Rozdział 2 - Pomieszczenia higienicznosanitarne. - Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1980.17.62

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1995 r.

Rozdział  2

Pomieszczenia higienicznosanitarne.

§  137.

1. Pomieszczeniami higienicznosanitarnymi są łaźnie oraz pomieszczenia przeznaczone na natryski, łazienki, ustępy, umywalnie, szatnie, przebieralnie, palarnie, pomieszczenia higieny osobistej kobiet, jak też pomieszczenia służące do odkażania i czyszczenia odzieży oraz do ogrzewania się pracowników i spożywania posiłków podczas przerw w pracy.

2. Rodzaj i wielkość pomieszczeń higienicznosanitarnych w budynkach zakładów pracy oraz wymagania dla tych pomieszczeń określają przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia.

3. Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny być ogrzewane i wyposażone w wentylację, zgodnie z przepisami i normami.

§  138.

1. W budynkach mieszkalnych wielorodzinnych każde mieszkanie powinno mieć łazienkę z wanną lub urządzeniem natryskowym oraz umywalkę.

2. Powierzchnia łazienki powinna zapewniać prawidłowe jej wyposażenie i użytkowanie. Należy uwzględniać w łazience miejsce na pralkę oraz podłączenie jej do wodociągu, kanalizacji i sieci elektrycznej.

3. W budynkach zbiorowego zamieszkania dopuszczalne jest projektowanie natrysków do wspólnego użytku mieszkańców.

§  139.

1. Kubatura pomieszczenia łazienki lub wydzielonej kabiny natryskowej powinna wynosić co najmniej:

1) 6,5 m³ przy doprowadzeniu centralnej ciepłej wody lub elektrycznym urządzeniu do ogrzewania wody albo gdy urządzenie do ogrzewania wody znajduje się poza pomieszczeniem,

2) 8 m³ przy innym rodzaju urządzeń do ogrzewania wody, instalowanych w pomieszczeniu.

2. Dopuszcza się połączenie przestrzeni powietrznej łazienki lub wydzielonej kabiny natryskowej z przestrzenią powietrzną sąsiednich pomieszczeń komunikacyjnych lub higienicznosanitarnych, z wyjątkiem pomieszczeń do spożywania posiłków, palarni i pomieszczeń do ogrzewania się pracowników, przez wykonanie otworów u dołu i góry przegród pionowych o wielkości niezbędnej do zapewnienia swobodnego przepływu powietrza.

3. Kabina natryskowa, stanowiąca wydzieloną część pomieszczenia higienicznosanitarnego, powinna mieć wymiary w świetle nie mniejsze niż 0,9 x 1,1 m.

4. Urządzenia natryskowe w kabinie natryskowej powinny umożliwiać zmianę wysokości zawieszenia i kierunku strumienia wody z natrysku; nie dotyczy to zbiorczych urządzeń natryskowych.

5. W sąsiedztwie kabiny natryskowej powinna znajdować się kabina z miską ustępową.

§  140.

1. Dolna część ścian łazienek i kabiny natryskowej powinna być pokryta do wysokości co najmniej 2 m łatwo zmywalnymi materiałami nienasiąkliwymi, gładkimi i odpornymi na działanie wilgoci.

2. Podłoga łazienki i kabiny natryskowej powinna być łatwo zmywalna i nienasiąkliwa; należy też zapewnić odpływ wody z kabiny natryskowej.

3. Drzwi łazienki i kabiny natryskowej powinny otwierać się na zewnątrz i mieć w dolnej części otwory do dopływu powietrza o ogólnym przekroju nie mniejszym niż 0,02 m². Przepis ten nie dotyczy łazienek mających dostęp z dwóch stron przez dwoje drzwi; w tym wypadku jedne z nich mogą otwierać się do wnętrza i nie muszą być zaopatrzone w dolnej części w otwory dopływu powietrza.

§ 141. W budynkach zbiorowego zamieszkania i budynkach użyteczności publicznej, w których natryski, umywalnie i inne pomieszczenia higienicznosanitarne są przeznaczone do wspólnego użytku, pomieszczenia przewidziane na natryski i umywalnie powinny odpowiadać faktycznym potrzebom użytkowym i mogą być łączone w zespoły z innymi pomieszczeniami higienicznosanitarnymi, z wyjątkiem pomieszczeń do spożywania posiłków, palarni i pomieszczeń do ogrzewania się pracowników. Pomieszczenia te powinny spełniać wymagania określone w § 139 i 140 oraz odpowiadać wymaganiom obrony cywilnej, których potrzebę i zakres należy uzgodnić z terenowym organem administracji państwowej stopnnia wojewódzkiego.

