serwituty oddzielnie dla każdej osady (numeru) winno być uskuteczniane w ten sposób, aby poszczególni posiadacze kilku osad lub ich. części otrzymywali powyższe wynagrodzenie w działkach, położonych obok siebie (scalonych).

§ 12. Gdy w toku postępowania likwidacyjnego, względnie uprzednio przed jego rozpoczęciem, wdrożone zostało postępowanie w przedmiocie poddania scaleniu wszystkich dotychczas posiadanych przez daną wieś gruntów, nie wyłączając gruntów, otrzymywanych za likwidowane serwituty, ekwiwalent serwitutowy należy wyznaczać w ogólnych granicach bez wykazywania na planie i gruncie granic poszczególnych działek, lecz z zaznaczeniem obszarów, przypadających z tych gruntów dla każdej uprawnionej osady (numeru).

Określenie wyżej wymienionych obszarów winno być uskutecznione z zachowaniem wskazań poprzedniego paragrafu.

§ 13. Przy przymusowej likwidacji serwitutów zasadniczo wydziela się za serwituty grunty z terenów wyłącznie temi serwitutami obciążonych w danych dobrach ziemskich.

Można jednak wydzielać za serwituty w całości lub częściowo grunty z innych terenów, niemi nie obciążonych, lecz stanowiących wraz z terenami obciążenemi jedną całość hipoteczną, w następujących wypadkach:

a) gdy w danych dobrach tereny na których są umiejscowione serwituty, pozostają w szachownicy z terenami temi serwitutami rzeczywiście nie obciążonemi;

b) gdy w danych dobrach wyżej pomieniony teren, na którym są umiejscowione serwituty, łącznie z innemi gruntami, posiadanemi przez uprawniony do korzystania z serwitutów, utrudniłby w przyszłości przeprowadzenie racjonalnego scalenia wszystkich gruntów, względnie jest położony w odległości ponad 5 kilometrów od siedzib gospodarstw uprawnionych lub posiada nieodpowiedni i niedogodny dojazd;

c) gdy w danych dobrach wydzielenie ekwiwalentu za serwituty z tego terenu spowodowałoby rozbicie majątku, jako warsztatu rolniczego, ze szkodą dla produkcji krajowej przez powstanie złej konfiguracji granic, brak dojazdu do pozostałych gruntów, zniszczenie wartościowych urządzeń technicznych i t. p.;

d) gdy urzędy ochrony lasów odmawiają swego zezwolenia na wydzielenie z tego terenu przestrzeni leśnej, lub ziemi z pod lasu.

We wszystkich jednak tych wypadkach należy dążyć do uzyskania porozumienia stron w przedmiocie wyboru terenów, najbardziej przydatnych do wydzielenia ekwiwalentu za projektowane do zlikwidowania serwituty.

§ 14. Przewidziane niniejszem rozporządzeniem zawiadomienia, wezwania, odpisy decyzji i t. p. dotyczące przeprowadzanej likwidacji serwitów, urzędy ziemskie przesyłać będą za pośrednictwem urzędów komunalnych właścicielowi, lub współwłaścicielowi majątku, obciążonego serwitutami, na ręce zarządu tego majątku, zaś posiadaczom gospodarstw, uprawnionych do korzystania z praw serwitutowych, na ręce miejscowego sołtysa.

Zawiadomienia wierzycieli hipotecznych i osób, na których rzecz figurują w dziale III wykazu hipotecznego ograniczenia prawa własności dóbr, likwidujących serwituty, o projektowanem wdrożeniu postępowania likwidacyjnego (§ 32 i 48), należy doręczać bądź za pośrednictwem urzędów gminnych, magistratów i t. p. do miejsca prawnego ich zamieszkania, bądź za pomocą ogłoszenia w Monitorze Polskim lub miejscowej prasie urzędowej.

O ile dziedziną, obciążoną serwitutami, jest majątek państwowy, powyższe zawiadomienia, wezwania i t. p. należy doręczać władzom rządowym, pod których zarządem majątek ten bezpośrednio pozostaje.

§ 15. Czynności nadzorcze urzędów ziemskich przy likwidacji serwitutów wykonywane są przez te urzędy bezpłatnie.

Koszty likwidacji serwitutów jako to: wynagrodzenie geometrów za dokonanie pomiarów i sporządzenie dowodów pomiarowych, robocizna, podwody, znaki graniczne i pomiarowe, wynagrodzenie biegłych, świadków i t, p., powoływanych przez urzędy ziemskie lub komisję szacunkowo-rozjemczą w toku postępowania likwidacyjnego, djety i koszty podróży członków komisji szacunkowo-rozjemczej i t. p. ponoszą:

a) przy postępowaniu, wdrożonem na mocy układów dobrowolnych zawartych przez strony,- ta strona, którą warunek ten w umowie obowiązuje,

b) przy postępowaniu, wdrożonem z urzędu na mocy art. 19 ustawy z dn. 7 moja 1920 r. ze zmianami, wprowadzonemi ustawą z dn. 7 kwietnia 1922 r. obydwie strony po połowie

Wysokość tych kosztów oraz ich podział pomiędzy uczestników likwidacji ustala okręgowa komisja ziemska przy zatwierdzaniu projektu likwidacji.

§ 16. Przy likwidacji, wdrożonej na mocy dobrowolnego układu stron, urzędy ziemskie nie pobierają żadnych opłat, z wyjątkiem opłat stemplowych, przewidzianych w obowiązujących w tej mierze ustawach i rozporządzeniach urzędowych.

