Rozdział 2 - Zakres powszechnego obowiązku wojskowego. Do art. 7 . - Wykonanie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1939.20.131

Akt utracił moc

Wersja od: 14 stycznia 1949 r.

Rozdział  II.

Zakres powszechnego obowiązku wojskowego.

Do art. 7.

§  18.

(1) W razie ustania co do pewnej osoby obowiązku wojskowego szczególnego (art. 7 ust. (2)), powstaje z mocy prawa w stosunku do tej osoby, z dniem ustania obowiązku wojskowego szczególnego, powszechny obowiązek wojskowy.

(2) Zwolnienie tej osoby od powszechnego obowiązku wojskowego może nastąpić tylko w przypadkach wskazanych w ustawie o powszechnym obowiązku wojskowym.

Do art. 8.

§  19.

(1) Mężczyźni przebywający na obszarze Państwa Polskiego podlegają powszechnemu obowiązkowi wojskowemu, jeżeli właściwa władza krajowa nie stwierdzi na podstawie przedłożonych dowodów lub poświadczeń przedstawicielstw państw obcych, że są cudzoziemcami lub że posiadają obcą przynależność państwową.

(2) Kobiety przebywające na obszarze Państwa Polskiego podlegają powszechnemu obowiązkowi wojskowemu, jeżeli zachodzą warunki określone w art. 8 ust. (2).

§ 20. Obywatele państw obcych mogą ubiegać się o przyjęcie do służby w wojsku polskim lub w polskiej marynarce wojennej w charakterze ochotników:

a) w czasie pokoju - jeżeli ukończyli już 17 rok życia, a nie przekroczyli jeszcze lat 20;

b) w czasie wojny, mobilizacji, lub gdy tego wymaga interes obrony Państwa stwierdzony uchwałą Rady Ministrów - jeżeli ukończyli już 17 rok życia, a nie przekroczyli jeszcze lat 60.

§  21.

(1) Obywatele państw obcych, ubiegający się o przyjęcie do służby w wojsku polskim lub w polskiej marynarce wojennej w charakterze ochotników, powinni wnieść podania:

a) obywatele państw obcych zamieszkali lub przebywający na obszarze Państwa Polskiego - do komendy rejonu uzupełnień właściwej dla ich miejsca zamieszkania (pobytu),

b) inni - do urzędu konsularnego R.P. właściwego dla ich miejsca zamieszkania.

(2) Do podań należy załączyć w oryginale lub w uwierzytelnionym odpisie dokumenty następujące:

a) metrykę urodzenia (dokument zastępczy);

b) poświadczenie obcego obywatelstwa;

c) stosunek do służby wojskowej w kraju ojczystym;

d) poświadczenie niekaralności;

e) świadectwo szkolne;

f) zobowiązanie do służby ochotniczej na warunkach, jakie określi Minister Spraw Wojskowych.

(3) Małoletni powinni załączyć do podania również oświadczenie ojca lub prawnego zastępcy, wyrażające zgodę na odbywanie przez proszącego służby wojskowej w charakterze ochotnika.

§  22.

(1) Podania osób wymienionych w § 21 ust. (1) lit. a) przesyła komendant rejonu uzupełnień do powiatowej władzy administracji ogólnej celem wydania opinii co do zachowania się proszącego i jego lojalności względem Państwa Polskiego.

(2) Po otrzymaniu odpowiedzi od powiatowej władzy administracji ogólnej - komendant rejonu uzupełnień przedstawia akta sprawy w drodze służbowej Ministrowi Spraw Wojskowych do decyzji.

(3) O decyzji Ministra Spraw Wojskowych zawiadamia proszącego komendant rejonu uzupełnień.

§  23.

(1) W razie przychylnej decyzji komendant rejonu uzupełnień przesyła podanie wraz z decyzją Ministra Spraw Wojskowych do powiatowej władzy administracji ogólnej, która wyznacza termin przeglądu lekarskiego i zawiadamia o tym proszącego.

(2) Tryb postępowania komisji poborowej i orzekania o zdolności do służby wojskowej jest ten sam, co przy przyjmowaniu do służby wojskowej w charakterze ochotników obywateli polskich.

