Dział 4 - Postępowanie wykonawcze - Wspieranie i resocjalizacja nieletnich.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2022.1700
Akt obowiązujący Wersja od: 14 marca 2024 r.
DZIAŁ IV
Postępowanie wykonawcze
Postępowanie wykonawcze
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
Ilekroć w niniejszym dziale oraz dziale V i VI jest mowa o:
1)
cenzurze korespondencji - rozumie się przez to zapoznanie się z treścią pisma oraz usunięcie części jego tekstu lub uczynienie go nieczytelnym;2)
kierowniku zakładu leczniczego - rozumie się przez to kierownika, o którym mowa w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 633, 655, 974 i 1079);3) 14
kontroli osobistej - rozumie się przez to oględziny ciała oraz oględziny i sprawdzenie odzieży, bielizny i obuwia, a także kontrolę przedmiotów posiadanych przez nieletniego; oględziny ciała oraz oględziny i sprawdzenie odzieży, bielizny i obuwia przeprowadzane są w niemonitorowanym pomieszczeniu, podczas nieobecności osób postronnych oraz osób odmiennej płci i dokonywane są przez osobę tej samej płci; podczas kontroli osobistej, poza przeprowadzającym kontrolę, może być obecna osoba wskazana przez dyrektora młodzieżowego ośrodka wychowawczego, okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich albo kierownika zakładu leczniczego dysponującego warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia, jeżeli jest to uzasadnione względami bezpieczeństwa przeprowadzanej kontroli osobistej; podczas kontroli osobistej może być obecna także osoba wskazana przez nieletniego, chyba że jej obecność utrudniałaby lub uniemożliwiałaby przeprowadzenie tej kontroli; podczas kontroli osobistej nieletni powinien być częściowo ubrany; przeprowadzający kontrolę najpierw dokonuje oględzin i sprawdzenia części odzieży i bielizny, a przed oględzinami i sprawdzeniem kolejnej części odzieży i bielizny nieletni może się ubrać; podczas kontroli osobistej nieletni nie może być całkowicie pozbawiony odzieży lub bielizny;4)
kontroli paczki - rozumie się przez to oględziny i sprawdzenie opakowania paczki oraz kontrolę przedmiotów w niej zawartych, również z możliwością użycia urządzeń technicznych;5)
kontroli pobieżnej - rozumie się przez to powierzchowne oględziny i powierzchowne sprawdzenie odzieży i obuwia, a także przedmiotów posiadanych przez osobę kontrolowaną, również z możliwością użycia urządzeń technicznych; powierzchowne oględziny i powierzchowne sprawdzenie odzieży i obuwia dokonywane są przez osobę tej samej płci;6)
kontroli pojazdu - rozumie się przez to oględziny i sprawdzenie pojazdu oraz jego ładunku, również z możliwością użycia urządzeń technicznych, w obecności osoby wjeżdżającej lub wyjeżdżającej z terenu okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich;7)
kontroli pomieszczeń - rozumie się przez to oględziny pomieszczeń znajdujących się na terenie młodzieżowego ośrodka wychowawczego, okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu leczniczego dysponującego warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich oraz kontrolę znajdujących się w nich przedmiotów, w tym elementów wyposażenia; kontrolę pomieszczeń przeprowadza się podczas nieobecności nieletnich; o przeprowadzonej kontroli pomieszczeń mieszkalnych zawiadamia się nieletnich w nich przebywających;8)
kontroli przedmiotów - rozumie się przez to zewnętrzne lub wewnętrzne oględziny przedmiotów i ich sprawdzenie, również z możliwością użycia urządzeń technicznych;9)
nadzorze korespondencji - rozumie się przez to otwarcie listu i sprawdzenie jego zawartości, bez zapoznawania się z treścią pisma;10)
nadzorze odwiedzin - rozumie się przez to zapewnienie porządku w czasie trwania odwiedzin, bez zapoznawania się z treścią rozmów;11)
organie prowadzącym postępowanie - rozumie się przez to sąd rodzinny, przed którym toczy się postępowanie rozpoznawcze, sąd drugiej instancji rozpoznający apelację od orzeczenia, o którym mowa w art. 72, albo organ, do dyspozycji którego pozostaje nieletni na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego;12)
wydarzeniu nadzwyczajnym - rozumie się przez to zdarzenie, które spowodowało zagrożenie lub naruszenie bezpieczeństwa młodzieżowego ośrodka wychowawczego, okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu leczniczego dysponującego warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich, zdrowia lub życia nieletniego, pracownika tego ośrodka, zakładu lub schroniska lub innej osoby przebywającej na jego terenie, w szczególności:a)
bunt nieletnich,b)
ucieczkę nieletniego z terenu ośrodka, zakładu lub schroniska,c)
ucieczkę nieletniego spoza ośrodka, zakładu lub schroniska,d)
pobicie nieletniego,e)
pobicie pracownika ośrodka, zakładu lub schroniska lub innej osoby przez nieletniego,f)
bójkę z udziałem nieletniego,g)
pożar, katastrofę lub klęskę żywiołową,h)
zamach terrorystyczny lub napaść na ośrodek, zakład lub schronisko,i)
autoagresję nieletniego powodującą konieczność hospitalizacji lub udzielenia specjalistycznej pomocy medycznej,j)
samobójstwo nieletniego albo usiłowanie jego dokonania,k)
śmierć nieletniego,l)
śmierć pracownika lub innej osoby na terenie ośrodka, zakładu lub schroniska,m)
użycie przez nieletniego substancji psychoaktywnej,n)
zgwałcenie nieletniego lub inny czyn noszący znamiona przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności z udziałem nieletniego,o)
znęcanie się nad nieletnim;13)
zatrzymaniu korespondencji - rozumie się przez to nieprzekazanie korespondencji adresatowi i dołączenie jej do akt sprawy, akt osobowych nieletniego albo złożenie do depozytu.1.
Wykonywanie środków wychowawczych i środka poprawczego ma na celu wychowanie nieletniego na świadomego swych obowiązków członka społeczeństwa i odbywa się z uwzględnieniem wskazań nauki i doświadczeń pedagogicznych.2.
Działalność wychowawcza powinna zmierzać przede wszystkim do wszechstronnego rozwoju osobowości i uzdolnień nieletniego oraz do kształtowania i utrwalania w nim społecznie pożądanej postawy i poczucia odpowiedzialności, tak by był on odpowiednio przygotowany do samodzielnego i odpowiedzialnego życia zgodnie z obowiązującymi normami społecznymi i prawnymi.3.
Wykonywanie środka leczniczego ma na celu poprawę stanu zdrowia nieletniego i jego zachowania w stopniu umożliwiającym powrót do życia w społeczeństwie i dalsze leczenie w warunkach poza zakładem leczniczym.4.
Wykonywanie środków wychowawczych i środka poprawczego powinno doprowadzić także do prawidłowego spełniania przez rodziców albo opiekuna ich obowiązków wobec nieletniego.5.
Do wykonywania środków wychowawczych i środka poprawczego można włączyć organizacje społeczne, w tym organizacje pozarządowe.1.
Młodzieżowe ośrodki wychowawcze, okręgowe ośrodki wychowawcze, zakłady lecznicze, zakłady poprawcze oraz schroniska dla nieletnich zapewniają możliwość indywidualnego oddziaływania na nieletnich odpowiednio do ich osobowości i potrzeb.2.
Młodzieżowe ośrodki wychowawcze, okręgowe ośrodki wychowawcze, zakłady poprawcze i schroniska dla nieletnich zapewniają w szczególności nauczanie ogólnokształcące lub zawodowe, działalność kulturalno-oświatową i sportową, dostęp do świadczeń zdrowotnych oraz przygotowują nieletnich do samodzielnego funkcjonowania w życiu dorosłym zgodnie z obowiązującymi normami społecznymi i prawnymi.1.
Sąd rodzinny wykonuje środki zastosowane na podstawie niniejszej ustawy oraz na podstawie art. 10 § 4 Kodeksu karnego lub art. 5 § 2 Kodeksu karnego skarbowego.2.
Sąd rodzinny wykonuje środki wychowawcze, o których mowa w art. 7 pkt 7 i 8, stosując odpowiednio przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. z 2021 r. poz. 53, 472, 1236 i 2054 oraz z 2022 r. poz. 22 i 655).Art. 91. [Właściwość miejscowa sądu rodzinnego w zakresie wykonywania środków wychowawczych, środka poprawczego i środka leczniczego]
1.
Do wykonywania środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 10 i 11, środka leczniczego i środka poprawczego przepisu art. 24 ust. 2 nie stosuje się.2.
Środek leczniczy wykonuje sąd rodzinny, w okręgu którego znajduje się zakład leczniczy, w którym nieletni został umieszczony.1.
Nieletni jest obowiązany przestrzegać obowiązków ustanowionych przez sąd i wynikających z wykonywania orzeczenia, o czym poucza się nieletniego przy wszczęciu postępowania wykonawczego.2.
Rodzice albo opiekun nieletniego są obowiązani przestrzegać obowiązków ustanowionych przez sąd i wynikających z wykonywania orzeczenia oraz uczestniczyć w wykonywaniu wydanego wobec nieletniego orzeczenia, o czym poucza się rodziców albo opiekuna nieletniego przy wszczęciu postępowania wykonawczego.Art. 93. [Ustanie wykonywania środków wychowawczych, środka poprawczego i środka leczniczego z chwilą ukończenia przez nieletniego określonego wieku]
1.
Wykonywanie środków wychowawczych, o których mowa w art. 7 pkt 2-4, 6, 9 i 10, środka leczniczego oraz środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1, ustaje z mocy prawa z chwilą ukończenia przez nieletniego 18 lat.2.
Wykonywanie środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 11, ustaje z mocy prawa z chwilą ukończenia przez nieletniego 19 lat.3.
Wykonywanie środków wychowawczych, o których mowa w art. 7 pkt 5 i 7, oraz środka poprawczego ustaje z mocy prawa z chwilą ukończenia przez nieletniego 21 lat.4.
Wykonywanie środków wychowawczych, o których mowa w art. 7 pkt 2 i 5, po ukończeniu przez nieletniego 21 lat ustaje z mocy prawa z chwilą ukończenia przez nieletniego wieku, do którego sąd rodzinny orzekł o wykonywaniu tych środków, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nieletniego 24 lat.5.
Wykonywanie środków wychowawczych, o których mowa w art. 7 pkt 2 i 5, po ukończeniu przez nieletniego 24 lat ustaje z mocy prawa z chwilą ukończenia przez nieletniego 25 lat.6.
Wykonywanie środka poprawczego po ukończeniu przez nieletniego 21 lat ustaje z mocy prawa z chwilą ukończenia przez nieletniego wieku, do którego sąd rodzinny orzekł o wykonywaniu tego środka.7.
Jeżeli środki wychowawcze zastosowano na podstawie art. 10 § 4 Kodeksu karnego lub art. 5 § 2 Kodeksu karnego skarbowego, wykonywanie ich ustaje z mocy prawa z chwilą ukończenia przez nieletniego 21 lat.8.
W przypadku powołania nieletniego do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej albo służby zastępczej wykonywanie środków wychowawczych ustaje z mocy prawa.1.
Zastosowany wobec nieletniego środek tymczasowy, o którym mowa w art. 44, trwa do czasu przystąpienia do wykonywania orzeczenia, chyba że sąd postanowił inaczej.2.
Zastosowany wobec nieletniego środek tymczasowy, o którym mowa w art. 44 pkt 4, 5 i 7, ustaje z mocy prawa z chwilą ukończenia przez nieletniego 18 lat, a środek tymczasowy, o którym mowa w art. 44 pkt 6 - z chwilą ukończenia przez nieletniego 19 lat.1.
W przypadku gdy wykonanie orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo okręgowym ośrodku wychowawczym natrafiłoby na niedające się usunąć przeszkody, sąd rodzinny może zastosować środek tymczasowy, o którym mowa w art. 44 pkt 2.2.
W przypadku gdy wykonanie orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym natrafiłoby na niedające się usunąć przeszkody, sąd rodzinny stosuje środek tymczasowy, o którym mowa w art. 44 pkt 2, a wyjątkowo, uznając, że ze względów wychowawczych jest to konieczne, może zastosować środek tymczasowy, o którym mowa w art. 44 pkt 8. Nieletni pozostaje w schronisku dla nieletnich do czasu umieszczenia go we właściwym zakładzie, jednakże pobyt w schronisku nie może trwać dłużej niż 3 miesiące.Art. 96. [Uznanie za niebyłe orzeczenia o umieszczeniu w zakładzie poprawczym w związku ukończeniem przez nieletniego określonego wieku]
1.
Orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie poprawczym z mocy prawa uważa się za niebyłe z chwilą ukończenia przez nieletniego 23 lat, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej.2.
Orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie poprawczym wykonywane po ukończeniu przez nieletniego 21 lat z mocy prawa uważa się za niebyłe po upływie 2 lat od chwili ukończenia przez nieletniego wieku, do którego sąd rodzinny orzekł o wykonywaniu tego środka.Sędzia rodzinny wszczyna postępowanie wykonawcze niezwłocznie, gdy orzeczenie stało się wykonalne.
W postępowaniu wykonawczym Policja wykonuje polecenia sędziego rodzinnego.
Art. 99. [Tryb orzekania sądu rodzinnego w postępowaniu wykonawczym; zarządzenia sędziego rodzinnego]
1.
W postępowaniu wykonawczym sąd rodzinny orzeka z urzędu lub na wniosek.2.
W sprawach niewymagających postanowienia sędzia rodzinny wydaje zarządzenia.1.
W postępowaniu wykonawczym sąd rodzinny orzeka na posiedzeniu. Wyznaczenie rozprawy zależy od uznania sądu rodzinnego, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej. Posiedzenia przygotowawczego nie przeprowadza się, chyba że z okoliczności sprawy wynika, że przeprowadzenie posiedzenia przygotowawczego może przyczynić się do sprawniejszego rozpoznania sprawy.2.
W miarę potrzeby sąd rodzinny wysłuchuje nieletniego, jego rodziców albo opiekuna lub prokuratora.3.
Na posiedzenie można wezwać kuratora sądowego oraz inne osoby, których obecność sąd rodzinny uzna za niezbędną.1.
W sprawach niewymagających wydania orzeczenia posiedzenie wykonawcze przeprowadza sędzia rodzinny.2.
Posiedzenie wykonawcze jest posiedzeniem niejawnym.3.
Na posiedzenie wykonawcze można wezwać nieletniego, jego rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego oraz inne osoby, których obecność sędzia rodzinny uzna za niezbędną.Art. 102. [Podmioty uprawnione do składania wniosków i wnoszenia środków odwoławczych w postępowaniu wykonawczym]
1.
Strony mogą składać wnioski, a w przypadkach określonych w niniejszej ustawie wnosić środki odwoławcze.2.
W sprawach nieletnich wnioski mogą składać kuratorzy sądowi w zakresie, o którym mowa w art. 20 ust. 1 i art. 155 ust. 3 pkt 14-17.3.
W sprawach nieletnich skierowanych do ośrodków kuratorskich albo umieszczonych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, okręgowych ośrodkach wychowawczych, zakładach leczniczych, zakładach poprawczych oraz w schroniskach dla nieletnich wnioski może również składać kierownik właściwego ośrodka kuratorskiego, dyrektor właściwego ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik właściwego zakładu leczniczego.Jeżeli dalsze prowadzenie postępowania wykonawczego stało się zbędne lub niedopuszczalne, sąd rodzinny umarza postępowanie wykonawcze. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.
1.
Apelacja do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji, których przedmiotem jest:1)
zastosowanie lub zmiana środka wychowawczego, z wyjątkiem zastosowania takiego środka na podstawie art. 235 ust. 3 i art. 237 ust. 3;2)
zastosowanie środka leczniczego;3)
wykonywanie środka poprawczego albo zastosowanie środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2 lub 5, wobec nieletniego, o którym mowa w art. 15 ust. 6 pkt 1, po ukończeniu przez nieletniego 21 lat;4)
zastosowanie wobec nieletniego zwalnianego z zakładu poprawczego po ukończeniu 21 lat środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2 lub 5;5)
zastosowanie wobec nieletniego zwalnianego z zakładu poprawczego po ukończeniu 24 lat środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2 lub 5;6)
zastosowanie lub zmiana środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1.2.
Postanowienia o:1)
zmianie środka wychowawczego na środek wychowawczy, o którym mowa w art. 7 pkt 7-11,2)
wykonywaniu środka poprawczego albo zastosowaniu środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2 lub 5, wobec nieletniego, o którym mowa w art. 15 ust. 6 pkt 1, po ukończeniu przez nieletniego 21 lat,3)
zastosowaniu wobec nieletniego zwalnianego z zakładu poprawczego po ukończeniu 21 lat środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2 lub 5,4)
zastosowaniu wobec nieletniego zwalnianego z zakładu poprawczego po ukończeniu 24 lat środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2 lub 5,5)
zmianie środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1- stają się skuteczne lub wykonalne po uprawomocnieniu się.
1.
Zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji, których przedmiotem jest:1)
odroczenie lub przerwa wykonywania środka wychowawczego, odstąpienie od stosowania środka wychowawczego lub uchylenie środka wychowawczego;2)
odwołanie odroczenia lub przerwy wykonywania środka wychowawczego;3)
określenie rodzaju zakładu leczniczego;4)
dalszy pobyt nieletniego w zakładzie leczniczym;5)
przeniesienie nieletniego do zakładu leczniczego innego rodzaju;6)
określenie rodzaju zakładu poprawczego;7)
przeniesienie nieletniego do zakładu poprawczego innego rodzaju;8)
odroczenie lub przerwa wykonywania środka poprawczego;9)
odwołanie odroczenia lub przerwy wykonywania środka poprawczego;10)
odwołanie warunkowego zawieszenia umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym i zarządzenie umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym;11)
warunkowe odstąpienie od wykonania orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym;12)
odwołanie warunkowego odstąpienia od wykonania orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym i zarządzenie umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym;13)
warunkowe zwolnienie nieletniego z zakładu poprawczego;14)
odwołanie warunkowego zwolnienia nieletniego z zakładu poprawczego i zarządzenie umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym;15)
uchylenie środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1;16)
przeniesienie nieletniego, o którym mowa w art. 297 pkt 3, do schroniska dla nieletnich o wzmożonym nadzorze wychowawczym;17)
umorzenie postępowania wykonawczego.2.
Postanowienia, o których mowa w ust. 1 pkt 2, 9, 10, 12 i 14, stają się skuteczne lub wykonalne po uprawomocnieniu się.3.
Rozpoznanie zażalenia na postanowienia wydane w przedmiotach, o których mowa w ust. 1 pkt 3-7 i 16, następuje niezwłocznie.W zakresie nieuregulowanym w niniejszym dziale przepisy działu II i III stosuje się odpowiednio.
Prawa i obowiązki nieletnich
Prawa i obowiązki nieletnich
Art. 107. [Prawa nieletniego umieszczonego w ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich]
1.
Nieletni umieszczony w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich ma prawo do:1)
poszanowania godności osobistej;2)
poszanowania prywatności, z ograniczeniami wynikającymi z rodzaju ośrodka, zakładu lub schroniska;3)
ochrony przed przemocą fizyczną i psychiczną, wyzyskiem i nadużyciem oraz wszelkimi przejawami okrucieństwa;4)
korzystania z wolności religijnej;5)
dostępu do świadczeń zdrowotnych;6)
ochrony więzi rodzinnych;7)
nauki;8)
zapoznania się z przysługującymi prawami i ciążącymi na nim obowiązkami;9)
dostępu do informacji o obowiązujących w ośrodku, zakładzie lub schronisku statucie lub regulaminie, nagrodach, karach lub środkach dyscyplinarnych;10)
informacji o przebiegu procesu resocjalizacyjnego;11)
kontaktu z członkami rodziny oraz innymi osobami poprzez odwiedziny, korespondencję i korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej;12)
kontaktu z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem albo radcą prawnym, przedstawicielem niebędącym adwokatem ani radcą prawnym, który został zaaprobowany przez Przewodniczącego Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka do reprezentowania nieletniego przed tym Trybunałem, w ośrodku, zakładzie lub schronisku, bez udziału innych osób;13)
otrzymywania środków pieniężnych i paczek;14)
uzyskania pomocy psychologicznej i pedagogicznej oraz terapeutycznej;15)
przejawiania własnej aktywności w zdobywaniu wiedzy i umiejętności;16)
uczestnictwa w zajęciach organizowanych w ośrodku, zakładzie lub schronisku, a za zgodą dyrektora, również poza ośrodkiem, zakładem lub schroniskiem;17)
wyżywienia dostosowanego do potrzeb rozwojowych;18)
odzieży, bielizny, obuwia, materiałów szkolnych i podręczników, sprzętów i środków czystości, w przypadku gdy nie posiada własnych;19)
korzystania z niezbędnego dla zdrowia wypoczynku;20)
dysponowania środkami pieniężnymi za zgodą dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska w sposób określony przez dyrektora;21)
składania zażalenia na czynności naruszające jego prawa;22)
składania skarg i wniosków.2.
W ramach korzystania z niezbędnego dla zdrowia wypoczynku nieletniemu zapewnia się prawo do co najmniej godzinnego pobytu na świeżym powietrzu w ciągu doby, o ile warunki atmosferyczne na to pozwalają, i 8-godzinnego czasu przeznaczonego na sen w ciągu doby. Nieletnie w ciąży mają prawo do korzystania z dłuższego pobytu na świeżym powietrzu, którego czas trwania ustala dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska zgodnie ze wskazaniami lekarza prowadzącego ciążę. W przypadku naruszenia przez nieletniego ustalonego sposobu pobytu na świeżym powietrzu lub na prośbę nieletniego pobyt na świeżym powietrzu może być zakończony przed czasem.3.
Korzystanie przez nieletniego z przysługujących mu praw odbywa się na zasadach określonych w niniejszej ustawie.Art. 108. [Obowiązki nieletniego umieszczonego w ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich]
Nieletni umieszczony w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich jest obowiązany do:
1)
przestrzegania statutu lub regulaminu i rozkładu zajęć w ośrodku, zakładzie lub schronisku;2)
przestrzegania zasad bezpieczeństwa;3)
uczestniczenia w procesie resocjalizacji;4)
wykonywania poleceń pracowników ośrodka, zakładu lub schroniska;5)
odnoszenia się do pracowników ośrodka, zakładu lub schroniska, nieletnich oraz innych osób z poszanowaniem ich godności;6)
dbania o higienę osobistą i stan zdrowia;7)
dbania o schludny wygląd i kulturę słowa;8)
utrzymywania czystości i porządku w pomieszczeniach, w których przebywa;9)
dbania o rzeczy własne i innych osób, jak również o użytkowany sprzęt;10)
przekazywania do depozytu dokumentów stwierdzających tożsamość, środków pieniężnych, przedmiotów wartościowych oraz przedmiotów, których nie może posiadać w ośrodku, zakładzie lub schronisku na zasadach określonych w niniejszej ustawie;11)
uzyskania zgody dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska na czasowe opuszczenie ośrodka, zakładu lub schroniska;12)
przestrzegania terminu powrotu z pobytu poza ośrodkiem, zakładem lub schroniskiem;13)
poddania się badaniom na obecność w organizmie substancji psychoaktywnej w przypadkach określonych w niniejszej ustawie;14)
poddania się kontroli pobieżnej lub kontroli osobistej w przypadkach określonych w niniejszej ustawie;15)
powiadamiania pracowników ośrodka, zakładu lub schroniska o zagrożeniach dla bezpieczeństwa osób, środowiska, zdrowia, życia lub mienia;16)
wykonywania prac porządkowych na rzecz ośrodka, zakładu lub schroniska na zasadach określonych w niniejszej ustawie;17)
przestrzegania obowiązków i zakazów określonych w odrębnych przepisach.Art. 109. [Działania zabronione nieletniemu umieszczonemu w ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich]
Nieletniemu umieszczonemu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich nie wolno:
1)
stosować przemocy;2)
dokonywać ucieczek oraz udzielać innym pomocy przy ich dokonywaniu;3)
namawiać innych do nieprzestrzegania statutu lub regulaminu oraz do zachowań agresywnych;4)
uczestniczyć w grupach organizowanych bez zgody lub wiedzy dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska;5)
wykonywać tatuaży i innych uszkodzeń ciała;6)
posługiwać się wyrazami lub zwrotami wulgarnymi, obraźliwymi albo gwarą używaną w podkulturach o charakterze przestępczym;7)
wnosić na teren oraz używać na terenie ośrodka, zakładu lub schroniska substancji psychoaktywnych;8)
wnosić na teren i posiadać na terenie ośrodka, zakładu lub schroniska przedmiotów, które mogą stanowić zagrożenie bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego;9)
posiadać bez zgody dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska przedmiotów służących do łączności, rejestrowania lub odtwarzania informacji.Prawa i obowiązki nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym określają odrębne przepisy, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy.
Art. 111. [Korzystanie przez nieletniego z przysługujących mu praw a prawa innych osób i porządek wewnętrzny placówek]
Korzystanie przez nieletniego z przysługujących mu praw nie może naruszać praw innych osób ani zakłócać ustalonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich porządku wewnętrznego.
1.
Nieletniemu umieszczonemu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich nie przysługuje prawo wyboru świadczeniodawcy udzielającego świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, określone w ustawie z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1050 oraz z 2022 r. poz. 655), oraz świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń opieki zdrowotnej, lekarza dentysty oraz szpitala, określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.).2.
Do dzieci nieletnich matek umieszczonych w domu dla matki i dziecka, o którym mowa w art. 135 ust. 1 i 2, przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.3.
W szczególnie uzasadnionym przypadku dyrektor młodzieżowego ośrodka wychowawczego, okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu leczniczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich, po zasięgnięciu opinii lekarza, może zezwolić nieletniemu, na jego koszt, na leczenie przez wybrany przez niego lub jego rodzica albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego inny podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych niż podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych nieletnim umieszczonym w ośrodku, zakładzie lub schronisku.Korzystanie przez nieletniego z wolności religijnej nie może naruszać wolności i praw innych osób ani zakłócać ustalonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich porządku wewnętrznego.
