Rozdział 3 - Przepisy, dotyczące obszary całego Państwa, z wyjątkiem województwa śląskiego. Do art. 2 . - Wykonanie ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1933.100.769

Akt utracił moc

Wersja od: 13 lutego 1937 r.

Rozdział  3.

Przepisy, dotyczące obszary całego Państwa, z wyjątkiem województwa śląskiego.

Do art. 2.

§  3.

(1) Bieg kadencji nowowybranej rady gminy (art. 1 ust. 5) i rady powiatowej rozpoczyna się z dniem ukonstytuowania się tych organów.

(2) Kadencja ławników w gminach wiejskich i miastach rozpoczyna się z dniem ukonstytuowania się kolegjum zarządu gminy (§ 4 ust. 1, lit. b), a upływa z dniem ukonstytuowania się kolegjum, powołanego przez nowowybranych radnych. Postanowienie to stosuje się analogicznie do członków wydziałów powiatowych.

(3) Kadencja ławników w gminach wiejskich i miastach oraz członków wydziałów powiatowych biegnie równolegle z kadencją rad gminnych, miejskich i powiatowych. Po odnowieniu składu rady wskutek upływu jej kadencji lub rozwiązania muszą być dokonane wybory nowych ławników (członków wydziałów powiatowych).

(4) Kadencja przełożonych gmin i ich zastępców jest niezależna od kadencji rad (gminnych. miejskich) i biegnie z dniem zatwierdzenia wyboru lub uzależnienia zatwierdzenia od odbycia okresu próbnego.

§  4.

(1) Nowowybrany zarząd gminy (art. 1 ust. 5) jest ukonstytuowany, gdy:

a) obsadzone jest stanowisko przełożonego gminy w trybie postanowień art. 50,

b) ukonstytuowane jest kolegjum zarządu.

(2) Nowowybrani przełożeni gmin i ich zastępcy obejmują urzędowanie bezzwłocznie po zatwierdzeniu wyboru, bądź uzależnieniu zatwierdzenia od odbycia okresu próbnego po przyjęciu tego warunku oraz po złożeniu w jednym i drugim przypadku przysięgi służbowej, (przyrzeczenia służbowego).

§  5.

(1) Nowowybrana rada gminy, rada powiatowa, kolegjum zarządu gminy oraz wydział powiatowy są ukonstytuowane w dniu pierwszego posiedzenia tych organów przy składzie, uprawnionym w myśl obowiązujących przepisów do podejmowania uchwał, nie wymagających wzmocnionego kompletu (kwalifikowanego quorum).

(2) Pierwsze posiedzenie rady gminy obowiązany jest zwołać dotychczasowy przełożony gminy najpóźniej w ciągu 14 dni po uprawomocnieniu się niezaprotestowanych wyborów wszystkich radnych, bądź po wydaniu przez właściwą władzę ostatecznej decyzji, orzekającej o ważności wyborów.

(3) Postanowienie, zawarte w ustępie poprzednim, stosuje się odpowiednio do kolegjum zarządu gminy.

Do art. 4 ust. (4).

§ 6. Wybrany do wydziału powiatowego może być każdy obywatel polski bez różnicy płci, który ukończył najpóźniej w przededniu zarządzenia wyborów 30 lat, mieszka od roku na obszarze danego powiatowego związku samorządowego, włada językiem polskim w słowie i piśmie oraz posiada przygotowanie praktyczne.

§ 7. Warunek jednorocznego zamieszkania przy ustaleniu prawa wybieralności do wydziału powiatowego nie dotyczy osób, wymienionych w ust. (2) art. 3; w tym zakresie stosuje się odpowiednio postanowienia § 3 I rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 października 1933 r. w sprawie wykonania ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego (Dz. U. R. P. Nr. 80, poz. 577).

§  8.

(1) Warunkowi przygotowania praktycznego (art. 4 ust. (4)) odpowiada każdy, kto co najmniej przez trzy lata sprawował mandat członka organu ustrojowego jakiegokolwiek związku samorządowego, bądź też mandat posła lub senatora.

(2) Warunkowi powyższemu odpowiadają również osoby, które co najmniej przez trzy lata pozostawały w zarządach, bądź radach:

a) komunalnej kasy oszczędności,

b) izby rolniczej, rzemieślniczej lub przemysłowo-handlowej,

c) instytucji ubezpieczeń społecznych,

d) innych instytucyj publiczno-prawnych, nie wymienionych pod lit. a) - c),

e) spółdzielni lub czynnych stowarzyszeń o celach kulturalno-oświatowych lub samopomocy gospodarczej, zarejestrowanych zgodnie z przepisami Prawa o stowarzyszeniach (Dz. U. R. P. z 1932 r. Nr. 94, poz. 808), bądź stowarzyszeń, posiadających osobowość prawną przed wejściem w życie powyższego Prawa, albo w zarządzie (radzie) Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej, Związku Miast Polskich lub Związku Powiatów Rzeczypospolitej albo w zarządzie oddziałów, podległych tym zrzeszeniom, jeżeli działalność organizacyj spółdzielczych, społecznych bądź oddziałów zrzeszeń obejmuje obszar co najmniej jednego powiatu administracyjnego.

(3) Do stwierdzenia członkostwa i czasu udziału w zarządzie (radzie) stowarzyszeń powołane są ich zarządy, do stwierdzenia zaś członkostwa i czasu udziału w zarządzie spółdzielni - władze, które w myśl przepisów prowadzą rejestr spółdzielni.

(4) Warunkowi przygotowania praktycznego do sprawowania mandatu członka wydziału powiatowego odpowiadają również osoby, które posiadają pełne kwalifikacje na stanowisko zawodowego wójta lub zawodowego burmistrza, bądź wykażą się co najmniej trzyletnią pracą na stanowisku sędziowskiem lub prokuratorskiem albo na stanowisku urzędnika państwowego I lub II kategorji we władzach administracji ogólnej, skarbowej lub szkolnej, bądź Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, albo trzyletnią pracą w instytucjach samorządu terytorjalnego lub gospodarczego na stanowiskach kierowniczych lub referendarskich. Warunkowi powyższemu odpowiadają ponadto osoby, zatrudnione co najmniej przez trzy lata w biurach zrzeszeń samorządowych (§ 8 ust. 2, lit. e) na stanowiskach samodzielnych, co powinno być stwierdzone przez zarząd odnośnego zrzeszenia.

Do art. 8.

§ 9. Postanowienia art. 8 nie odnoszą się do tymczasowych przełożonych gmin i tymczasowych ich zastępców (art. 50) oraz do osób, powołanych w drodze nominacji do tymczasowych zarządów gmin wiejskich i miejskich na podstawie art. 72 i 73.

§  10.

(1) Utrata mandatu członka zarządu gminy na podstawie art. 8 pozbawia członkostwa rady gminy, jeżeli członek zarządu gminy w myśl obowiązujących przepisów wchodzi w skład rady. Utrata mandatu członka wydziału powiatowego pozbawia członkostwa rady powiatowej.

(2) Członek zarządu gminy i wydziału powiatowego, wchodzący w myśl obowiązujących przepisów w skład rady (gminnej, miejskiej, powiatowej), nie może być pozbawiony członkostwa rady na podstawie art. 8 wskutek opuszczania jej posiedzeń.

§ 11. Postanowienia art. 8 nie odejmują organom ustrojowym i ich przewodniczącym uprawnień do nakładania kar porządkowych na członków tych organów w razie nieprzybycia na posiedzenie bez podania okoliczności usprawiedliwiających, o ile uprawnienia takie opierają się na przepisach o ustroju samorządu terytorjalnego, wydanych przed wejściem w życie ustawy samorządowej.