(3) Niestawienie się powołanego przed komisją poborową jest równoznaczne z cofnięciem podania.

§ 24. Tryb załatwiania podań o przyjęcie do służby w wojsku polskim lub w polskiej marynarce wojennej obywateli państw obcych, zamieszkałych lub przebywających poza granicami Państwa Polskiego (§ 21 ust. (1) lit. b)) określają osobne zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych wydane w porozumieniu z Ministrami Spraw Zagranicznych i Spraw Wewnętrznych.

§  25.

(1) W razie podjęcia przez osobę o nieustalonym obywatelstwie starań o uzyskanie obywatelstwa polskiego z powodu odbycia przez nią służby wojskowej (art. 8 ust. (4)), interesowany powinien wnieść prośbę o nadanie mu obywatelstwa polskiego do wojewódzkiej władzy administracji ogólnej, za pośrednictwem powiatowej władzy administracji ogólnej, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania proszącego.

(2) Powiatowa władza administracji ogólnej ustala:

a) w porozumieniu z komendantem rejonu uzupełnień odbycie przez proszącego zasadniczej służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego przez czas co najmniej 5 miesięcy;

b) w drodze dochodzenia tryb życia i zachowania się proszącego.

(3) Przed wydaniem decyzji w sprawie nadania obywatelstwa polskiego wojewódzka władza administracji ogólnej zasięga opinii dowódcy okręgu korpusu (terytorialnego dowódcy równorzędnego). Minister Spraw Wewnętrznych, jako władza odwoławcza, porozumiewa się z Ministrem Spraw Wojskowych.

Do art. 10.

§  26.

(1) Udowodnienie posiadania lub uzyskania obcej przynależności państwowej (art. 10 ust. (1) lit. b)) następuje z urzędu lub na prośbę, wniesioną do tej powiatowej władzy administracji ogólnej, w której rejestrze lub liście poborowych proszący został wpisany, a o ile chodzi o osoby stale zamieszkałe za granicą - do właściwego urzędu konsularnego R.P.

(2) Do prośby należy załączyć dokumenty, wskazujące na posiadanie obcego obywatelstwa, lub przedstawić faktyczne i prawne podstawy, na których proszący opiera swe twierdzenie, że uzyskał obywatelstwo obce. Osoby, pełniące czynną służbę wojskową, powinny ponadto wykazać, że posiadały obce obywatelstwo jeszcze przed terminem wcielenia do szeregów, albo że przed tym terminem utraciły obywatelstwo polskie.

(3) Powiatowa władza administracji ogólnej (urząd konsularny R.P.) ustala, czy prośba jest poparta potrzebnymi dowodami, a w razie potrzeby przeprowadza dochodzenie celem niewątpliwego ustalenia stanu faktycznego sprawy.

§  27.

(1) Na podstawie prośby i wyników przeprowadzonego dochodzenia powiatowa władza administracji ogólnej (urząd konsularny R.P.) stwierdza, że proszący nie podlega powszechnemu obowiązkowi wojskowemu z tytułu udowodnienia obcej przynależności państwowej bądź też prośbę załatwia odmownie.

(2) W razie stwierdzenia, że proszący nie podlega powszechnemu obowiązkowi wojskowemu z tytułu udowodnienia obcej przynależności państwowej, powiatowa władza administracji ogólnej (urząd konsularny R.P.) wydaje proszącemu poświadczenie o zwolnieniu go od powszechnego obowiązku wojskowego.

(3) O zwolnieniu z urzędu lub na prośbę osoby stale zamieszkałej za granicą wpisanej do listy (rejestru) poborowych w kraju, zawiadamia urząd konsularny R.P. powiatową władzę administracji ogólnej.

(4) Powiatowa władza administracji ogólnej skreśla osobę zwolnioną od powszechnego obowiązku wojskowego z listy poborowych lub zarządza skreślenie jej z rejestru poborowych oraz zawiadamia komendanta rejonu uzupełnień o skreśleniu, dołączając do zawiadomienia odebrany wojskowy dokument osobisty. Komendant rejonu uzupełnień skreśla daną osobę z ewidencji wojskowej; jeżeli jednak osoba ta pełni czynną służbę wojskową, skreślenie z rejestru lub listy poborowych oraz z ewidencji wojskowej następuje dopiero po zwolnieniu tej osoby z szeregów.