1.
Nieletni umieszczony w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich ma prawo do wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych, w tym do bezpośredniego uczestniczenia w nabożeństwach w nich odprawianych w dni świąteczne, słuchania nabożeństw transmitowanych przez środki masowego przekazu, a także do posiadania służących do wykonywania praktyk religijnych książek, pism i przedmiotów.2.
Nieletni ma prawo do uczestniczenia w prowadzonym w ośrodku, zakładzie lub schronisku nauczaniu religii, działalności charytatywnej lub społecznej kościoła lub innego związku wyznaniowego, a także do spotkań indywidualnych z duchownym kościoła lub innego związku wyznaniowego, do którego należy. Duchowni ci mogą odwiedzać nieletnich w pomieszczeniach, w których przebywają.3.
Wykonywanie praktyk religijnych i korzystanie z posług religijnych w ośrodku, zakładzie lub schronisku odbywa się zgodnie z wolą rodziców nieletniego albo co najmniej tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego, albo zgodnie z wolą nieletniego, jeżeli jest pełnoletni, wyrażoną w formie pisemnego oświadczenia.4.
Miejsce, sposób i czas uczestniczenia nieletnich w wykonywaniu praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych dyrektor okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich ustala w porozumieniu z duchownym kościoła lub innego związku wyznaniowego, do którego nieletni należy.5.
Organizację nauki religii w szkołach w ośrodku, zakładzie lub schronisku określają przepisy ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2021 r. poz. 1915 oraz z 2022 r. poz. 583 i 1116).1.
W przypadku gdy kontakt nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich z osobami spoza ośrodka, zakładu lub schroniska może stwarzać zagrożenie dla porządku prawnego, bezpieczeństwa lub porządku wewnętrznego ośrodka, zakładu lub schroniska lub może wpłynąć niekorzystnie na przebieg toczącego się postępowania, proces resocjalizacji lub proces leczenia nieletniego, dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego może ograniczyć lub zakazać tych kontaktów.2.
Wobec nieletniego umieszczonego w schronisku dla nieletnich albo tymczasowo umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia decyzję o ograniczeniu, zakazie lub sposobie realizacji kontaktów w przypadkach, o których mowa w ust. 1, może wydać także organ prowadzący postępowanie.3.
Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do kontaktu nieletniego z obrońcą, pełnomocnikiem będącym adwokatem lub radcą prawnym, z właściwym urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym, z organami ścigania, wymiaru sprawiedliwości i innymi organami państwowymi, organami samorządu terytorialnego, Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka, Rzecznikiem Praw Pacjenta, organami powołanymi na podstawie ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka oraz przedstawicielem niebędącym adwokatem ani radcą prawnym, który został zaaprobowany przez Przewodniczącego Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka do reprezentowania nieletniego przed tym Trybunałem.4.
O ograniczeniu lub zakazie kontaktów dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego niezwłocznie zawiadamia nieletniego oraz na jego żądanie sąd rodzinny, podając powody tej decyzji. O ograniczeniu lub zakazie kontaktów nieletniego z rodzicami lub opiekunem prawnym dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego niezwłocznie zawiadamia także sąd rodzinny, podając powody tej decyzji. Sąd może uchylić decyzję dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownika zakładu leczniczego. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.5.
Odwiedziny osób niebędących członkami rodziny nieletniego odbywają się w sposób określony przez dyrektora ośrodka zakładu lub schroniska albo kierownika zakładu leczniczego. Przepisu nie stosuje się do podmiotów, o których mowa w ust. 3.6.
Odwiedziny nieletniego są nadzorowane przez pracownika upoważnionego przez dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska albo osobę upoważnioną przez kierownika zakładu leczniczego.1.
Korespondencja nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia albo w zakładzie poprawczym podlega nadzorowi.2.
W przypadku podejrzenia, że korespondencja nieletniego zawiera treści godzące w porządek prawny, bezpieczeństwo ośrodka albo zakładu lub w zasady moralności publicznej lub może wpłynąć niekorzystnie na przebieg toczącego się postępowania, proces resocjalizacji lub proces leczenia nieletniego, korespondencja ta podlega także cenzurze.3.
W przypadku stwierdzenia treści, o których mowa w ust. 2, korespondencja nieletniego może zostać zatrzymana. W takim przypadku nieletniemu można przekazać ważną wiadomość zawartą w zatrzymanej korespondencji.4.
Korespondencja nieletniego z podmiotami, o których mowa w art. 115 ust. 3, nie podlega nadzorowi, cenzurze i zatrzymaniu. Korespondencję tę przekazuje się bezzwłocznie bezpośrednio do adresata.5.
Nieletniemu nie udostępnia się dołączonych do akt osobowych nieletniego albo złożonych do depozytu kopii korespondencji przed jej ocenzurowaniem oraz korespondencji zatrzymanej.6.
Znalezione w trakcie nadzoru korespondencji nieletniego przedmioty, których nieletni nie może posiadać w ośrodku albo zakładzie, podlegają zatrzymaniu. Przedmioty, których właściciela ustalono, przekazuje się do depozytu albo przesyła się na koszt nieletniego do wskazanej przez niego osoby, instytucji lub organizacji. W uzasadnionym przypadku przedmioty te mogą być przesłane na koszt ośrodka albo zakładu. Przedmioty, których właściciela nie ustalono, podlegają zniszczeniu, z wyjątkiem pieniędzy i przedmiotów wartościowych, które przekazuje się do depozytu sądowego po uzyskaniu zezwolenia sądu na podstawie odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Z czynności zniszczenia przedmiotów sporządza się protokół. Przepisu nie stosuje się do przedmiotów, których posiadanie jest niezgodne z prawem; w takim przypadku zawiadamia się właściwe organy o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego.7.
Korespondencja nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym albo w zakładzie poprawczym jest nadzorowana i cenzurowana przez dyrektora ośrodka albo zakładu lub przez upoważnionego przez niego pracownika pedagogicznego. Korespondencja nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia jest nadzorowana i cenzurowana przez kierownika zakładu leczniczego lub upoważnioną przez niego osobę.8.
Decyzję o cenzurowaniu lub zatrzymaniu korespondencji nieletniego oraz decyzję w sprawach, o których mowa w ust. 6, podejmuje dyrektor ośrodka lub zakładu albo kierownik zakładu leczniczego.9.
O cenzurze lub zatrzymaniu korespondencji nieletniego dyrektor ośrodka lub zakładu albo kierownik zakładu leczniczego niezwłocznie zawiadamia nieletniego oraz na jego żądanie sąd rodzinny, podając powody tej decyzji. Sąd może uchylić decyzję dyrektora ośrodka, zakładu albo kierownika zakładu leczniczego. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.1.
Korespondencja nieletniego umieszczonego w schronisku dla nieletnich albo tymczasowo umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, w zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia podlega nadzorowi i cenzurze.2.
Korespondencja nieletniego jest nadzorowana i cenzurowana przez organ prowadzący postępowanie. Korespondencję przekazuje się za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie. Decyzję o zatrzymaniu korespondencji nieletniego podejmuje organ prowadzący postępowanie.3.
Nieletniemu nie udostępnia się dołączonych do akt sprawy kopii korespondencji przed jej ocenzurowaniem oraz korespondencji zatrzymanej.4.
Przepisy art. 116 ust. 3, 4 i 6 stosuje się odpowiednio.1.
Nieletni umieszczony w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich może otrzymywać paczki z żywnością, książkami, ubraniem, obuwiem i innymi przedmiotami osobistego użytku.2.
Paczka nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich podlega kontroli w obecności nieletniego.3.
Znalezione w trakcie kontroli paczki nieletniego przedmioty, których nieletni nie może posiadać w ośrodku, zakładzie lub schronisku, o których mowa w ust. 2, podlegają zatrzymaniu. Przedmioty, których właściciela ustalono, przekazuje się do depozytu albo przesyła się na koszt nieletniego do wskazanej przez niego osoby, instytucji lub organizacji. W uzasadnionym przypadku przedmioty te mogą być przesłane na koszt ośrodka, zakładu lub schroniska. Przedmioty, których właściciela nie ustalono, podlegają zniszczeniu, z wyjątkiem pieniędzy i przedmiotów wartościowych, które przekazuje się do depozytu sądowego po uzyskaniu zezwolenia sądu na podstawie odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Z czynności zniszczenia przedmiotów sporządza się protokół. Przepisu nie stosuje się do przedmiotów, których posiadanie jest niezgodne z prawem; w takim przypadku zawiadamia się właściwe organy o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego.4.
Paczka nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich jest kontrolowana przez dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska lub przez upoważnionego przez niego pracownika pedagogicznego. Paczka nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia jest kontrolowana przez kierownika zakładu leczniczego lub upoważnioną przez niego osobę.5.
Decyzję w sprawach, o których mowa w ust. 3, podejmuje dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego.1.
W przypadku uzasadnionym względami porządku prawnego lub bezpieczeństwa młodzieżowego ośrodka wychowawczego, okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu leczniczego dysponującego warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich, w szczególności w celu zapewnienia bezpieczeństwa osób w nich przebywających, przeprowadzenia prawidłowego procesu leczenia nieletniego, znalezienia przedmiotów, których nieletni nie może posiadać w ośrodku, zakładzie lub schronisku lub których posiadanie jest niezgodne z prawem, nieletni podlega kontroli pobieżnej lub kontroli osobistej. Z tych samych względów kontroli podlegają również pomieszczenia, w których nieletni przebywa, oraz przedmioty znajdujące się na terenie ośrodka, zakładu lub schroniska, przedmioty posiadane przez nieletniego, przedmioty należące do nieletniego, a także przedmioty dostarczane nieletniemu lub przekazywane przez niego innej osobie.2.
Kontrolę pobieżną, kontrolę osobistą, kontrolę pomieszczeń i kontrolę przedmiotów przeprowadza się zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru i poszanowania godności nieletniego, którego ta czynność dotyczy, oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości.3.
W razie konieczności w trakcie kontroli dopuszczalne jest naruszenie plomb gwarancyjnych oraz uszkodzenie kontrolowanych przedmiotów w niezbędnym zakresie.4.
Znalezione w trakcie kontroli przedmioty, których nieletni nie może posiadać w ośrodku, zakładzie lub schronisku, podlegają zatrzymaniu. Przedmioty, których właściciela ustalono, przekazuje się do depozytu albo przesyła się na koszt nieletniego do wskazanej przez niego osoby, instytucji lub organizacji. W uzasadnionym przypadku przedmioty te mogą być przesłane na koszt ośrodka, zakładu lub schroniska. Przedmioty, których właściciela nie ustalono, podlegają zniszczeniu, z wyjątkiem pieniędzy i przedmiotów wartościowych, które przekazuje się do depozytu sądowego po uzyskaniu zezwolenia sądu na podstawie odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Z czynności zniszczenia przedmiotów sporządza się protokół. Przepisu nie stosuje się do przedmiotów, których posiadanie jest niezgodne z prawem; w takim przypadku zawiadamia się właściwe organy o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego.5.
Kontrola pobieżna, kontrola osobista, kontrola pomieszczeń i kontrola przedmiotów jest przeprowadzana przez pracownika upoważnionego przez dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska albo osobę upoważnioną przez kierownika zakładu leczniczego.6.
Kontrola pobieżna, kontrola pomieszczeń i kontrola przedmiotów może być przeprowadzona w każdym czasie.7.
Decyzję o przeprowadzeniu kontroli osobistej oraz decyzję w sprawach, o których mowa w ust. 3 i 4, podejmuje dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej.8.
Przed przystąpieniem do przeprowadzenia kontroli osobistej nieletniego informuje się o podstawie faktycznej i prawnej oraz celu kontroli osobistej.9.
Przeprowadzenie kontroli osobistej dokumentuje się w protokole, a następnie protokół ten przekazuje się niezwłocznie dyrektorowi ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownikowi zakładu leczniczego. Kopię protokołu niezwłocznie doręcza się nieletniemu.10.
Na przeprowadzenie kontroli osobistej nieletniemu przysługuje zażalenie do sądu rodzinnego, w okręgu którego znajduje się ośrodek, zakład lub schronisko. W zażaleniu nieletni może domagać się zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości przeprowadzenia kontroli osobistej. Niezwłocznie po przeprowadzeniu kontroli osobistej nieletniego poucza się o prawie, terminie i sposobie złożenia zażalenia.11.
W przypadku stwierdzenia bezzasadności, nielegalności lub nieprawidłowości przeprowadzenia kontroli osobistej sąd rodzinny zawiadamia o tym prokuratora oraz organ prowadzący młodzieżowy ośrodek wychowawczy, dyrektora okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich, albo kierownika zakładu leczniczego.12.
Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób przeprowadzania kontroli osobistej nieletnich umieszczonych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, okręgowych ośrodkach wychowawczych, zakładach leczniczych dysponujących warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia, zakładach poprawczych lub schroniskach dla nieletnich oraz wzór protokołu tej kontroli, mając na uwadze poszanowanie praw nieletnich, wobec których kontrole są przeprowadzane, konieczność zapewnienia porządku prawnego i bezpieczeństwa ośrodków, zakładów i schronisk oraz zapewnienie prawidłowego sposobu dokumentowania przeprowadzanych kontroli.1.
W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że nieletni umieszczony w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich jest po użyciu substancji psychoaktywnej, w szczególności jeżeli wskazuje na to zachowanie nieletniego, badanie w celu ustalenia w organizmie nieletniego obecności takiej substancji przeprowadza się przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego.2.
Badanie, o którym mowa w ust. 1, przeprowadza dyrektor młodzieżowego ośrodka wychowawczego, okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich, osoba wykonująca zawód medyczny lub w uzasadnionych przypadkach pracownik upoważniony przez dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska albo osoba upoważniona przez kierownika zakładu leczniczego.3.
Weryfikacja wyników badania, o którym mowa w ust. 1, potwierdzającego obecność substancji psychoaktywnej w organizmie nieletniego może być przeprowadzona za pomocą badania laboratoryjnego.4.
Weryfikacji wyników badania, o której mowa w ust. 3, może żądać nieletni. Niezwłocznie po przeprowadzeniu badania, o którym mowa w ust. 1, nieletniego poucza się o prawie, terminie i sposobie żądania weryfikacji.5.
Żądanie weryfikacji wyników badania, o której mowa w ust. 3, należy zgłosić bezpośrednio po przeprowadzaniu badania potwierdzającego obecność substancji psychoaktywnej w organizmie nieletniego, nie później niż 12 godzin po zakończeniu badania.6.
Badanie laboratoryjne, o którym mowa w ust. 3, jest przeprowadzane w medycznym laboratorium diagnostycznym lub przez inne podmioty uprawnione do przeprowadzania takich badań.7.
Pobrania krwi od nieletniego do badania laboratoryjnego dokonuje osoba wykonująca zawód medyczny posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Osoba ta zapewnia również dostarczenie krwi do badania laboratoryjnego.8.
Przeprowadzenie badania, o którym mowa w ust. 1 i 3, dokumentuje się w protokole.9.
Koszty badania, o którym mowa w ust. 3, ponosi młodzieżowy ośrodek wychowawczy, okręgowy ośrodek wychowawczy, zakład poprawczy lub schronisko dla nieletnich na podstawie umowy zawartej z podmiotem, o którym mowa w ust. 6, lub podmiotem wykonującym działalność leczniczą, który udzielił świadczenia zdrowotnego, o którym mowa w ust. 7.10.
W przypadku gdy nieletni odmawia poddania się badaniu albo w przypadku ustalenia obecności substancji psychoaktywnej w organizmie nieletniego, dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego zawiadamia sąd rodzinny albo organ prowadzący postępowanie.11.
Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje badań na obecność substancji psychoaktywnej w organizmie nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich, sposób przeprowadzania tych badań oraz wzory protokołów przeprowadzenia badań przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego i badań laboratoryjnych, mając na uwadze konieczność zapewnienia sprawnego przeprowadzania badań i zagwarantowania wiarygodności ich wyników oraz zapewnienie prawidłowego sposobu dokumentowania przeprowadzonych badań.1.
Młodzieżowe ośrodki wychowawcze, okręgowe ośrodki wychowawcze, zakłady poprawcze i schroniska dla nieletnich mogą być monitorowane przez wewnętrzny system urządzeń rejestrujących obraz. Zakłady lecznicze dysponujące warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia mogą być monitorowane przez wewnętrzny system urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk.2.
Monitorowany obraz lub dźwięk jest utrwalany za pomocą odpowiednich urządzeń i środków technicznych.3.
O stosowaniu monitorowania w określonych miejscach i pomieszczeniach oraz o rodzaju urządzeń i środków technicznych służących do rejestrowania, utrwalania i odtwarzania obrazu lub dźwięku z monitoringu decyduje dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego, mając na celu zapewnienie bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego ośrodka, zakładu lub schroniska.4.
Monitorowanie i utrwalanie dźwięku nie może obejmować informacji objętych tajemnicą spowiedzi lub tajemnicą prawnie chronioną. Monitorowanie i utrwalanie obrazu lub dźwięku z pomieszczeń przeznaczonych dla celów sanitarno-higienicznych nie może obejmować ukazywania intymnych części ciała nieletniego oraz wykonywanych przez niego intymnych czynności fizjologicznych. Monitorowanie i utrwalanie obrazu nie może obejmować pomieszczeń sypialnych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych.5.
Dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego odpowiada za właściwe zabezpieczenie monitorowanego obrazu lub dźwięku oraz właściwe zabezpieczenie i przechowywanie zapisu z monitoringu przed uszkodzeniem, zniszczeniem lub utratą, a także przed dostępem osób nieuprawnionych.6.
Dostęp do monitorowanego obrazu lub dźwięku, zapisu z monitoringu, urządzeń i środków technicznych służących do rejestrowania, utrwalania i odtwarzania obrazu lub dźwięku z monitoringu, w celu monitorowania i utrwalania obrazu lub dźwięku oraz odtwarzania lub niszczenia zapisów z monitoringu, mają pracownicy upoważnieni przez dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska albo osoby upoważnione przez kierownika zakładu leczniczego.7.
Dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego udostępnia zapis z monitoringu na żądanie uprawnionego podmiotu.8.
Zapis z monitoringu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym jest przechowywany na informatycznym nośniku danych:1)
przez okres co najmniej 60 dni od dokonania zapisu, nie dłużej niż przez 90 dni od dokonania zapisu - w przypadku monitoringu izb adaptacyjnych;2)
przez okres co najmniej 30 dni od dokonania zapisu, nie dłużej niż przez 60 dni od dokonania zapisu - w przypadku monitoringu innych pomieszczeń i miejsc.9.
Zapis z monitoringu w okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich jest przechowywany na informatycznym nośniku danych:1)
przez okres co najmniej 90 dni od dokonania zapisu, nie dłużej niż przez 120 dni od dokonania zapisu - w przypadku monitoringu izb adaptacyjnych, izb izolacyjnych i izb chorych;2)
przez okres co najmniej 60 dni od dokonania zapisu, nie dłużej niż przez 90 dni od dokonania zapisu - w przypadku monitoringu innych pomieszczeń i miejsc.10.
Zapis z monitoringu w zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia jest przechowywany na informatycznym nośniku danych przez okres co najmniej 60 dni od dokonania zapisu, nie dłużej niż przez 90 dni od dokonania zapisu.11.
W przypadku zarejestrowania wydarzenia nadzwyczajnego lub użycia wobec nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym środka przymusu bezpośredniego zapis, o którym mowa w ust. 8, jest utrwalany i przechowywany na zewnętrznym informatycznym nośniku danych w aktach osobowych nieletniego do ukończenia przez niego 20 lat.12.
W przypadku zarejestrowania wydarzenia nadzwyczajnego lub użycia wobec nieletniego umieszczonego w okręgowym ośrodku wychowawczym środka przymusu bezpośredniego zapis, o którym mowa w ust. 9, jest utrwalany i przechowywany na zewnętrznym informatycznym nośniku danych w aktach osobowych nieletniego do ukończenia przez niego 21 lat.13.
W przypadku zarejestrowania wydarzenia nadzwyczajnego lub użycia wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia środka przymusu bezpośredniego zapis, o którym mowa w ust. 10, jest utrwalany i przechowywany na zewnętrznym informatycznym nośniku danych przy dokumentacji medycznej nieletniego do ukończenia przez niego 20 lat.14.
W przypadku zarejestrowania wydarzenia nadzwyczajnego lub użycia wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich środka przymusu bezpośredniego zapis, o którym mowa w ust. 9, jest utrwalany i przechowywany na zewnętrznym informatycznym nośniku danych w aktach osobowych nieletniego do ukończenia przez niego 23 lat albo do upływu okresu, o którym mowa w art. 237 ust. 6, a w przypadku wykonywania środka poprawczego po ukończeniu przez nieletniego 21 lat do upływu 2 lat od ukończenia przez nieletniego wieku, do którego sąd rodzinny orzekł o wykonywaniu tego środka.15.
Po upływie okresów, o których mowa w ust. 8-14, zapis z monitoringu podlega zniszczeniu.16.
W przypadku zarejestrowania obrazu lub dźwięku wskazującego na podejrzenie popełnienia czynu zabronionego zapis z monitoringu utrwalony na zewnętrznym informatycznym nośniku danych dołącza się do zawiadomienia kierowanego do sądu rodzinnego albo Policji lub prokuratora o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego.17.
Do zapisu z monitoringu w zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia w zakresie nieuregulowanym w niniejszej ustawie przepisy ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2020 r. poz. 685 oraz z 2022 r. poz. 974) stosuje się.18.
Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, sposób utrwalania, przechowywania i niszczenia zapisów z monitoringu w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, okręgowych ośrodkach wychowawczych, zakładach leczniczych dysponujących warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz sposób udostępniania tych zapisów uprawnionym podmiotom, mając na uwadze konieczność właściwego zabezpieczenia utrwalonego obrazu lub dźwięku przed uszkodzeniem, zniszczeniem, utratą oraz nieuprawnionym ujawnieniem.1.
W przypadku bezskuteczności środków oddziaływania psychologiczno-pedagogicznego, w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 1-3, 6, 8, 10 i 12-14 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. z 2022 r. poz. 1416), wobec nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich można użyć środka przymusu bezpośredniego w postaci siły fizycznej.2.
Wobec nieletniego umieszczonego w okręgowym ośrodku wychowawczym, gdy użycie siły fizycznej jest niewystarczające:1)
w przypadku konieczności przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie lub zdrowie innej osoby, można użyć środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 lub 4 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej;2)
w przypadku konieczności przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do autoagresji, można użyć środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3, 4 lub 6 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.3.
Wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich, gdy użycie siły fizycznej jest niewystarczające:1)
w przypadku konieczności przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie lub zdrowie innej osoby, można użyć środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 lub 4 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej;2)
w przypadku konieczności odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie innej osoby, można użyć środka przymusu bezpośredniego, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 15 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej;3)
w przypadku konieczności przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do autoagresji, można użyć środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3, 4, 6 lub 15 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.4.
Wobec nieletniego umieszczonego w okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich podczas konwojowania przez pracowników ośrodka, zakładu lub schroniska poza ich terenem:1)
w celu udzielenia świadczenia zdrowotnego,2)
w celu odwiedzenia poważnie chorego członka rodziny lub uczestnictwa w pogrzebie członka rodziny,3)
w innych przypadkach szczególnie ważnych dla nieletniego, w szczególności realizowania przez niego spraw urzędowych - można prewencyjnie użyć środka przymusu bezpośredniego, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, w przypadku gdy istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo podjęcia próby ucieczki lub wystąpienia objawów agresji lub autoagresji.5.
Użycie i dokumentowanie użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich odbywa się na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.6.
Na użycie środka przymusu bezpośredniego nieletniemu umieszczonemu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich przysługuje zażalenie do sądu rodzinnego, w okręgu którego znajduje się ośrodek, zakład lub schronisko. W zażaleniu nieletni może domagać się zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości użycia środka przymusu bezpośredniego. Niezwłocznie po użyciu środka przymusu bezpośredniego nieletniego poucza się o prawie, terminie i sposobie złożenia zażalenia.Art. 123. [Użycie środka przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym]
Użycie środka przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym określa ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego.
1.
W zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich organizuje się izby adaptacyjne.2.
Izbą adaptacyjną jest wyodrębnione pomieszczenie odpowiadające warunkom pomieszczenia mieszkalnego. W izbie zapewnia się dopływ powietrza i odpowiednią do pory roku temperaturę oraz oświetlenie, według norm określonych dla pomieszczeń mieszkalnych, oraz odpowiednie warunki sanitarne. Izbę wyposaża się w krzesła, stolik i łóżko. Izba może być wyposażona w inne meble i sprzęty.3.
Izba adaptacyjna pozostaje pod stałym nadzorem oraz posiada urządzenia pozwalające monitorować w niej pobyt nieletniego.4.
Umieszczenie nieletniego w izbie adaptacyjnej może nastąpić w przypadkach określonych w niniejszej ustawie.1.
W izbie adaptacyjnej umieszcza się nieletniego:1)
po przyjęciu do zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich w celu:a)
przeprowadzenia rozmowy wstępnej, a w przypadku przyjęcia do schroniska dla nieletnich również sporządzenia podstawowej informacji o nieletnim,b)
poddania go wstępnym badaniom lekarskim i zabiegom higieniczno-sanitarnym,c)
poddania go badaniom osobopoznawczym;2)
przeniesionego z innego zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich w celu:a)
przeprowadzenia rozmowy wstępnej, a w przypadku przeniesienia do schroniska dla nieletnich również sporządzenia podstawowej informacji o nieletnim,b)
poddania go wstępnym badaniom lekarskim i zabiegom higieniczno-sanitarnym,c)
poddania go badaniom osobopoznawczym.2.
W izbie adaptacyjnej można umieścić nieletniego po ucieczce z zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich lub nieusprawiedliwionym niepowrocie z pobytu poza zakładem lub schroniskiem, o którym mowa w art. 252 ust. 1 i art. 299 ust. 1, w celu:1)
poddania go badaniom lekarskim i zabiegom higieniczno-sanitarnym;2)
poddania go obserwacji psychologicznej lub pedagogicznej.3.