Przy likwidacji, wdrożonej z urzędu na mocy p. "c" art. 19 ustawy z dn. 7 maja 1920 r. ze zmianami wprowadzonemi ustawą z dn. 7 kwietnia 1922 r.,. zgłaszająca likwidację strona winna złożyć jednocześnie zobowiązanie o wykonaniu w terminie, wskazanym przez urzędy ziemskie prac pomiarowych własnym kosztem i staraniem, oraz zobowiązanie o pokryciu innych wydatków, związanych z likwidacją serwitutów (ustęp 2 § 15). O ile strona zobowiązań ta-kich nie przedłoży, urzędy ziemskie pobiorą od niej opłaty na pokrycie kosztów, przewidzianych w § 15 w sposób następujący:

a) przy zgłoszeniu podania o wdrożenie postępowania 25% kosztów orientacyjnych likwidacji, ustalonych przez Główny Urząd Ziemski i

b) po uprawomocnieniu się orzeczenia okręgowej komisji ziemskiej, zatwierdzającej projekt likwidacji, pozostałą należność, po potrąceniu poprzednio pobranej kwoty (p "a").

W wypadkach, gdy strona lub strony nie są w stanie pokryć kosztów likwidacji, co powinna stwierdzić okręgowa komisja ziemska na podstawie należycie uzasadnionej opinji komisarza ziemskiego, urzędy ziemskie pokryją koszty narazie z preliminowanych na ten cel funduszów, a po zatwierdzeniu projektu likwidacji przez okręgową komisję ziemską zażądają terminowego ich zwrotu, zgodnie z orzeczeniem tej komisji.

Jeżeli strona, która złożyła zobowiązanie o pokryciu przez nią wszelkich wydatków, związanych z likwidacją serwitutów, nie pokryje niezwłocznie po zakończeniu poszczególnych czynności rachunków, przedstawionych z tego tytułu przez urzędy ziemskie, lub wyznaczonym przez te urzędy najdłużej w tygodniowym terminie nie przedstawią właściwych dowodów tego - wówczas stosuje się postępowanie przewidziane w ustępie poprzednim.

Gdy postępowanie likwidacyjne wdrożone zostało na skutek wniosku urzędu ziemskiego bez żądania stron, a strony nie zgodzą się dobrowolnie pokryć kosztów likwidacji (ustęp 2 § 15), urzędy ziemskie pokrywają koszty z preliminowanych na ten cel funduszów, a po zatwierdzeniu projektu likwidacji przez okręgową komisją ziemską, zażądają ich zwrotu, zgodnie z orzeczeniem tej komisji.

§ 17. Należności, powstałe w myśl §§ 15 i 16, niewpłacone w terminie będą uważane za zaległe. Od sumy zaległej pobierane będą odsetki zwłoki w stosunku l°/o za każdy cały lub rozpoczęty miesiąc zwłoki.

Należności zaległe, niewpłacone w ciągu miesiąca od terminu płatności, podlegają przymusowemu ściągnięciu jako bezsporne należności skarbowe.

Spłata części lub całej kwoty należności, przypadającej do wpłacenia Głównemu Urzędowi Ziemskiemu za wykonane prace związane z likwidacją, może być w najzupełniej wyjątkowych i należycie uzasadnionych wypadkach odroczona na mocy orzeczenia okręgowej komisji ziemskiej, z uwagi na stwierdzoną niezamożność stron, mających tą należność uiścić. Spłata odroczonej należności winna nastąpić najdalej w ciągu półtora roku w dwóch równych ratach półrocznych z tem, że pierwsza rata płatna jest nie później, jak po upływie jednego roku od daty odroczenia należności z doliczeniem procentów według stopy 7% w stosunku rocznym od sumy niespłaconego długu.

§ 18. Wszelkie opłaty, należne urzędom ziemskim z tytułu przeprowadzania likwidacji serwitutów, wpłacone będą do kas skarbowych i zarachowane jako wpływy w budżecie Głównego Urzędu Ziemskiego na odnośne paragrafy i pozycje. Prowadzenie odnośnej rachunkowości i czuwanie nad ściąganiem przypadających skarbowych należności stanowi obowiązek urzędów ziemskich.

§ 19. Prace miernicze, związane z likwidacją serwitutów, wykonywują geometrzy urzędów ziemskich lub geometrzy prywatni przez Główny Urząd Ziemski upoważnieni.

§ 20. Komisarze i podkomisarze ziemscy oraz inni urzędnicy ziemscy zarówno członkowie komisji szacunkowo-rozjemczej i geometrzy nie mogą być wyznaczani do prowadzenia robót, związanych z likwidacją serwitutów:

a) jeżeli oni sami, ich żony, krewni w linji prostej, zstępnej lub wstępnej, bez ograniczenia stopni, krewni zaś bocznej linji pierwszych 4 stopni i powinowaci 3 stopni, oraz przysposobieni przez nich lub przyspasabiający uczestniczą w likwidacji serwitutów w charakterze strony interesowanej,

b) jeżeli są opiekunami lub zarządzają majątkiem osób, uczestniczących w likwidacji serwitutów,

c) jeżeli ktokolwiek z uczestników likwidacji serwitutów zarządza ich majątkiem lub interesami.

d) jeżeli oni lub ich żony są najbliższymi prawnymi spadkobiercami któregokolwiek z uczestników likwidacji serwitutów lub też prowadzą z niemi spór sądowy.