§  28.

(1) W razie stwierdzenia przez powiatową władzę administracji ogólnej posiadania lub uzyskania obcej przynależności państwowej przez osobę pełniącą czynną służbę wojskową, powiatowa władza administracji ogólnej zawiadamia komendanta rejonu uzupełnień o zwolnieniu takiej osoby od powszechnego obowiązku wojskowego, dołączając do zawiadomienia poświadczenie (§ 27 ust. (2)). Komendant rejonu uzupełnień zwraca się niezwłocznie do właściwego przełożonego jednostki organizacyjnej o zwolnienie tej osoby z czynnej służby wojskowej i doręczenie jej przesłanego poświadczenia.

(2) Przełożony jednostki organizacyjnej obowiązany jest zwolnić wymienioną osobę z szeregów najdalej w przeciągu 3 dni od dnia otrzymania zawiadomienia. Jeżeli zwolniony od powszechnego obowiązku wojskowego przebywa w wojskowym zakładzie leczniczym lub wojskowym zakładzie karnym - zwolnienie z szeregów następuje w terminie określonym przez przełożonego jednostki organizacyjnej w porozumieniu z komendantem wojskowego zakładu leczniczego lub wojskowym prokuratorem okręgowym.

(3) O zwolnieniu z szeregów osoby, zwolnionej od powszechnego obowiązku wojskowego, przełożony jednostki organizacyjnej zawiadamia komendanta rejonu uzupełnień przy ścisłym wskazaniu dnia, w którym nastąpiło zwolnienie, przesyłając mu równocześnie dokumenty ewidencyjne zwolnionego. Komendant rejonu uzupełnień na podstawie otrzymanych dokumentów ewidencyjnych skreśla daną osobę z ewidencji wojskowej i zawiadamia o zwolnieniu jej z szeregów powiatową władzę administracji ogólnej, która postępuje w sposób określony w § 27 ust. (4) zdanie pierwsze.

§  29.

(1) Zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego ma być stwierdzone dokumentem.

(2) Dokumentami tymi są:

a) dla osób uznanych za zupełnie niezdolnych do służby wojskowej (kat. E) - zaświadczenie komisji poborowej lub wojskowy dokument osobisty;

b) dla cudzoziemców - dokument wystawiony przez władzę właściwą, stwierdzający posiadanie obcego obywatelstwa lub poświadczenie powiatowej władzy administracji ogólnej (urząd konsularny R.P.), stwierdzające zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego z powodu udowodnienia faktu posiadania lub uzyskania obcej przynależności państwowej (§ 27 ust. (2));

c) dla osób wydalonych z wojska lub z marynarki wojennej albo wydalonych z korpusu oficerskiego - zaświadczenie wydane przez komendanta rejonu uzupełnień;

d) dla osób wykluczonych z korpusu oficerskiego - zaświadczenie wydane przez komendanta rejonu uzupełnień.

§  30.

(1) Zaświadczenia, wymienione w § 29 ust. (2) lit. c), d), przesyłają interesowanym komendanci rejonów uzupełnień po otrzymaniu od władzy właściwej zawiadomień o skazaniu i po skreśleniu wymienionych osób z ewidencji wojskowej.

(2) Równocześnie z przesłaniem dokumentu o zwolnieniu od powszechnego obowiązku wojskowego należy zażądać od interesowanego zwrotu posiadanych zaświadczeń lub wojskowych dokumentów osobistych.

(3) Komendanci rejonów uzupełnień zawiadamiają o skreśleniu z ewidencji wojskowej osób wymienionych w § 29 ust. (2) lit. c) lub d) powiatowe władze administracji ogólnej, które dokonywają skreśleń w listach poborowych.

Do art. 11.

§  31.