Nieletniego umieszczonego w izbie adaptacyjnej poddaje się wstępnym badaniom lekarskim niezwłocznie, nie później niż w terminie 48 godzin od chwili umieszczenia nieletniego w izbie adaptacyjnej.4.
Umieszczenie nieletniego w izbie adaptacyjnej może nastąpić na okres nie dłuższy niż 14 dni. W każdym czasie dyrektor zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich może podjąć decyzję o opuszczeniu przez nieletniego izby adaptacyjnej.1.
Nieletniego, który przebywa w grupie wychowawczej w zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich, można umieścić w izbie adaptacyjnej w celu indywidualnej pracy z nieletnim:1)
w przypadku gdy wcześniejsze oddziaływania psychologiczno-pedagogiczne i środki dyscyplinarne okazały się nieskuteczne;2)
w przypadku zgłoszenia przez niego potrzeby odosobnienia.2.
Umieszczenie nieletniego w izbie adaptacyjnej może nastąpić na okres nie dłuższy niż 5 dni. W każdym czasie dyrektor zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich może podjąć decyzję o opuszczeniu przez nieletniego izby adaptacyjnej.1.
W przypadku, o którym mowa w art. 125 ust. 2 i w art. 126 ust. 1, decyzję o umieszczeniu nieletniego w izbie adaptacyjnej i o jej opuszczeniu podejmuje dyrektor zakładu lub schroniska.2.
O umieszczeniu nieletniego w izbie adaptacyjnej dyrektor zakładu lub schroniska niezwłocznie, nie później niż w ciągu 24 godzin od chwili umieszczenia, zawiadamia sąd rodzinny, w okręgu którego znajduje się zakład lub schronisko, oraz rodziców nieletniego albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego, podając powody tej decyzji. Sąd może uchylić decyzję dyrektora zakładu lub schroniska. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.3.
Na umieszczenie w izbie adaptacyjnej nieletniemu przysługuje zażalenie do sądu rodzinnego, w okręgu którego znajduje się zakład lub schronisko. W zażaleniu nieletni może domagać się zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości umieszczenia w izbie adaptacyjnej. Niezwłocznie po umieszczeniu w izbie adaptacyjnej nieletniego poucza się o prawie, terminie i sposobie złożenia zażalenia.Art. 128. [Ograniczenia w jednoczesnym umieszczaniu w izbie adaptacyjnej nieletnich skierowanych tam na różnych podstawach prawnych]
1.
W tej samej izbie adaptacyjnej nie umieszcza się jednocześnie nieletniego skierowanego do niej na podstawie art. 125 ust. 1 pkt 1 albo 2 albo ust. 2 albo art. 126 ust. 1 pkt 1 albo 2.2.
Nieletniego skierowanego do izby adaptacyjnej na podstawie art. 126 ust. 1 umieszcza się w niej pojedynczo.Izby adaptacyjne dla nieletnich, o których mowa w art. 125, i dla nieletnich, o których mowa w art. 126, powinny w miarę możliwości organizacyjnych stanowić oddzielne pomieszczenia.
1.
Izby adaptacyjne mogą być organizowane w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i okręgowych ośrodkach wychowawczych.2.
Do izb adaptacyjnych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych przepisy art. 124 ust. 2-4 oraz art. 125 ust. 1 pkt 1 lit. a i c, pkt 2 lit. a i c i ust. 2 pkt 2 oraz art. 126-129 stosuje się. Umieszczenie nieletniego w izbie adaptacyjnej na podstawie art. 125 ust. 1 albo 2 może nastąpić na okres nie dłuższy niż 5 dni. W każdym czasie dyrektor młodzieżowego ośrodka wychowawczego może podjąć decyzję o opuszczeniu przez nieletniego izby adaptacyjnej.3.
Do izb adaptacyjnych w okręgowych ośrodkach wychowawczych przepisy art. 124 ust. 2-4 oraz art. 125-129 stosuje się.1.
Nieletniemu umieszczonemu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia, zakładzie poprawczym otwartym albo zakładzie poprawczym półotwartym świadczenia zdrowotne poza ich terenem mogą być udzielane w obecności pracownika ośrodka albo zakładu niewykonującego zawodu medycznego na wniosek osoby udzielającej świadczenia zdrowotnego, jeżeli jest to konieczne do zapewnienia jej bezpieczeństwa.2.
Nieletniemu umieszczonemu w zakładzie poprawczym zamkniętym, zakładzie poprawczym o wzmożonym nadzorze wychowawczym albo zakładzie poprawczym dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat, albo schronisku dla nieletnich świadczenia zdrowotne poza ich terenem udzielane są w obecności pracownika zakładu lub schroniska niewykonującego zawodu medycznego. Na wniosek osoby udzielającej świadczenia zdrowotnego świadczenia zdrowotne mogą być udzielane nieletniemu bez obecności pracownika zakładu lub schroniska.Art. 132. [Umieszczenie w depozycie dokumentów, środków pieniężnych i innych przedmiotów nieletniego]
1.
Nieletni umieszczony w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich przekazuje do depozytu dokumenty stwierdzające tożsamość, środki pieniężne, przedmioty wartościowe oraz przedmioty, których nie może posiadać w ośrodku, zakładzie lub schronisku.2.
Depozyt prowadzi dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo upoważniony przez niego pracownik.3.
Nieletni korzysta z depozytu za zgodą dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownika zakładu leczniczego lub upoważnionego przez niego pracownika.4.
Depozyt wydaje się zwalnianemu nieletniemu za pokwitowaniem.5.
W zakresie, o którym mowa w ust. 2 i 4, do depozytów w zakładach leczniczych stosuje się odrębne przepisy.Art. 133. [Obowiązki informacyjne dyrektora placówki wobec sądu rodzinnego, organu prowadzącego postępowanie i rodziców nieletniego]
1.
Dyrektor młodzieżowego ośrodka wychowawczego, okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich albo kierownik zakładu leczniczego zawiadamia sąd rodzinny albo organ prowadzący postępowanie oraz rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego:1)
o przyjęciu nieletniego do ośrodka, zakładu lub schroniska, jak również o każdej zmianie tego ośrodka, zakładu lub schroniska oraz o terminie zwolnienia i zwolnieniu nieletniego z ośrodka, zakładu lub schroniska;2)
o przyjęciu nieletniego do szpitala lub udzieleniu nieletniemu szpitalnego świadczenia zdrowotnego;3)
o stanie ciąży nieletniej i urodzeniu przez nią dziecka;4)
o ucieczce nieletniego lub nieusprawiedliwionym niepowrocie z pobytu poza ośrodkiem, zakładem lub schroniskiem, o którym mowa w art. 180 ust. 1, art. 189 ust. 1, art. 227 ust. 1, art. 228, art. 252 ust. 1 i art. 299 ust. 1.2.
O stanie ciąży nieletniej i urodzeniu przez nią dziecka dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego zawiadamia także właściwy sąd opiekuńczy.3.
O ucieczce nieletniego lub nieusprawiedliwionym niepowrocie z pobytu poza ośrodkiem, zakładem lub schroniskiem, o którym mowa w art. 180 ust. 1, art. 189 ust. 1, art. 227 ust. 1, art. 228, art. 252 ust. 1 i art. 299 ust. 1, dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego niezwłocznie zawiadamia także Policję.4.
O każdym przypadku podejrzenia dopuszczenia się przez nieletniego czynu zabronionego dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego zawiadamia sąd rodzinny albo organ prowadzący postępowanie, albo Policję lub prokuratora.Nieletniej umieszczonej w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich będącej w ciąży zapewnia się odpowiednią opiekę i przygotowanie do pełnienia roli matki.
1.
W celu umożliwienia nieletniej matce umieszczonej w okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich wykonywania pieczy albo uczestniczenia w sprawowaniu bieżącej pieczy nad dzieckiem organizuje się w wyznaczonych ośrodkach, zakładach lub schroniskach domy dla matki i dziecka.2.
W celu umożliwienia nieletniej matce umieszczonej w młodzieżowym ośrodku wychowawczym wykonywania pieczy albo uczestniczenia w sprawowaniu bieżącej pieczy nad dzieckiem można organizować w wyznaczonych ośrodkach domy dla matki i dziecka. Domy dla matki i dziecka organizuje się jako grupy wychowawcze.3.
W domach dla matki i dziecka dziecko może przebywać do ukończenia 3 lat, chyba że dobro dziecka i względy wychowawcze lub zdrowotne za tym nie przemawiają.4.
Umieszczenia dziecka w domu dla matki i dziecka, o którym mowa w ust. 1 i 2, nie stosuje się, jeżeli zastosowanie mają przepisy art. 144 ust. 1, art. 234 ust. 1, art. 235 ust. 1, art. 237 ust. 1 lub art. 274 ust. 1.Umieszczenie dziecka w domu dla matki i dziecka, o którym mowa w art. 135 ust. 1 i 2, wymaga zgody ojca dziecka, jeżeli przysługuje mu władza rodzicielska albo opiekuna prawnego dziecka. W przypadku braku takiej zgody lub niemożności jej uzyskania o umieszczeniu dziecka w domu dla matki i dziecka rozstrzyga sąd opiekuńczy.
1.
O umieszczeniu dziecka w domu dla matki i dziecka, o którym mowa w art. 135 ust. 1 i 2, orzeka sąd opiekuńczy, na wniosek nieletniej, złożony za pośrednictwem dyrektora młodzieżowego ośrodka wychowawczego, okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich, w którym nieletnia przebywa. Przepisu art. 570 Kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje się.2.
Do wniosku nieletniej dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska dołącza swoją opinię o nieletniej oraz łączną opinię o nieletniej sporządzoną przez psychologa i pedagoga z ośrodka, zakładu lub schroniska.Art. 138. [Umieszczenie dziecka z nieletnią matką w domu matki i dziecka przed wydaniem postanowienia w tej sprawie]
W szczególnie uzasadnionym przypadku, w okresie od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w art. 137 ust. 1, do dnia wydania postanowienia o umieszczeniu dziecka w domu dla matki i dziecka, dziecko może przebywać z nieletnią matką w domu dla matki i dziecka, o którym mowa w art. 135 ust. 1 i 2, za zgodą sądu opiekuńczego. Przepis art. 569 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się.
Dyrektor młodzieżowego ośrodka wychowawczego, okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich, w którym utworzono dom dla matki i dziecka, o którym mowa w art. 135 ust. 1 i 2, niezwłocznie zawiadamia sąd opiekuńczy o każdej okoliczności przemawiającej przeciwko pobytowi dziecka w domu dla matki i dziecka, o zastosowaniu wobec nieletniej przepisów art. 144 ust. 1, art. 145 ust. 1 lub 2, art. 146 ust. 1, art. 234 ust. 1, art. 236 ust. 1, art. 237 ust. 1, art. 274 ust. 1, art. 276 ust. 1 lub 2 lub o zwolnieniu nieletniej z ośrodka, zakładu lub schroniska.
Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rodziny określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb przyjmowania nieletnich matek umieszczonych w okręgowych ośrodkach wychowawczych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz ich dzieci do domów dla matki i dziecka, szczegółowe warunki pobytu w domach dla matki i dziecka oraz szczegółowy sposób organizowania i działania tych domów, a także sposób dokumentowania pobytu nieletnich matek oraz ich dzieci w domach dla matki i dziecka, mając na uwadze konieczność zapewnienia nieletniej wykonywania pieczy albo uczestniczenia w sprawowaniu bieżącej pieczy nad dzieckiem, zapewnienie specjalistycznej opieki dziecku i nieletniej oraz zabezpieczenie prawidłowego rozwoju dziecka.
1.
Jeżeli rodzice albo opiekun nieletniego nie mogą zapewnić nieletniemu zwalnianemu z młodzieżowego ośrodka wychowawczego, okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu leczniczego, zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich albo opuszczającemu rodzinę zastępczą zawodową niezbędnych warunków wychowawczych lub bytowych, udziela się nieletniemu pomocy.2.
Zasady i zakres udzielania pomocy, o której mowa w ust. 1, określają przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 2268 i 2270 oraz z 2022 r. poz. 1, 66, 1079 i 1692) i ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 447).3.
Pomocy nieletnim mogą udzielać również organizacje społeczne, w tym organizacje pozarządowe, których celem jest pomoc w readaptacji społecznej nieletnich, oraz osoby godne zaufania.Wykaz przedmiotów, których nieletni nie może posiadać w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego lub maksymalnego zabezpieczenia, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich, określi dyrektor ośrodka, zakładu lub schroniska albo kierownik zakładu leczniczego, mając na uwadze konieczność zapewnienia porządku prawnego, bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego ośrodka, zakładu lub schroniska oraz zapewnienie prawidłowego toku postępowania.
Nadzór nad wykonywaniem orzeczeń
Nadzór nad wykonywaniem orzeczeń
1.
Nadzór nad wykonywaniem orzeczeń o skierowaniu nieletnich do ośrodka kuratorskiego oraz o umieszczeniu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym, zakładzie poprawczym i schronisku dla nieletnich, jak również nad wykonywaniem umieszczenia nieletnich w policyjnej izbie dziecka, sprawuje sędzia rodzinny wyznaczony przez prezesa sądu okręgowego, w okręgu którego znajduje się ośrodek, zakład, schronisko lub policyjna izba dziecka.2.
Nadzór, o którym mowa w ust. 1, obejmuje kontrolę i ocenę:1)
prawidłowości wykonywania orzeczenia;2)
legalności umieszczenia i pobytu nieletnich w ośrodku, zakładzie, schronisku i policyjnej izbie dziecka oraz zwalniania ich;3)
przestrzegania praw nieletnich;4)
zgodności udzielania nagród i stosowania kar lub środków dyscyplinarnych z obowiązującymi w tym zakresie przepisami;5)
prawidłowości dokumentacji dotyczącej nieletnich;6)
przestrzegania ustalonego porządku wewnętrznego;7)
prawidłowości postępowania w przypadku ujawnienia podejrzenia popełnienia czynu zabronionego oraz w innych przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa ośrodka, zakładu, schroniska i policyjnej izby dziecka;8)
umieszczania nieletnich w izbach adaptacyjnych;9)
użycia wobec nieletnich środków przymusu bezpośredniego;10)
zapewnienia nieletniemu warunków bytowych i sanitarnych, opieki zdrowotnej oraz możliwości udziału w zajęciach kulturalno-oświatowych i rekreacyjnych oraz rozwijania jego aktywności społecznej;11)
udzielania nieletnim opuszczającym ośrodek, zakład lub schronisko odpowiedniej pomocy określonej w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej i ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;12)
prawidłowości i terminowości załatwiania skarg i wniosków nieletnich.3.
W celu realizacji zadań, o których mowa w ust. 2, sędzia rodzinny ma prawo:1)
wstępu w każdym czasie na teren nadzorowanego ośrodka, zakładu, schroniska i policyjnej izby dziecka oraz do pomieszczeń, w których przebywają nieletni;2)
przeglądania dokumentów i zapisów z monitoringu;3)
żądania wyjaśnień od organu lub pracowników ośrodka, zakładu, schroniska i policyjnej izby dziecka;4)
przeprowadzania na osobności rozmów z nieletnimi oraz badania ich skarg i wniosków.4.
Sędzia rodzinny sprawuje nadzór w szczególności przez:1)
kontrole stałe, co najmniej raz w roku, obejmujące wszystkie czynności, o których mowa w ust. 2, lub kontrole doraźne obejmujące wszystkie albo niektóre z czynności, o których mowa w ust. 2;2)
wydawanie zaleceń pokontrolnych oraz kontrolowanie prawidłowości i terminowości ich realizacji;3)
podejmowanie w miarę potrzeby innych czynności i decyzji zmierzających do usunięcia uchybień i zapobieżenia ich powstawaniu.5.
Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania, ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, tryb sprawowania nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń o skierowaniu nieletnich do ośrodka kuratorskiego, o umieszczeniu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie leczniczym, zakładzie poprawczym i schronisku dla nieletnich, jak również nad wykonywaniem umieszczenia nieletnich w policyjnej izbie dziecka oraz sposób dokumentowania tego nadzoru, mając na uwadze konieczność zapewnienia prawidłowego wykonywania orzeczeń oraz skutecznego eliminowania stwierdzonych uchybień.
Wykonywanie środków wychowawczych
Wykonywanie środków wychowawczych
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
1.
Sąd rodzinny może na czas określony odroczyć lub przerwać wykonywanie środków wychowawczych w przypadku choroby nieletniego lub z innych ważnych przyczyn.2.
Sąd rodzinny może odwołać odroczenie lub przerwę wykonywania środków wychowawczych w przypadku ustania przyczyny, dla której zostały udzielone, lub gdy nieletni nie korzysta z odroczenia lub przerwy w celu, w jakim zostały udzielone, albo rażąco narusza porządek prawny.1.
Sąd rodzinny może zmieniać lub uchylać środki wychowawcze, jeżeli względy wychowawcze lub inne ważne względy za tym przemawiają. Dotyczy to również środków wychowawczych stosowanych w okresie próby.2.
Sąd rodzinny może odstąpić od stosowania środka wychowawczego w przypadku podjęcia przez nieletniego nauki lub pracy.3.
Sąd rodzinny może uchylić środek wychowawczy w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, jeżeli ustały przyczyny uzasadniające dalsze stosowanie tego środka.4.
Postanowienie w przedmiocie uchylenia środka wychowawczego albo odstąpienia od stosowania środka wychowawczego może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.1.
Jeżeli w toku wykonywania środka wychowawczego okaże się, że wobec nieletniego należy zastosować środek leczniczy, sąd rodzinny może przerwać wykonywanie środka wychowawczego i zastosować środek leczniczy.2.
Przed zwolnieniem nieletniego z zakładu leczniczego sąd rodzinny wykonujący środek leczniczy zawiadamia o tym sąd rodzinny.
Upomnienie
Upomnienie
1.
Orzeczenie o zastosowaniu środka wychowawczego w postaci upomnienia wykonuje się poprzez udzielenie nieletniemu ustnego upomnienia. W protokole z przebiegu rozprawy zamieszcza się o tym stosowną wzmiankę.2.
W przypadku braku możliwości udzielenia nieletniemu ustnego upomnienia, upomnienie może zostać udzielone w formie pisemnej.
Zobowiązanie nieletniego do określonego postępowania
Zobowiązanie nieletniego do określonego postępowania
1.
Sąd rodzinny, kierując do wykonania orzeczenie o zastosowaniu środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2, może określić sposób kontrolowania jego wykonywania. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.2.
Zobowiązując kuratora sądowego do kontrolowania wykonywania środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2, sąd rodzinny określa częstotliwość składania sprawozdań z kontrolowania wykonywania tego środka wychowawczego.1.
W celu kontroli wykonywania nałożonego na nieletniego zobowiązania do określonego postępowania, sędzia rodzinny lub kurator sądowy kontrolujący wykonywanie środka wychowawczego może zwrócić się do pokrzywdzonego, szkoły, do której nieletni uczęszcza, pracodawcy nieletniego, odpowiedniej instytucji lub organizacji o przedstawienie informacji o wykonywaniu przez nieletniego obowiązku.2.
W celu kontroli wykonywania nałożonego na nieletniego zobowiązania do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach lub do zaniechania używania substancji psychoaktywnej, sędzia rodzinny lub kurator sądowy kontrolujący wykonywanie środka wychowawczego może zwrócić się do Policji o informację o zachowaniu nieletniego.Art. 150. [Określenie rodzaju, miejsca, wymiaru i terminu rozpoczęcia wykonywania prac społecznych przez nieletniego]
1.
W przypadku nałożenia na nieletniego zobowiązania do wykonania prac społecznych, sąd rodzinny przesyła odpis orzeczenia właściwemu kierownikowi zespołu kuratorskiej służby sądowej.2.
Rodzaj, miejsce i termin rozpoczęcia wykonywania prac społecznych zawodowy kurator sądowy określa po uzyskaniu stanowiska nieletniego i jego rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego. Rodzaj i miejsce prac społecznych muszą być dostosowane do wieku nieletniego, jego możliwości psychofizycznych oraz potrzeb edukacyjnych.3.
O określeniu rodzaju, miejsca i terminu rozpoczęcia wykonywania prac społecznych przez nieletniego zawodowy kurator sądowy informuje podmiot, na rzecz którego nieletni ma wykonywać prace społeczne.4.
Zawodowy kurator sądowy wzywa nieletniego do stawienia się w określonym miejscu i terminie, w celu wykonania prac społecznych.5.
Dzienny wymiar prac społecznych nieletniego nie może przekraczać 2 godzin. Prace nie mogą być wykonywane w dni wolne od pracy, o których mowa w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1920).6.
Podmiot, na rzecz którego nieletni wykonuje prace społeczne, niezwłocznie informuje zawodowego kuratora sądowego o istotnych okolicznościach dotyczących wykonywania przez nieletniego tych prac i jego zachowaniu, a w szczególności o terminie rozpoczęcia i zakończenia wykonywania prac, liczbie godzin przepracowanych przez nieletniego, rodzaju wykonywanych przez niego prac, niezgłoszeniu się do ich wykonywania lub ich niepodjęciu, przeszkodzie uniemożliwiającej wykonanie prac, opuszczeniu miejsca ich wykonywania bez usprawiedliwienia, każdym przypadku niesumiennego wykonywania prac społecznych oraz nieprzestrzegania ustalonego porządku i dyscypliny w miejscu wykonywania tych prac.7.
Zmiana rodzaju, miejsca lub terminu rozpoczęcia wykonywania prac społecznych może nastąpić w szczególnie uzasadnionym przypadku. Przepisy ust. 2-6 stosuje się.1.
Prace społeczne mogą być wykonywane przez nieletniego na rzecz instytucji państwowych i samorządowych, placówek oświatowych, w tym placówek oświatowo-wychowawczych, podmiotów leczniczych, jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz organizacji społecznych, w tym organizacji pozarządowych.2.
Podmioty, dla których organ gminy, powiatu lub województwa jest organem założycielskim, a także państwowe lub samorządowe jednostki organizacyjne oraz spółki prawa handlowego z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa lub gminy, powiatu lub województwa mają obowiązek umożliwienia nieletnim wykonywania prac społecznych. W przypadku pozostałych podmiotów, umożliwienie nieletnim wykonywania prac społecznych odbywa się za zgodą tych podmiotów.3.
Podmioty, o których mowa w ust. 1, wyznacza właściwy wójt, burmistrz lub prezydent miasta, zwani dalej "właściwym organem gminy".4.
Właściwy organ gminy informuje właściwego prezesa sądu rejonowego oraz właściwego kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej o wyznaczonych dla nieletnich miejscach wykonywania prac społecznych, rodzaju prac społecznych oraz osobach odpowiedzialnych za organizowanie prac społecznych i kontrolowanie ich przebiegu.5.
Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej oraz ministrem właściwym do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, tryb wyznaczania przez właściwy organ gminy podmiotów, na rzecz których nieletni mogą wykonywać prace społeczne, czynności tych podmiotów w zakresie wykonywania tych prac, w tym dotyczące organizowania miejsc prac i przydziału prac oraz kontroli nieletnich, mając na uwadze konieczność zapewnienia warunków do sprawnego wykonywania przez nieletnich prac społecznych.1.
Nieletnich wykonujących prace społeczne obejmuje się ubezpieczeniem następstw nieszczęśliwych wypadków.2.
Wydatki związane z ubezpieczeniem następstw nieszczęśliwych wypadków nieletnich wykonujących prace społeczne ponosi Skarb Państwa.3.
Podmiotem uprawnionym do zawierania umów ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków jest dyrektor sądu okręgowego, w okręgu którego są wykonywane przez nieletnich prace społeczne.4.
Dyrektor sądu okręgowego zawiera umowę ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129, z późn. zm.).5.
Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania przy zawieraniu przez podmioty uprawnione umowy ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków nieletnich wykonujących prace społeczne, a także minimalną i maksymalną sumę ubezpieczenia, na którą umowa taka może zostać zawarta, oraz termin zawierania umów, mając na uwadze konieczność zagwarantowania nieletnim, wykonującym prace społeczne, odpowiedniej rekompensaty w przypadku zaistnienia przy wykonywaniu tej pracy nieszczęśliwego wypadku oraz sprawne wykonywanie czynności związanych z zawieraniem umowy ubezpieczenia.Jeżeli nieletni nie wykonuje nałożonego na niego zobowiązania do określonego postępowania, sąd rodzinny z urzędu albo na wniosek kuratora sądowego kontrolującego wykonanie środka wychowawczego wszczyna postępowanie o zmianę środka wychowawczego.
Nadzór odpowiedzialny rodziców albo opiekuna nieletniego
Nadzór odpowiedzialny rodziców albo opiekuna nieletniego
1.
Oddanie nieletniego pod nadzór odpowiedzialny rodziców albo opiekuna nieletniego następuje przez zobowiązanie rodziców albo opiekuna do roztoczenia wzmożonej pieczy nad nieletnim oraz do składania sądowi rodzinnemu okresowych sprawozdań z zachowywania się nieletniego.2.
Sprawozdania, o których mowa w ust. 1, powinny zawierać informacje o zachowywaniu się nieletniego i zmianach w tym zakresie w stosunku do okresu sprzed orzeczenia środka wychowawczego, a w szczególności jego stosunku do obowiązków, w tym nałożonych na niego przez sąd rodzinny na podstawie art. 7 pkt 2, trybu życia oraz funkcjonowania w środowisku.3.
Jeżeli nieletni nie pozostaje pod pieczą obojga rodziców, nadzór odpowiedzialny wykonuje ten z nich, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje.
Czynności kuratora sądowego oraz nadzór organizacji społecznej, pracodawcy albo osoby godnej zaufania
Czynności kuratora sądowego oraz nadzór organizacji społecznej, pracodawcy albo osoby godnej zaufania
1.
Kurator sądowy organizuje i prowadzi działania mające na celu pomoc nieletniemu w zmianie nagannych zachowań i postaw, w kierunku postaw społecznie pożądanych.2.