§  12.

(1) Przewodniczący danego kolegjalnego organu ustrojowego obowiązany jest donieść właściwej władzy (organowi), przewidzianej w ust. (4) art. 6, o opuszczeniu trzech kolejnych posiedzeń przez członka (niezawodowego) tego organu, wskazując w doniesieniu przyczyny opuszczenia posiedzeń.

(2) Przy wydawaniu orzeczeń o utracie mandatu w myśl postanowień art. 8 stosować należy postanowienia ustępu ostatniego § 14 I-go rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 października 1933 r. w sprawie wykonania ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego (Dz. U. R. P. Nr. 80, poz. 577) oraz przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnem (Dz. U. R. P. Nr. 36, poz. 341).

§ 13. Termin i tryb składania wyjaśnień przez członków organów ustrojowych w sprawie usprawiedliwienia nieprzybycia na posiedzenie danego organu powinien być unormowany w regulaminie jego obrad.

Do art. 9.

§ 14. Członkowie organów ustrojowych nie mogą poza wyjątkami, dopuszczalnemi w myśl art. 9, wchodzić z danym związkiem samorządowym bezpośrednio lub pośrednio w stosunki prawne w charakterze kontrahenta, z których wynikałyby dla tych osób korzyści materjalne. Osoby te w szczególności nie mogą zawierać z danym związkiem samorządowym aktów prawnych, które pociągają za sobą jakiekolwiek zobowiązania dla związku, jak: kupna - sprzedaży, pożyczki oprocentowanej, umów w sprawie dostawy, dzierżawy, najmu rzeczy, spółki i t. p.

§ 15. Władza nadzorcza (art. 1 ust. 8) zatwierdzi, bądź wyrazi zgodę na zamierzoną tranzakcje pomiędzy członkiem organu ustrojowego a danym związkiem samorządowym w sprawie dostawy w myśl ust. (1) art. 9 jedynie w przypadku, gdy przemawiają za tem ważne względy miejscowe, w szczególności, gdy w miejscowości danej brak jest odpowiednich dostawców, a tranzakcja wyklucza uprzywilejowane warunki dla członka organu ustrojowego oraz kolizję jego interesów z interesem związku samorządowego, ponadto zaś gdy co do warunków tranzakcji nastąpi uprzednie porozumienie zarządu gminy (wydziału powiatowego) z władzą nadzorczą (art. 1 ust. 8).

§ 16. Do postanowień organów ustrojowych gminy wiejskiej i miasta, sprzecznych z przepisami art. 9 ust. (1) i §§ 14 i 15, stosują się postanowienia ust. (1) art. 66, a w województwie pomorskiem i poznańskiem postanowienia tegoż artykułu ze zmianami, wynikającemi z art. 90 i ust. (1) art. 93.

Do art. 11.

§ 17. W razie opróżnienia stanowiska radnego w ciągu kadencji (art. 2) wskutek złożenia lub utraty mandatu w miejsce jego wchodzi zastępca radnego (art. 29 ust. 5).

Postanowienia ustaw ustrojowych, wymagające na niektórych obszarach powoływania zastępców radnych do zastępowania radnych, nie biorących udziału w posiedzeniach rady gminnej, pozostają nienaruszone.

Do art. 12.

§  18.

(1) Gdy radni nie dokonali wyboru ławników, a kolegjum zarządu gminnego nie posiada dostatecznej liczby członków, uprawnionej do podejmowania ważnych uchwał, wówczas na obszarze województw: nowogródzkiego, poleskiego, wileńskiego i wołyńskiego oraz w powiatach wołkowyskim i grodzieńskim w województwie białostockiem stosuje się art. 45 rozporządzenia Komisarza Generalnego Ziem Wschodnich o samorządzie gminnym z dnia 26 września 1919 r. (Dz. Urzęd. Z. C. Z. W. Nr. 21, poz. 215) ze zmianami, wynikającemi z ustawy samorządowej. Na pozostałych obszarach działania ustawy samorządowej władza nadzorcza (art. 1 ust. 8) nakazuje wówczas dokonanie wyborów w oznaczonym terminie, co najmniej dwutygodniowym; gdy zaś i w tym terminie wybory nie doszły do skutku, kolegjum zaś zarządu gminnego, przewidziane w art. 44 ust. (5), nie ma kompletu, niezbędnego do podejmowania ważnych uchwał, wówczas stosuje się odpowiednie postanowienia, zawarte w art. 69 ust. (1) lit. b) łącznie z art. 72 ust. (4) i (5).

(2) W przypadku, gdy kolegjum zarządu gminnego nie posiada dostatecznej liczby członków, uprawnionej do podejmowania ważnych uchwał, wówczas do czasu ukonstytuowania się kolegjum zarządu na obszarach, o których mowa w zdaniu ostatniem ust. (2), przełożony gminy, powołany w trybie art. 50, sprawuje zarząd w sprawach, nie wymagających uchwał kolegjalnego zarządu gminnego, w sprawach zaś, wymagających jego uchwał, jedynie w przypadkach, przewidzianych w ust. (2) art. 47. Postanowienie to nie narusza uprawnień tymczasowych zarządów gmin, wynikających z postanowień art. 72 i 73.

Do art. 14.

§  19.

(1) W razie nieobecności sekretarza gminnego lub niemożności pełnienia przez niego obowiązków służbowych udział w posiedzeniach zarządu gminnego i rady gminnej z głosem doradczym bierze i protokółuje uchwały zastępca sekretarza gminnego względnie pracownik urzędu gminnego, pełniący czasowo obowiązki sekretarza.

(2) W gminach, gdzie stanowisko sekretarza gminnego nie jest ustanowione (art. 13 ust. 3) lub nie jest obsadzone, uchwały zarządu gminnego i rady gminnej protokółuje wójt albo wyznaczony przez niego pracownik urzędu gminnego, w razie zaś braku pracownika albo niemożności poruczenia mu tych czynności jeden z członków zarządu gminnego.

(3) Protokół obrad zarządu gminnego i rady gminnej podpisuje wójt oraz osoba, prowadząca na danem posiedzeniu protokół obrad. W przypadku, gdy protokół taki sporządza sam wójt, podpisuje go oprócz wójta jeden z członków zarządu gminnego.

§  20.

(1) Postanowienia, zawarte w §§ 14 - 16, stosuje się odpowiednio do sekretarza gminnego i każdego pracownika gminnego, który zastępczo lub w określonym zakresie sprawuje jego czynności służbowe z zastrzeżeniem, że ograniczenia przy zawieraniu aktów prawnych nie dotyczą aktów, wynikających ze stosunków służbowych tych osób, a zawieranych zgodnie z przepisami ustaw specjalnych.

(2) W sprawach, objętych art. 9, postanowienia art. 7 i 8 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnem (Dz. U. R. P. Nr. 36, poz. 341) mają całkowite zastosowanie.

(3) Niezależnie od wyłączenia w sprawach, będących przedmiotem obrad zarządu gminnego lub rady gminnej, z mocy postanowień art. 7 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o postępowaniu administracyjnem, sekretarz gminny, bądź zastępujący go pracownik urzędu gminnego nie mogą brać udziału w posiedzeniach organu ustrojowego gminy, gdy w danych sprawach są materjalnie zainteresowani, obecność zaś ich na posiedzeniu mogłaby mieć wpływ na wynik obrad. Ocena tych okoliczności i wydawanie decyzji należy do przewodniczącego na posiedzeniu danego organu ustrojowego.

Do art. 20.

§  21.