(1) Z prośbą o zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo mogą występować tylko osoby stanu urlopowanych (art. 155), a osoby powołane do odbycia czynnej służby wojskowej - tylko pod warunkiem określonym w art. 11 ust. (2).

(2) Osoby, ograniczone w zdolności do działań prawnych, powinny wykazać zgodę prawnego zastępcy.

§  32.

(1) Prośbę o zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo wnoszą:

a) osoby zamieszkałe na obszarze Państwa Polskiego oraz czasowo przebywające za granicą, tudzież osoby zamieszkałe lub czasowo przebywające na obszarze w. m. Gdańska, - do komendanta rejonu uzupełnień za pośrednictwem tej powiatowej władzy administracji ogólnej, w której rejestrze lub liście poborowych proszący jest wpisany,

b) osoby stale zamieszkałe za granicą, - do urzędu konsularnego R.P., w którego okręgu stale zamieszkują.

(2) Do prośby należy załączyć w oryginale lub w uwierzytelnionym odpisie:

a) metrykę urodzenia (dokument zastępczy) swoją, oraz osób, które na zasadzie art. 13 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. R. P. Nr 7, poz. 44) mają wraz z proszącym utracić obywatelstwo polskie;

b) metrykę ślubu, jeżeli proszący pozostaje w związku małżeńskim;

c) dowód obywatelstwa polskiego;

d) przyrzeczenie przyjęcia do związku państwa obcego, jeżeli w myśl przepisów państwa, o którego obywatelstwo proszący ubiega się, tego rodzaju dokumenty są wydawane.

(3) Powiatowa władza administracji ogólnej (urząd konsularny R.P.) bada, czy do prośby załączone są potrzebne dokumenty oraz przeprowadza w razie potrzeby dochodzenie celem ustalenia niewątpliwego stanu rzeczy.

§  33.

(1) Komendant rejonu uzupełnień udziela zwolnień od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo zasadniczo we wszystkich przypadkach, gdy powiatowa władza administracji ogólnej taki wniosek stawia, z wyjątkiem przypadków istnienia ważnych względów natury wojskowej (np. zamierzone powołanie proszącego do czynnej służby wojskowej w najbliższym terminie wcielenia, uchylanie się od wcielenia, zbiegostwo itp.).

(2) Jeżeli komendant rejonu uzupełnień zajmuje w sprawie inne stanowisko niż powiatowa władza administracji ogólnej - przedstawia sprawę dowódcy okręgu korpusu (terytorialnemu dowódcy równorzędnemu), który orzeka ostatecznie w porozumieniu z wojewódzką władzą administracji ogólnej. Przedstawiając akta sprawy dowódcy okręgu korpusu (terytorialnemu dowódcy równorzędnemu) należy uzupełnić je wyciągiem ewidencyjnym (jeżeli proszący jest zapisany w ewidencji wojskowej) tudzież uwagą, czy proszący podlega wcieleniu do szeregów w najbliższym terminie wcielenia.

(3) Dowódca okręgu korpusu (terytorialny dowódca równorzędny) przesyła swą decyzję w sprawie zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, wraz z aktami, komendantowi rejonu uzupełnień, który treść decyzji zapisuje w ewidencji wojskowej.

(4) Przepisy ust. (2) i (3) stosuje się odpowiednio również w przypadku wniesienia przez stronę odwołania od odmownej decyzji komendanta rejonu uzupełnień.

§  34.

(1) O decyzji w sprawie zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się obce obywatelstwo komendant rejonu uzupełnień zawiadamia powiatową władzę administracji ogólnej, zwracając jej akta.

(2) Powiatowa władza administracji ogólnej zawiadamia o decyzji proszącego, wydając mu poświadczenie o zwolnieniu od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo oraz wzywając go do zwrotu posiadanego zaświadczenia lub wojskowego dokumentu osobistego.

(3) Równocześnie powiatowa władza administracji ogólnej zarządza wpisanie zwolnienia w rejestrze lub w liście poborowych oraz w rejestrze poświadczeń prowadzonym w myśl art. 15 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 1920 r. w przedmiocie wykonania ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. R. P. Nr 52, poz. 320).