Kurator sądowy:1)
sprawuje nadzór nad nieletnim;2)
kontroluje wykonywanie środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2, albo środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1 - gdy wynika to z postanowienia sądu rodzinnego;3)
organizuje i kontroluje wykonywanie przez nieletniego zobowiązania do wykonania prac społecznych.3.
Do zakresu działania kuratora sądowego należy w szczególności:1)
kontrolowanie zachowania nieletniego w okresie sprawowania nadzoru kuratora sądowego;2)
nawiązanie i utrzymywanie kontaktu z nieletnim, jego rodzicami lub opiekunem;3)
wzywanie nieletniego, jego rodziców lub opiekuna do stawienia się w siedzibie zespołu kuratorskiej służby sądowej;4)
odwiedzanie osób, których dotyczy postępowanie, w miejscu ich zamieszkania lub pobytu;5)
żądanie niezbędnych informacji i wyjaśnień od nieletniego, jego rodziców lub opiekuna oraz udostępniania przez nich niezbędnej dokumentacji;6)
nawiązanie i utrzymywanie kontaktu z rodziną, szkołą, środowiskiem lub pracodawcą nieletniego;7)
współdziałanie z właściwymi organizacjami i instytucjami w zakresie poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego oraz w zakresie nauki i zatrudnienia nieletniego;8)
przeglądanie akt sądowych i sporządzanie z nich odpisów lub kopii;9)
zaznajamianie się z innymi niezbędnymi źródłami informacji o nieletnim;10)
przeprowadzanie wywiadów środowiskowych;11)
zasięganie i gromadzenie niezbędnych informacji o nieletnim i jego środowisku od Policji, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego, placówek oświatowych, w tym oświatowo-wychowawczych, pracodawców, organizacji i instytucji oraz współpraca z tymi podmiotami;12)
zwracanie się do pokrzywdzonych oraz innych podmiotów o informacje o sposobie, zakresie i terminie realizacji zobowiązań do określonego postępowania nałożonych na nieletniego lub zobowiązań nałożonych na rodziców albo opiekuna nieletniego;13)
podejmowanie, na zarządzenie sędziego rodzinnego, innych czynności niezbędnych dla prawidłowego wykonywania środków wychowawczych;14)
składanie wniosków o zmianę lub uchylenie zastosowanego wobec nieletniego środka tymczasowego, o którym mowa w art. 44 pkt 2;15)
składanie wniosków o zmianę lub uchylenie środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 5, lub którego wykonywanie kurator sądowy kontroluje;16)
składanie wniosku o zarządzenie umieszczenia w zakładzie poprawczym nieletniego, wobec którego w okresie próby zastosowano środek wychowawczy, o którym mowa w art. 7 pkt 5, lub którego wykonywanie kurator sądowy kontroluje;17)
składanie wniosków o zmianę lub uchylenie środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1, którego wykonywanie kurator sądowy kontroluje;18)
udział w posiedzeniach dotyczących nieletniego, wobec którego zastosowano środek wychowawczy, o którym mowa w art. 7 pkt 5, lub którego wykonywanie kurator sądowy kontroluje;19)
pozyskiwanie, w miarę możliwości, podmiotów, na rzecz których nieletni mogą wykonywać prace społeczne.1.
Zawodowy kurator sądowy sprawuje osobiście nadzór w sprawach trudnych lub wymagających niezwłocznego podjęcia czynności.2.
Zawodowy kurator sądowy kontroluje osobiście wykonywanie środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2, w sprawach trudnych lub wymagających niezwłocznego podjęcia czynności.1.
Kurator sądowy, któremu powierzono sprawowanie nadzoru nad nieletnim lub który został zobowiązany do kontrolowania wykonywania środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2, powinien niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni, nawiązać kontakt z nieletnim, jego rodzicami lub opiekunem i poinformować ich o prawach i obowiązkach wynikających z zastosowanych środków wychowawczych.2.
Kurator sądowy jest obowiązany do składania sądowi rodzinnemu okresowych sprawozdań z przebiegu nadzoru oraz sprawozdań z kontrolowania wykonywania środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2.3.
Kurator sądowy, któremu powierzono sprawowanie nadzoru nad nieletnim lub który został zobowiązany do kontrolowania wykonywania środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2, ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia sądu rodzinnego o zdarzeniach, które mogą wymagać ingerencji tego sądu, w szczególności na podstawie ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359), oraz o podejrzeniu dopuszczenia się przez nieletniego czynu zabronionego lub o innym rażącym naruszeniu przez niego porządku prawnego.Nieletni, wobec którego zastosowano nadzór kuratora sądowego lub nadzór organizacji społecznej, w tym organizacji pozarządowej, pracodawcy albo osoby godnej zaufania, jest obowiązany przestrzegać obowiązków związanych z nadzorem.
1.
Organizacja społeczna, w tym organizacja pozarządowa, której powierzono sprawowanie nadzoru nad nieletnim, jest obowiązana w szczególności do:1)
niezwłocznego wyznaczenia przedstawiciela do wykonywania czynności związanych z nadzorem oraz udzielania mu pomocy w prawidłowym ich wykonywaniu;2)
utrzymywania przez wyznaczonego przedstawiciela niezbędnych kontaktów z sądem rodzinnym i - w razie potrzeby - z zawodowym kuratorem sądowym;3)
zapewnienia, aby wyznaczony przedstawiciel wykonywał prawidłowo powierzone mu czynności związane z nadzorem oraz składał sądowi rodzinnemu okresowe sprawozdania z przebiegu nadzoru.2.
Do pracodawcy, któremu powierzono sprawowanie nadzoru nad nieletnim, przepis ust. 1 stosuje się.3.
Do przedstawiciela organizacji społecznej, w tym organizacji pozarządowej, przedstawiciela pracodawcy oraz osoby godnej zaufania, którym powierzono sprawowanie nadzoru nad nieletnim, przepisy art. 155 ust. 1, 2 pkt 1, ust. 3 pkt 1-9, 11, 13-16 i 18 oraz art. 157 stosuje się odpowiednio.1.
Sędzia rodzinny przyznaje, na wniosek przedstawiciela organizacji społecznej, w tym organizacji pozarządowej, pracodawcy lub osoby godnej zaufania, którym powierzono sprawowanie nadzoru nad nieletnim, miesięczny ryczałt z tytułu zwrotu kosztów ponoszonych w związku ze sprawowanym nadzorem, płatny do 20. dnia każdego miesiąca.2.
Ryczałt za sprawowanie jednego nadzoru wynosi od 2% do 4% kwoty bazowej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa.Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób i warunki sprawowania nadzoru nad nieletnimi przez kuratorów sądowych, szczegółowy sposób i warunki kontrolowania przez kuratorów sądowych wykonywania środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2, i środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1, szczegółowy sposób i warunki organizowania i kontrolowania przez kuratorów sądowych wykonywania przez nieletnich zobowiązań do wykonania prac społecznych, szczegółowy sposób i warunki sprawowania nadzoru nad nieletnimi przez organizacje społeczne, w tym organizacje pozarządowe, pracodawców i osoby godne zaufania oraz tryb wyznaczania przedstawicieli przez sprawujące nadzór nad nieletnimi organizacje społeczne, w tym organizacje pozarządowe i pracodawców, mając na uwadze konieczność zapewnienia doboru właściwych metod oddziaływania wychowawczego wobec nieletnich, prawidłowe wypełnianie obowiązków przez nieletnich, ich rodziców albo opiekunów oraz sprawnego wykonywania orzeczeń.
Ośrodki kuratorskie
Ośrodki kuratorskie
Ośrodek kuratorski prowadzi działalność wychowawczą, resocjalizacyjną, terapeutyczną, profilaktyczną i kontrolną, zmierzając do zmiany postaw nieletnich w kierunku społecznie pożądanym, zapewniającym prawidłowy rozwój ich osobowości.
Ośrodek kuratorski, nie rzadziej niż co 6 miesięcy lub na żądanie sądu rodzinnego, sporządza sprawozdania o każdym nieletnim z wykonywania wobec niego środka wychowawczego w postaci skierowania do ośrodka kuratorskiego.
1.
Prezes sądu okręgowego tworzy i znosi ośrodek kuratorski w obszarze właściwości sądu okręgowego na wniosek prezesa sądu rejonowego, po zasięgnięciu opinii kuratora okręgowego.2.
Ośrodki kuratorskie tworzy się przy sądach rejonowych. Przy sądzie rejonowym może być utworzony więcej niż jeden ośrodek kuratorski.3.
Działalność ośrodka kuratorskiego jest finansowana ze środków budżetu sądu rejonowego, z wydzielonych na ten cel środków finansowych.Zadania ośrodka kuratorskiego są realizowane przez kierownika ośrodka kuratorskiego, zawodowych i społecznych kuratorów sądowych, specjalistów lub inne osoby wspierające działalność ośrodka.
1.
Prezes sądu rejonowego powołuje kierownika ośrodka kuratorskiego po zasięgnięciu opinii kuratora okręgowego.2.
Kierownikiem ośrodka kuratorskiego może zostać zawodowy kurator rodzinny, z co najmniej trzyletnim stażem pracy w tym charakterze, wyróżniający się zdolnościami organizacyjnymi.3.
W przypadku gdy nie jest możliwe powołanie kierownika ośrodka kuratorskiego spośród zawodowych kuratorów rodzinnych, prezes sądu rejonowego powołuje kierownika ośrodka kuratorskiego spośród zawodowych kuratorów dla dorosłych, z co najmniej trzyletnim stażem pracy w tym charakterze, wyróżniających się zdolnościami organizacyjnymi.1.
Prezes sądu rejonowego odwołuje kierownika ośrodka kuratorskiego w przypadku złożenia przez niego rezygnacji.2.
Prezes sądu rejonowego może odwołać kierownika ośrodka kuratorskiego:1)
na wniosek kuratora okręgowego;2)
z własnej inicjatywy, po zasięgnięciu opinii kuratora okręgowego.Do obowiązków kierownika ośrodka kuratorskiego należy:
1)
organizowanie i koordynowanie pracy ośrodka;2)
sporządzanie i przedstawianie prezesowi sądu rejonowego do zatwierdzenia:a)
rocznych planów pracy ośrodka,b)
sprawozdań z rocznej działalności ośrodka,c)
propozycji planowanych rocznych kosztów w zakresie działalności ośrodka;3)
prowadzenie bieżących rozliczeń środków wydatkowanych na działalność ośrodka;4)
opiniowanie kandydatów do realizacji zadań w ośrodku;5)
prowadzenie dokumentacji ośrodka;6)
zapewnienie nieletnim bezpiecznych warunków pobytu w ośrodku;7)
opracowywanie harmonogramu prowadzenia zajęć w ośrodku;8)
prowadzenie zajęć z nieletnimi;9)
współpraca z organizacjami społecznymi, w tym organizacjami pozarządowymi, pracodawcami albo osobami godnymi zaufania sprawującymi nadzór nad nieletnim;10)
współpraca z kuratorem sądowym sprawującym nadzór nad nieletnim;11)
współpraca ze szkołą, do której nieletni uczęszcza;12)
składanie sądowi rodzinnemu sprawozdań, o których mowa w art. 163;13)
niezwłoczne zawiadamianie sądu rodzinnego o nieskuteczności środka wychowawczego w postaci skierowania do ośrodka kuratorskiego;14)
wykonywanie innych czynności wynikających z działalności ośrodka.Kierownik ośrodka kuratorskiego może:
1)
przyznać nieletniemu nagrodę ze środków finansowych przeznaczonych na działalność ośrodka;2)
zwolnić nieletniego z obowiązku obecności w ośrodku w określonych dniach albo godzinach;3)
utrzymywać kontakt z nieletnim i jego rodzicami lub opiekunem w jego miejscu zamieszkania lub pobytu;4)
współpracować z instytucjami państwowymi i samorządowymi oraz organizacjami społecznymi, w tym organizacjami pozarządowymi, w celu realizacji zadań w zakresie oddziaływań na nieletnich;5)
składać wnioski o zmianę lub uchylenie środka wychowawczego w postaci skierowania do ośrodka kuratorskiego.Art. 170. [Realizacja zadań w ośrodku kuratorskim przez zawodowego kuratora sądowego oraz osoby niebędące kuratorami]
1.
Prezes sądu rejonowego, na wniosek kierownika ośrodka kuratorskiego, kieruje do realizacji zadań w ośrodku kuratorskim zawodowego kuratora sądowego.2.
Prezes sądu rejonowego zwalnia z realizacji zadań w ośrodku kuratorskim kuratora, o którym mowa w ust. 1:1)
w przypadku złożenia przez niego rezygnacji;2)
na wniosek kierownika ośrodka kuratorskiego;3)
z własnej inicjatywy, po zasięgnięciu opinii kierownika ośrodka kuratorskiego.3.
Osoby niebędące zawodowymi kuratorami sądowymi realizują zadania w ośrodku kuratorskim na podstawie umowy zawartej z dyrektorem sądu rejonowego.Do obowiązków zawodowego kuratora sądowego, o którym mowa w art. 170 ust. 1, należy:
1)
prowadzenie zajęć z nieletnimi;2)
dokumentowanie przebiegu pracy z nieletnimi;3)
sporządzanie na polecenie kierownika ośrodka kuratorskiego sprawozdań, o których mowa w art. 163;4)
wykonywanie na polecenie kierownika ośrodka kuratorskiego innych czynności wynikających z działalności ośrodka.1.
Nadzór nad działalnością ośrodka kuratorskiego sprawuje:1)
prezes sądu okręgowego przez kuratora okręgowego;2)
prezes sądu rejonowego;3)
dyrektor sądu rejonowego w zakresie wydatkowania środków finansowych przeznaczonych na działalność ośrodka.2.
Zwierzchni nadzór nad działalnością ośrodków kuratorskich sprawuje Minister Sprawiedliwości przez sędziów i kuratorów sądowych delegowanych do Ministerstwa Sprawiedliwości.3.
Osoby wyznaczone do sprawowania nadzoru nad ośrodkiem kuratorskim mają prawo:1)
wstępu w każdym czasie na teren nadzorowanego ośrodka;2)
przeglądania dokumentów;3)
żądania wyjaśnień od osób realizujących zadania w ośrodku.4.
Nadzór, o którym mowa w ust. 1 i 2, sprawuje się w szczególności przez:1)
przeprowadzanie wizytacji obejmujących całokształt działalności ośrodka; w przypadku nadzoru prezesa sądu okręgowego wizytacje przeprowadza się co najmniej raz w roku;2)
przeprowadzanie lustracji wybranych zakresów działalności ośrodka;3)
wydawanie zaleceń powizytacyjnych lub polustracyjnych oraz kontrolowanie prawidłowości i terminowości ich realizacji;4)
podejmowanie w miarę potrzeby innych czynności i decyzji zmierzających do usunięcia uchybień i zapobieżenia ich powstawaniu.Art. 173. [Delegacja ustawowa - funkcjonowanie i organizacja ośrodków kuratorskich oraz nadzór nad nimi]
Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób funkcjonowania i organizacji ośrodków kuratorskich, tryb sprawowania nadzoru nad ośrodkami kuratorskimi oraz sposób dokumentowania tego nadzoru oraz wzór aktu utworzenia i zniesienia ośrodka kuratorskiego, mając na uwadze konieczność zapewnienia doboru właściwych metod oddziaływania wychowawczego wobec nieletnich, przestrzegania praw nieletnich, sprawnego i prawidłowego wykonywania orzeczeń oraz skutecznego eliminowania stwierdzonych uchybień.
Skierowanie do organizacji lub instytucji
Skierowanie do organizacji lub instytucji
Organizacja społeczna, w tym organizacja pozarządowa lub instytucja, do której skierowano nieletniego, nie rzadziej niż co 6 miesięcy lub na żądanie sądu rodzinnego, sporządza sprawozdania o nieletnim z wykonywania wobec niego środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 6.
1.
Organizacja społeczna, w tym organizacja pozarządowa lub instytucja, do której skierowano nieletniego, jest obowiązana w szczególności do:1)
niezwłocznego wyznaczenia przedstawiciela do wykonywania czynności związanych z wykonywaniem środka wychowawczego oraz udzielania mu pomocy w prawidłowym ich wykonywaniu;2)
utrzymywania, przez wyznaczonego przedstawiciela, niezbędnych kontaktów z sądem rodzinnym i - w razie potrzeby - z zawodowym kuratorem sądowym;3)
zapewnienia, aby wyznaczony przedstawiciel wykonywał prawidłowo powierzone mu czynności związane z wykonywaniem środka wychowawczego oraz składał sądowi rodzinnemu sprawozdania, o których mowa w art. 174.2.
Do przedstawiciela organizacji lub instytucji, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, przepisy art. 168 pkt 9-13 stosuje się odpowiednio.
Umieszczenie w rodzinie zastępczej zawodowej
Umieszczenie w rodzinie zastępczej zawodowej
Do wykonywania środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 9, przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej stosuje się.
Umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym
Umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym
Art. 177. [Rodzaje młodzieżowych ośrodków wychowawczych; współpraca z komisją do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego]
1.
Środek wychowawczy, o którym mowa w art. 7 pkt 10, wykonuje się w młodzieżowym ośrodku wychowawczym. Rodzaje młodzieżowych ośrodków wychowawczych określają przepisy wydane na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082 oraz z 2022 r. poz. 655, 1079, 1116 i 1383).2.
W celu zapewnienia sprawności postępowania w zakresie kierowania nieletnich do młodzieżowych ośrodków wychowawczych oraz przenoszenia i zwalniania nieletnich z tych ośrodków w zakresie wymiany informacji przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 2070 oraz z 2022 r. poz. 1087), ośrodki oraz organy prowadzące ośrodki współpracują z komisją do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego.Art. 178. [Skład i zadania komisji do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego]
1.
W celu zapewnienia właściwego wykonania środka wychowawczego w postaci umieszczenia nieletniego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, Minister Sprawiedliwości powołuje komisję do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego.2.
Członkiem komisji do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego może być osoba, która:1)
posiada obywatelstwo polskie, obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatelstwo państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej albo obywatelstwo innego państwa, jeżeli na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej przysługuje jej prawo podjęcia zatrudnienia lub samozatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w tych przepisach;2)
korzysta z pełni praw publicznych;3)
nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;4)
posiada wykształcenie wyższe lub wykształcenie wyższe zawodowe.3.
Do zadań komisji do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego należy:1)
wydawanie skierowania do odpowiedniego młodzieżowego ośrodka wychowawczego;2)
analiza dostępnej dokumentacji, w zakresie koniecznym do wydania skierowania;3)
analiza informacji o liczbie dostępnych miejsc w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych;4)
analiza realizacji zadań młodzieżowego ośrodka wychowawczego na podstawie wyników kontroli prowadzonych w trybie nadzoru pedagogicznego oraz informacji o wydarzeniach nadzwyczajnych, które wystąpiły w młodzieżowym ośrodku wychowawczym.4.
Wskazując odpowiedni dla nieletniego młodzieżowy ośrodek wychowawczy, komisja do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego bierze pod uwagę:1)
poziom rozwoju intelektualnego nieletniego;2)
stan zdrowia i uzależnienie nieletniego;3)
możliwość kontynuowania nauki w danej placówce na kolejnym etapie edukacyjnym, a także perspektywę ukończenia danego etapu edukacyjnego przed osiągnięciem pełnoletności;4)
wyniki dotychczasowego przebiegu procesu resocjalizacji;5)
szczególne wskazania do postępowania resocjalizacyjnego;6)
miejsce zamieszkania albo pobytu nieletniego.5.
Członkom komisji do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego za udział w jej posiedzeniu przysługuje zwrot kosztów przejazdu na posiedzenia komisji na zasadach określonych w przepisach dotyczących podróży służbowych na terenie kraju.1.
Po przyjęciu do młodzieżowego ośrodka wychowawczego niezwłocznie:1)
zapoznaje się nieletniego z prawami i obowiązkami oraz zasadami pobytu w ośrodku oraz poucza o terminie i sposobie składania zażalenia, o którym mowa w art. 107 ust. 1 pkt 21;2)
można poddać nieletniego kontroli pobieżnej, a w uzasadnionych przypadkach kontroli osobistej;3)
w uzasadnionych przypadkach można poddać nieletniego badaniu na obecność w organizmie substancji psychoaktywnej;4)
przeprowadza się z nieletnim rozmowę wstępną;5)
można poddać nieletniego badaniom osobopoznawczym;6)
można poddać nieletniego obserwacji psychologicznej lub pedagogicznej;7)
można umieścić nieletniego w izbie adaptacyjnej.2.
Nieletni przyjęty do młodzieżowego ośrodka wychowawczego przekazuje do depozytu dokumenty stwierdzające tożsamość, środki pieniężne, przedmioty wartościowe oraz przedmioty, których nie może posiadać w ośrodku.3.
Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do nieletniego przeniesionego z innego młodzieżowego ośrodka wychowawczego.4.
Przepisy ust. 1 pkt 2, 3 i 5-7 oraz ust. 2 stosuje się do nieletniego po ucieczce z młodzieżowego ośrodka wychowawczego lub nieusprawiedliwionym niepowrocie z pobytu poza ośrodkiem, o którym mowa w art. 180 ust. 1.5.
Do kontroli pobieżnej i kontroli osobistej nieletniego przepisy art. 119 ust. 2-5 i 7-11 oraz przepisy wydane na podstawie art. 119 ust. 12 stosuje się. Do badania na obecność w organizmie nieletniego substancji psychoaktywnej przepisy art. 120 ust. 2-10 oraz przepisy wydane na podstawie art. 120 ust. 11 stosuje się.1.
Nieletni umieszczony w młodzieżowym ośrodku wychowawczym może czasowo opuścić ośrodek w przypadku:1)
udzielenia urlopu za zgodą sędziego rodzinnego;2)
udzielenia przepustki przez dyrektora ośrodka;3)
uczęszczania, za zgodą sędziego rodzinnego, do szkoły funkcjonującej poza ośrodkiem;4)
uczęszczania na praktyczną naukę zawodu w związku z realizacją obowiązku nauki.2.
W każdym czasie sędzia rodzinny może zastrzec, że udzielenie przepustki, o której mowa w ust. 1 pkt 2, wymaga jego zgody.3.
Czasowe opuszczenie ośrodka w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, przez nieletniego, wobec którego toczy się postępowanie w związku z dopuszczeniem się czynu zabronionego, wymaga zgody organu prowadzącego postępowanie.4.
Czasowe opuszczenie ośrodka w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, przez nieletniego będącego wychowankiem placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej albo rodzinnego domu dziecka, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w celu pobytu w tej placówce, rodzinie lub rodzinnym domu dziecka wymaga porozumienia odpowiednio z dyrektorem placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorem regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, rodziną zastępczą zawodową, rodziną zastępczą niezawodową albo prowadzącym rodzinny dom dziecka.1.
Przeniesienie nieletniego do innego młodzieżowego ośrodka wychowawczego może nastąpić w uzasadnionych przypadkach mających znaczenie dla skuteczności procesu wychowawczego na wniosek dyrektora młodzieżowego ośrodka wychowawczego, nieletniego, jego rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego.2.
Przeniesienie nieletniej matki do domu dla matki i dziecka, o którym mowa w art. 135 ust. 2, następuje na wniosek nieletniej.Art. 182. [Obowiązek zapewnienia nieletniemu odpowiednich warunków w młodzieżowym ośrodku wychowawczym]
1.
Nieletniemu umieszczonemu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym zapewnia się warunki niezbędne do nauki, wychowania, resocjalizacji i terapii, w tym warunki bezpiecznego pobytu.2.
W przypadku stwierdzenia w trybie nadzoru pedagogicznego uchybień w zakresie, o którym mowa w art. 55 ust. 2 pkt 5 i 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe, organ nadzoru pedagogicznego zawiadamia o stwierdzonych uchybieniach organ prowadzący ośrodek, komisję do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego oraz właściwy sąd rodzinny, który sprawuje nadzór nad wykonywaniem orzeczeń o umieszczeniu nieletniego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym.3.
W przypadku, o którym mowa w ust. 2, komisja do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego może podjąć decyzję o wstrzymaniu wskazań miejsc dla nieletnich do ośrodka, w którym stwierdzono uchybienia, do czasu ich usunięcia.4.
Jeżeli dyrektor młodzieżowego ośrodka wychowawczego nie usunie stwierdzonych w trybie nadzoru pedagogicznego uchybień w zakresie, o którym mowa w art. 55 ust. 2 pkt 5 i 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe, kurator oświaty, we współpracy z komisją do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego, podejmuje działania związane z przenoszeniem nieletnich do innych ośrodków zapewniających warunki niezbędne do nauki, wychowania, resocjalizacji i terapii, w tym warunki bezpiecznego pobytu, o których mowa w ust. 1.Pracownicy młodzieżowego ośrodka wychowawczego w sposób określony w zakresie obowiązków, w szczególności:
1)
prowadzą obserwację zachowania nieletnich w ośrodku;2)
nadzorują oraz kontrolują zachowanie nieletnich;3)
przeprowadzają i przewożą nieletnich;4)
przeciwdziałają wydarzeniom nadzwyczajnym;5)
sprawdzają dokumenty oraz tożsamość osób uprawnionych do wejścia na teren ośrodka i do wyjścia z terenu ośrodka;6)
informują dyrektora ośrodka o sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa i wykonują jego polecenia.W szczególnie uzasadnionym przypadku, na pisemny wniosek nieletniego, który ukończył 18 lat, zwalnianego z młodzieżowego ośrodka wychowawczego, dyrektor ośrodka może wyrazić zgodę na jego pozostanie w ośrodku na czas określony, nie dłuższy niż do ukończenia szkoły, do której uczęszcza.
Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb kierowania, przenoszenia i zwalniania nieletnich z młodzieżowych ośrodków wychowawczych, tryb powoływania i odwoływania członków komisji do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego, jej skład, sposób działania i sposób obsługi administracyjno-biurowej, mając na uwadze konieczność zapewnienia prawidłowego i sprawnego wykonywania orzeczeń oraz konieczność zapewnienia prawidłowej realizacji zadań komisji.