(1) Od decyzji starosty powiatowego, odmawiającego zatwierdzenia wyborów sołtysa (podsołtysa), mogą radni gromadzcy bądź członkowie zebrania gromadzkiego wnieść zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnem (Dz. U. R. P. Nr. 36, poz. 341) odwołanie do wojewody, który orzeka ostatecznie, przyczem odmowną decyzję wydać może po wysłuchaniu opinji wydziału wojewódzkiego (izby wojewódzkiej).

(2) Do wniesienia odwołania w myśl postanowień ust. (1) uprawniona jest jedynie taka liczba radnych gromadzkich, która stanowi więcej niż połowę ustawowej ich liczby (art. 19 ust. 3), bądź 1/3 ogółu członków zebrania gromadzkiego.

Do art. 22.

§ 22. 1 (uchylony).

Do art. 35.

§ 23. Protokół obrad rady miejskiej podpisuje przewodniczący oraz pracownik zarządu miejskiego, wyznaczony przez przełożonego gminy.

Do art. 37.

§  24.

(1). Jeżeli radni nie dokonali wyboru ławników, władza nadzorcza (art. 1 ust. 8) nakazuje dokonanie wyborów w oznaczonym terminie, co najmniej dwutygodniowym, gdy zaś i w tym terminie wybory nie doszły do skutku, kolegjum zaś zarządu miejskiego, przewidziane w art. 44 ust. (5), nie ma kompletu niezbędnego do podejmowania uchwał, wówczas stosuje się odpowiednie postanowienia, zawarte w art. 69 ust. (1) lit. b), bądź w art. 72 ust. (4) i (5).

(2) W przypadkach, gdy kolegjum zarządu miejskiego nie posiada dostatecznej liczby członków, uprawnionej do podejmowania ważnych uchwał, wówczas do czasu ukonstytuowania się magistratu przełożony gminy, powołany w trybie art. 50, sprawuje zarząd w sprawach, nie wymagających uchwał magistratu, w sprawach zaś wymagających jego uchwał, jedynie w przypadkach, przewidzianych w ust. (2) art. 47. Postanowienie to nie narusza uprawnień tymczasowych zarządów gmin, wynikających z postanowień art. 72 i 73.

Do art. 44.

§  25.

(1) Zarząd gminy (zarząd gminny, magistrat) działa kolegjalnie w zakresie spraw, przewidzianych w art. 44 ust. (1), w formie uchwał, podejmowanych zgodnie z regulaminem czynności zarządu.

(2) Uchwały kolegjalnego zarządu gminy wykonywa przełożony gminy (art. 46 ust. 5), który obowiązany jest powoływać się na nie w treści dokumentów i korespondencji we wszystkich sprawach, zastrzeżonych do decyzji kolegjum zarządu, bądź wymagających zasięgnięcia jego opinji.

§ 26. W zakresie spraw, w których stanowi rada gminy (rada gminna, rada miejska), żadna sprawa nie może być przez radę decydowana bez uprzedniego rozpatrzenia danej sprawy w myśl art. 44 ust. (1) lit. a) przez kolegjum zarządu, bądź przez organ, posiadający jego uprawnienia. Wyjątek stanowią sprawy nagłe, gdy wniesieniu ich pod obrady rady nie sprzeciwia się żaden z obecnych na jej posiedzeniu członków zarządu. Bliższe zasady w tym zakresie może ustalić regulamin obrad rady gminy.

§  27.

(1) Przez "inwestycję" zgodnie z art. 44 ust. (1) lit. h) rozumieć należy każdy wydatek finansowy gminy w zakresie urządzeń, zakładów i przedsiębiorstw gminnych, nie objęty bieżącemi wydatkami na koszta administracji i eksploatacji i wymagający uwzględnienia w budżecie gminy po stronie wydatków nadzwyczajnych w myśl postanowień, zawartych w § 5 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej dnia 17 czerwca 1924 r. o obowiązku i sposobie pokrywania wydatków przez związki komunalne (Dz. U. R. P. Nr. 51, poz. 522) i § 7 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 grudnia 1932 r., wydanego w porozumieniu z Ministrem Skarbu, o sporządzaniu i ustalaniu budżetów związków komunalnych (Dz. U. R. P. z 1923 r. Nr. 11, poz. 71).

(2) Do kolegjum zarządu gminy należy ustalenie wytycznych, dotyczących wykonania inwestycji, rozpatrzenie i zatwierdzenie planu finansowego inwestycji, projektów i kosztorysów oraz ofert, złożonych przy przetargach publicznych. Wszystkie inne czynności wykonawcze w sprawach inwestycyj należą do przełożonego gminy (art. 46 ust. 1) z zachowaniem jednak w mocy przepisów specjalnych.

(3) Bliższe przepisy w zakresie postanowień niniejszego paragrafu powinien ustalić regulamin czynności kolegjum zarządu; regulamin ten powinien określić, jakiego rodzaju inwestycje zaliczane są do ważniejszych w rozumieniu art. 44 ust. (1) lit. h).

§  28.

(1) Kolegjalny zarząd gminy (art. 1 ust. 5) może upoważnić przełożonego gminy za jego zgodą do wydawania decyzyj, zastrzeżonych w myśl art. 44 zarządowi kolegjalnemu, z tem:

a) że przeciw upoważnieniu nie zgłosi sprzeciwu żaden z członków kolegjum zarządu gminy,

b) że upoważnienie dotyczyć ma jedynie poszczególnych spraw, umieszczonych w porządku obrad danego posiedzenia, albo spraw jednego i tego samego typu na zasadzie ustalonych w uchwale kolegjum wytycznych,

c) że upoważnienie ma charakter czasowy.

(2) Upoważnienie, o którem mowa w ustępie poprzednim, może być na każdem z następnych posiedzeń zarządu na wniosek jednego z członków kolegjum odwołane.

(3) W decyzjach, wydawanych na piśmie w granicach upoważnienia, o którem mowa w ust. (1), przełożony gminy obowiązany jest powoływać się na upoważnienie kolegialnego zarządu gminy.

(4) Decyzji, wydanej przez przełożonego gminy w trybie postanowień ust. (3), kolegjalny zarząd gminy nie może zmieniać ani uchylać.

(5) Bliższe zasady w sprawach, objętych niniejszym paragrafem, może normować regulamin czynności zarządu gminy.

(6) Kolegjalny zarząd gminy nie może poruczać do przygotowywania i decydowania sprawy, wymagającej jego uchwały, żadnemu z członków kolegjum, poza przełożonym gminy bądź zastępcą, pełniącym jego obowiązki.

§  29.

(1) Każdy członek zarządu gminy może zasięgać informacyj w sprawach, przewidzianych w ust. (3) art. 44, zarówno na posiedzeniu zarządu, jak i poza niem jedynie u przełożonego gminy, a w czasie jego nieobecności u jego zastępcy.

(2) Członek zarządu gminy może czynić uwagi w formie interpelacyj oraz stawiać wnioski w powyższych sprawach w myśl art. 44 ust. (3) wyłącznie tylko na posiedzeniu zarządu gminy.

(3) Bliższe przepisy w zakresie postanowień niniejszego paragrafu może ustalić regulamin czynności zarządu gminy.

§ 30. Członkowie zarządu gminy, działającego kolegjalnie zgodnie z obowiązującemi przepisami, są w wykonywaniu swych funkcyj w kolegjum samodzielni i niezawiśli.

Do art. 46.

§  31.

(1) Przełożony gminy może upoważnić swego zastępcę względnie zastępców oraz pracowników gminy do podpisywania w swojem zastępstwie określonego rodzaju korespondencji bieżącej zarządu zarówno w sprawach administracji samorządowej, jak i rządowej (art. 48) oraz do podpisywania innych akt i dokumentów, nie wyłączając dokumentów, przez które gmina zaciąga zobowiązania. Członka zarządu gminy, powołanego do podpisywania tych dokumentów, wyznacza w poszczególnych przypadkach lub na czas do odwołania przełożony gminy.