§  35.

(1) Kierownik urzędu konsularnego R.P. udziela zwolnień od powszechnego obowiązku wojskowego osobom stale zamieszkałym za granicą we własnym zakresie działania, kierując się w tym względzie wytycznymi ustalonymi oddzielnym zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych w porozumieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych.

(2) O decyzji swej zawiadamia kierownik urzędu konsularnego R.P. proszącego wydając mu poświadczenie o zwolnieniu od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo. Równocześnie zawiadamia kierownik urzędu konsularnego R.P. o udzielonym zwolnieniu powiatową władzę administracji ogólnej, która po otrzymaniu zawiadomienia postępuje w myśl § 34 ust. (3).

§  36.

(1) W przypadku wniesienia przez stronę odwołania od odmownej decyzji kierownika urzędu konsularnego R.P. przedstawia on akta sprawy wraz z odwołaniem, Ministrowi Spraw Wojskowych.

(2) O decyzji powziętej w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych zawiadamia Minister Spraw Wojskowych kierownika urzędu konsularnego R.P. w celu podania jej do wiadomości stronie oraz powiatowej władzy administracji ogólnej.

§  37.

(1) Zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo jest ważne na przeciąg jednego roku.

(2) Jeżeli interesowany dostarczy dowodów, że z przyczyn od niego niezależnych nie mógł uzyskać obcego obywatelstwa w terminie ważności zwolnienia, może komendant rejonu uzupełnień w porozumieniu z powiatową władzą administracji ogólnej przedłużyć zwolnienie na okres jeszcze jednego roku. W razie rozbieżności zdań rozstrzyga ostatecznie dowódca okręgu korpusu (terytorialny dowódca równorzędny) w porozumieniu z wojewódzką władzą administracji ogólnej. Osobom stale zamieszkałym za granicą udziela przedłużenia zwolnienia na dalszy roczny okres kierownik właściwego urzędu konsularnego R.P.

(3) W wyjątkowych przypadkach, wywołanych szczególnymi okolicznościami niezależnymi od interesowanego, dowódca okręgu korpusu (terytorialny dowódca równorzędny) może w porozumieniu z właściwym wojewodą (Komisarzem Rządu na m.st. Warszawę) - a jeżeli chodzi o osoby stale zamieszkałe za granicą Minister Spraw Wojskowych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych - przedłużyć czas trwania zwolnienia na okres dalszy stosownie do swego uznania.

(4) Czas zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo liczy się od chwili doręczenia interesowanemu poświadczenia o zwolnieniu. Datę doręczenia poświadczenia podaje powiatowa władza administracji ogólnej do wiadomości komendantowi rejonu uzupełnień.

§ 38. W czasie trwania zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo stosunek danej osoby do służby wojskowej nie ulega zmianie; osoba taka w czasie trwania zwolnienia nie może być jednak powołana do odbycia zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego, ćwiczeń wojskowych lub do zebrań kontrolnych ani też do spełnienia zastępczego obowiązku wojskowego; nie podlega ona również w czasie trwania zwolnienia powołaniu do służby wojskowej na wypadek mobilizacji.

§  39.

(1) Po wygaśnięciu ważności poświadczenia o zwolnieniu od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo powiatowa władza administracji ogólnej zbada niezwłocznie czy dana osoba uzyskała obce obywatelstwo. Co do osób stale zamieszkałych za granicą potrzebne badania przeprowadza kierownik urzędu konsularnego R.P. zawiadamiając o wyniku powiatową władzę administracji ogólnej.

(2) W przypadku stwierdzenia nabycia obcego obywatelstwa należy zarządzić skreślenie danej osoby z rejestru i listy poborowych oraz zarządzić umieszczenie odpowiedniego wpisu w rejestrze mieszkańców gminy zamieszkania.

(3) O nabyciu obcego obywatelstwa należy zawiadomić także komendanta rejonu uzupełnień, jeżeli dana osoba zapisana jest w ewidencji wojskowej.

§  40.

