Rozdział 2 - O stopniach wojskowych, ich nadawaniu (awansowaniu) i utracie. Do art. 8 . - Wykonanie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 października 1932 r. o służbie wojskowej podoficerów i szeregowców.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1933.20.132

Akt utracił moc

Wersja od: 27 marca 1933 r.

Rozdział  II.

O stopniach wojskowych, ich nadawaniu (awansowaniu) i utracie.

Do art. 8.

§ 11. Żołnierza tytułuje się wedle posiadanego stopnia wojskowego, - podchorążego i podchorążego rezerwy ponadto przez dodanie do stopnia wojskowego tytułu; "podchorąży" lub "podchorąży rezerwy".

W dokumentach osobistych (legitymacjach, poświadczeniach i t. p.), oraz w rozkazach, podaje się stopień wojskowy żołnierza i jego przydział służbowy, a w razie potrzeby także przydział macierzysty. Do nazw stopni wojskowych żołnierzy pełniących służbę nadterminową lub zawodową, należy dodawać wyrazy: "nadterminowy" lub "zawodowy", - a do nazw stopni wojskowych podchorążych i podchorążych rezerwy, wyrazy: "podchorąży" lub "podchorąży rezerwy".

Do art. 10.

§ 12. Następujące stopnie wojskowe są równorzędne ze stopniami wojskowemi, wymienionemi w art. 10:

a) stopniowi szeregowca odpowiada stopień: strzelca w formacjach piechoty, broni pancernych i strzelców konnych - ułana w ułanach - szwoleżera w szwoleżerach - kanoniera w artylerji i w służbie uzbrojenia - sapera w saperach, oraz stopień legjonisty w tych jednostkach wojska, które określi szczególnym zarządzeniem Minister Spraw Wojskowych;

b) stopniowi starszego szeregowca odpowiada stopień: starszego strzelca, w formacjach piechoty, broni pancernych i strzelców konnych - starszego ułana w ułanach - starszego szwoleżera w szwoleżerach - bombardjera w artylerji i w służbie uzbrojenia - starszego sapera w saperach, oraz stopień starszego legjonisty w tych jednostkach wojska, które określi szczególnem zarządzeniem Minister Spraw Wojskowych;

c) stopniowi kaprala odpowiada stopień: podmajstrzego wojskowego;

d) stopniowi plutonowego odpowiada stopień: młodszego majstra wojskowego;

e) stopniowi sierżanta odpowiada stopień: wachmistrza w kawalerji, w żandarmerji i w taborach - ogniomistrza w artylerji - majstra wojskowego;

f) stopniowi starszego sierżanta odpowiada stopień: starszego wachmistrza w kawalerji, w żandarmerji i w taborach - starszego ogniomistrza w artylerji - starszego majstra wojskowego;

g) stopniowi chorążego odpowiada stopień: werkmistrza, a dla puszkarzy, rusznikarzy i pirotechników stopień zbrojmistrza.

Nazwy stopni wojskowych: podmajstrzy wojskowy, młodszy majster wojskowy, majster wojskowy, starszy majster wojskowy, werkmistrz i zbrojmistrz, są zastrzeżone dla podoficerów zawodowych w grupie specjalistów.

Do art. 15.

§ 13. Stopnie tytularne istnieją tylko, w stopniach podoficerskich.

Stopień starszego szeregowca jest zawsze stopniem rzeczywistym.

§ 14. Wolne etaty w stopniach podoficerskich należy obsadzać w pierwszym rzędzie przez podoficerów posiadających odpowiednie stopnie tytularne. Dopiero w braku takich podoficerów, lub gdy podoficer w odpowiednim stopniu tytularnym, zdaniem dowódcy (komendanta, kierownika) formacji nie posiada kwalifikacyj do pełnienia służby w stopniu przewidzianym wolnym etatem, obsada etatu może nastąpić przez podoficera posiadającego niższy stopień wojskowy.

Do art. 16.

§ 15. W zakresie wykształcenia ogólnego jest wymagane jako warunek do awansu na wyższy stopień:

a) na stopień starszego szeregowca i kaprala - poprawna znajomość języka polskiego w słowie i piśmie, oraz umiejętność rachowania w zakresie elementarnym;

b) na stopień plutonowego - ukończenie z pomyślnym wynikiem co najmniej szkoły powszechnej stopnia I (równorzędnej) lub też całkowitego kursu przymusowego nauczania w wojsku;

c) na stopień sierżanta oraz na podoficerskie stopnie wyższe - ukończenie z pomyślnym wynikiem co najmniej szkoły powszechnej stopnia III (równorzędnej).