(2) Do podpisywania dokumentów w przypadku, o którym mowa w zdaniu końcowem ust. (6) art. 46, powołany jest jeden lub w miarę potrzeby większa liczba pracowników gminnych, wyznaczonych do tych czynności przez przełożonego gminy.

Do art. 47.

§ 32. W przypadku, gdy kolegjum zarządu gminy odmówi zatwierdzenia decyzji, wydanej w myśl postanowień ust. (2) art. 47 przez przełożonego gminy, wówczas za decyzję taką ponosi on osobistą odpowiedzialność. Tekst uchwały kolegjum zarządu gminy obowiązany jest przełożony gminy przesłać w takim przypadku wraz z wyjaśnieniami swemi władzy nadzorczej (art. 1 ust. 8).

Do art. 49.

§ 33. Dla osób, które ukończyły lub ukończą studja przed wprowadzeniem w życie postanowień art. 52 ustawy z dnia 11 marca 1933 r. o ustroju szkolnictwa (Dz. U. R. P. Nr. 38, poz. 389), za wykształcenie, odpowiadające przewidzianemu w art. 49 ust. (5) ustawy samorządowej, uważa się wykształcenie, określone w §§ 2, 3 i 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 listopada 1929 r. o zakładach naukowych i egzaminach szkolnych, wystarczających do osiągnięcia stanowiska urzędniczego w państwowej służbie cywilnej (Dz. U. R. P. Nr. 88, poz. 663).

§ 34. Dla oceny, czy stanowisko, jakie zajmował kandydat na przełożonego gminy lub jego zastępcę, jest samodzielne zgodnie z postanowieniami ust. (5) art. 49, rozstrzygająca jest okoliczność, czy praca na danem stanowisku mogła ze względu na jej charakter i zakres czynności dać kandydatowi przygotowanie praktyczne do samodzielnego wykonywania zadań administracji i gospodarki samorządowej, w szczególności, czy kandydat mógł na danem stanowisku zdobyć doświadczenie w wykonywaniu w powyższym zakresie czynności kierowniczych. Do stanowisk samodzielnych administracji samorządu terytorjalnego zaliczyć należy w szczególności stanowiska takie, np. jak:

1) wójtów zawodowych oraz wójtów, posiadających ich kwalifikacje,

2) tymczasowych przełożonych gmin w miastach,

3) zastępców tymczasowych przełożonych gmin w miastach, liczących ponad 10 tysięcy mieszkańców,

4) sekretarzy gminnych w gminach wiejskich, liczących ponad 3.000 mieszkańców,

5) sekretarzy bądź kierowników biur zarządów miejskich w miastach, liczących ponad 3.000 mieszkańców, jeżeli osoby zajmujące te stanowiska, podlegają bezpośrednio kierownictwu przełożonego gminy,

6) pracowników, kierujących w miastach, wydzielonych z powiatowych związków samorządowych, oraz w administracji samorządu wojewódzkiego poszczególnemi jednostkami organizacyjnemi (urzędami, wydziałami, biurami, oddziałami, sekcjami i t. p.), jeżeli osoby na powyższych stanowiskach podlegają bezpośrednio kierownictwu przełożonego gminy (starosty krajowego),

7) pracowników, pełniących funkcje zastępców osób, wymienionych w pkt. 6), w miastach, liczących ponad 100 tysięcy mieszkańców, oraz w administracji samorządu wojewódzkiego,

8) sekretarzy wydziałów powiatowych oraz inspektorów samorządu gminnego,

9) pracowników: w miastach, liczących ponad 15 tysięcy mieszkańców, biurach wydziałów powiatowych i starostwach krajowych, jeżeli do objęcia stanowiska wymagane jest wykształcenie, uprawniające do osiągnięcia stanowiska urzędniczego I kategorji w służbie państwowej w myśl § 1, 4 i 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 listopada 1929 r. o zakładach naukowych i egzaminach szkolnych, wystarczających do osiągnięcia stanowiska urzędniczego w państwowej służbie cywilnej (Dz. U. R. P. Nr. 88, poz. 663) ze zmianami, wynikającemi z ustawy z dnia 15 marca 1933 r. o szkołach akademickich (Dz. U. R. P. Nr. 29, poz. 247) i t. p.

§  35.

(1) Wykształceniem, odpowiadającem poziomowi sześciu klas szkoły średniej ogólnokształcącej podług zasad, obowiązujących przed wejściem w życie ustawy z dnia 11 marca 1933 r. o ustroju szkolnictwa (Dz. U. R. P. Nr. 38, poz. 389), jak również wykształceniem zawodowem w myśl art. 49 ust. (6) jest wykształcenie w zakresie:

a) sześciu klas ośmioletniego gimnazjum państwowego lub prywatnego z prawami szkół państwowych,

b) trzech kursów seminarjum nauczycielskiego państwowego lub prywatnego z prawami szkół państwowych,

c) trzech klas (kursów) średniej szkoły zawodowej, której kurs trwał co najmniej trzy lata i do której warunkiem przyjęcia było ukończenie siedmiu klas siedmioklasowej szkoły powszechnej lub trzech klas szkoły średniej ogólnokształcącej,

d) uznanym, przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego za odpowiadający poziomowi wykształcenia, o którem mowa w niniejszym paragrafie. (2) Osoby, które wykażą się świadectwem złożenia egzaminu dla eksternistów z kursu szkół, o których mowa w ust. (1) lit. a) - c) w pełnym zakresie wymienionych klas (kursów), uznaje się za posiadające wykształcenie, wymagane art. 49 ust. (6).

Do art. 50.

§  36.

(1) Egzamin praktyczny, przewidziany w ust. (3) art. 50, odbywa się z następujących przedmiotów: Konstytucji, przepisów o organizacji i zakresie działania władz rządowych, w szczególności władz administracji ogólnej, ustroju, zadań i obowiązków samorządu terytorjalnego, w szczególności rodzaju gminy, w jakiej egzaminowana osoba ma objąć stanowisko, prawa administracyjnego (o postępowaniu administracyjnem i postępowaniu przymusowem w administracji), skarbowości publicznej, w szczególności skarbowości komunalnej, prawa budżetowego, rachunkowości komunalnej i biurowości, a ponadto w zakresie, jakiego znajomość konieczna jest do sprawowania danego urzędu: z prawa karnego, prawa o wykroczeniach i przepisów o postępowaniu karnem i karno-administracyjnem oraz prawa cywilnego i przepisów postępowania cywilnego.

(2) Egzamin praktyczny jest ustny i piśmienny. Egzamin ustny ma na celu zbadanie praktycznych wiadomości, niezbędnych w pracy na stanowisku, na jakiem ma być zatwierdzona osoba egzaminowana. Egzamin piśmienny ma na celu zbadanie umiejętności praktycznego stosowania obowiązujących przepisów w powyższym zakresie.

§  37.

(1) Egzamin praktyczny, o którym mowa w § 36, odbywa się przed wojewódzką komisją egzaminacyjną, czynną przy właściwym terytorjalnie urzędzie wojewódzkim. Członków komisji i zastępców na okres 5 lat powołuje Minister Spraw Wewnętrznych, który uprawnienia w tym względzie może przekazać wojewodom.