(1) Osoby, które w okresie zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego nie nabyły obywatelstwa obcego, podlegają po upływie terminu ważności zwolnienia ponownie powszechnemu obowiązkowi wojskowemu na ogólnych zasadach. Osobom tym należy zwrócić wojskowe dokumenty osobiste (zaświadczenia) odebrane im w związku z wydaniem poświadczenia o zwolnieniu od powszechnego obowiązku wojskowego.

(2) Jeżeli w okresie zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo dana osoba nie uzyskała obywatelstwa obcego, lecz wyjechała za granicę, powiatowa władza administracji ogólnej wszczyna dochodzenie celem ustalenia stanu sprawy w szczególności okoliczności dotyczących wyjazdu tej osoby za granicę, po czym zawiadamia komendanta rejonu uzupełnień o wyniku dochodzenia.

§  41.

(1) W razie zwolnienia z urzędu od powszechnego obowiązku wojskowego osoby (grup osób), która uzyskała obce obywatelstwo bez uprzedniego otrzymania zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego (art. 11 ust. (6)) - zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych o powyższym zwolnieniu zostaje ogłoszone w dzienniku urzędowym R.P. "Monitor Polski". Ogłoszenie to ma moc doręczenia interesowanemu decyzji o zwolnieniu od powszechnego obowiązku wojskowego.

(2) Z dniem ogłoszenia zarządzenia osoby w nim wymienione tracą obywatelstwo polskie (art. 11 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego - Dz. U. R. P. Nr 7, poz. 44).

Do art. 13.

§  42.

(1) Obywatele polscy, którzy wykażą nadanie im stopnia oficerskiego w armiach lub marynarkach b. państw zaborczych lub w polskich formacjach wojskowych uznanych przez Państwo Polskie, a nie zostaną uznani za oficerów wojska polskiego lub polskiej marynarki wojennej, otrzymują z urzędu zaświadczenie o zwolnieniu od obowiązku odbywania służby wojskowej.

(2) W zaświadczeniach należy stwierdzić, że proszący wykazał posiadanie stopnia oficerskiego, że stopień ten nie został mu zatwierdzony w wojsku polskim lub w polskiej marynarce wojennej oraz że w myśl art. 13 jest na czas pokoju i wojny zwolniony od obowiązku odbywania czynnej służby wojskowej.

(3) Zaświadczenia te wydaje komendant rejonu uzupełnień na podstawie decyzji Ministra Spraw Wojskowych o nieuznaniu danej osoby za oficera wojska polskiego lub polskiej marynarki wojennej.

§  43.

(1) Osoby wymienione w art. 13, zamierzające wstąpić w czasie wojny do służby wojskowej w charakterze ochotników - szeregowców, wnoszą prośby do Ministra Spraw Wojskowych za pośrednictwem powiatowych władz administracji ogólnej, właściwych dla ich miejsca zamieszkania, które prośby te przesyłają komendantom rejonów uzupełnień wraz ze swą opinią.

(2) W razie przychylnej decyzji Ministra Spraw Wojskowych nastąpi przyjęcie tych osób do czynnej służby w wojsku lub w marynarce wojennej na zasadach obowiązujących ochotników w czasie wojny.

§ 44. Wnioski o nadanie stopnia oficerskiego w myśl art. 13 ust. (3) przedkłada przełożony jednostki organizacyjnej w drodze służbowej Ministrowi Spraw Wojskowych.

§ 45. Osoby, które otrzymały zezwolenie na odbycie służby jako ochotnicy-szeregowcy (§ 43) lub którym nadano stopień oficerski (§ 44), zwracają zaświadczenie wydane w myśl § 42.

§  46.

(1) Zaświadczenie o zwolnieniu od obowiązku odbywania służby wojskowej (§ 42) traci swą moc z chwilą powołania takiej osoby do służby wojskowej w charakterze ochotnika-szeregowca. Jeżeli osobie takiej nie będzie nadany stopień oficerski w myśl art. 13 ust. (3), może ona na prośbę otrzymać ponowne zaświadczenie z chwilą zwolnienia jej ze służby wojskowej.