Umieszczenie w okręgowym ośrodku wychowawczym
Umieszczenie w okręgowym ośrodku wychowawczym
Art. 186. [Rodzaje okręgowych ośrodków wychowawczych; skierowanie nieletniego do okręgowego ośrodka wychowawczego]
1.
Środek wychowawczy, o którym mowa w art. 7 pkt 11, wykonuje się w okręgowym ośrodku wychowawczym:1)
przeznaczonym dla nieletnich w normie intelektualnej;2)
przeznaczonym dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną.2.
Okręgowy ośrodek wychowawczy, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, jest przeznaczony dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim oraz dla nieletnich z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym.3.
Komórka organizacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości wykonująca zadania z zakresu nadzoru pedagogicznego Ministra Sprawiedliwości nad okręgowymi ośrodkami wychowawczymi kieruje nieletniego do odpowiedniego okręgowego ośrodka wychowawczego na podstawie orzeczenia o zastosowaniu środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 11, oraz kompleksowej diagnozy osobowości nieletniego z uwzględnieniem możliwości psychofizycznych oraz indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych nieletniego, a w przypadku nieletniego posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego - także z uwzględnieniem zaleceń zawartych w tym orzeczeniu.W okręgowych ośrodkach wychowawczych wobec nieletnich realizuje się system wychowawczy:
1)
resocjalizacyjny;2)
resocjalizacyjno-rewalidacyjny;3)
resocjalizacyjno-terapeutyczny.1.
Po przyjęciu do okręgowego ośrodka wychowawczego niezwłocznie:1)
zapoznaje się nieletniego z prawami i obowiązkami oraz zasadami pobytu w ośrodku oraz poucza o terminie i sposobie składania zażalenia, o którym mowa w art. 107 ust. 1 pkt 21;2)
poddaje się nieletniego kontroli osobistej;3)
poddaje się nieletniego badaniu na obecność w organizmie substancji psychoaktywnej;4)
przeprowadza się z nieletnim rozmowę wstępną;5)
poddaje się nieletniego wstępnym badaniom lekarskim i zabiegom higieniczno-sanitarnym;6)
poddaje się nieletniego badaniom osobopoznawczym;7)
można umieścić nieletniego w izbie adaptacyjnej.2.
Nieletni przyjęty do okręgowego ośrodka wychowawczego przekazuje do depozytu dokumenty stwierdzające tożsamość, środki pieniężne, przedmioty wartościowe oraz przedmioty, których nie może posiadać w ośrodku.3.
Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do nieletniego przeniesionego z innego okręgowego ośrodka wychowawczego.4.
Przepisy ust. 1 pkt 2, 3 i 7 oraz ust. 2 stosuje się, a przepis ust. 1 pkt 5 można stosować, do nieletniego po ucieczce z okręgowego ośrodka wychowawczego lub nieusprawiedliwionym niepowrocie z pobytu poza ośrodkiem, o którym mowa w art. 189 ust. 1. Nieletniego można poddać obserwacji psychologicznej lub pedagogicznej.5.
Do kontroli osobistej nieletniego przepisy art. 119 ust. 2-5 i 7-11 oraz przepisy wydane na podstawie art. 119 ust. 12 stosuje się. Do badania na obecność w organizmie nieletniego substancji psychoaktywnej przepisy art. 120 ust. 2-10 oraz przepisy wydane na podstawie art. 120 ust. 11 stosuje się.1.
Nieletni umieszczony w okręgowym ośrodku wychowawczym może czasowo opuścić ośrodek w przypadku:1)
udzielenia nagrody, o której mowa w art. 197 ust. 1 pkt 8, 11 lub 12;2)
udzielenia przepustki okolicznościowej, o której mowa w ust. 2;3)
wyrażenia zgody przez dyrektora ośrodka.2.
W przypadku losowym dyrektor ośrodka może udzielić nieletniemu przepustki okolicznościowej na okres do 3 dni.3.
Czasowe opuszczenie ośrodka w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, przez nieletniego, wobec którego toczy się postępowanie w związku dopuszczeniem się czynu zabronionego, wymaga zgody organu prowadzącego postępowanie.4.
Czasowe opuszczenie ośrodka w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, przez nieletniego będącego wychowankiem placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej albo rodzinnego domu dziecka, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w celu pobytu w tej placówce, rodzinie lub rodzinnym domu dziecka wymaga porozumienia odpowiednio z dyrektorem placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorem regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, rodziną zastępczą zawodową, rodziną zastępczą niezawodową albo prowadzącym rodzinny dom dziecka.Art. 190. [Kieszonkowe otrzymywane przez nieletniego umieszczonego w okręgowym ośrodku wychowawczym]
1.
Nieletni umieszczony w okręgowym ośrodku wychowawczym otrzymuje na własne wydatki kieszonkowe, wypłacane ze środków finansowych przeznaczonych na utrzymanie ośrodka.2.
Wysokość kieszonkowego dla nieletniego wynosi miesięcznie 1,1% kwoty bazowej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa.3.
Nieletniemu, którego okres pobytu w ośrodku nie przekracza miesiąca, kieszonkowe przysługuje w wysokości proporcjonalnej do okresu jego pobytu w ośrodku w danym miesiącu.1.
Przeniesienie nieletniego do innego okręgowego ośrodka wychowawczego tego samego rodzaju może nastąpić ze względów wychowawczych lub organizacyjnych na wniosek sędziego rodzinnego, dyrektora okręgowego ośrodka wychowawczego, nieletniego, jego rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego.2.
Przeniesienie nieletniej matki do domu dla matki i dziecka, o którym mowa w art. 135 ust. 1, następuje na wniosek nieletniej.Na żądanie sądu rodzinnego okręgowy ośrodek wychowawczy sporządza opinię psychologiczno-pedagogiczną o nieletnim umieszczonym w ośrodku, obejmującą ocenę procesu resocjalizacji nieletniego i wnioski określające kierunki dalszych oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych lub terapeutycznych.
W szczególnie uzasadnionym przypadku, na pisemny wniosek nieletniego zwalnianego z okręgowego ośrodka wychowawczego, dyrektor ośrodka może wyrazić zgodę na jego pozostanie w ośrodku na czas określony, nie dłuższy niż rok.
Jeżeli nieletni zwalniany z okręgowego ośrodka wychowawczego nie posiada własnych pieniędzy i nie może uzyskać potrzebnej pomocy od rodziców lub opiekuna lub z innych źródeł, dyrektor ośrodka udziela mu pomocy finansowej lub materialnej w kwocie do wysokości kwoty bazowej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa.
Art. 195. [Udzielanie nagród lub stosowanie środków dyscyplinarnych wobec nieletnich umieszczonych w okręgowym ośrodku wychowawczym]
1.
Dyrektor okręgowego ośrodka wychowawczego może udzielić nieletniemu umieszczonemu w okręgowym ośrodku wychowawczym nagrody lub zastosować wobec niego środek dyscyplinarny.2.
Udzielenie nagrody i stosowanie środka dyscyplinarnego nie może prowadzić do upokarzającego i poniżającego traktowania nieletniego.Art. 196. [Przesłanki udzielenia nagrody nieletniemu umieszczonemu w okręgowym ośrodku wychowawczym]
1.
Nagrody udziela się nieletniemu za:1)
właściwą postawę i zachowanie;2)
wyróżniające wykonywanie obowiązków;3)
wzorowe przestrzeganie regulaminu okręgowego ośrodka wychowawczego;4)
bardzo dobre wyniki w nauce albo znaczny wysiłek poniesiony dla uzyskania pozytywnych wyników;5)
osiągnięcia w zakresie działalności społecznej, kulturalnej, oświatowej lub sportowej, a także za inne znaczące osiągnięcia.2.
Nagroda może być również udzielona nieletniemu w celu zachęcenia go do poprawy zachowania.3.
W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi można udzielić jednorazowo więcej niż jedną nagrodę.1.
Nagrodą jest:1)
pochwała;2)
list pochwalny do rodziców albo opiekuna nieletniego;3)
list pochwalny do sądu rodzinnego;4)
zezwolenie na rozmowę telefoniczną na koszt okręgowego ośrodka wychowawczego;5)
nagroda rzeczowa lub pieniężna;6)
zgoda na wykonanie przedmiotu lub usługi w warsztatach szkolnych na potrzeby nieletniego;7)
zgoda na skorzystanie z internetu;8)
zgoda na udział w zajęciach kulturalnych, oświatowych lub sportowych organizowanych przez podmioty zewnętrzne poza okręgowym ośrodkiem wychowawczym;9)
podwyższenie kieszonkowego na okres do 3 miesięcy do wysokości 4,5% kwoty bazowej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa;10)
skrócenie lub darowanie zastosowanego środka dyscyplinarnego;11)
udzielenie przepustki na okres do 7 dni;12)
udzielenie urlopu w wymiarze do 65 dni w danym roku kalendarzowym.2.
W każdym czasie sędzia rodzinny może zastrzec, że udzielenie nagrody, o której mowa w ust. 1 pkt 11 i 12, wymaga jego zgody.3.
Nieletniemu, wobec którego toczy się postępowanie w związku z dopuszczeniem się czynu zabronionego, nagrody, o której mowa w ust. 1 pkt 4, 7, 8, 11 i 12, udziela się za zgodą organu prowadzącego postępowanie.1.
Nagroda w postaci przepustki może być udzielona nieletniemu umieszczonemu w okręgowym ośrodku wychowawczym po upływie 1 miesiąca pobytu w ośrodku.2.
Nagroda w postaci urlopu może być udzielona nieletniemu umieszczonemu w okręgowym ośrodku wychowawczym po upływie 2 miesięcy pobytu w ośrodku.3.
Dyrektor okręgowego ośrodka wychowawczego może w przypadkach uzasadnionych wychowawczo, po zasięgnięciu opinii psychologa lub pedagoga i wychowawcy nieletniego, zaliczyć okres pobytu nieletniego w okręgowym ośrodku wychowawczym na podstawie art. 44 pkt 6 oraz okres pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich, do okresu uprawniającego do otrzymania nagrody w postaci udzielenia urlopu lub przepustki.Decyzję o udzieleniu nagrody nieletniemu ze wskazaniem przyczyn jej udzielenia sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu oraz włącza się do akt osobowych nieletniego.
Jeżeli zostały ujawnione okoliczności wskazujące na to, że nagroda została udzielona nieletniemu niezasadnie, dyrektor okręgowego ośrodka wychowawczego uchyla decyzję o udzieleniu nagrody. Decyzję o uchyleniu nagrody nieletniemu sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu, a jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają - również innym osobom, oraz włącza się do akt osobowych nieletniego.
Art. 201. [Przesłanki zastosowania środka dyscyplinarnego wobec nieletniego umieszczonego w okręgowym ośrodku wychowawczym]
1.
Środek dyscyplinarny stosuje się w przypadku:1)
niewykonywania obowiązków wynikających z ustawy lub regulaminu okręgowego ośrodka wychowawczego;2)
zachowania godzącego w dobro innych osób;3)
ucieczki z ośrodka lub nieusprawiedliwionego niepowrotu z pobytu poza ośrodkiem, o którym mowa w art. 189 ust. 1.2.
Za jedno przewinienie stosuje się jeden środek dyscyplinarny. W przypadku gdy nieletni popełnił więcej przewinień, stosuje się jeden środek dyscyplinarny odpowiednio surowszy.3.
Przy stosowaniu środka dyscyplinarnego uwzględnia się w szczególności rodzaj i okoliczności zachowania nieletniego, jego stosunek do tego zachowania, dotychczasową postawę, cechy osobowości i stan zdrowia nieletniego.4.
Środek dyscyplinarny stosuje się niezwłocznie.Art. 202. [Katalog środków dyscyplinarnych stosowanych wobec nieletnich umieszczonych w okręgowym ośrodku wychowawczym]
1.
Środkiem dyscyplinarnym jest:1)
upomnienie;2)
nagana;3)
zawiadomienie rodziców albo opiekuna nieletniego o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;4)
zawiadomienie sądu rodzinnego o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;5)
cofnięcie zezwolenia albo nieudzielanie zezwolenia na rozmowy telefoniczne na koszt okręgowego ośrodka wychowawczego na okres do 1 miesiąca, z wyjątkiem rozmów z rodzicami albo opiekunem nieletniego;6)
cofnięcie zgody na skorzystanie z internetu na okres do 1 miesiąca;7)
cofnięcie zgody albo nieudzielanie zgody na udział w zajęciach kulturalnych, oświatowych lub sportowych organizowanych przez podmioty zewnętrzne poza okręgowym ośrodkiem wychowawczym na okres do 1 miesiąca.2.
W przypadku ucieczki z okręgowego ośrodka wychowawczego lub nieusprawiedliwionego niepowrotu z pobytu poza ośrodkiem, o którym mowa w art. 189 ust. 1, środkiem dyscyplinarnym jest również nieudzielanie nagrody, o której mowa w art. 197 ust. 1 pkt 11 lub 12, przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące.Art. 203. [Czynności podejmowane przed zastosowaniem środka dyscyplinarnego wobec nieletniego; decyzja o zastosowaniu środka dyscyplinarnego]
1.
Przed zastosowaniem środka dyscyplinarnego dyrektor okręgowego ośrodka wychowawczego albo upoważniony przez niego pracownik pedagogiczny przyjmuje od nieletniego wyjaśnienia i uzyskuje stanowisko psychologa lub pedagoga z zespołu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.2.
Decyzję o zastosowaniu środka dyscyplinarnego ze wskazaniem przyczyn jego zastosowania sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu wraz z pouczeniem o prawie do złożenia skargi do sędziego rodzinnego sprawującego nadzór nad ośrodkiem oraz włącza się do akt osobowych nieletniego. Sędzia rodzinny sprawujący nadzór nad okręgowym ośrodkiem wychowawczym może uchylić decyzję dyrektora ośrodka.Art. 204. [Uchylenie decyzji o zastosowaniu środka dyscyplinarnego wobec nieletniego; zawieszenie wykonania środka dyscyplinarnego]
1.
Jeżeli zostały ujawnione okoliczności wskazujące na to, że środek dyscyplinarny został zastosowany niezasadnie, dyrektor okręgowego ośrodka wychowawczego uchyla decyzję o zastosowaniu środka dyscyplinarnego.2.
W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi, w szczególności jeżeli nieletni przeprosił pokrzywdzonego oraz naprawił szkodę, można zawiesić wykonanie środka dyscyplinarnego na okres do 1 miesiąca, zamienić go na inny, skrócić lub darować.3.
Jeżeli w okresie zawieszenia wykonania środka dyscyplinarnego nieletni dopuścił się ponownie przewinienia, zawieszony środek dyscyplinarny podlega wykonaniu, chyba że dyrektor ośrodka, ze względów wychowawczych, postanowi inaczej.4.
Decyzję o uchyleniu, zawieszeniu, zamianie, skróceniu lub darowaniu środka dyscyplinarnego sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu, a jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają - również innym osobom, oraz włącza się do akt osobowych nieletniego.1.
Nieletni umieszczony w okręgowym ośrodku wychowawczym odbywa praktyczną naukę zawodu w formie zajęć praktycznych organizowaną w warsztatach szkolnych prowadzonych przez szkołę działającą w okręgowym ośrodku wychowawczym.2.
Nieletni umieszczony w okręgowym ośrodku wychowawczym odbywa zajęcia przysposobienia do pracy w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy organizowane w szkole działającej w okręgowym ośrodku wychowawczym.1.
W okręgowych ośrodkach wychowawczych może być organizowane kształcenie ustawiczne.2.
W celu organizowania nieletnim pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych przy okręgowych ośrodkach wychowawczych mogą działać stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie socjalne lub inne podmioty, których celem statutowym jest aktywizacja zawodowa lub pomoc w readaptacji społecznej nieletnich.Nieletni umieszczony w okręgowym ośrodku wychowawczym może zostać zatrudniony poza ośrodkiem, za zgodą dyrektora ośrodka, na zasadach określonych w przepisach prawa pracy. Dyrektor ośrodka zawiadamia sąd rodzinny o zatrudnieniu nieletniego poza okręgowym ośrodkiem wychowawczym.
Do czasu pracy nieletniego stosuje się przepis art. 202 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510), zwanej dalej "Kodeksem pracy".
1.
Należność nieletniego za pracę ustala się według zasad wynagradzania pracowników za pracę tego rodzaju, którą wykonuje nieletni.2.
Za prace porządkowe wykonywane przez nieletniego na rzecz okręgowego ośrodka wychowawczego w wymiarze nieprzekraczającym 30 godzin miesięcznie nieletniemu nie przysługuje wynagrodzenie.3.
Za wykonywane prace nieodpłatne, o których mowa w ust. 2, mogą być nieletniemu udzielane nagrody.4.
Za prace porządkowe na rzecz ośrodka nie uznaje się czynności związanych z utrzymywaniem czystości i porządku w pomieszczeniach, w których nieletni przebywa, prac wykonywanych w ramach praktycznej nauki zawodu, zajęć przysposobienia do pracy oraz kształcenia ustawicznego.Art. 210. [Zaliczanie okresów pracy nieletniego do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze]
Okresy pracy wykonywanej przez nieletniego w trakcie wykonywania środka wychowawczego w postaci umieszczenia w okręgowym ośrodku wychowawczym, z wyjątkiem prac, o których mowa w art. 209 ust. 2, wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb kierowania, przyjmowania, przenoszenia i zwalniania nieletnich z okręgowych ośrodków wychowawczych, szczegółowe warunki pobytu nieletnich w tych ośrodkach, formę i zakres porozumienia dyrektora ośrodka z duchownym kościoła lub innego związku wyznaniowego, do którego nieletni należą, dotyczącego uczestniczenia przez nieletnich w wykonywaniu praktyk religijnych i korzystaniu przez nich z posług religijnych oraz sposób realizacji tego porozumienia, mając na uwadze konieczność zapewnienia skuteczności oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych i terapeutycznych wobec nieletnich, właściwych warunków pobytu nieletnich w ośrodkach, przestrzegania praw nieletnich oraz sprawnego wykonywania orzeczeń.
Wykonywanie środka leczniczego
Wykonywanie środka leczniczego
Środek leczniczy wykonuje się w zakładzie leczniczym dysponującym warunkami:
1)
podstawowego zabezpieczenia;2)
wzmocnionego zabezpieczenia;3)
maksymalnego zabezpieczenia.Zakład leczniczy dysponujący warunkami podstawowego zabezpieczenia jest przeznaczony dla nieletnich, wobec których nie stwierdza się potrzeby zastosowania zabezpieczeń, o których mowa w art. 214 i art. 215.
Zakład leczniczy dysponujący warunkami wzmocnionego zabezpieczenia jest przeznaczony dla nieletnich:
1)
których zachowania zagrażające życiu lub zdrowiu własnemu lub innych osób lub powodujące niszczenie mienia nie będą mogły być opanowane w zakładzie leczniczym dysponującym warunkami podstawowego zabezpieczenia;2)
jeżeli nie jest możliwe zapobieżenie ich samowolnemu oddaleniu się z zakładu leczniczego dysponującego warunkami podstawowego zabezpieczenia, a mogą oni stwarzać znaczne zagrożenie poza tym zakładem.Zakład leczniczy dysponujący warunkami maksymalnego zabezpieczenia jest przeznaczony dla nieletnich:
1)
których powtarzające się zachowania zagrażające życiu lub zdrowiu własnemu lub innych osób lub powodujące niszczenie mienia nie będą mogły być opanowane w zakładzie leczniczym dysponującym warunkami wzmocnionego zabezpieczenia;2)
jeżeli nie jest możliwe zapobieżenie ich samowolnemu oddaleniu się z zakładu leczniczego dysponującego warunkami wzmocnionego zabezpieczenia, a mogą oni stwarzać znaczne zagrożenie poza tym zakładem.1.
W celu zapewnienia właściwego miejsca wykonywania środka leczniczego minister właściwy do spraw zdrowia powołuje komisję do spraw środka leczniczego dla nieletnich.2.
Członkiem komisji do spraw środka leczniczego dla nieletnich może być osoba, która:1)
posiada obywatelstwo polskie, obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatelstwo państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej albo obywatelstwo innego państwa, jeżeli na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej przysługuje jej prawo podjęcia zatrudnienia lub samozatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w tych przepisach;2)
korzysta z pełni praw publicznych;3)
nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;4)
posiada wykształcenie wyższe lub wykształcenie wyższe zawodowe.3.
Do zadań komisji do spraw środka leczniczego dla nieletnich należy:1)
wydawanie opinii dla właściwych sądów;2)
analiza dostępnej dokumentacji, w tym dokumentacji medycznej, w zakresie, o którym mowa w pkt 1;3)
analiza informacji o liczbie dostępnych miejsc w zakładach leczniczych przeznaczonych do wykonywania środka leczniczego;4)
wizytacja i ocena zakładów leczniczych przeznaczonych do wykonywania środka leczniczego.4.
W opinii, o której mowa w ust. 3 pkt 1, komisja do spraw środka leczniczego dla nieletnich wskazuje odpowiedni dla nieletniego zakład leczniczy, uwzględniając zakres świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych w danym zakładzie oraz warunki zabezpieczenia, o których mowa w art. 212. Opinia zawiera uzasadnienie.5.
Wskazując odpowiedni dla nieletniego zakład leczniczy, komisja do spraw środka leczniczego dla nieletnich bierze pod uwagę:1)
stan zdrowia psychicznego, fizycznego i somatycznego nieletniego;2)
uzależnienie nieletniego;3)
związek pomiędzy zaburzeniami psychicznymi a zachowaniami niebezpiecznymi;4)
przebieg i wyniki dotychczasowego leczenia lub rehabilitacji;5)
szczególne wskazania do postępowania leczniczego lub rehabilitacyjnego;6)
miejsce zamieszkania albo pobytu nieletniego, chyba że ze względów zdrowotnych lub organizacyjnych nie jest to możliwe.6.
Za sporządzenie opinii, o której mowa w ust. 3 pkt 1, członkom komisji do spraw środka leczniczego dla nieletnich przysługuje wynagrodzenie oraz zwrot poniesionych przez nich niezbędnych wydatków na zasadach określonych w art. 89 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Członkowie komisji mają prawo do zwrotu kosztów przejazdu na posiedzenia komisji lub w celu wizytacji zakładu leczniczego na zasadach określonych w przepisach dotyczących podróży służbowych na terenie kraju.Art. 217. [Postanowienie sądu rodzinnego w sprawie określenia rodzaju zakładu leczniczego i miejsca wykonywania środka leczniczego]
Po otrzymaniu opinii komisji do spraw środka leczniczego dla nieletnich, sąd rodzinny określa rodzaj zakładu leczniczego oraz miejsce wykonywania środka leczniczego. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.
1.
Po określeniu rodzaju zakładu leczniczego sędzia rodzinny poleca doprowadzenie albo przewóz nieletniego do określonego zakładu leczniczego.2.
Sędzia rodzinny może zezwolić rodzicom albo opiekunowi nieletniego na jego doprowadzenie do określonego zakładu leczniczego. W innym przypadku przewóz nieletniego do określonego zakładu leczniczego zapewnia na polecenie sędziego rodzinnego zakład leczniczy, w którym ma być wykonywany środek leczniczy. W uzasadnionych przypadkach w razie potrzeby sędzia rodzinny może polecić doprowadzenie nieletniego do określonego zakładu leczniczego przez Policję przy zapewnieniu przez kierownika zakładu leczniczego transportu sanitarnego odpowiadającego wymaganiom określonym dla zespołu ratownictwa medycznego po powiadomieniu kierownika zakładu leczniczego przez Policję o miejscu, dniu oraz godzinie planowanego transportu.Art. 219. [Przekazanie sprawy w zakresie wykonania środka leczniczego właściwemu miejscowo sądowi rodzinnemu]
Po otrzymaniu zawiadomienia o przyjęciu nieletniego do zakładu leczniczego, sąd rodzinny przekazuje sprawę w zakresie wykonywania środka leczniczego sądowi rodzinnemu, o którym mowa w art. 91 ust. 2. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie nie przysługuje zażalenie.
Art. 220. [Opinie o stanie zdrowia nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym; okresowe orzekanie w przedmiocie dalszego pobytu nieletniego w zakładzie leczniczym]
1.
Kierownik zakładu leczniczego, nie rzadziej niż co 6 miesięcy, przesyła do sądu rodzinnego opinię o stanie zdrowia nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym i o postępach w leczeniu.2.
Kierownik zakładu leczniczego niezwłocznie przesyła do sądu rodzinnego opinię, o której mowa w ust. 1, jeżeli uzna, że w związku ze zmianą stanu zdrowia nieletniego jego dalsze pozostawanie w zakładzie leczniczym nie jest konieczne.3.
Sąd rodzinny może w każdym czasie żądać opinii, o której mowa w ust. 1.4.
Sąd rodzinny, nie rzadziej niż co 6 miesięcy, a w przypadku, o którym mowa w ust. 2 - niezwłocznie, orzeka w przedmiocie dalszego pobytu nieletniego w zakładzie leczniczym.5.
Na wniosek nieletniego sąd rodzinny zarządza doprowadzenie nieletniego na posiedzenie w sprawie, o której mowa w ust. 4, chyba że z uwagi na stan zdrowia nieletniego jego udział w posiedzeniu byłby niewskazany, albo sąd uzna za wystarczającą obecność obrońcy i złożenie przez nieletniego oświadczenia na piśmie. Nieletniego poucza się o prawie złożenia wniosku o doprowadzenie na posiedzenie oraz złożenia oświadczenia na piśmie.6.
W przypadku gdy dalsze pozostawanie nieletniego w zakładzie leczniczym nie jest konieczne, postanowienie, o którym mowa w ust. 4, może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.7.
Wobec nieletniego zwalnianego z zakładu leczniczego sąd rodzinny stosuje w razie potrzeby środki wychowawcze.8.
Po zastosowaniu środka wychowawczego sąd rodzinny przekazuje sprawę właściwemu sądowi rodzinnemu. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie nie przysługuje zażalenie.9.
Za sporządzenie opinii, o której mowa w ust. 1, nie przysługuje wynagrodzenie.1.