Ukończenie z wynikiem pomyślnym szkoły podoficerskiej ogólnej lub danego rodzaju wojska jest równoznaczne z ukończeniem szkoły powszechnej stopnia III.

§ 16. Posiadanie wiadomości, wymaganych w myśl § 15 lit. a) stwierdza się w drodze egzaminu, przeprowadzonego w formacji przez dowódcę pododdziału, jeżeli kandydat do awansu nie przedstawił odpowiedniego świadectwa szkolnego.

Dowodem stwierdzającym zakres wykształcenia wymaganego w myśl § 15 lit. b) i c) jest świadectwo szkolne, wydane przez właściwą władzę szkolną. Odpis tego świadectwa sporządzony i zaświadczony przez dowódcę pododdziału, dołącza się do dokumentów ewidencyjnych podoficera lub szeregowca, zwracając mu oryginał.

§ 17. Przez odpowiednie kwalifikacje moralne w myśl art. 16 lit. b) rozumieć należy niekaralność podoficera lub szeregowca za czyny mogące ujemnie świadczyć o jego charakterze.

Przez odpowiednie kwalifikacje służbowe w myśl art. 16 lit. b) rozumieć należy co najmniej dobrą ogólna opinję przełożonych o kandydacie do awansu i stwierdzenie przez nich, iż kandydat nadaje się na stanowisko związane z wyższym stopniem.

§ 18. Awansowanie podoficerów i szeregowców jest regulowane istotnemi potrzebami i etatami, a w tych granicach rzeczywistą korzyścią dla stanu wyszkolenia i toku służby. Z tego też powodu upływ czasokresów wymaganych do awansu na wyższy stopień (art. 16 lit. c) nie daje sam przez się nawet przy posiadaniu wszystkich innych warunków wymaganych w myśl art. 16, prawa do awansu.

Dowódcy (komendanci, kierownicy), uprawnieni do awansowania, powinni czasokresy te uważać tylko za minimalny okres czasu, którego przesłużenie jest koniecznym warunkiem do awansu na wyższy stopień.

§ 19. Zakres wyszkolenia wojskowego i fachowego, będącego w myśl art. 16 lit. d) warunkiem do awansu na wyższy stopień, określają instrukcje wyszkolenia dla poszczególnych rodzajów wojska i szkół, wydane przez Ministra Spraw Wojskowych.

§ 20. Dowódcy uprawnieni do awansowania nie mogą przekraczać norm awansowych, jakie dla poszczególnych stopni i w poszczególnych rodzajach wojska ustala corocznie Minister Spraw Wojskowych.

§ 21. Przy awansie na wyższe stopnie rzeczywiste, dowódcy uprawnieni do awansowania powinni brać pod uwagę w pierwszym rzędzie kandydatów posiadających odpowiednie stopnie tytularne, lub zajmujących wolne etaty w stopniach, na które ma nastąpić awans (§ 14).

Dopiero w braku takich kandydatów, lub gdy podoficer w odpowiednim stopniu tytularnym nie posiada kwalifikacyj do awansu, awans na wyższy stąpień rzeczywisty może nastąpić z pośród innych kandydatów, niż wymienionych w ust. 1.

Do art. 20.

§ 22. Ogólna ilość podoficerów nadterminowych i zawodowych, awansowanych na stopnie wyższe w stopniach tytularnych, nie może przekraczać w danej formacji określonego stosunku do ilości podoficerów w stopniach rzeczywistych.

Stosunek ten w zależności od rodzaju wojska określa w szczególnych zarządzeniach Minister Spraw Wojskowych.

Do art. 21.

§ 23. Za szkoły podoficerskie ogólne lub danego rodzaju wojska uważa się szkoły przygotowujące młodzież przedpoborową do zawodu podoficerskiego.

Nazwę takich szkół określa w poszczególnych zarządzeniach Minister Spraw Wojskowych.

§ 24. Na stopień starszego szeregowca mogą być awansowani:

a) szeregowcy, którzy ukończyli z wynikiem pomyślnym szkołę podoficerską ogólną lub danego rodzaju wojska;

b) szeregowcy, którzy z wynikiem pomyślnym ukończyli podoficerską szkołę (kurs) pułkową, lub szkołę równorzędną, albo też złożyli szczególny egzamin określony w instrukcjach wyszkolenia;

c) inni szeregowcy zasługujący na szczególne wyróżnienie za wzorowe zachowanie się w służbie i postępy w wyszkoleniu.