(2) Wojewódzka komisja egzaminacyjna składa się łącznie z przewodniczącym z 3 - 4 członków. Przewodniczącym komisji może być tylko urzędnik I kategorji, pełniący obowiązki służbowe w dziale samorządowym urzędu wojewódzkiego. Do składu komisji wchodzi ponadto inspektor wojewódzki, bądź inny urzędnik, powołany do dokonywania inspekcyj związków samorządowych oraz jeden z burmistrzów bądź prezydentów miast, czynnych na obszarze danego województwa, z wyłączeniem wszakże miasta, gdzie osoba egzaminowana ma objąć stanowisko. Do składu komisji musi być poza tem powołany urzędnik urzędu wojewódzkiego z wykształceniem prawniczem, jeżeli wykształcenia takiego nie posiada przewodniczący i żaden z pozostałych członków komisji. Jeżeli na obszarze województwa jest tylko jedno miasto, wydzielone z powiatowego związku samorządowego, członka komisji z pośród prezydentów miast wyznacza Minister Spraw Wewnętrznych z obszaru innego województwa.

§ 38. Egzamin praktyczny dla kandydatów na prezydenta miasta i wiceprezydentów m. st. Warszawy odbywa się przed ministerjalną komisją egzaminacyjną, powołaną w razie potrzeby przez Ministra Spraw Wewnętrznych.

§  39.

(1) Uchwała komisji egzaminacyjnej o wyniku egzaminu zapada większością głosów członków komisji; w razie równości głosów rozstrzyga głos przewodniczącego. Komisja obowiązana jest stwierdzić, czy kandydat zdał egzamin pomyślnie, czy też go złożył z wynikiem ujemnym.

(2) Z przebiegu egzaminu praktycznego sporządza się protokół, do którego wpisuje się skład komisji egzaminacyjnej, tematy egzaminu piśmiennego i ocenę wypracowań, ocenę odpowiedzi ustnych oraz uchwałę komisji co do wyniku egzaminu.

§  40.

(1) Egzamin, złożony z wynikiem ujemnym, nie może być w okresie próbnej służby powtórzony.

(2) Zależnie od wyników egzaminu praktycznego władza właściwa bądź zatwierdza wybór danego kandydata, bądź wydaje decyzję, odmawiającą zatwierdzenia ze skutkami, przewidzianemi w art. 50 ust. (3) i 53 ust. (9).

§  41.

(1) Minister Spraw Wewnętrznych może ustanowić taksę egzaminacyjną, którą przed dopuszczeniem do egzaminu praktycznego obowiązana jest uiścić osoba, poddana egzaminowi.

(2) Taksa egzaminacyjna służy na pokrycie kosztów przejazdu i diet członków komisji egzaminacyjnej, powołanych z poza siedziby komisji.

§ 42. Zgodnie z postanowieniami ust. (6) art. 50 starosta powiatowy i wojewoda przed wydaniem decyzji, odmawiającej zatwierdzenia wyboru przełożonego gminy względnie jego zastępcy, obowiązani są zasięgnąć opinji wydziału powiatowego względnie wydziału wojewódzkiego (izby wojewódzkiej), nie są jednak opinją tą związani. Przy wydaniu decyzji, zatwierdzającej wybór, starosta powiatowy i wojewoda nie mają obowiązku zasięgania opinji powyższych organów kolegjalnych.

§  43.

(1) Od decyzji, odmawiającej zatwierdzenia wyborów przełożonego gminy względnie jego zastępcy, mogą radni w gminach wiejskich i miastach wnieść za pośrednictwem przewodniczącego kolegjum wyborczego zgodnie z przepisami rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnem (Dz. U. R. P. Nr. 36, poz. 341), odwołanie do władzy bezpośrednio wyższej, która rozstrzyga ostatecznie. Decyzje Ministra Spraw Wewnętrznych i Rady Ministrów są ostateczne w administracyjnym toku instancyj. Do wniesienia odwołania uprawnieni są radni w liczbie, przekraczającej połowę ustawowej ich liczby.

(2) Wojewoda rozstrzyga odwołanie w sprawie, o której mowa w ust. (1), po zasięgnięciu opinji wydziału wojewódzkiego (izby wojewódzkiej).

§ 44. Przez "postanowienia ustępu poprzedniego", wspomniane w ust. (7) art. 50, rozumieć należy postanowienia ust. (5) tegoż artykułu.

§ 45. Starosta powiatowy i wojewoda wydają decyzję po zasięgnięciu opinji wydziału powiatowego względnie wydziału wojewódzkiego (izby wojewódzkiej) we wszystkich sprawach, o których mowa w art. 50. Wyjątek stanowią jedynie przypadki, przewidziane w zdaniu końcowem § 42.

Do art. 52.

§ 46. Zakres czynności podwójciego, wiceburmistrza i wiceprezydenta, jako pomocników przełożonego gminy, określa wójt, burmistrz i prezydent miasta. Możność poruczania podwójciemu i niezawodowemu wiceburmistrzowi czynności pomocnika przełożonego gminy oraz zakres tych czynności zależny jest jednak od rozległości gospodarki gminnej i potrzeby wyręczania przełożonego gminy w wykonywaniu poszczególnych jego zadań, a jednocześnie od posiadanych przez gminę środków finansowych na przyznanie podwójciemu i niezawodowemu wiceburmistrzowi odszkodowania w przypadku, przewidzianym w ust. (3) art. 53.

§  47.

(1) Podwójci, wiceburmisirz i wiceprezydent, jako zastępcy przełożonych gmin, przejmują z mocy prawa pełny zakres obowiązków i uprawnień przełożonego gminy w czasie jego nieobecności lub niemożności pełnienia przez niego obowiązków służbowych.

(2) W miastach, w których w myśl art. 37 ust. (2) jest więcej, niż jeden wiceprezydent, przełożonego gminy w przypadkach i zakresie, przewidzianym w ustępie pierwszym niniejszego paragrafu, zastępuje jeden z wiceprezydentów, wyznaczony na stałe przez przełożonego gminy, który o decyzji w tym zakresie zawiadamia władzę nadzorczą.

§  48.

(1) Ławnikowi można poruczać prace z jednoosobowego zakresu działania zarządu gminy (art. 46 - 48) w myśl postanowień końcowych ust. (4) art. 52 jedynie w wyjątkowych przypadkach w gminach o rozległej gospodarce i znacznej ilości urządzeń, zakładów lub przedsiębiorstw. Decyzje w tym względzie zależne są od uznania przełożonego gminy i zgody ławnika na wykonywanie prac w powyższym zakresie bez prawa do wynagrodzenia.

(2) W przypadkach, o których mowa w ust. (1), ławnikowi może być przyznane odszkodowanie zgodnie z postanowieniami ust. (3) art. 53 i § 50.

(3) Prace, o których mowa w ust. (1), wykonywa ławnik pod nadzorem przełożonego gminy (art. 46 ust. 3).

Do art. 53.

§  49.

(1) Prawo do stałego uposażenia służbowego przez czas sprawowania mandatu tytułem wynagrodzenia za wykonywanie obowiązków służbowych przysługuje każdemu wójtowi, burmistrzowi, zawodowemu wiceburmistrzowi, prezydentowi miasta i wiceprezydentowi.

(2) Najwyższe granice uposażenia oraz kosztów podróży i diet przy wyjazdach służbowych poza siedzibę gminy dla wójtów, burmistrzów, zawodowych wiceburmistrzów oraz prezydentów miast i wiceprezydentów określają przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 30 grudnia 1924 r. o dostosowaniu uposażenia członków zarządu i pracowników związków komunalnych do uposażenia funkcjonarjuszów państwowych (Dz. U. R. P. Nr. 118 poz. 1073) z późniejszemi zmianami.