Przeniesienie nieletniego do innego zakładu leczniczego dysponującego odpowiednimi zabezpieczeniami oraz odpowiednimi możliwościami leczniczymi lub rehabilitacyjnymi może nastąpić ze względów leczniczych lub rehabilitacyjnych na wniosek kierownika zakładu leczniczego, nieletniego, jego rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego, na podstawie postanowienia sądu rodzinnego. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.2.
Do przeniesienia nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym do innego zakładu leczniczego przepisy art. 212-219 stosuje się.Art. 222. [Obowiązki informacyjne kierownika zakładu leczniczego wobec komisji do spraw środka leczniczego dla nieletnich]
O przyjęciu nieletniego do zakładu leczniczego, jak również o każdej zmianie tego zakładu oraz o terminie zwolnienia i zwolnieniu nieletniego z zakładu, kierownik zakładu leczniczego niezwłocznie zawiadamia także komisję do spraw środka leczniczego dla nieletnich.
1.
Po przyjęciu do zakładu leczniczego nieletniego niezwłocznie:1)
poddaje się badaniu lekarskiemu w celu oceny aktualnego stanu zdrowia psychicznego, fizycznego i somatycznego;2)
zapoznaje się z prawami i obowiązkami oraz zasadami pobytu w zakładzie oraz poucza o terminie i sposobie składania zażalenia, o którym mowa w art. 107 ust. 1 pkt 21;3)
poddaje się kontroli pobieżnej, a w uzasadnionych przypadkach kontroli osobistej;4)
poddaje się badaniu na obecność w organizmie substancji psychoaktywnej;5)
poddaje się zabiegom higieniczno-sanitarnym, jeżeli ich przeprowadzenie zostało zalecone przez osobę wykonującą zawód medyczny.2.
Nieletni przyjęty do zakładu leczniczego przekazuje do depozytu dokumenty stwierdzające tożsamość, środki pieniężne, przedmioty wartościowe oraz przedmioty, których nie może posiadać w zakładzie.3.
Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do nieletniego przeniesionego z innego zakładu leczniczego oraz do nieletniego po ucieczce z zakładu lub nieusprawiedliwionym niepowrocie z pobytu poza zakładem, o którym mowa w art. 227 ust. 1 i art. 228.4.
Do kontroli osobistej nieletniego przepisy art. 119 ust. 2-5 i 7-11 oraz przepisy wydane na podstawie art. 119 ust. 12 stosuje się. Do badania na obecność w organizmie nieletniego substancji psychoaktywnej przepisy art. 120 ust. 2-5, 8 i 10 oraz przepisy wydane na podstawie art. 120 ust. 11 stosuje się.Art. 224. [Zakres i cele oddziaływań skierowanych na nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym]
Nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym obejmuje się zaplanowanym i zindywidualizowanym postępowaniem, w szczególności leczniczym, psychoterapeutycznym i socjoterapeutycznym oraz rehabilitacyjnym, mającym na celu poprawę stanu zdrowia i zachowania w stopniu umożliwiającym powrót do życia w społeczeństwie i dalsze leczenie w warunkach poza zakładem leczniczym.
Nieletni umieszczony w zakładzie leczniczym ma obowiązek:
1)
aktywnego uczestniczenia w postępowaniu, o którym mowa w art. 224;2)
powrotu do zakładu leczniczego po udzieleniu zezwolenia na czasowy pobyt poza tym zakładem lub po udzieleniu przepustki okolicznościowej;3)
przekazywania do depozytu dokumentów stwierdzających tożsamość, środków pieniężnych, przedmiotów wartościowych oraz przedmiotów, których nie może posiadać w zakładzie leczniczym na zasadach określonych w niniejszej ustawie;4)
poddania się badaniom na obecność w organizmie substancji psychoaktywnej w przypadkach określonych w niniejszej ustawie;5)
poddania się kontroli pobieżnej lub kontroli osobistej w przypadkach określonych w niniejszej ustawie.1.
Nieletni umieszczony w zakładzie leczniczym korzysta z własnej odzieży, bielizny i obuwia.2.
Prawo, o którym mowa w ust. 1, może być czasowo ograniczone, jeżeli przedmioty, o których mowa w ust. 1, nie nadają się do użytku lub ich używanie jest niedopuszczalne ze względów higienicznych albo ze względów bezpieczeństwa. W takim przypadku nieletniego wyposaża się w przedmioty w niezbędnym zakresie.1.
Nieletniemu umieszczonemu w zakładzie leczniczym, o którym mowa w art. 212 pkt 1, można udzielić zezwolenia na czasowy pobyt poza zakładem pod opieką członka rodziny lub osoby godnej zaufania, jeżeli jest to uzasadnione względami terapeutycznymi lub ważnymi względami rodzinnymi, a niebezpieczeństwo, że nieletni przebywający poza zakładem dopuści się czynu zabronionego lub zagrozi życiu lub zdrowiu własnemu lub innych osób, jest nieznaczne.2.
Zezwolenia udziela się na okres nieprzekraczający 3 dni. W szczególnie uzasadnionym przypadku można udzielić zezwolenia na okres nieprzekraczający 7 dni.3.
Zezwolenia udziela kierownik zakładu leczniczego po uzyskaniu opinii lekarza prowadzącego. O udzieleniu zezwolenia kierownik zakładu leczniczego niezwłocznie informuje sąd rodzinny oraz rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego.4.
Udzielenie zezwolenia nieletniemu, wobec którego toczy się postępowanie w związku z dopuszczeniem się czynu zabronionego, wymaga zgody organu prowadzącego postępowanie.5.
Jeżeli nieletni nie powróci do zakładu z upływem okresu, na który udzielono zezwolenia, sędzia rodzinny niezwłocznie zobowiązuje osobę, o której mowa w ust. 1, rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego do doprowadzenia nieletniego w wyznaczonym terminie do zakładu. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu sąd rodzinny niezwłocznie zarządza zatrzymanie nieletniego przez Policję oraz doprowadzenie go do zakładu. Nieletniego doprowadza Policja w asyście lekarza, pielęgniarki albo ratownika medycznego. Asysta lekarza, pielęgniarki albo ratownika medycznego przysługuje bezpłatnie w związku z realizacją świadczenia gwarantowanego w określonym zakładzie leczniczym.6.
Nieletniemu, który nie powrócił do zakładu z upływem okresu, na który udzielono zezwolenia, można udzielić ponownego zezwolenia na czasowy pobyt poza zakładem, jednak nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia jego powrotu do zakładu.W przypadku losowym kierownik zakładu leczniczego może udzielić nieletniemu umieszczonemu w zakładzie leczniczym przepustki okolicznościowej na okres do 3 dni pod opieką członka rodziny lub osoby godnej zaufania. Przepisy art. 227 ust. 3-5 stosuje się.
Art. 229. [Sposób przechowywania dokumentacji dotyczącej nieletniego niestanowiącej dokumentacji medycznej]
Posiadaną przez zakład leczniczy dokumentację dotyczącą nieletniego, która nie stanowi dokumentacji medycznej, przechowuje się tak jak prowadzoną przez ten zakład dokumentację medyczną, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej.
1.
Lekarz podejmuje decyzję o skierowaniu nieletniego do innego zakładu leczniczego właściwego ze względu na stan jego zdrowia, jeżeli u nieletniego, wobec którego wykonywany jest środek leczniczy, przyjmowanego do określonego zakładu leczniczego albo umieszczonego w takim zakładzie, wystąpią zaburzenia pourazowe, powypadkowe lub inne choroby i odpowiednie do stanu zdrowia nieletniego świadczenia opieki zdrowotnej nie mogą być udzielone w tym zakładzie.2.
W przypadku przyjęcia nieletniego do innego zakładu leczniczego, o którym mowa w ust. 1, kierownik zakładu leczniczego niezwłocznie zawiadamia o tym sąd rodzinny, komisję do spraw środka leczniczego dla nieletnich, rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego oraz informuje o przyczynie podjętej decyzji.1.
Do wykonywania środka leczniczego oraz do nieletniego umieszczonego w zakładzie leczniczym w celu realizacji tego środka, w zakresie nieuregulowanym niniejszą ustawą, stosuje się przepisy ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1119 i 2469 oraz z 2022 r. poz. 24 i 218), ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2020 r. poz. 849 oraz z 2022 r. poz. 64 i 974).2.
Nieletniemu zapewnia się warunki do realizacji obowiązku szkolnego i obowiązku nauki na zasadach określonych w art. 128 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe.Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb umieszczania, przyjmowania, przenoszenia i zwalniania nieletnich z zakładów leczniczych, szczegółowe warunki pobytu nieletnich w tych zakładach oraz warunki zabezpieczenia zakładów leczniczych dysponujących warunkami wzmocnionego i maksymalnego zabezpieczenia, a także tryb powoływania i odwoływania członków komisji do spraw środka leczniczego dla nieletnich, jej skład, sposób działania i sposób postępowania z przekazaną komisji dokumentacją, mając na uwadze konieczność zapewnienia właściwych warunków pobytu nieletnich w zakładach leczniczych, odpowiedniego leczenia, rehabilitacji i postępowania terapeutycznego wobec nieletnich, zapobiegania samowolnemu oddalaniu się nieletnich z zakładu leczniczego oraz przeciwdziałania zachowaniom zagrażającym życiu lub zdrowiu lub powodującym niszczenie mienia, przestrzegania ich praw oraz sprawnego wykonywania orzeczeń, oraz uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowej realizacji zadań komisji i właściwego zabezpieczenia danych i informacji zawartych w dokumentacji dotyczącej nieletnich.
Wykonywanie środka poprawczego
Wykonywanie środka poprawczego
Sąd rodzinny, kierując do wykonania orzeczenie o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym, może określić rodzaj zakładu poprawczego, w którym ma być wykonywany ten środek. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.
1.
Sąd rodzinny może na czas określony odroczyć lub przerwać wykonywanie środka poprawczego w przypadku choroby nieletniego lub z innych ważnych przyczyn.2.
Sąd rodzinny może odwołać odroczenie lub przerwę wykonywania środka poprawczego w przypadku ustania przyczyny, dla której zostały udzielone, lub gdy nieletni nie korzysta z odroczenia lub przerwy w celu, w jakim zostały udzielone, albo rażąco narusza porządek prawny.Art. 235. [Warunkowe odstąpienie od wykonania orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym]
1.
Jeżeli po wydaniu orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym, a przed umieszczeniem go w takim zakładzie albo po upływie okresu odroczenia lub przerwy wykonywania środka poprawczego w zachowaniu nieletniego nastąpiła istotna poprawa, sąd rodzinny może warunkowo odstąpić od wykonania orzeczenia.2.
Wobec nieletniego, o którym mowa w art. 15 ust. 6, przepisu ust. 1 nie stosuje się.3.
Warunkowe odstąpienie od wykonania orzeczenia następuje na okres próby do lat 3. Okres próby nie może jednak trwać dłużej niż do ukończenia przez nieletniego 21 lat. W okresie próby sąd rodzinny stosuje wobec nieletniego środki wychowawcze.4.
Jeżeli w okresie próby nieletni dopuścił się czynu karalnego lub jego zachowanie wskazuje na dalszą demoralizację, lub uchyla się od wykonywania środka wychowawczego, sąd rodzinny może odwołać warunkowe odstąpienie od wykonania orzeczenia i zarządzić umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.5. 15
W przypadku dopuszczenia się przez nieletniego czynu karalnego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 1, 3, 4 lub 5, art. 223 § 2, art. 252 § 1 lub 2 lub w art. 280 Kodeksu karnego i braku podstaw do rozpoznania sprawy przez sąd właściwy według przepisów Kodeksu postępowania karnego sąd rodzinny odwołuje warunkowe odstąpienie od wykonania orzeczenia i zarządza umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.6.
Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 3 miesięcy nie nastąpiło odwołanie warunkowego odstąpienia od wykonania orzeczenia, orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie poprawczym z mocy prawa uważa się za niebyłe.1.
Jeżeli w toku wykonywania środka poprawczego okaże się, że wobec nieletniego należy zastosować środek leczniczy, sąd rodzinny może przerwać wykonywanie środka poprawczego i zastosować środek leczniczy.2.
Przed zwolnieniem nieletniego z zakładu leczniczego sąd rodzinny wykonujący środek leczniczy zawiadamia o tym sąd rodzinny.1.
Sąd rodzinny może warunkowo zwolnić nieletniego z zakładu poprawczego, jeżeli postępy w jego wychowaniu pozwalają przypuszczać, że po zwolnieniu z zakładu nieletni będzie przestrzegał porządku prawnego i zasad współżycia społecznego.2.
Warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od dnia umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym. Do tego okresu sąd może zaliczyć okres pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich.3.
Warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego następuje na okres próby do lat 3. Okres próby nie może jednak trwać dłużej niż do ukończenia przez nieletniego 21 lat, a wobec nieletniego, o którym mowa w art. 15 ust. 6 - niż do ukończenia przez nieletniego 24 lat. W okresie próby sąd rodzinny stosuje wobec nieletniego środki wychowawcze.4.
Jeżeli w okresie próby nieletni dopuścił się czynu karalnego lub jego zachowanie wskazuje na dalszą demoralizację, lub uchyla się od wykonywania środka wychowawczego, sąd rodzinny może odwołać warunkowe zwolnienie i zarządzić umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.5. 16
W przypadku dopuszczenia się przez nieletniego czynu karalnego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 1, 3, 4 lub 5, art. 223 § 2, art. 252 § 1 lub 2 lub w art. 280 Kodeksu karnego i braku podstaw do rozpoznania sprawy przez sąd właściwy według przepisów Kodeksu postępowania karnego sąd rodzinny odwołuje warunkowe zwolnienie i zarządza umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.6.
Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 3 miesięcy nie nastąpiło odwołanie warunkowego zwolnienia, orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie poprawczym z mocy prawa uważa się za niebyłe.7.
Przepisu ust. 1 nie stosuje się przez okres roku od dnia ponownego umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym orzeczonego na podstawie ust. 5.8.
Ponowny wniosek o warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego, złożony przez nieletniego, jego rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego, przed upływem 6 miesięcy od dnia wydania postanowienia o odmowie warunkowego zwolnienia, sąd rodzinny pozostawia bez rozpoznania. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.1.
Wobec nieletniego, o którym mowa w art. 15 ust. 6 pkt 1, sąd rodzinny orzeka o:1)
wykonywaniu środka poprawczego po ukończeniu przez nieletniego 21 lat, do ukończenia przez nieletniego określonego wieku, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nieletniego 24 lat, jeżeli dotychczasowe wyniki procesu resocjalizacji nie przyniosły oczekiwanego rezultatu i nieletni nadal wymaga oddziaływań resocjalizacyjnych albo2)
zastosowaniu wobec nieletniego zwalnianego z zakładu poprawczego po ukończeniu 21 lat środka wychowawczego, o którym mowa w art. 7 pkt 2 lub 5, do ukończenia przez nieletniego określonego wieku, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nieletniego 24 lat, jeżeli dotychczasowe wyniki procesu resocjalizacji wskazują na potrzebę wsparcia nieletniego w kierunku dalszego nabywania i utrwalania postaw społecznie pożądanych.2.
Postanowienie w przedmiocie, o którym mowa w ust. 1, sąd rodzinny wydaje po przeprowadzeniu rozprawy. Sąd rodzinny wyznacza rozprawę najpóźniej na 6 miesięcy przed ukończeniem przez nieletniego 21 lat.3.
Sąd rodzinny:1)
zwraca się o sporządzenie opinii psychologiczno-pedagogicznej, o której mowa w art. 255;2)
w celu ustalenia danych dotyczących środowiska rodzinnego nieletniego oraz jego możliwości zatrudnienia lub nauki w przypadku opuszczenia zakładu poprawczego zleca kuratorowi sądowemu przeprowadzenie wywiadu środowiskowego;3)
w razie potrzeby uzyskuje opinię o stanie zdrowia psychicznego nieletniego, o której mowa w art. 65 ust. 1;4)
w razie potrzeby uzyskuje opinię biegłego lub biegłych innych specjalności.Art. 239. [Orzeczenie środka wychowawczego wobec nieletniego zwalnianego z zakładu poprawczego po ukończeniu 21 lat]
1.
W szczególnie uzasadnionym przypadku sąd rodzinny, z urzędu lub na wniosek dyrektora zakładu poprawczego, może orzec wobec nieletniego zwalnianego z zakładu poprawczego po ukończeniu 21 lat środek wychowawczy, o którym mowa w art. 7 pkt 2 lub 5, do ukończenia przez nieletniego określonego wieku, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nieletniego 24 lat.2.
W szczególnie uzasadnionym przypadku sąd rodzinny, z urzędu lub na wniosek dyrektora zakładu poprawczego, może orzec wobec nieletniego zwalnianego z zakładu poprawczego po ukończeniu 24 lat środek wychowawczy, o którym mowa w art. 7 pkt 2 lub 5, do ukończenia przez nieletniego 25 lat.3.
Postanowienie w przedmiocie, o którym mowa w ust. 1 i 2, sąd rodzinny wydaje po przeprowadzeniu rozprawy. Sąd rodzinny wyznacza rozprawę najpóźniej na 6 miesięcy przed ukończeniem przez nieletniego odpowiednio 21 lat albo 24 lat.4.
Sąd rodzinny:1)
zwraca się o sporządzenie opinii psychologiczno-pedagogicznej, o której mowa w art. 255;2)
w celu ustalenia danych dotyczących środowiska rodzinnego nieletniego oraz jego możliwości zatrudnienia lub nauki w przypadku opuszczenia zakładu poprawczego zleca kuratorowi sądowemu przeprowadzenie wywiadu środowiskowego;3)
w razie potrzeby uzyskuje opinię o stanie zdrowia psychicznego nieletniego, o której mowa w art. 65 ust. 1;4)
w razie potrzeby uzyskuje opinię biegłego lub biegłych innych specjalności.Art. 240. [Orzekanie o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym]
1.
Sąd rodzinny wszczyna postępowanie w sprawie nieletniego, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie dopuszczenia się przez nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym przed ukończeniem 17 lat czynu karalnego, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. a.2.
W postanowieniu kończącym postępowanie w sprawie, o której mowa w ust. 1, sąd rodzinny stwierdza, czy nieletni dopuścił się czynu karalnego.3. 17
W przypadku braku podstaw do rozpoznania sprawy przez sąd właściwy według przepisów Kodeksu postępowania karnego i stwierdzenia dopuszczenia się przez nieletniego czynu karalnego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 1, 3, 4 lub 5, art. 223 § 2, art. 252 § 1 lub 2 lub w art. 280 Kodeksu karnego sąd rodzinny orzeka także w przedmiocie przeniesienia nieletniego do zakładu poprawczego o wzmożonym nadzorze wychowawczym oraz zagrożenia przedłużeniem albo przedłużenia wykonywania środka poprawczego, stosownie do art. 15 ust. 6.4.
Odpis prawomocnego postanowienia, o którym mowa w ust. 2, sąd rodzinny przesyła dyrektorowi zakładu poprawczego w celu zastosowania wobec nieletniego środka dyscyplinarnego.5.
W przypadku, o którym mowa w ust. 3, do czasu prawomocnego zakończenia postępowania nieletniego umieszcza się w schronisku dla nieletnich.6.
Przepisu art. 237 ust. 1 nie stosuje się przez okres roku od dnia przeniesienia nieletniego do zakładu poprawczego o wzmożonym nadzorze wychowawczym orzeczonego na podstawie ust. 3.Jeżeli nieletni, wobec którego orzeczono umieszczenie w zakładzie poprawczym, został skazany na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, wykonuje się karę pozbawienia wolności. Sąd rodzinny umarza postępowanie wykonawcze. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.
1.
Jeżeli nieletni, wobec którego orzeczono umieszczenie w zakładzie poprawczym, został skazany na karę grzywny, karę ograniczenia wolności, karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub karę aresztu, wykonanie tej kary ulega odroczeniu do chwili zwolnienia nieletniego z zakładu poprawczego. Przed zwolnieniem nieletniego z zakładu poprawczego sąd rodzinny orzeka, czy wykonać tę karę, czy odstąpić od jej wykonania. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.2.
Do zastępczej kary pozbawienia wolności oraz zastępczej kary aresztu przepis ust. 1 stosuje się.1.
Środek poprawczy wykonuje się w zakładzie poprawczym:1)
otwartym;2)
półotwartym;3)
zamkniętym;4)
o wzmożonym nadzorze wychowawczym;5)
dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat.2.
Komórka organizacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości wykonująca zadania z zakresu nadzoru pedagogicznego Ministra Sprawiedliwości nad zakładami poprawczymi kieruje nieletniego do odpowiedniego zakładu poprawczego na podstawie orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym oraz kompleksowej diagnozy osobowości nieletniego z uwzględnieniem możliwości psychofizycznych oraz indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych nieletniego, a w przypadku nieletniego posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego - także z uwzględnieniem zaleceń zawartych w tym orzeczeniu, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 4 i 5 oraz art. 233.1.
W zakładach poprawczych wobec nieletnich realizuje się system wychowawczy:1)
resocjalizacyjny;2)
resocjalizacyjno-rewalidacyjny;3)
resocjalizacyjno-terapeutyczny.2.
W zakładzie poprawczym, o którym mowa w art. 243 ust. 1 pkt 5, wobec nieletnich realizuje się system zintegrowanych oddziaływań mających na celu zmotywowanie nieletniego do współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego.Zakład poprawczy otwarty jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:
1)
wyrażają wolę uczestniczenia w procesie resocjalizacji i których postawa oraz zachowanie w schronisku dla nieletnich za tym przemawia;2)
swoją dotychczasową postawą oraz zachowaniem po orzeczeniu środka poprawczego wskazują na duże prawdopodobieństwo, że będą poddawać się procesowi resocjalizacji;3)
są umieszczeni w innym zakładzie poprawczym, a których postawa, zachowanie lub wskazania zespołu diagnostyczno-korekcyjnego przemawiają za umieszczeniem w zakładzie poprawczym otwartym.Zakład poprawczy półotwarty jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:
1)
ze względu na czyny karalne, których się dopuścili, i niekorzystne zmiany zachowania nie dają podstaw do umieszczenia ich w zakładzie poprawczym otwartym;2)
są umieszczeni w zakładzie poprawczym otwartym, a których postawa oraz zachowanie nie uzasadnia dalszego pobytu w tym zakładzie;3)
są umieszczeni w zakładzie poprawczym zamkniętym albo w zakładzie poprawczym o wzmożonym nadzorze wychowawczym, a których postawa, zachowanie lub wskazania zespołu diagnostyczno-korekcyjnego przemawiają za umieszczeniem w zakładzie poprawczym półotwartym.Zakład poprawczy zamknięty jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:
1)
ze względu na czyny karalne, których się dopuścili, i niekorzystne zmiany zachowania nie dają podstaw do umieszczenia ich w zakładzie poprawczym otwartym albo zakładzie poprawczym półotwartym;2)
swoją postawą lub zachowaniem podczas pobytu w schronisku dla nieletnich lub w zakładzie poprawczym innego rodzaju dają podstawy do umieszczenia ich w zakładzie poprawczym zamkniętym, lub co najmniej dwukrotnie uciekali ze schroniska dla nieletnich lub z zakładów poprawczych innego rodzaju.1.
Zakład poprawczy o wzmożonym nadzorze wychowawczym jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:1)
ukończyli 16 lat, a w wyjątkowych przypadkach ukończyli 15 lat, i wymagają wzmożonych oddziaływań wychowawczych lub terapeutycznych lub2) 18
dopuścili się czynu karalnego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 1, 3, 4 lub 5, art. 223 § 2, art. 252 § 1 lub 2 lub w art. 280 Kodeksu karnego.2.
Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym o wzmożonym nadzorze wychowawczym następuje na podstawie orzeczenia sądu.Zakład poprawczy dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat, jest przeznaczony dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat i sąd rodzinny orzekł, że środek poprawczy będzie wykonywany po ukończeniu przez nieletniego 21 lat.
1.
Nieletniego, który przebywał w aresztach śledczych lub zakładach karnych, umieszcza się w zakładzie poprawczym półotwartym, w zakładzie poprawczym zamkniętym albo w zakładzie poprawczym o wzmożonym nadzorze wychowawczym, chyba że szczególne względy resocjalizacyjne, postawa lub zachowanie nieletniego lub wskazania zespołu diagnostycznego, zespołu diagnostyczno-korekcyjnego albo opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów przemawiają za umieszczeniem nieletniego w zakładzie poprawczym otwartym.2. 19
Nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 1, 3, 4 lub 5, art. 223 § 2, art. 252 § 1 lub 2 lub w art. 280 Kodeksu karnego, umieszcza się w zakładzie poprawczym o wzmożonym nadzorze wychowawczym, chyba że szczególne względy resocjalizacyjne, postawa lub zachowanie nieletniego lub wskazania zespołu diagnostycznego, zespołu diagnostyczno-korekcyjnego albo opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów przemawiają za umieszczeniem nieletniego w zakładzie poprawczym zamkniętym, zakładzie poprawczym półotwartym albo w zakładzie poprawczym otwartym.1.
Po przyjęciu do zakładu poprawczego nieletniego niezwłocznie:1)
zapoznaje się z prawami i obowiązkami oraz zasadami pobytu w zakładzie oraz poucza o terminie i sposobie składania zażalenia, o którym mowa w art. 107 ust. 1 pkt 21;2)
poddaje się kontroli osobistej;3)
poddaje się badaniu na obecność w organizmie substancji psychoaktywnej;4)
umieszcza się w izbie adaptacyjnej.2.
Nieletni przyjęty do zakładu poprawczego przekazuje do depozytu dokumenty stwierdzające tożsamość, środki pieniężne, przedmioty wartościowe oraz przedmioty, których nie może posiadać w zakładzie.3.
Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do nieletniego przeniesionego z innego zakładu poprawczego.4.
Przepisy ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2 stosuje się do nieletniego po ucieczce z zakładu poprawczego lub nieusprawiedliwionym niepowrocie z pobytu poza zakładem, o którym mowa w art. 252 ust. 1. Nieletniego można umieścić w izbie adaptacyjnej.5.
Do kontroli osobistej nieletniego przepisy art. 119 ust. 2-5 i 7-11 oraz przepisy wydane na podstawie art. 119 ust. 12 stosuje się. Do badania na obecność w organizmie nieletniego substancji psychoaktywnej przepisy art. 120 ust. 2-10 oraz przepisy wydane na podstawie art. 120 ust. 11 stosuje się.1.