(2) W razie niewniesienia prośby o ponowne wydanie zaświadczenia osoba taka po zwolnieniu ze służby wojskowej podlega powszechnemu obowiązkowi wojskowemu na ogólnych zasadach.

Do art. 14.

§  47.

(1) Wykluczeniu od służby wojskowej, zarówno z mocy prawa, jako też na podstawie orzeczenia władzy wojskowej, podlegają, pod warunkami określonymi w art. 14, osoby, uznane za zdolne do służby wojskowej (kat. A, C lub D), jeżeli w chwili wykluczenia nie ukończyły jeszcze 60 lat życia.

(2) Osoby skazane za przestępstwa lub na kary powodujące wykluczenie od służby wojskowej przed osiągnięciem wieku poborowego lub stawieniem się przed komisją poborową albo też, które na komisji poborowej otrzymały kat. B mogą być wykluczone od służby wojskowej (kat. A, C lub D) ; osobom takim termin wykluczenia liczy się w myśl zasad ogólnych wynikających z art. 14 ust. (2).

§  48.

(1) W razie orzeczenia przez sąd warunkowego zawieszenia wykonania kary w myśl art. 61 kodeksu karnego z 1932 r. - wykluczenie od służby wojskowej może nastąpić dopiero po zarządzeniu przez sąd wykonania zawieszonej kary. Czas trwania wykluczenia liczy się w myśl zasad ogólnych wynikających z art. 14 ust. (2).

(2) W razie darowania w drodze łaski skutków karno-sądowego skazania wykluczenie nie następuje lub ustaje. Ułaskawione osoby podlegają w tym przypadku powszechnemu obowiązkowi wojskowemu na ogólnych zasadach.

§  49.

(1) Wykluczenie od służby wojskowej z mocy prawa (art. 14 ust. (1)) zarządza komendant rejonu uzupełnień na podstawie zawiadomienia o skazaniu otrzymanego od powszechnych władz wymiaru sprawiedliwości (art. 159) lub od wojskowego prokuratora okręgowego.

(2) Jeżeli osoba podlegająca wykluczeniu od służby wojskowej z mocy prawa pełni czynną służbę wojskową, dowódca okręgu korpusu (terytorialny dowódca równorzędny) zarządza niezwłocznie zwolnienie takiej osoby z szeregów.

(3) Zwolnienie z szeregów następuje:

a) co do osoby skazanej wyrokiem sądu powszechnego - na podstawie zawiadomienia o skazaniu, które komendant rejonu uzupełnień przesyła dowódcy okręgu korpusu (terytorialnemu dowódcy równorzędnemu),

b) co do osoby skazanej wyrokiem sądu wojskowego - na podstawie odpisu skazującego wyroku.

§ 50. Władzą wojskową właściwą do wydawania orzeczeń o wykluczeniu od służby wojskowej z powodów wymienionych w art. 14 ust. (3) jest dowódca okręgu korpusu (terytorialny dowódca równorzędny) właściwy dla tej jednostki organizacyjnej, w której skazany pełni czynną służbę wojskową; jeżeli skazany nie pełni czynnej służby wojskowej, o właściwości dowódcy okręgu korpusu (terytorialnego dowódcy równorzędnego) rozstrzyga przynależność ewidencyjna skazanego, do komendy rejonu uzupełnień.

§  51.

(1) Dowódca okręgu korpusu (terytorialny dowódca równorzędny) wydaje orzeczenie o wykluczeniu od służby wojskowej z powodów wymienionych w art. 14 ust. (3) po otrzymaniu pisemnej opinii i wniosku wojskowego prokuratora okręgowego.

(2) Dowódca okręgu korpusu (terytorialny dowódca równorzędny) wydaje orzeczenie na podstawie swobodnego uznania biorąc pod uwagę rodzaj popełnionego przestępstwa, pobudki i sposób działania sprawcy, stosunek sprawcy do pokrzywdzonego, stopień rozwoju umysłowego i charakter sprawcy, jego dotychczasowe życie i zachowanie się po spełnieniu przestępstwa.