(3) Rady miejskie obowiązane są uposażenie burmistrzów, prezydentów miast i wiceprezydentów oraz zawodowych wiceburmistrzów ustalić przed dokonaniem ich wyboru. Wyjątek stanowić może przypadek, gdy władza nadzorcza unieważni uchwałę rady, jako powziętą nieformalnie bądź niezgodnie z obowiązującemi przepisami, a w międzyczasie nastąpi wybór osoby interesowanej; stosuje się wówczas do niej postanowienia ust. (2) art. 9.

(4) Podwójci, niezawodowi wiceburmistrzowie oraz ławnicy w gminach wiejskich i miastach nie mają prawa do uposażenia; do osób tych stosuje się postanowienia ust. (3) art. 53 oraz §§ 50 i 51.

§  50.

(1) Przyznanie odszkodowania za wykonanie prac z zakresu czynności zarządu gminy oraz diet za udział w posiedzeniach kolegjum zarządu zależne jest:

a) od posiadania przez gminę na te cele środków finansowych i preliminowania odpowiednich kredytów w budżecie gminy,

b) od zgłoszenia żądania przez interesowanego członka zarządu gminy i udowodnienia znacznego uszczerbku w zarobkach w głównym zawodzie, ponoszonego wskutek udziału w pracach zarządu.

(2) Wysokość odszkodowania zależy od nakładu pracy i poświęconego gminie czasu. Odszkodowanie może być przyznane na określony przeciąg czasu, w miarę, gdy zlecone niezawodowemu członkowi zarządu prace mają charakter prac ciągłych i stałych, bądź jednorazowo, zależnie od wykonania, poszczególnych prac dla zarządu gminy.

(3) Odszkodowanie czasowe pozbawia prawa pobierania diet w okresie, za który odszkodowanie to jest przyznane. Przełożony gminy oraz zawodowi członkowie zarządu gminy nie mają prawa do odszkodowania czasowego i jednorazowego, ani do pobierania diet za udział w posiedzeniach zarządu gminy.

(4) Niezawodowym członkom zarządu gminy, z wyjątkiem przełożonych gmin, przysługuje prawo do zwrotu z funduszów gminy faktycznie poniesionych kosztów przejazdu do siedziby gminy, wszystkim zaś członkom zarządu gminy prawo do zwrotu kosztów podróży i do diet przy wyjazdach w sprawach służbowych poza granice gminy.

§  51.

(1) Bliższe zasady, dotyczące odszkodowania z tytułu wykonywanej pracy w zarządzie gminy, diet za udział w posiedzeniach kolegjum zarządu gminy oraz zasady, dotyczące zwrotu kosztów przejazdu do jej siedziby, określa zgodnie z ust. (3) art. 53 i postanowieniami § 50 rada gminy w drodze uchwały, która wymaga zatwierdzenia władzy nadzorczej (art. 65 ust. 1).

(2) Wydawanie decyzyj w poszczególnych przypadkach zgodnie z uchwałą rady gminy, w szczególności przyznawanie odszkodowania, diet i zwrotu kosztów podróży w granicach kredytów, przewidzianych w budżecie, należy do przełożonego gminy. Od decyzji przełożonego gminy przysługuje stronie prawo wniesienia zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnem (Dz. U. R. P. Nr. 36, poz. 341) odwołania do władzy nadzorczej, która rozstrzyga ostatecznie. W sprawach powyższych wojewodowie orzekają przy współudziale wydziału wojewódzkiego (izby wojewódzkiej) z głosem stanowczym.

§  52.

(1) Postanowienia ust. (4) art. 53 stosuje się w gminach wiejskich i miastach, które uregulowały we własnym zakresie sprawę zaopatrzenia emerytalnego swych pracowników.

(2) Zaopatrzenie emerytalne zawodowych członków zarządu gminy w gminach, które uregulowały we własnym zakresie sprawę zaopatrzenia emerytalnego swych pracowników nie może być jednak mniejsze od norm, przewidzianych w ust. (6) art. 53 i nie może przekraczać 92% uposażenia służbowego, które służy za podstawę do wymiaru emerytury. Normy zaopatrzenia emerytalnego, przewidziane w zdaniu pierwszem i drugiem ust. (6) art. 53, stosują się na mocy ustawy również w gminach wiejskich i miastach, które nie uregulowały sprawy zaopatrzenia emerytalnego swych pracowników we własnym zakresie działania, uchwały zaś rady gminy na podstawie postanowień ust. (5) cyt. artykułu nie doszły do skutku.

(3) Jeżeli władza nadzorcza unieważni uchwałę w sprawach, o których mowa w ust. (5) art. 53, wówczas sprawa ta musi być wniesiona pod obrady najbliższego posiedzenia rady gminy; gdyby wybór osoby interesowanej był już dokonany, stosuje się do niej postanowienia ust. (2) art. 9.

(4) Zaliczenie zawodowemu członkowi zarządu gminy do wysługi emerytalnej lat pracy poprzedniej zgodnie z postanowieniami zdania ostatniego ust. (6) art. 53 może nastąpić po dokonaniu wyboru osoby interesowanej; stosuje się wówczas do niej postanowienie ust. (2) art. 9. Zaliczenie takie uskutecznia rada gminy, której uchwala wymaga zatwierdzenia właściwej władzy nadzorczej zgodnie z postanowieniami ust. (4) art. 65.

(5) Postanowienia ust. (2) - (4) niniejszego paragrafu nie stosują się do osób, o których mowa w art. 117 i ust. (1) art. 119.

§ 53. W gminach wiejskich i miastach, które nie uregulowały we własnym zakresie działania sprawy zaopatrzenia swych pracowników, składka emerytalna, o której mowa w ust. (7) art. 53, wynosi 5 % uposażenia, pobieranego przez zawodowego członka zarządu gminy po odjęciu od kwoty tego uposażenia ewentualnego dodatku reprezentacyjnego, natomiast wliczeniu wartości otrzymywanych świadczeń w naturze, jeżeli stanowią one składową część uposażenia.

§ 54. O zastąpieniu stałego zaopatrzenia emerytalnego przez jednorazową odprawę zgodnie z postanowieniami ust. (6) art. 53 decyduje rada gminy w drodze uchwały, która uzyskuje moc po zatwierdzeniu jej przez władze, przewidziane w ust. (4) art. 65.

§  55.

(1) Do stwierdzenia w przypadkach spornych, czy przyczyna odmówienia przyjęcia wyboru przez zawodowego członka zarządu gminy na następną dziesięcioletnią kadencję jest uzasadniona w myśl postanowień ust. (8) art. 53, powołana jest władza nadzorcza.

(2) Do wydawania orzeczeń o niezdolności zawodowego członka zarządu gminy do służby powołana jest władza nadzorcza, która decyzje w tym zakresie wydaje na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej. W skład komisji tej wchodzi lekarz powiatowy, bądź lekarz urzędowy odnośnego związku samorządowego, jako przewodniczący, oraz dwóch innych lekarzy. Członków komisji powołuje władza nadzorcza.

(3) Od decyzji władzy nadzorczej w sprawach, o których mowa w ust, (1) i (2), przysługuje stronom prawo wniesienia odwołania zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu adminijstracyjnem (Dz. U. R. P. Nr. 36, poz. 341). do władz bezpośrednio wyższych, które orzekają ostatecznie na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej, powołanej w nowym składzie. W skład komisji wchodzą łącznie z przewodniczącym trzej lekarze, powołani przez władzę odwoławczą. Decyzje Ministra Spraw Wewnętrznych są w każdym razie ostateczne w administracyjnym toku instancyj.

(4) Wojewodowie orzekają w sprawach, uregulowanych niniejszym paragrafem, przy współudziale wydziału wojewódzkiego (izby wojewódzkiej) z głosem stanowczym.