Nieletni umieszczony w zakładzie poprawczym może czasowo opuścić zakład w przypadku:1)
udzielenia nagrody, o której mowa w art. 260 ust. 1 pkt 8, 11 lub 12;2)
udzielenia przepustki okolicznościowej, o której mowa w ust. 2;3)
wyrażenia zgody przez dyrektora zakładu.2.
W przypadku losowym dyrektor zakładu może udzielić nieletniemu przepustki okolicznościowej na okres do 3 dni. W uzasadnionym przypadku dyrektor zakładu może podjąć decyzję o korzystaniu przez nieletniego z przepustki okolicznościowej pod opieką pracownika zakładu.3.
Czasowe opuszczenie zakładu w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, przez nieletniego, wobec którego toczy się postępowanie w związku z dopuszczeniem się czynu zabronionego, wymaga zgody organu prowadzącego postępowanie.4.
Czasowe opuszczenie zakładu w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, przez nieletniego będącego wychowankiem placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej albo rodzinnego domu dziecka, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w celu pobytu w tej placówce, rodzinie lub rodzinnym domu dziecka wymaga porozumienia odpowiednio z dyrektorem placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorem regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, rodziną zastępczą zawodową, rodziną zastępczą niezawodową albo prowadzącym rodzinny dom dziecka.1.
Nieletni umieszczony w zakładzie poprawczym otrzymuje na własne wydatki kieszonkowe wypłacane ze środków finansowych przeznaczonych na utrzymanie zakładu.2.
Wysokość kieszonkowego dla nieletniego wynosi miesięcznie 1,1% kwoty bazowej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa.3.
Nieletniemu, którego okres pobytu w zakładzie nie przekracza miesiąca, kieszonkowe przysługuje w wysokości proporcjonalnej do okresu jego pobytu w zakładzie w danym miesiącu.1.
Przeniesienie nieletniego do innego zakładu poprawczego może nastąpić ze względów wychowawczych lub organizacyjnych na wniosek sędziego rodzinnego, dyrektora zakładu poprawczego, nieletniego, jego rodziców albo tego z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekuna nieletniego.2.
Przeniesienie nieletniej matki do domu dla matki i dziecka, o którym mowa w art. 135 ust. 1, następuje na wniosek nieletniej.3.
Przeniesienie nieletniego do zakładu poprawczego innego rodzaju następuje na podstawie postanowienia sądu rodzinnego:1)
w przypadkach, o których mowa w art. 15 ust. 4 i 5 oraz art. 233;2)
w przypadku przeniesienia do zakładu poprawczego o wzmożonym nadzorze wychowawczym.4.
Przeniesienie nieletniego do zakładu poprawczego dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat, następuje po ukończeniu przez nieletniego 21 lat, w przypadku gdy sąd rodzinny orzekł, że środek poprawczy będzie wykonywany po ukończeniu przez nieletniego 21 lat.5.
Jeżeli w przypadkach, o których mowa w ust. 3, ze względu na szczególne okoliczności jest konieczne natychmiastowe przeniesienie nieletniego, sąd rodzinny wydaje postanowienie w terminie 3 dni.6.
Postanowienie, o którym mowa w ust. 3 i 5, może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.Na żądanie sądu rodzinnego zakład poprawczy sporządza opinię psychologiczno-pedagogiczną o nieletnim umieszczonym w zakładzie, obejmującą ocenę procesu resocjalizacji nieletniego i wnioski określające kierunki dalszych oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych lub terapeutycznych.
W szczególnie uzasadnionym przypadku, na pisemny wniosek nieletniego zwalnianego z zakładu poprawczego, dyrektor zakładu może wyrazić zgodę na jego pozostanie w zakładzie na czas określony, nie dłuższy niż rok. Przepisu nie stosuje się w przypadku wykonywania środka poprawczego po ukończeniu przez nieletniego 21 lat.
Jeżeli nieletni zwalniany z zakładu poprawczego nie posiada własnych pieniędzy i nie może uzyskać potrzebnej pomocy od rodziców lub opiekuna lub z innych źródeł, dyrektor zakładu udziela mu pomocy finansowej lub materialnej w kwocie do wysokości kwoty bazowej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa.
Art. 258. [Udzielanie nagród lub stosowanie środków dyscyplinarnych wobec nieletnich umieszczonych w zakładzie poprawczym]
1.
Dyrektor zakładu poprawczego może udzielić nieletniemu umieszczonemu w zakładzie poprawczym nagrody lub zastosować wobec niego środek dyscyplinarny.2.
Udzielenie nagrody i stosowanie środka dyscyplinarnego nie może prowadzić do upokarzającego i poniżającego traktowania nieletniego.1.
Nagrody udziela się nieletniemu za:1)
właściwą postawę i zachowanie;2)
wyróżniające wykonywanie obowiązków;3)
wzorowe przestrzeganie regulaminu zakładu poprawczego;4)
bardzo dobre wyniki w nauce albo znaczny wysiłek poniesiony dla uzyskania pozytywnych wyników;5)
osiągnięcia w zakresie działalności społecznej, kulturalnej, oświatowej lub sportowej, a także za inne znaczące osiągnięcia.2.
Nagroda może być również udzielona nieletniemu w celu zachęcenia go do poprawy zachowania.3.
W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi można udzielić jednorazowo więcej niż jedną nagrodę.1.
Nagrodą jest:1)
pochwała;2)
list pochwalny do rodziców albo opiekuna nieletniego;3)
list pochwalny do sądu rodzinnego;4)
zezwolenie na rozmowę telefoniczną na koszt zakładu poprawczego;5)
nagroda rzeczowa lub pieniężna;6)
zgoda na wykonanie przedmiotu lub usługi w warsztatach szkolnych na potrzeby nieletniego;7)
zgoda na skorzystanie z internetu;8)
zgoda na udział w zajęciach kulturalnych, oświatowych lub sportowych organizowanych przez podmioty zewnętrzne poza zakładem poprawczym;9)
podwyższenie kieszonkowego na okres do 3 miesięcy do wysokości 4,5% kwoty bazowej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa;10)
skrócenie lub darowanie zastosowanego środka dyscyplinarnego;11)
udzielenie przepustki na okres do 5 dni;12)
udzielenie urlopu.2.
W każdym czasie sędzia rodzinny może zastrzec, że udzielenie nagrody, o której mowa w ust. 1 pkt 11 i 12, wymaga jego zgody.3.
Nieletniemu, wobec którego toczy się postępowanie w związku dopuszczeniem się czynu zabronionego, nagrody, o której mowa w ust. 1 pkt 4, 7, 8, 11 i 12, udziela się za zgodą organu prowadzącego postępowanie.1.
Nagroda w postaci przepustki może być udzielona nieletniemu umieszczonemu w zakładzie poprawczym:1)
otwartym - po upływie 2 miesięcy pobytu w zakładzie;2)
półotwartym - po upływie 3 miesięcy pobytu w zakładzie;3)
zamkniętym - po upływie 4 miesięcy pobytu w zakładzie;4)
o wzmożonym nadzorze wychowawczym - po upływie 5 miesięcy pobytu w zakładzie;5)
dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat - po upływie 6 miesięcy pobytu w zakładzie.2.
Nagroda w postaci urlopu, w danym roku kalendarzowym, może być udzielona nieletniemu umieszczonemu w zakładzie poprawczym:1)
otwartym - po upływie 2 miesięcy pobytu w zakładzie, w wymiarze do 65 dni;2)
półotwartym - po upływie 3 miesięcy pobytu w zakładzie, w wymiarze do 55 dni;3)
zamkniętym - po upływie 4 miesięcy pobytu w zakładzie, w wymiarze do 30 dni;4)
o wzmożonym nadzorze wychowawczym - po upływie 6 miesięcy pobytu w zakładzie, w wymiarze do 21 dni;5)
dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat - po upływie 6 miesięcy pobytu w zakładzie, w wymiarze do 26 dni.3.
W zakładach poprawczych zamkniętych i w zakładach poprawczych o wzmożonym nadzorze wychowawczym wymiar pierwszego urlopu nie może być dłuższy niż 7 dni.4.
Dyrektor zakładu poprawczego może w przypadkach uzasadnionych wychowawczo, po zasięgnięciu opinii psychologa lub pedagoga i wychowawcy nieletniego, zaliczyć okres pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich do okresu uprawniającego do otrzymania nagrody w postaci udzielenia urlopu lub przepustki.Decyzję o udzieleniu nagrody nieletniemu ze wskazaniem przyczyn jej udzielenia sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu oraz włącza się do akt osobowych nieletniego.
Jeżeli zostały ujawnione okoliczności wskazujące na to, że nagroda została udzielona nieletniemu niezasadnie, dyrektor zakładu poprawczego uchyla decyzję o udzieleniu nagrody. Decyzję o uchyleniu nagrody nieletniemu sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu, a jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają - również innym osobom, oraz włącza się do akt osobowych nieletniego.
Art. 264. [Przesłanki zastosowania środka dyscyplinarnego wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym]
1.
Środek dyscyplinarny stosuje się w przypadku:1)
niewykonywania obowiązków wynikających z ustawy lub regulaminu zakładu poprawczego;2)
zachowania godzącego w dobro innych osób;3)
ucieczki z zakładu lub nieusprawiedliwionego niepowrotu z pobytu poza zakładem, o którym mowa w art. 252 ust. 1.2.
Za jedno przewinienie stosuje się jeden środek dyscyplinarny. W przypadku gdy nieletni popełnił więcej przewinień, stosuje się jeden środek dyscyplinarny odpowiednio surowszy.3.
Przy stosowaniu środka dyscyplinarnego uwzględnia się w szczególności rodzaj i okoliczności zachowania nieletniego, jego stosunek do tego zachowania, dotychczasową postawę, cechy osobowości i stan zdrowia nieletniego.4.
Środek dyscyplinarny stosuje się niezwłocznie.Art. 265. [Katalog środków dyscyplinarnych stosowanych wobec nieletnich umieszczonych w zakładzie poprawczym]
1.
Środkiem dyscyplinarnym jest:1)
upomnienie;2)
nagana;3)
zawiadomienie rodziców albo opiekuna nieletniego o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;4)
zawiadomienie sądu rodzinnego o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;5)
cofnięcie zezwolenia albo nieudzielanie zezwolenia na rozmowy telefoniczne na koszt zakładu poprawczego na okres do 1 miesiąca, z wyjątkiem rozmów z rodzicami albo opiekunem nieletniego;6)
obniżenie kieszonkowego, nie więcej niż do 0,5% kwoty bazowej ustalonej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa, na okres do 3 miesięcy;7)
cofnięcie zgody na skorzystanie z internetu na okres do 3 miesięcy;8)
cofnięcie zgody albo nieudzielanie zgody na udział w zajęciach kulturalnych, oświatowych lub sportowych organizowanych przez podmioty zewnętrzne poza zakładem poprawczym na okres do 3 miesięcy.2.
W przypadku ucieczki z zakładu poprawczego lub nieusprawiedliwionego niepowrotu z pobytu poza zakładem, o którym mowa w art. 252 ust. 1, środkiem dyscyplinarnym jest również nieudzielanie nagrody, o której mowa w art. 260 ust. 1 pkt 11 lub 12, przez okres nie dłuższy niż 5 miesięcy.Art. 266. [Czynności podejmowane przed zastosowaniem środka dyscyplinarnego wobec nieletniego; decyzja o zastosowaniu środka dyscyplinarnego]
1.
Przed zastosowaniem środka dyscyplinarnego dyrektor zakładu poprawczego albo upoważniony przez niego pracownik pedagogiczny przyjmuje od nieletniego wyjaśnienia i uzyskuje stanowisko psychologa lub pedagoga z zespołu diagnostyczno-korekcyjnego.2.
Decyzję o zastosowaniu środka dyscyplinarnego ze wskazaniem przyczyn jego zastosowania sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu wraz z pouczeniem o prawie do złożenia skargi do sędziego rodzinnego sprawującego nadzór nad zakładem oraz włącza się do akt osobowych nieletniego. Sędzia rodzinny sprawujący nadzór nad zakładem poprawczym może uchylić decyzję dyrektora zakładu.Art. 267. [Uchylenie decyzji o zastosowaniu środka dyscyplinarnego wobec nieletniego; zawieszenie wykonania środka dyscyplinarnego]
1.
Jeżeli zostały ujawnione okoliczności wskazujące na to, że środek dyscyplinarny został zastosowany niezasadnie, dyrektor zakładu poprawczego uchyla decyzję o zastosowaniu środka dyscyplinarnego.2.
W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi, w szczególności jeżeli nieletni przeprosił pokrzywdzonego oraz naprawił szkodę, można zawiesić wykonanie środka dyscyplinarnego na okres do 3 miesięcy, zamienić go na inny, skrócić lub darować.3.
Jeżeli w okresie zawieszenia wykonania środka dyscyplinarnego nieletni dopuścił się ponownie przewinienia, zawieszony środek dyscyplinarny podlega wykonaniu, chyba że dyrektor zakładu, ze względów wychowawczych, postanowi inaczej.4.
Decyzję o uchyleniu, zawieszeniu, zamianie, skróceniu lub darowaniu środka dyscyplinarnego sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu, a jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają - również innym osobom, oraz włącza się do akt osobowych nieletniego.1.
Nieletni umieszczony w zakładzie poprawczym odbywa praktyczną naukę zawodu w formie zajęć praktycznych organizowaną w warsztatach szkolnych prowadzonych przez szkołę działającą w zakładzie poprawczym.2.
Nieletni umieszczony w zakładzie poprawczym odbywa zajęcia przysposobienia do pracy w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy organizowane w szkole działającej w zakładzie poprawczym.1.
W zakładach poprawczych może być organizowane kształcenie ustawiczne.2.
W celu organizowania nieletnim pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych przy zakładach poprawczych mogą działać stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie socjalne lub inne podmioty, których celem statutowym jest aktywizacja zawodowa lub pomoc w readaptacji społecznej nieletnich.Nieletni umieszczony w zakładzie poprawczym może zostać zatrudniony poza zakładem, za zgodą dyrektora zakładu, na zasadach określonych w przepisach prawa pracy. Dyrektor zakładu zawiadamia sąd rodzinny o zatrudnieniu nieletniego poza zakładem poprawczym.
Do czasu pracy nieletniego stosuje się przepis art. 202 Kodeksu pracy.
1.
Należność nieletniego za pracę ustala się według zasad wynagradzania pracowników za pracę tego rodzaju, którą wykonuje nieletni.2.
Za prace porządkowe wykonywane przez nieletniego na rzecz zakładu poprawczego w wymiarze nieprzekraczającym 30 godzin miesięcznie nieletniemu nie przysługuje wynagrodzenie.3.
Za wykonywane prace nieodpłatne, o których mowa w ust. 2, mogą być nieletniemu udzielane nagrody.4.
Za prace porządkowe na rzecz zakładu nie uznaje się czynności związanych z utrzymywaniem czystości i porządku w pomieszczeniach, w których nieletni przebywa, prac wykonywanych w ramach praktycznej nauki zawodu, zajęć przysposabiania do pracy oraz kształcenia ustawicznego.Art. 273. [Zaliczanie okresów pracy nieletniego do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze]
Okresy pracy wykonywanej przez nieletniego w trakcie wykonywania środka poprawczego, z wyjątkiem prac, o których mowa w art. 272 ust. 2, wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
1.
Dyrektor zakładu poprawczego może umieścić nieletniego na czas określony poza zakładem poprawczym, jeżeli przemawiają za tym:1)
względy wychowawcze, a w szczególności możliwość zdobycia wykształcenia, zawodu, a także niezbędnych kwalifikacji lub uprawnień,2)
możliwość podjęcia zatrudnienia,3)
potrzeba specjalistycznego leczenia,4)
szczególne względy rodzinne- a ocena zachowania nieletniego wskazuje, że będzie możliwe roztoczenie nad nim skutecznego nadzoru.
2.
Wobec nieletniego, o którym mowa w art. 15 ust. 6, przepisu ust. 1 nie stosuje się.3.
Przed umieszczeniem nieletniego poza zakładem dyrektor zakładu występuje do sądu rodzinnego o zlecenie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego. We wniosku dyrektor zakładu może wystąpić o zlecenie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego pracownikom pedagogicznym młodzieżowych ośrodków wychowawczych, okręgowych ośrodków wychowawczych, zakładów poprawczych lub schronisk dla nieletnich na podstawie art. 62 ust. 2 pkt 2.4.
Dyrektor zakładu może przedłużyć pobyt nieletniego poza zakładem poprawczym na dalszy czas określony, jeżeli istnieją przyczyny, o których mowa w ust. 1, i nieletni realizuje plan pobytu poza zakładem. Przepis ust. 3 stosuje się.5.
O decyzji o umieszczeniu nieletniego poza zakładem lub o przedłużeniu pobytu nieletniego poza zakładem, dyrektor zakładu zawiadamia sąd rodzinny. Do wykonania decyzji, o której mowa w ust. 1 lub 4, dyrektor zakładu może przystąpić po zaakceptowaniu jej przez sąd rodzinny. Sąd rodzinny zajmuje stanowisko w terminie 7 dni od dnia otrzymania decyzji dyrektora. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.6.
Dyrektor zakładu może w każdym czasie odwołać decyzję o umieszczeniu nieletniego poza zakładem lub o przedłużeniu pobytu nieletniego poza zakładem, jeżeli ustały przyczyny, o których mowa w ust. 1, lub nieletni nie realizuje planu pobytu poza zakładem. O odwołaniu decyzji dyrektor zakładu zawiadamia sąd rodzinny.7.
Sąd rodzinny może w każdym czasie uchylić decyzję dyrektora zakładu o umieszczeniu nieletniego poza zakładem lub o przedłużeniu pobytu nieletniego poza zakładem. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.8.
Jeżeli w trakcie pobytu nieletniego poza zakładem nastąpiło warunkowe zwolnienie nieletniego z zakładu poprawczego, umieszczenie nieletniego poza zakładem ustaje z mocy prawa.1.
Nieletni umieszczony poza zakładem poprawczym jest nadal wychowankiem tego zakładu. Zakład roztacza nad nim nadzór.2.
W ramach nadzoru, o którym mowa w ust. 1, dyrektor zakładu poprawczego lub upoważniony przez niego pracownik pedagogiczny, będący opiekunem nieletniego podczas pobytu poza zakładem poprawczym, w szczególności:1)
sporządza plan pobytu nieletniego poza zakładem;2)
utrzymuje kontakt z nieletnim oraz udziela mu niezbędnej pomocy w postaci informacji i wskazówek w rozwiązywaniu problemów życiowych;3)
nawiązuje i utrzymuje, w razie potrzeby, kontakt z rodziną albo opiekunem nieletniego;4)
nawiązuje, w razie potrzeby, kontakt z organizacjami społecznymi, w tym organizacjami pozarządowymi, których celem jest pomoc w readaptacji społecznej nieletnich;5)
zasięga, w razie potrzeby, informacji o nieletnim od Policji w zakresie interwencji w miejscu pobytu nieletniego, instytucji państwowych i samorządowych, placówek oświatowych, a także w miejscu jego zatrudnienia;6)
może wystąpić do sądu rodzinnego o zlecenie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, w tym pracownikom pedagogicznym młodzieżowych ośrodków wychowawczych, okręgowych ośrodków wychowawczych, zakładów poprawczych lub schronisk dla nieletnich, na podstawie art. 62 ust. 2 pkt 2;7)
prowadzi dokumentację pobytu nieletniego poza zakładem.3.
Nieletni przebywający poza zakładem jest obowiązany do utrzymywania stałego kontaktu z osobą, o której mowa w ust. 2.4.
Po upływie czasu określonego w decyzji o umieszczeniu nieletniego poza zakładem lub o przedłużeniu pobytu nieletniego poza zakładem albo odwołaniu decyzji przez dyrektora, albo uchyleniu decyzji dyrektora przez sąd rodzinny nieletni ma obowiązek powrócić do zakładu w terminie wyznaczonym przez dyrektora zakładu.1.
Dyrektor zakładu poprawczego może umieścić nieletniego na czas określony w hostelu, jeżeli jest to uzasadnione prowadzonym procesem usamodzielniania się nieletniego lub przygotowaniem do zwolnienia go z zakładu, a nieletni w czasie pobytu w hostelu podejmie pracę lub naukę.2.
Dyrektor zakładu poprawczego dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat, umieszcza nieletniego w hostelu na 6 miesięcy przed ukończeniem przez nieletniego wieku, do którego sąd rodzinny orzekł o wykonywaniu środka poprawczego, celem przygotowania go do usamodzielnienia się i zwolnienia z zakładu.3.
Wobec nieletniego, o którym mowa w art. 15 ust. 6, przepisu ust. 1 nie stosuje się do ukończenia przez nieletniego 21 lat.4.
Hostel jest jednostką organizacyjną, przeznaczoną dla nieletnich umieszczonych w zakładzie poprawczym, służącą ułatwieniu procesu usamodzielniania się nieletnich lub przygotowaniu ich do zwolnienia z zakładu poprawczego, zapewniającą całodobową opiekę wychowawczą i dającą nieletnim możliwość czasowego zamieszkania, w szczególności gdy ich niezwłoczny powrót do środowiska jest niewskazany.5.
Hostel stanowi:1)
dział zakładu poprawczego albo grupę wychowawczą w zakładzie poprawczym albo2)
jednostkę organizacyjną poza zakładem poprawczym prowadzoną przez organizację pozarządową, której celem działania jest pomoc w readaptacji społecznej nieletnich.6.
O decyzji o umieszczeniu nieletniego w hostelu dyrektor zakładu zawiadamia sąd rodzinny, przedstawiając uzgodnione z nieletnim zasady pobytu w hostelu. Wykonanie decyzji o umieszczeniu nieletniego w hostelu, o którym mowa w ust. 5 pkt 1, następuje po przeniesieniu nieletniego do zakładu poprawczego, w którym utworzono hostel. Do wykonania decyzji o umieszczeniu nieletniego w hostelu, o którym mowa w ust. 5 pkt 2, dyrektor zakładu może przystąpić po zaakceptowaniu jej przez sąd rodzinny. Sąd rodzinny zajmuje stanowisko w terminie 7 dni od dnia otrzymania decyzji dyrektora. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.7.
Dyrektor zakładu poprawczego, o którym mowa w ust. 5 pkt 1, a w przypadku, o którym mowa w ust. 5 pkt 2, dyrektor zakładu poprawczego, z którego nieletni został umieszczony w hostelu, może w każdym czasie odwołać decyzję o umieszczeniu nieletniego w hostelu, jeżeli ustały przyczyny umieszczenia nieletniego w hostelu, nieletni naruszył porządek prawny lub zasady pobytu w hostelu. Z wnioskiem o odwołanie decyzji o umieszczeniu nieletniego w hostelu może wystąpić kierownik hostelu, o którym mowa w ust. 5 pkt 2. O odwołaniu decyzji dyrektor zakładu zawiadamia sąd rodzinny.8.
Sąd rodzinny może w każdym czasie uchylić decyzję dyrektora zakładu o umieszczeniu nieletniego w hostelu. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.9.
Jeżeli w trakcie pobytu nieletniego w hostelu, o którym mowa w ust. 5 pkt 2, nastąpiło warunkowe zwolnienie nieletniego z zakładu poprawczego, umieszczenie nieletniego w hostelu ustaje z mocy prawa.1.
Nieletni umieszczony w hostelu jest nadal wychowankiem zakładu poprawczego.2.
Dyrektor zakładu poprawczego, z którego nieletni został umieszczony w hostelu, o którym mowa w art. 276 ust. 5 pkt 2, sprawuje nadzór nad nieletnim umieszczonym w tym hostelu.3.
Nadzór, o którym mowa w ust. 2, obejmuje kontrolę i ocenę:1)
przestrzegania praw nieletniego;2)
istnienia przyczyn umieszczenia nieletniego w hostelu;3)
wykonywania indywidualnego programu usamodzielniania;4)
prawidłowości dokumentacji dotyczącej nieletniego;5)
zapewnienia nieletniemu warunków bytowych, sanitarnych i opieki zdrowotnej.4.
W celu realizacji zadań, o których mowa w ust. 3, dyrektor zakładu ma prawo:1)
wstępu na teren hostelu, w którym nieletni został umieszczony, w tym do pomieszczeń, w których przebywają nieletni;2)
przeglądania dokumentów;3)
żądania wyjaśnień od kierownika hostelu;4)
przeprowadzania na osobności rozmów z nieletnim oraz badania jego wniosków i skarg.5.
Kierownik hostelu, o którym mowa w art. 276 ust. 5 pkt 2, informuje okresowo sąd rodzinny oraz dyrektora zakładu poprawczego o stopniu realizacji przez nieletniego indywidualnego programu usamodzielniania.Po upływie czasu określonego w decyzji o umieszczeniu nieletniego w hostelu albo odwołaniu decyzji przez dyrektora zakładu poprawczego, albo uchyleniu decyzji dyrektora zakładu poprawczego przez sąd rodzinny nieletni jest umieszczany w zakładzie poprawczym, z którego został umieszczony w hostelu. W przypadku, o którym mowa w art. 276 ust. 5 pkt 1, nieletni może zostać umieszczony w zakładzie poprawczym, który prowadzi hostel, jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają.
W szczególnie uzasadnionym przypadku, na pisemny wniosek nieletniego zwalnianego z zakładu poprawczego, dyrektor zakładu poprawczego, o którym mowa w art. 276 ust. 5 pkt 1, albo kierownik hostelu, o którym mowa w art. 276 ust. 5 pkt 2, może wyrazić zgodę na pozostanie nieletniego w hostelu na czas określony, nie dłuższy niż rok. Przepisu nie stosuje się w przypadku wykonywania środka poprawczego po ukończeniu przez nieletniego 21 lat.
1.