Absolwenci szkół podoficerskich ogólnych lub danego rodzaju wojska (§ 24 lit. a), którzy w tej szkole odbywali obowiązkową służbę czynną, mogą być awansowani na stopień starszego szeregowca bezpośrednio po ukończeniu tej szkoły w dniu promocji; ci zaś absolwenci, którzy nie odbywali w tej szkole obowiązkowej służby czynnej, mogą być awansowani na stopień starszego szeregowca nie wcześniej jak w 1 miesiąc po rozpoczęciu obowiązkowej służby czynnej w formacjach wojska.

Szeregowcy, wymienieni pod lit. b) mogą być awansowani na stopień starszego szeregowca bezpośrednio po ukończeniu z wynikiem pomyślnym podoficerskiej szkoły (kursu) pułkowej lub szkoły równorzędnej, albo też po złożeniu szczególnego egzaminu.

Szeregowcy wymienieni pod lit. c) mogą być awansowani na stopień starszego szeregowca nie wcześniej jak w drugim roku obowiązkowej służby czynnej, przyczem przy równych kwalifikacjach mają pierwszeństwo szeregowcy wykazujący się świadectwem z ukończenia co najmniej I stopnia przysposobienia wojskowego.

§ 25. Sprawę awansów na starszych szeregowców; uczniów szkół kształcących na oficerów rezerwy, podchorążych, oraz szeregowców rezerwy, normują §§ 36, 38 i 120.

Do art. 22.

§ 26. Wystarczającem świadectwem z odbytego przysposobienia wojskowego (art. 22 ust. 2 lit b) jest świadectwo z ukończenia II stopnia przysposobienia wojskowego.

§ 27. Do awansu na stopień kaprala jest wymagane, poza ogólnemi warunkami, określonemi w art. 16, ukończenie z wynikiem pomyślnym podoficerskiej szkoły (kursu) pułkowej lub szkoły równorzędnej, albo też złożenie szczególnego egzaminu, przewidzianych dla danego rodzaju wojska w instrukcjach wyszkolenia, wydanych przez Ministra Spraw Wojskowych (art. 40 ust. 2).

Starsi szeregowcy, którzy stopień ten uzyskali po ukończeniu szkoły (kursu), lub złożeniu egzaminu określonych w ust. 1, jeżeli nie odpowiadają warunkom określonym pod lit. a), b), c) art. 22, mogą być awansowani na stopień kaprala, po przesłużeniu w stopniu starszego szeregowca co najmniej 4 miesięcy.

§ 28. Starsi szeregowcy, którzy są cechowymi majstrami lub czeladnikami, lub którzy ukończyli szkołę zawodową swego fachu, albo też którzy posiadają co najmniej dwuletnią praktykę w danym zawodzie, stwierdzoną poświadczeniem organizacji zawodowej, a w braku tejże poświadczeniem właściwej władzy administracji ogólnej, mogą być awansowani na stopień kaprala w formacjach poszczególnych rodzajów wojska, w których przewidziani są etatami rzemieślnicy ich fachu, jeżeli ukończą fachowy kurs wojskowy, albo odbędą odpowiednią praktykę wojskową lub też złożą odpowiedni egzamin po uprzednio odbytej praktyce, określone dla każdego fachu w szczególnych zarządzeniach Ministra Spraw Wojskowych.

Ukończenie fachowego kursu wojskowego, lub odbycie odpowiedniej praktyki wojskowej, albo też złożenie odpowiedniego egzaminu po uprzednio odbytej praktyce, - jest równoznaczne z ukończeniem podoficerskiej szkoły (kursu) pułkowej.

§ 29. Starsi szeregowcy, pełniący służbę w etatowych orkiestrach wojskowych, którzy posiadają wykształcenie muzyczne nabyte przed służbą wojskową, mogą być awansowani na stopień kaprala, jeżeli złożą egzamin kwalifikacyjny, przewidziany w instrukcji o orkiestrach wojskowych.

W tym przypadku złożenie egzaminu kwalifikacyjnego jest równoznaczne z ukończeniem podoficerskiej szkoły (kursu) pułkowej.

§ 30. Sprawę awansów na kaprali: uczniów szkół kształcących na oficerów rezerwy, podchorążych, oraz starszych szeregowców rezerwy, normują §§ 36, 38 i 120.

Do art. 23.

§ 31. Na stopień plutonowego mogą być awansowani: podchorążowie, podchorążowie rezerwy, podoficerowie zawodowi, oraz podoficerowie rezerwy w czasie odbywania ćwiczeń.

§ 32. Podoficerowie zawodowi mogą być awansowani na stopień plutonowego po przesłużeniu w stopniu kaprala zawodowego co najmniej 24 miesięcy.