(5) W sprawach, uregulowanych w ustępach (2) - (3) niniejszego paragrafu, stosuje się analogicznie postanowienia zawarte w ust. 2 i 3 § 2, § 3, § 4 lit. a) i f), § 7-8, zdanie ostatnie § 9, § 10 i 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 marca 1931 r. o ustanowieniu komisyj lekarskich dla funkcjonarjuszów państwowych oraz wojskowo-lekarskich dla zawodowych wojskowych (Dz. U. R. P. Nr. 38, poz. 302) wraz z załącznikiem do tego rozporządzenia.

(6) Koszty, związane z czynnościami komisyj lekarskich ponosi gmina, w której zawodowy członek zarządu gminy odmówił przyjęcia wyboru na następną kadencję. W szczególności gmina ta ponosi koszta podróży i diety członków komisyj lekarskich, nie wyłączając lekarzy państwowych. Koszty podróży i diety przyznaje przełożony gminy, w zakresie tym stosuje się postanowienia zdania drugiego ust, (2) § 51. W sprawach tych stosuje się poza tem analogicznie postanowienia ust. 1 i 2 § 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 marca 1931 r., wspomnianego w ust. (5) niniejszego paragrafu.

§ 56. Sprawowanie mandatu przez lat 20 na stanowisku płatnego członka zarządu gminy uzasadnia zgodnie z ust. (8) art. 53 odmowę przyjęcia wyboru przez zawodowego członka zarządu gminy na następną dziesięcioletnią kadencję bez względu na. to, czy mandat płatnego członka zarządu gminy sprawował on przez 20 lat w gminie wiejskiej, miejskiej. w jednej lub kilku łącznie, z przerwami, czy nieprzerwanie.

§ 57. Prawo do jednorazowej odprawy w przypadku, przewidzianym w ust. (9) art. 53, nie przysługuje zawodowemu członkowi zarządu gminy, gdy powraca on na stanowisko, zajmowane bezpośrednio przed przejęciem mandatu zawodowego członka zarządu gminy i gdy do stanowiska, na które powraca, przywiązane jest stałe wynagrodzenie.

Do art. 55.

§  58.

(1) W gminach, o których mowa w art. 55 ust. (2), postanowienia art. 50 mają całkowite zastosowanie w sprawie zatwierdzenia przełożonych gminy i ich zastępców.

(2) W stosunku do ławników w gminach, o których mowa w art. 55 ust. (2), postanowienia ust. (4), (5), (6), (7) i (9) art. 50 stosuje się jedynie wówczas, gdy chodzi o zapewnienie składowi kolegjalnego zarządu gminy dostatecznej liczby członków, uprawniającej kolegjum do podejmowania ważnych uchwał.

(3) Jeżeli kolegjum zarządu gminy ma dostateczną liczbę członków, wówczas w razie odmowy zatwierdzenia wyboru ławnika stanowisko to pozostaje nieobsadzone do czasu, gdy radni dokonają takiego wyboru, który uzyska zatwierdzenie wojewody zgodnie z ust. (2) art. 55.

(4) Od decyzji wojewody, odmawiającej zatwierdzenia wyboru ławnika, mogą radni w gminach wiejskich i miastach wnieść za pośrednictwem przewodniczącego kolegjum wyborczego odwołanie zgodnie z postanowieniem rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnem (Dz. U. R. P. Nr. 36, poz. 341) do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które rozstrzyga ostatecznie. Odwołanie musi być podpisane co najmniej przez taką liczbę radnych, jaka jest wymagana zgodnie z regulaminem wyborczym do zarządu miejskiego do zgłoszenia listy kandydatów na ławników.

Do art. 60.

§  59.

(1) Korespondencje i dokumenty urzędowe wydziału powiatowego w sprawach powiatowego związku samorządowego, nadzoru nad gminami wiejskiemi i miastami oraz z zakresu administracji rządowej podpisuje starosta powiatowy (zastępca starosty), jako przewodniczący wydziału powiatowego.

(2) Starosta powiatowy, jako przewodniczący wydziału powiatowego, może upoważnić do podpisywania w swojem zastępstwie określonego rodzaju korespondencji bieżącej i dokumentów urzędowych swego zastępcę (zastępcę starosty powiatowego) oraz poszczególnych pracowników biura wydziału powiatowego. Dokumenty, przez które powiatowy związek samorządowy zaciąga zobowiązanie, musza być opatrzone urzędowa pieczęcią wydziału powiatowego oraz własnoręcznym podpisem starosty, jako przewodniczącego wydziału powiatowego, i jednego z członków wydziału, wybranego przeceń w tym celu zwykłą większością głosów (§ 2). W przypadku, gdy mandaty członków wydziału powiatowego uległy zawieszeniu lub wygaśnięciu, dokumenty powyższe w miejsce członka wydziału powiatowego podpisuje pracownik biura wydziału powiatowego, powołany do tego przez przewodniczącego wydziału powiatowego zgodnie z podziałem czynności biura.

(3) W sprawach, o których mowa w art. 60 oraz ust. (1) i (2) niniejszego paragrafu, stosuje się analogicznie postanowienia § 31.

Do art. 61.

§ 60. Przełożony gminy obowiązek kontroli nad czynnościami biur zarządu gminy oraz nad czynnościami urządzeń, zakładów i przedsiębiorstw gminnych wykonywać może bądź osobiście, bądź za pośrednictwem innych członków zarządu albo wyznaczonych do tych czynności urzędników (kontrolerów). Zakres kontroli nad całokształtem czynności kasowo-rachunkowych określają §§ 50 i 51 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 grudnia 1932 r. o kasowości i rachunkowości związków komunalnych (Dz. U. R. P. z 1933 r. Nr. 11, poz. 72).

Do art. 62.

§  61.

(1) Kadencja komisji rewizyjnej biegnie równolegle z kadencja rady gminy.

(2) W razie rozwiązania rady gminy (art. 69) komisja rewizyjna ulega automatycznemu rozwiązaniu.

(3) Postanowienia art. 2 ust. (2) stosuje się analogicznie do przewodniczącego i członków komisji rewizyjnej.

§ 62. Z zakresu działania komisyj rewizyjnych wyłączone są czynności zarządów gmin i wydziałów powiatowych w sprawach administracji rządowej. Natomiast nie podlegają wyłączeniu: badanie wykonania budżetu, związanego z temi czynnościami, oraz czynności kasowo-rachunkowe, dotyczące powyższych spraw.

§  63.

(1) Czynności komisji rewizyjnej, przewidziane w ust. (5) lit. a) art. 62, dotyczą jedynie działalności finansowej i gospodarczej organów zarządzających (ust. 1 art. 62).

(2) Komisje rewizyjne w powyższym zakresie powołane są do kontroli i oceny działalności organów zarządzających ze stanowiska formalnego, które polega na badaniu tej działalności pod względem jej prawidłowości i zgodności z obowiązującemi przepisami, postanowieniami statutów i uchwał organu stanowiącego oraz budżetem.

(3) Do komisyj rewizyjnych należy ponadto badanie i ocena, czy całokształt oraz poszczególne kierunki działalności finansowej i gospodarczej organów zarządzających zgodne są z zasadami oszczędności w gospodarce publicznej, czy organ zarządzający oraz podległe mu kierownictwo zakładów i przedsiębiorstw oszczędnie dysponuje kredytami, przewidzianemi w budżecie, czy zasadom oszczędności odpowiada również program i kolejność poczynań finansowych organu zarządzającego. Z tego stanowiska komisje rewizyjne mają więc prawo badać i wydawać opinje, czy obsługa potrzeb publicznych jest zorganizowana w sposób oszczędny i działa sprawnie, czy z punktu widzenia zasad oszczędności i kontroli wewnętrznej racjonalna jest organizacja prący w instytucjach związku samorządowego i t. p.