Nieletni przebywający w hostelu jest obowiązany do częściowego pokrywania wydatków związanych z kosztami utrzymania go w hostelu w wysokości nieprzekraczającej 25% tych wydatków. Wysokość wydatków związanych z kosztami utrzymania nieletnich w hostelu określa dyrektor zakładu poprawczego, o którym mowa w art. 276 ust. 5 pkt 1, albo kierownik hostelu, o którym mowa w art. 276 ust. 5 pkt 2, na podstawie średniej kosztów utrzymania wychowanków tego hostelu, w tym kosztów wyżywienia nieletnich, kosztów ich zakwaterowania oraz wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w hostelu, w okresie 6 miesięcy poprzedzających wydanie decyzji określającej wysokość wydatków, a jeżeli obliczenie wydatków za taki okres jest niemożliwe - za maksymalny możliwy do uwzględnienia okres.2.
Nieletniego umieszczonego w hostelu, na jego wniosek, można w całości albo w części zwolnić z obowiązku, o którym mowa w ust. 1, w przypadku gdy poniesienie przez niego wydatków w określonej wysokości jest niemożliwe lub zbyt uciążliwe z uwagi na jego sytuację materialną lub osobistą, w szczególności stan zdrowia, niezawinione niewykonywanie pracy zarobkowej, brak stałych źródeł dochodu lub konieczność łożenia przez nieletniego na utrzymanie innych osób.Szczegółowe warunki pobytu nieletnich w hostelu, o którym mowa w art. 276 ust. 5 pkt 2, oraz szczegółowy tryb postępowania w przedmiocie decyzji w sprawie określenia wysokości zobowiązania nieletniego do pokrywania wydatków związanych z kosztami utrzymania w tym hostelu określa regulamin organizacyjny hostelu.
Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb umieszczania, przyjmowania i zwalniania nieletnich z hosteli, warunki pobytu nieletnich w hostelach, sposób dokumentowania pobytu nieletnich w hostelach oraz sposób opracowywania regulaminów organizacyjnych hosteli prowadzonych przez organizacje pozarządowe, których celem działania jest pomoc w readaptacji społecznej nieletnich, mając na uwadze konieczność zapewnienia właściwych warunków pobytu nieletnich w hostelach i przestrzegania praw nieletnich.
1.
Na finansowanie lub dofinansowanie wydatków związanych z pobytem nieletnich w hostelu, o którym mowa w art. 276 ust. 5 pkt 2, organizacje pozarządowe mogą otrzymywać środki finansowe w formie dotacji celowej na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1634 i 1692).2.
Finansowanie pobytu nieletnich w hostelach, o których mowa w art. 276 ust. 5 pkt 2, może odbywać się także z innych źródeł pozyskiwanych przez organizacje pozarządowe, prowadzące hostel.3.
Wysokość środków finansowych, o których mowa w ust. 1, jak również tryb i terminy ich przekazywania określa każdorazowo umowa, o której mowa w art. 151 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, zawarta przez Ministra Sprawiedliwości z przedstawicielem organizacji prowadzącej hostel.4.
Umieszczenie nieletniego w hostelu prowadzonym przez organizację pozarządową może nastąpić wyłącznie po zawarciu umowy, o której mowa w ust. 3.1.
W przypadku ucieczki z zakładu poprawczego lub nieusprawiedliwionego niepowrotu z pobytu poza zakładem, o którym mowa w art. 252 ust. 1, przez okres 6 miesięcy od dnia doprowadzenia albo dnia powrotu nieletniego do zakładu nie stosuje się wobec niego przepisów art. 274 ust. 1 lub art. 276 ust. 1.2.
Wobec nieletniego umieszczonego w hostelu, w przypadku nieusprawiedliwionego niepowrotu z pobytu poza zakładem, o którym mowa w art. 252 ust. 1, przez okres 3 miesięcy od dnia doprowadzenia albo dnia powrotu nieletniego do zakładu nie stosuje się przepisu art. 276 ust. 1.3.
W przypadku, o którym mowa w art. 237 ust. 5, przez okres roku od dnia ponownego umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym nie stosuje się wobec niego przepisu art. 274 ust. 1.4.
W przypadku, o którym mowa w art. 240 ust. 3, przez okres roku od dnia przeniesienia nieletniego do zakładu poprawczego o wzmożonym nadzorze wychowawczym nie stosuje się wobec niego przepisu art. 274 ust. 1.5.
Przepisy ust. 1 lub 2 nie wyłączają zastosowania środków dyscyplinarnych.Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb kierowania, przyjmowania, przenoszenia i zwalniania nieletnich z zakładów poprawczych, szczegółowe warunki pobytu nieletnich w tych zakładach, formę i zakres porozumienia dyrektora zakładu z duchownym kościoła lub innego związku wyznaniowego, do którego nieletni należą, dotyczącego uczestniczenia przez nieletnich w wykonywaniu praktyk religijnych i korzystaniu przez nich z posług religijnych oraz sposób realizacji tego porozumienia, szczegółowy tryb umieszczania nieletnich poza zakładem poprawczym na podstawie art. 274 ust. 1 oraz sposób dokumentowania tego pobytu, mając na uwadze konieczność zapewnienia skuteczności oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych i terapeutycznych wobec nieletnich, właściwych warunków pobytu nieletnich w zakładach, przestrzegania praw nieletnich oraz sprawnego wykonywania orzeczeń.
Wykonywanie zobowiązania rodziców albo opiekuna nieletniego
Wykonywanie zobowiązania rodziców albo opiekuna nieletniego
Art. 286. [Określenie sposobu kontroli wykonania obowiązków nakładanych na rodziców (opiekunów) nieletniego]
1.
Sąd rodzinny, kierując do wykonania orzeczenie o zastosowaniu środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1, może określić sposób kontrolowania jego wykonywania. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.2.
Zobowiązując kuratora sądowego do kontrolowania wykonywania środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1, sąd rodzinny określa częstotliwość składania informacji z wykonywania tego środka.Art. 287. [Zbieranie informacji w celu kontroli wykonania obowiązków nakładanych na rodziców (opiekunów) nieletniego]
1.
W celu kontroli wykonywania środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1, sędzia rodzinny lub kurator sądowy kontrolujący wykonywanie tego środka może zwrócić się do szkoły, do której nieletni uczęszcza, poradni psychologiczno-pedagogicznej, pracodawcy nieletniego, młodzieżowego ośrodka socjoterapii, pokrzywdzonego lub odpowiedniej instytucji lub organizacji o przedstawienie informacji o wykonywaniu przez rodziców albo opiekuna nieletniego nałożonych na nich zobowiązań.2.
Kurator sądowy jest obowiązany do składania sądowi rodzinnemu okresowych informacji z wykonywania środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1.Art. 288. [Nakładanie obowiązków nakładanych na rodziców (opiekunów) nieletniego w postępowaniu wykonawczym]
1.
W postępowaniu wykonawczym sąd rodzinny może w razie potrzeby zastosować wobec rodziców albo opiekuna nieletniego środek, o którym mowa w art. 18 ust. 1, a także zmieniać lub uchylić ten środek.2.
Postanowienie w przedmiocie uchylenia środka, o którym mowa w art. 18 ust. 1, może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.
Wykonywanie środków tymczasowych
Wykonywanie środków tymczasowych
W przypadkach, o których mowa w art. 26 ust. 4 zdanie drugie i art. 67, sądem właściwym do wykonywania środków tymczasowych jest sąd właściwy według przepisów Kodeksu postępowania karnego.
Do wykonywania środka tymczasowego, o którym mowa w art. 44 pkt 7, przepisu art. 91 ust. 2 nie stosuje się.
Do wykonywania środków tymczasowych, o których mowa w art. 44 pkt 1-7 i 9, stosuje się przepisy rozdziałów 4, 5 i 7, z zastrzeżeniem art. 292-294.
Art. 292. [Wymóg uzyskania zgody organu prowadzącego postępowanie na czasowe opuszczenie przez nieletniego placówki, w której tymczasowo go umieszczono]
Czasowe opuszczenie przez nieletniego tymczasowo umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, w okręgowym ośrodku wychowawczym lub w zakładzie leczniczym ośrodka lub zakładu w przypadkach, o których mowa w art. 180 ust. 1, art. 189 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 227 ust. 1 i art. 228, wymaga zgody organu prowadzącego postępowanie.
Art. 293. [Przeniesienie nieletniego tymczasowo umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym do innego ośrodka]
1.
Przeniesienie nieletniego tymczasowo umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym do innego ośrodka w przypadku, o którym mowa w art. 181, wymaga zgody organu prowadzącego postępowanie.2.
Przeniesienie nieletniego tymczasowo umieszczonego w okręgowym ośrodku wychowawczym do innego ośrodka w przypadku, o którym mowa w art. 191, wymaga zgody organu prowadzącego postępowanie.Art. 294. [Przeniesienie nieletniego tymczasowo umieszczonego w okręgowym ośrodku wychowawczym do innego ośrodka]
Nieletniemu tymczasowo umieszczonemu w okręgowym ośrodku wychowawczym nagrody, o której mowa w art. 197 ust. 1 pkt 4, 7, 8, 11 i 12, udziela się za zgodą organu prowadzącego postępowanie.
1.
Środek tymczasowy, o którym mowa w art. 44 pkt 8, wykonuje się w schronisku dla nieletnich:1)
zwykłym;2)
o wzmożonym nadzorze wychowawczym.2.
Komórka organizacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości wykonująca zadania z zakresu nadzoru pedagogicznego Ministra Sprawiedliwości nad schroniskami dla nieletnich kieruje nieletniego do odpowiedniego schroniska dla nieletnich na podstawie orzeczenia o zastosowaniu środka tymczasowego, o którym mowa w art. 44 pkt 8.Schronisko dla nieletnich zwykłe jest przeznaczone dla nieletnich umieszczonych na podstawie art. 46 ust. 1 i art. 95 ust. 2.
Schronisko dla nieletnich o wzmożonym nadzorze wychowawczym jest przeznaczone dla nieletnich:
1)
umieszczonych na podstawie art. 46 ust. 2;2)
umieszczonych na podstawie art. 240 ust. 5;3)
których postawa lub zachowanie podczas pobytu w schronisku dla nieletnich zwykłym zagraża bezpieczeństwu schroniska, w tym osób w nim przebywających, i którzy wymagają wzmożonych oddziaływań wychowawczych lub terapeutycznych.1.
Po przyjęciu do schroniska dla nieletnich nieletniego niezwłocznie:1)
zapoznaje się z prawami i obowiązkami oraz zasadami pobytu w schronisku oraz poucza o terminie i sposobie składania zażalenia, o którym mowa w art. 107 ust. 1 pkt 21;2)
poddaje się kontroli osobistej;3)
poddaje się badaniu na obecność w organizmie substancji psychoaktywnej;4)
umieszcza się w izbie adaptacyjnej.2.
Nieletni przyjęty do schroniska dla nieletnich przekazuje do depozytu dokumenty stwierdzające tożsamość, środki pieniężne, przedmioty wartościowe oraz przedmioty, których nie może posiadać w schronisku.3.
Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do nieletniego przeniesionego z innego schroniska dla nieletnich.4.
Przepisy ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2 stosuje się do nieletniego po ucieczce ze schroniska dla nieletnich lub nieusprawiedliwionym niepowrocie z pobytu poza schroniskiem, o którym mowa w art. 299 ust. 1. Nieletniego można umieścić w izbie adaptacyjnej.5.
Do kontroli osobistej nieletniego przepisy art. 119 ust. 2-5 i 7-11 oraz przepisy wydane na podstawie art. 119 ust. 12 stosuje się. Do badania na obecność w organizmie nieletniego substancji psychoaktywnej przepisy art. 120 ust. 2-10 oraz przepisy wydane na podstawie art. 120 ust. 11 stosuje się.1.
Nieletni umieszczony w schronisku dla nieletnich może czasowo opuścić schronisko w przypadku:1)
udzielenia nagrody, o której mowa w art. 307 ust. 1 pkt 8 lub 11;2)
udzielenia przepustki okolicznościowej, o której mowa w ust. 2;3)
wyrażenia zgody przez dyrektora schroniska.2.
W przypadku losowym dyrektor schroniska może udzielić nieletniemu przepustki okolicznościowej na okres do 3 dni. Korzystanie przez nieletniego z przepustki okolicznościowej odbywa się pod opieką pracownika schroniska.3.
Czasowe opuszczenie schroniska w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, wymaga zgody organu prowadzącego postępowanie.4.
Czasowe opuszczenie schroniska w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, przez nieletniego będącego wychowankiem placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej albo rodzinnego domu dziecka, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w celu pobytu w tej placówce, rodzinie lub rodzinnym domu dziecka wymaga porozumienia odpowiednio z dyrektorem placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorem regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, rodziną zastępczą zawodową, rodziną zastępczą niezawodową albo prowadzącym rodzinny dom dziecka.1.
Nieletni umieszczony w schronisku dla nieletnich otrzymuje na własne wydatki kieszonkowe, wypłacane ze środków finansowych przeznaczonych na utrzymanie schroniska.2.
Wysokość kieszonkowego dla nieletniego wynosi miesięcznie 1,1% kwoty bazowej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa.3.
Nieletniemu, którego okres pobytu w schronisku nie przekracza miesiąca, kieszonkowe przysługuje w wysokości proporcjonalnej do okresu jego pobytu w schronisku w danym miesiącu.1.
Przeniesienie nieletniego do innego schroniska dla nieletnich tego samego rodzaju może nastąpić ze względów wychowawczych lub organizacyjnych, w szczególności jeśli usprawniłoby to postępowanie w sprawie nieletniego, na wniosek organu prowadzącego postępowanie albo na wniosek dyrektora schroniska za zgodą organu prowadzącego postępowanie.2.
Przeniesienie nieletniej matki do domu dla matki i dziecka, o którym mowa w art. 135 ust. 1, następuje na wniosek nieletniej za zgodą organu prowadzącego postępowanie.3.
Przeniesienie nieletniego, o którym mowa w art. 297 pkt 3, do schroniska dla nieletnich o wzmożonym nadzorze wychowawczym może nastąpić na uzasadniony wniosek dyrektora schroniska zwykłego, na podstawie postanowienia sądu, przed którym toczy się postępowanie, albo sądu właściwego według przepisów Kodeksu postępowania karnego. Postanowienie może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.Art. 302. [Stosowanie do nieletniego umieszczonego w schronisku dla nieletnich przepisów o umieszczeniu w zakładzie poprawczym]
Wobec nieletniego umieszczonego w schronisku dla nieletnich, po prawomocnym zakończeniu postępowania rozpoznawczego, do czasu umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym stosuje się przepisy dotyczące nieletnich umieszczonych w zakładzie poprawczym w zakresie kontaktów nieletniego z osobami spoza zakładu, korespondencji nieletniego, przepustki okolicznościowej, zgody dyrektora na czasowe opuszczenie zakładu oraz nagród i środków dyscyplinarnych.
1.
Opinia diagnostyczna wydawana przez schronisko dla nieletnich, o której mowa w art. 64 ust. 1, obejmuje:1)
określenie stanu zdrowia nieletniego;2)
określenie poziomu rozwoju poznawczego nieletniego;3)
określenie rodzaju zaburzeń zachowania i cech osobowości nieletniego;4)
określenie sytuacji rodzinnej nieletniego z uwzględnieniem sytuacji wychowawczej;5)
określenie stopnia demoralizacji nieletniego;6)
wnioski określające kierunki oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych lub terapeutycznych;7)
propozycje dotyczące rodzaju środka wychowawczego, leczniczego albo poprawczego.2.
Materiałów stanowiących podstawę wydania opinii, o której mowa w ust. 1, nie udostępnia się stronom.Jeżeli nieletni zwalniany ze schroniska dla nieletnich nie posiada własnych pieniędzy i nie może uzyskać potrzebnej pomocy od rodziców lub opiekuna, lub z innych źródeł, dyrektor schroniska udziela mu pomocy finansowej lub materialnej w kwocie do wysokości kwoty bazowej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa.
Art. 305. [Udzielanie nagród lub stosowanie środków dyscyplinarnych wobec nieletnich umieszczonych w schronisku dla nieletnich]
1.
Dyrektor schroniska dla nieletnich może udzielić nieletniemu umieszczonemu w schronisku dla nieletnich nagrody lub zastosować wobec niego środek dyscyplinarny.2.
Udzielenie nagrody i stosowanie środka dyscyplinarnego nie może prowadzić do upokarzającego i poniżającego traktowania nieletniego.1.
Nagrody udziela się nieletniemu za:1)
właściwą postawę i zachowanie;2)
wyróżniające wykonywanie obowiązków;3)
wzorowe przestrzeganie regulaminu schroniska dla nieletnich;4)
bardzo dobre wyniki w nauce albo znaczny wysiłek poniesiony dla uzyskania pozytywnych wyników;5)
osiągnięcia w zakresie działalności społecznej, kulturalnej, oświatowej lub sportowej, a także za inne znaczące osiągnięcia.2.
Nagroda może być również udzielona nieletniemu w celu zachęcenia go do poprawy zachowania.3.
W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi można udzielić jednorazowo więcej niż jedną nagrodę.1.
Nagrodą jest:1)
pochwała;2)
list pochwalny do rodziców albo opiekuna nieletniego;3)
list pochwalny do organu prowadzącego postępowanie;4)
zezwolenie na rozmowę telefoniczną na koszt schroniska dla nieletnich;5)
nagroda rzeczowa lub pieniężna;6)
zgoda na wykonanie przedmiotu lub usługi w warsztatach szkolnych na potrzeby nieletniego;7)
zgoda na skorzystanie z internetu;8)
zgoda na udział w zajęciach kulturalnych, oświatowych lub sportowych organizowanych przez podmioty zewnętrzne poza schroniskiem dla nieletnich;9)
podwyższenie kieszonkowego na okres do 3 miesięcy do wysokości 4,5% kwoty bazowej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa;10)
skrócenie lub darowanie zastosowanego środka dyscyplinarnego;11)
udzielenie przepustki na okres do 5 dni.2.
Nagrody, o której mowa w ust. 1 pkt 4, 7, 8 i 11, udziela się nieletniemu za zgodą organu prowadzącego postępowanie.Decyzję o udzieleniu nagrody nieletniemu ze wskazaniem przyczyn jej udzielenia sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu oraz włącza się do akt osobowych nieletniego.
Jeżeli zostały ujawnione okoliczności wskazujące na to, że nagroda została udzielona nieletniemu niezasadnie, dyrektor schroniska dla nieletnich uchyla decyzję o udzieleniu nagrody. Decyzję o uchyleniu nagrody nieletniemu sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu, a jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają - również innym osobom, oraz włącza się do akt osobowych nieletniego.
Art. 310. [Przesłanki zastosowania środka dyscyplinarnego wobec nieletniego umieszczonego w schronisku dla nieletnich]
1.
Środek dyscyplinarny stosuje się w przypadku:1)
niewykonywania obowiązków wynikających z ustawy lub regulaminu schroniska dla nieletnich;2)
zachowania godzącego w dobro innych osób;3)
ucieczki ze schroniska lub nieusprawiedliwionego niepowrotu z pobytu poza schroniskiem, o którym mowa w art. 299 ust. 1.2.
Za jedno przewinienie stosuje się jeden środek dyscyplinarny. W przypadku gdy nieletni popełnił więcej przewinień, stosuje się jeden środek dyscyplinarny odpowiednio surowszy.3.
Przy stosowaniu środka dyscyplinarnego uwzględnia się w szczególności rodzaj i okoliczności zachowania nieletniego, jego stosunek do tego zachowania, dotychczasową postawę, cechy osobowości i stan zdrowia nieletniego.4.
Środek dyscyplinarny stosuje się niezwłocznie.Art. 311. [Katalog środków dyscyplinarnych stosowanych wobec nieletnich umieszczonych w schronisku dla nieletnich]
Środkiem dyscyplinarnym jest:
1)
upomnienie;2)
nagana;3)
zawiadomienie rodziców albo opiekuna nieletniego o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;4)
zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;5)
cofnięcie zezwolenia albo nieudzielanie zezwolenia na rozmowy telefoniczne na koszt schroniska dla nieletnich na okres do 1 miesiąca, z wyjątkiem rozmów z rodzicami albo opiekunem nieletniego;6)
obniżenie kieszonkowego, nie więcej niż do 0,5% kwoty bazowej ustalonej dla zawodowych kuratorów sądowych, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa, na okres do 3 miesięcy;7)
cofnięcie zgody na skorzystanie z internetu na okres do 3 miesięcy;8)
cofnięcie zgody albo nieudzielanie zgody na udział w zajęciach kulturalnych, oświatowych lub sportowych organizowanych przez podmioty zewnętrzne poza schroniskiem dla nieletnich na okres do 3 miesięcy.Art. 312. [Czynności podejmowane przed zastosowaniem środka dyscyplinarnego wobec nieletniego; decyzja o zastosowaniu środka dyscyplinarnego]
1.
Przed zastosowaniem środka dyscyplinarnego dyrektor schroniska dla nieletnich albo upoważniony przez niego pracownik pedagogiczny przyjmuje od nieletniego wyjaśnienia i uzyskuje stanowisko psychologa lub pedagoga z zespołu diagnostycznego.2.
Decyzję o zastosowaniu środka dyscyplinarnego ze wskazaniem przyczyn jego zastosowania sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu wraz z pouczeniem o prawie do złożenia skargi do sędziego rodzinnego sprawującego nadzór nad schroniskiem oraz włącza się do akt osobowych nieletniego. Sędzia rodzinny sprawujący nadzór nad schroniskiem dla nieletnich może uchylić decyzję dyrektora schroniska.Art. 313. [Uchylenie decyzji o zastosowaniu środka dyscyplinarnego wobec nieletniego; zawieszenie wykonania środka dyscyplinarnego]
1.
Jeżeli zostały ujawnione okoliczności wskazujące na to, że środek dyscyplinarny został zastosowany niezasadnie, dyrektor schroniska dla nieletnich uchyla decyzję o zastosowaniu środka dyscyplinarnego.2.
W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi, w szczególności jeżeli nieletni przeprosił pokrzywdzonego oraz naprawił szkodę, można zawiesić wykonanie środka dyscyplinarnego na okres do 3 miesięcy, zamienić go na inny, skrócić lub darować.3.
Jeżeli w okresie zawieszenia wykonania środka dyscyplinarnego nieletni dopuścił się ponownie przewinienia, zawieszony środek dyscyplinarny podlega wykonaniu, chyba że dyrektor schroniska, ze względów wychowawczych, postanowi inaczej.4.
Decyzję o uchyleniu, zawieszeniu, zamianie, skróceniu lub darowaniu środka dyscyplinarnego sporządza się na piśmie i podaje się do wiadomości nieletniemu, a jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają - również innym osobom, oraz włącza się do akt osobowych nieletniego.1.
Nieletni umieszczony w schronisku dla nieletnich odbywa praktyczną naukę zawodu w formie zajęć praktycznych organizowaną w warsztatach szkolnych prowadzonych przez szkołę działającą w schronisku dla nieletnich.2.
Nieletni umieszczony w schronisku dla nieletnich odbywa zajęcia przysposobienia do pracy w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy organizowane w szkole działającej w schronisku dla nieletnich.1.
W schroniskach dla nieletnich może być organizowane kształcenie ustawiczne.2.
W celu organizowania nieletnim pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych przy schroniskach dla nieletnich mogą działać stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie socjalne lub inne podmioty, których celem statutowym jest aktywizacja zawodowa lub pomoc w readaptacji społecznej nieletnich.Nieletni umieszczony w schronisku dla nieletnich może zostać zatrudniony poza schroniskiem, za zgodą dyrektora schroniska, na zasadach określonych w przepisach prawa pracy. Dyrektor schroniska zawiadamia sąd rodzinny o zatrudnieniu nieletniego poza schroniskiem dla nieletnich.
Do czasu pracy nieletniego stosuje się przepis art. 202 Kodeksu pracy.
1.
Należność nieletniego za pracę ustala się według zasad wynagradzania pracowników za pracę tego rodzaju, którą wykonuje nieletni.2.
Za prace porządkowe wykonywane przez nieletniego na rzecz schroniska dla nieletnich w wymiarze nieprzekraczającym 30 godzin miesięcznie nieletniemu nie przysługuje wynagrodzenie.3.
Za wykonywane prace nieodpłatne, o których mowa w ust. 2, mogą być nieletniemu udzielane nagrody.4.
Za prace porządkowe na rzecz schroniska nie uznaje się czynności związanych z utrzymywaniem czystości i porządku w pomieszczeniach, w których nieletni przebywa, prac wykonywanych w ramach praktycznej nauki zawodu, zajęć przysposabiania do pracy oraz kształcenia ustawicznego.Art. 319. [Zaliczanie okresów pracy nieletniego do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze]
Okresy pracy wykonywanej przez nieletniego w trakcie wykonywania środka tymczasowego w postaci umieszczenia w schronisku dla nieletnich, z wyjątkiem prac, o których mowa w art. 318 ust. 2, wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb kierowania, przyjmowania, przenoszenia i zwalniania nieletnich ze schronisk dla nieletnich, szczegółowe warunki pobytu nieletnich w tych schroniskach, formę i zakres porozumienia dyrektora schroniska z duchownym kościoła lub innego związku wyznaniowego, do którego nieletni należą, dotyczącego uczestniczenia przez nieletnich w wykonywaniu praktyk religijnych i korzystaniu przez nich z posług religijnych oraz sposób realizacji tego porozumienia, mając na uwadze konieczność zapewnienia skuteczności oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych i terapeutycznych wobec nieletnich, właściwych warunków pobytu nieletnich w schroniskach, przestrzegania praw nieletnich oraz sprawnego wykonywania orzeczeń.
14 Art. 87 pkt 3 zmieniony przez art. 30 pkt 6 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. (Dz.U.2023.1860) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 października 2023 r.
15 Art. 235 ust. 5 zmieniony przez art. 30 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. (Dz.U.2023.1860) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 października 2023 r.
16 Art. 237 ust. 5 zmieniony przez art. 30 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. (Dz.U.2023.1860) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 października 2023 r.
17 Art. 240 ust. 3 zmieniony przez art. 30 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. (Dz.U.2023.1860) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 października 2023 r.
18 Art. 248 ust. 1 pkt 2 zmieniony przez art. 30 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. (Dz.U.2023.1860) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 października 2023 r.
19 Art. 250 ust. 2 zmieniony przez art. 30 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. (Dz.U.2023.1860) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 października 2023 r.