Czasokres 24 miesięcy skraca się do 12 miesięcy tym podoficerom zawodowym, którzy posiadają cenzus wykształcenia w zakresie co najmniej ukończonego gimnazjum państwowego, lub szkoły równorzędnej.

§ 33. Sprawę awansów na plutonowych: podchorążych rezerwy, podchorążych oraz podoficerów rezerwy, normują §§ 36 ust. 2, 38 i 120.

Do art. 24 i 25.

§ 34. Na stopień sierżanta i starszego sierżanta mogą być awansowani: podchorążowie, podchorążowie rezerwy oraz podoficerowie zawodowi.

Sprawę awansów tych podoficerów normują §§ 37, 38, 121 i 183 - 185.

Do art. 26.

§ 35. Na stopień chorążego mogą być awansowani wyłącznie podoficerowie zawodowi.

Sprawę awansów na stopień chorążego normują §§ 183 - 185.

Do art. 27.

§ 36. Uczniowie szkół (kursów), kształcących na oficerów rezerwy, mogą być awansowani w czasie pobytu w szkole (na kursie):

a) na stopień starszego szeregowca po ukończeniu okresu podstawowego wyszkolenia żołnierskiego (wstępnego);

b) na stopień tytularnego kaprala po ukończeniu okresu właściwego kursu szkoły (kursu).

Uczniowie ci, po ukończeniu szkoły (kursu), kształcącej na oficerów rezerwy i zdaniu egzaminu końcowego z wynikiem pomyślnym, mogą być awansowani na stopień tytularnego plutonowego, jeżeli otrzymali tytuł podchorążego rezerwy, a w służbie zdrowia jeżeli ukończyli ponadto z wynikiem pomyślnym dwumiesięczną fachową praktykę.

§ 37. Podchorążowie rezerwy mogą być awansowani na stopień tytularnego sierżanta, w ostatnim miesiącu obowiązkowej służby czynnej, jeżeli uzyskali dobre kwalifikacje za okres praktycznej służby w formacjach.

§ 38. Podchorążowie mogą być awansowani:

a) na stopień, starszego szeregowca po ukończeniu okresu podstawowego wyszkolenia żołnierskiego (wstępnego);

b) na stopień tytularnego kaprala w ciągu kursu unitarnego, lub analogicznego wyszkolenia wojskowego w szkole podchorążych sanitarnych;

c) na stopień tytularnego plutonowego po ukończeniu z postępem co 'najmniej bardzo dobrym kursu unitarnego lub analogicznego wyszkolenia wojskowego w szkole podchorążych sanitarnych;

d) na stopień tytularnego sierżanta po ukończeniu z postępem co najmniej dobrym pierwszego roku nauk w szkole podchorążych piechoty, kawalerji, artylerji, lotnictwa i inżynierji lub trzeciego roku nauk w szkole podchorążych sanitarnych;

e) na stopień tytularnego starszego sierżanta po ukończeniu z postępem co najmniej dobrym drugiego roku nauk w szkole podchorążych inżynierji, lub piątego roku nauk w szkole podchorążych sanitarnych.

Podoficerowie zawodowi, pełniący służbą podchorążych, mogą być awansowani w czasie pełnienia tej służby, na ogólnych zasadach odnoszących się do awansów podoficerów zawodowych. Czas tej służby zalicza się im na okres czasu, wymagany do awansu (art. 150 ust. ost.).

Do art. 28.

§ 39. Przełożonym uprawnionym do awansowania podoficerów i szeregowców, zarówno na stopnie rzeczywiste jak i tytularne, jest:

a) do stopnia plutonowego włącznie, dowódca (komendant, kierownik) o uprawnieniach co najmniej dowódcy pułku;

b) do stopnia starszego sierżanta włącznie, dowódca (komendant, kierownik) jednostki bezpośrednio organizacyjnie wyższej od pułku (jednostki równorzędnej). W stosunku do jednostek na obszarze okręgu korpusu, które nie podlegają organizacyjnie wymienionym powyżej dowódcom (komendantom, kierownikom), uprawnionym do awansowania jest dowódca okręgu korpusu;

c) na stopień chorążego - Minister Spraw Wojskowych.

Podchorążych do stopnia tytularnego starszego sierżanta włącznie, awansuje komendant szkoły, kształcącej na oficerów zawodowych.

§ 40. Podstawę awansowania stanowi wniosek awansowy (wzór Nr. 1).

Właściwym do postawienia wniosku awansowego jest wyłącznie przełożony, posiadający uprawnienia dowódcy pododdziału.

Wniosek awansowy może być postawiony, jeżeli kandydat do awansu odpowiada wszelkim warunkom awansowym, przewidzianym w niniejszem rozporządzeniu.