(4) W szczególności komisje rewizyjne są obowiązane:

a) badać corocznie, przed przyjęciem przez radę gminy (radę powiatową) roczne sprawozdanie zarządu gminy (wydziału powiatowego) z wykonania budżetu oraz złożyć radzie opinję i wnioski nie później, niż w ciągu 6 tygodni po otrzymaniu od zarządu gminy (wydziału powiatowego) powyższego sprawozdania,

b) badać corocznie zamknięcia rachunkowe za ubiegły okres budżetowy i roczne bilanse zakładów i przedsiębiorstw związku samorządowego oraz zgłosić w tym zakresie radzie opinję i wnioski nie później, niż w ciągu 6 tygodni po otrzymaniu od zarządu gminy (wydziału powiatowego) tych zamknięć,

c) badać prawidłowość i zgodność z zasadami oszczędności wydatków i dochodów oraz czynności kasowych i rachunkowych w biurach zarządu gminy względnie wydziału powiatowego, jak również w zakładach i przedsiębiorstwach.

(5) Uprawnienia komisji rewizyjnej, zakres, rodzaj i ilość obowiązkowych rewizyj określają ponadto przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 grudnia 1932 r. o kasowości i rachunkowości związków komunalnych (Dz. U. R. P. z 1933 r. Nr. 11, poz. 72) oraz regulamin czynności komisji (art. 62 ust. 2).

§ 64. O zamierzonych czynnościach rewizyjnych przewodniczący komisji rewizyjnej obowiązany jest przed ich podjęciem zawiadomić przełożonego gminy (przewodniczącego wydziału powiatowego) i czynności powyższe może podejmować jedynie z jego wiedzą.

§  65.

(1) Obowiązek komisyj rewizyjnych, przewidziany w ust. (5) lit. b) art. 62, polega na składaniu ze swej działalności sprawozdań radzie gminy (radzie powiatowej).

(2) Wyniki czynności komisji rewizyjnej referuje na posiedzeniu rady gminy (rady powiatowej) przewodniczący komisji (ust. 9 art. 62), bądź upoważniony przezeń jej członek.

(3) Przed wniesieniem pod obrady rady gminy (rady powiatowej) sprawozdania i wniosków komisji rewizyjnej rozpatrzyć je musi zarząd gminy (art. 44 ust. 1 lit. a) (wydział powiatowy) i udzielić swych wyjaśnień (ust. 10 art. 62) nie później, niż w ciągu 3 tygodni po otrzymaniu materjałów komisji rewizyjnej.

(4) Dopóki rada gminy (rada powiatowa) nie rozpatrzy sprawozdania i wniosku komisji rewizyjnej, mają one charakter poufny i w stosunku do nich przewodniczący komisji rewizyjnej, jej członkowie, członkowie zarządu gminy (wydziału powiatowego) oraz powołani przez komisję rzeczoznawcy obowiązani są dochować tajemnicy urzędowej.

§ 66. Na uzasadnione żądanie komisji rewizyjnej przewodniczący organu stanowiącego winien zwołać najpóźniej w ciągu 14 dni posiedzenie tego organu i umieścić na porządku dziennym tego posiedzenia sprawozdanie i wnioski komisji. Jeżeli przewodniczący organu stanowiącego nie uzna powodów, podanych przez przewodniczącego komisji rewizyjnej, za dostatecznie uzasadnione, obowiązany jest zwrócić się do władzy nadzorczej w celu uzyskania jej decyzji.

§  67.

(1) Jeżeli komisja rewizyjna nie wykonywa ciążących na niej zadań, bądź wykonywa je nieudolnie albo niedbale, rada gminy (rada powiatowa) winna całkowicie lub częściowo odnowić skład komisji. W tym celu rada gminy (rada powiatowa) winna w razie potrzeby wezwać przewodniczącego, wszystkich lub poszczególnych członków komisji rewizyjnej do złożenia mandatu, w razie zaś bezskuteczności wezwania osoby te odwołać z komisji rewizyjnej.

(2) Uchwała rady w sprawie odnowienia składu komisji rewizyjnej i odwołania w tym celu jej członków wymaga większości głosów obecnych radnych przy składzie, stanowiącym co najmniej połowę ustawowej liczby radnych. W głosowaniu członkowie zarządu gminy (wydziału powiatowego) udziału brać nie mogą. W sprawach tych mają ponadto w gminach wiejskich i miastach analogiczne zastosowanie postanowienia ust. (4) art. 35.

(3) Bliższe postanowienia w sprawach, objętych niniejszym paragrafem, powinny być unormowane w regulaminie czynności komisji rewizyjnej.

§  68.

(1) Nad należytą działalnością komisyj rewizyjnych czuwają władze nadzorcze, które mogą wzywać jej przewodniczącego do składania sprawozdań i wyjaśnień z zakresu kontroli wewnętrznej (art. 67 ust. 1) oraz delegować swych przedstawicieli na posiedzenia komisyj (art. 67 ust. 4).

(2) W wypadku stwierdzenia przez komisję rewizyjną nadużyć pieniężnych przewodniczący komisji, a w razie niemożności wykonywania przez niego czynności służbowych jego zastępca lub jeden z członków komisji, obowiązani są bezzwłocznie donieść o tem władzy nadzorczej. Obowiązek ten odnosi się również do wypadku stwierdzenia przez komisję rewizyjną poważniejszych braków w gospodarce publicznej, wymagających bezzwłocznego ich usunięcia ze względu na grożąca związkowi samorządowemu lub Skarbowi Państwa szkodę materjalną.

(3) Jeżeli komisja rewizyjna podniosła w sprawozdaniu swem jakiekolwiek uchybienia w administracji lub gospodarce samorządowej, wówczas przełożony gminy i starosta powiatowy, jako przewodniczący wydziału powiatowego, obowiązani są przesłać władzy nadzorczej odpis sprawozdań, opinij i wniosków komisji rewizyjnej wraz ze swemi wyjaśnieniami nie później, niż w terminie, przewidzianym w ust. (3) § 65.

Do art. 63.

§  69.

(1) Opinja komisji rewizyjnej w sprawach, przewidzianych w art. 63, nie wyłączając sprawy przyjęcia do wiadomości rocznego sprawozdania z wykonania budżetu i zatwierdzenia rocznych zamknięć rachunkowych oraz bilansów, jest prawnie konieczna; w razie pominięcia opinji komisji władza nadzorcza może unieważnić odnośną uchwałę organu stanowiącego (art. 66. 90 i 93 ust. 1).

(2) Obowiązek bezzwłocznego przesłania uchwały organu stanowiącego, o której mowa w art. 63, władzy nadzorczej, ciąży na przełożonym gminy i przewodniczącym wydziału powiatowego.

§ 70. Zarzuty, jakie organ stanowiący może w myśl art. 63 podnieść przeciwko organowi zarządzającemu albo poszczególnym osobom, wchodzącym w skład tego organu, muszą dokładnie wskazywać, jakich niewłaściwości, nieformalności i uchybień dopatruje się rada gminy (rada powiatowa) w działalności finansowej i gospodarczej zarządu gminy (wydziału powiatowego) albo poszczególnych osób, wchodzących w skład tego organu.

¹ § 22 uchylony przez § 65 ust. 2 rozporządzenia z dnia 29 stycznia 1937 r. o gromadach (Dz.U.37.9.70) z dniem 13 lutego 1937 r.