(3) Jeżeli wyrok będący podstawą wykluczenia od służby wojskowej zapadł w sądzie wojskowym, wojskowy prokurator okręgowy występuje z urzędu z wnioskiem o wykluczenie; jeżeli wyrok będący podstawą wykluczenia od służby wojskowej zapadł w sądzie powszechnym, komendant rejonu uzupełnień przesyła po otrzymaniu zawiadomienia o wyroku i wpisaniu kary do dokumentów ewidencyjnych, zawiadomienie do wojskowego prokuratora okręgowego, który przedstawia dowódcy okręgu korpusu (terytorialnemu dowódcy równorzędnemu) pisemną opinię i wniosek w sprawie wykluczenia skazanego od służby wojskowej.

§  52.

(1) Orzeczenie o wykluczeniu od służby wojskowej zarówno z mocy prawa jak i z mocy orzeczenia władzy wojskowej doręcza interesowanemu komendant rejonu uzupełnień.

(2) Przeciwko wykluczeniu, orzeczonemu przez dowódcę okręgu korpusu (terytorialnego dowódcę równorzędnego), służy wykluczonemu - w terminie 14-dniowym od dnia doręczenia zawiadomienia o wykluczeniu - odwołanie do Ministra Spraw Wojskowych, który rozstrzyga ostatecznie. Odwołanie należy wnieść za pośrednictwem komendanta rejonu uzupełnień, który przedstawia je wraz z aktami w drodze służbowej Ministrowi Spraw Wojskowych.

(3) Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez Ministra Spraw Wojskowych.

(4) Przed upływem terminu do odwołania orzeczenie wykluczenia może być wykonane tylko wówczas, gdy wykluczony wyraźnie zrzekł się odwołania.

§  53.

(1) Osoby, obowiązane do odbycia zasadniczej służby wojskowej, które zostały wykluczone od służby wojskowej przed powołaniem ich do tej służby oraz osoby, wykluczone od służby wojskowej podczas pełnienia zasadniczej służby wojskowej, mogą być powołane do odbycia tej służby, jeżeli termin wykluczenia upływa przed końcem tego roku kalendarzowego, w którym kończą 38 lat życia. W razie niepowołania ich do odbycia zasadniczej służby wojskowej będą one zaliczone do rezerwy; jeżeli termin wykluczenia tych osób kończy się po upływie tego roku kalendarzowego, w którym ukończyły one 38 lat życia, osoby te zastaną zaliczone do rezerwy, pospolitego ruszenia lub do wojskowej służby pomocniczej zależnie od wieku jaki osiągnęły w chwili ustania wykluczenia.

(2) Osoby należące do rezerwy lub pospolitego ruszenia albo też do pomocniczej służby wojskowej zostają w razie wykluczenia ich od służby wojskowej, po upływie terminu wykluczenia, zaliczone do rezerwy, pospolitego ruszenia lub pomocniczej służby wojskowej albo też zupełnie zwolnione od powszechnego obowiązku wojskowego zależnie od wieku, jaki osiągnęły w chwili ustania wykluczenia.

§  54.

(1) Osoby wykluczone od służby wojskowej podlegają w czasie wykluczenia obowiązkowi meldunkowemu na ogólnych zasadach.

(2) Osoby wykluczone od służby wojskowej, które posiadały stopień wojskowy, a stopnia tego nie utraciły z mocy lub w następstwie wyroku sądowego, zatrzymują stopień wojskowy nadal, a celem określenia ich stosunku do służby wojskowej dodaje się do nazwy posiadanego przez nich stopnia wojskowego wyrazy: "wykluczony z wojska" lub "wykluczony z marynarki wojennej".

§  55.

(1) Wykluczeni od służby wojskowej otrzymują od właściwych komendantów rejonów uzupełnień zaświadczenia stwierdzające ich stosunek do służby wojskowej.

(2) Równocześnie z przesłaniem zaświadczenia należy zażądać od wykluczonych od służby wojskowej zwrotu posiadanych przez nich zaświadczeń lub wojskowych dokumentów osobistych.

§ 56. Obowiązek odbycia służby wojskowej w czasie wojny przez osoby wykluczone od służby wojskowej określa osobne rozporządzenie Ministra Spraw Wojskowych.