Wniosek awansowy opinjują kolejni wyżsi przełożeni żołnierza przedstawionego do awansu w tym kierunku, czy kandydat posiada odpowiednie kwalifikacje moralne i służbowe (§ 17).

§ 41. Awans podoficera lub szeregowca na stopień rzeczywisty lub tytularny, ogłasza w rozkazie dziennym dowódca (komendant, kierownik), który awans zarządził (§ 39), oraz dowódca (komendant, kierownik) formacji, do której stanu faktycznego należy awansowany podoficer lub szeregowiec.

W decyzji na wniosku awansowym (wzór Nr. 1) t oraz w rozkazie dziennym należy podać datę, od której nowy stopień zostaje nadany. Datą tą jest dla podoficerów i szeregowców, pełniących czynną służbę wojskową i dla podchorążych (o ile nie są podoficerami zawodowymi), pierwszy dzień następnej dekady - a dla nadterminowych, podoficerów zawodowych oraz podchorążych, którzy przed przyjęciem do szkoły podchorążych byli podoficerami zawodowymi, pierwszy dzień następnego miesiąca kalendarzowego.

Data, od której nowy stopień się liczy, jest podstawą wszystkich obowiązków i uprawnień, związanych z nowym stopniem.

§ 42. Awansowanie w jednostkach niemacierzystych przez dowódców (komendantów, kierowników) tych jednostek, może nastąpić w ramach określonych szczególnemi. zarządzeniami Ministra Spraw Wojskowych.

Dowódca jednostki macierzystej zawiadamia o awansowaniu w 'celach ewidencyjnych dowódcę (komendanta, kierownika) jednostki macierzystej.

Do art. 29.

§ 43. Zatrzymanie lub areszt śledczy albo tymczasowy, wlicza się do okresu czasu wymaganego do awansu (art. 29 ust. 2) tylko wtedy, gdy nastąpiło odłożenie doniesienia karnego, umorzenie postępowania, uniewinnienie przez sąd karny albo ukaranie dyscyplinarne, jeżeli karą nie jest degradacja.

Za czas pozbawienia wolności (art. 29 ust. 3) uważa się czas faktycznego przebywania w zamknięciu, a więc zarówno zatrzymanie lub areszt śledczy, albo tymczasowy, jako też i karę pozbawienia wolności, orzeczoną sądownie.

Do art. 30.

§ 44. Pozbawienie stopnia szeregowca i posiadanego stopnia wyższego z powodów określonych w art. 30 lit. a) lub b), ogłasza w rozkazie dziennym dowódca (komendant, kierownik) formacji, do której stanu faktycznego należy podoficer lub szeregowiec, i od dnia ogłoszenia w rozkazie dziennym podoficer lub szeregowiec przestaje być żołnierzem.

Podoficer lub szeregowiec taki zostaje skreślony ze stanu faktycznego wojska, otrzymując od właściwego powiatowego komendanta uzupełnień poświadczenie, iż jest wolnym od powszechnego obowiązku wojskowego.

W przypadku, gdy wyrokiem sądowym orzeczono karę śmierci i wydalenie z wojska (art. 30 lit. b) następuje pozbawienie stopnia szeregowca i posiadanego stopnia wyższego już z chwilą prawomocności wyroku. W ogłoszeniu powyższej kary w rozkazie dziennym formacji, podaje się dzień prawomocności wyroku, jako dzień, od którego podoficer lub szeregowiec przestaje być żołnierzem.

Do art. 31.

§ 45. Degradacja następuje:

a) na podstawie prawomocnego wyroku sądu wojskowego, orzekającego karę degradacji podoficera lub starszego szeregowca;

b) na podstawie prawomocnego wyroku sądu karnego powszechnego, pociągającego za sobą w myśl przepisów kodeksu karnego wojskowego degradację podoficera lub starszego szeregowca;

c) na podstawie orzeczenia degradacji, wydanego przez komisję dyscyplinarną w myśl wojskowych przepisów dyscyplinarnych.

Karę degradacji ogłasza w rozkazie dziennym dowódca (komendant, kierownik) formacji, do której stanu faktycznego należy podoficer lub starszy szeregowiec i od dnia ogłoszenia tej kary, zdegradowany podoficer lub starszy szeregowiec powraca do stopnia szeregowca.

§ 46. Zdegradowany podoficer zostaje na wniosek dowódcy (komendanta, kierownika) formacji przeniesiony do innej formacji tego samego rodzaju wojska.

Zdegradowanego starszego szeregowca przesuwa dowódca (komendant, kierownik) formacji w obrębie tej samej formacji do innego pododdziału.