§  142.

1. W budynkach mieszkalnych wielorodzinnych oraz w domach jednorodzinnych każde mieszkanie powinno mieć ustęp dostępny z przedpokoju.

2. W mieszkaniach przeznaczonych dla nie więcej niż 3 osób miska ustępowa może znajdować się w łazience; w mieszkaniach przeznaczonych dla więcej niż 3 osób ustęp należy projektować jako wydzielony.

§  143.

1. W budynkach użyteczności publicznej, w których są przewidziane ustępy ogólnodostępne, zwane dalej "ustępami wspólnego użytku", liczba ustępów powinna być dostosowana do faktycznych potrzeb, z uwzględnieniem wymagań wynikających z przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. W budynkach zamieszkania zbiorowego dopuszcza się stosowanie ustępów do wspólnego użytku mieszkańców, dostępnych z dróg komunikacji ogólnej. Liczba ustępów powinna być zgodna z przepisami, a w razie ich braku - ustalana w zależności od potrzeb.

§ 144. W budynkach niemieszkalnych przeznaczonych na pobyt ludzi ustępy powinny znajdować się na każdej kondygnacji. Jeżeli jednak liczba osób przewidzianych w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi na danej kondygnacji jest mniejsza od 10, można zaniechać projektowania ustępu na tej kondygnacji, pod warunkiem zapewnienia łatwego dostępu i korzystania z ustępu położonego o jedną kondygnację wyżej lub niżej.

§  145.

1. W zakładach pracy ustępy powinny być przewidziane w każdym budynku, w którym przebywają ludzie, niezależnie od liczby zatrudnionych.

2. Jeżeli przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowią inaczej, należy przewidywać co najmniej 1 miskę ustępową i 1 pisuar dla 35 zatrudnionych mężczyzn oraz co najmniej 1 miskę ustępową dla 25 zatrudnionych kobiet.

3. Dopuszcza się za zgodą terenowego organu administracji państwowej, właściwego w sprawach pozwoleń na budowę, udzieloną w porozumieniu z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odstępstwo od przepisu ust. 1, jeżeli procesy technologiczne i charakter pracy nie wymagają stałego pobytu ludzi w budynku, pod warunkiem, że odległość od stanowiska pracy do najbliższego ustępu nie będzie większa niż 75 m.

§  146.

1. Ustęp powinien być oddzielony szczelnymi ścianami od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi; nie dotyczy to ustępów w aresztach i w zakładach karnych.

2. Wymiary kabiny ustępowej w świetle wykończonych ścian powinny wynosić co najmniej 1,2 m długości i 0,8 m szerokości; nie dotyczy to kabin w ustępach publicznych.

3. Drzwi ustępu i kabiny ustępowej w ustępie powinny otwierać się na zewnątrz.

4. Wewnątrz budynków przeznaczonych na pobyt ludzi mogą być przewidywane wyłącznie ustępy spłukiwane.

5. Okna ustępu publicznego wbudowanego w inny obiekt nie powinny być skierowane na ścianę okienną lub wejściową sąsiednich budynków i pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi. W razie niemożliwości spełnienia tego warunku odległość okien ustępu od okien i wejść do sąsiednich budynków nie może być mniejsza niż 15 m, a od wejść do klatek schodowych lub od wejść do innych lokali i od otworów okiennych, znajdujących się w tym samym budynku - nie może być mniejsza niż 10 m.

§  147.

1. Ustępy wspólnego użytku w budynkach zamieszkania zbiorowego i w zakładach pracy powinny być dostępne z dróg komunikacji wewnętrznej w budynkach. W ustępach tych należy przewidzieć:

1) przedsionek izolacyjny, oddzielny dla kobiet i dla mężczyzn, oddzielający pełnymi ścianami ustęp od drogi komunikacji wewnętrznej.

2) umywalki w liczbie 1 umywalka na 5 misek ustępowych lub pisuarów, lecz co najmniej 1; umywalki mogą być umieszczone w przedsionku izolacyjnym,

3) miski ustępowe w oddzielnych kabinach ze ściankami o wysokości co najmniej 2 m, z wolną przestrzenią nad podłogą w tych ściankach nie mniejszą niż 0,15 m; wysokość 2 m nie dotyczy aresztów i zakładów karnych,

4) pokrycie ścian pomieszczeń ustępowych i kabin, o których mowa w pkt 3, do wysokości co najmniej 2 m od podłogi materiałami łatwo zmywalnymi, odpornymi na działanie wilgoci, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie środków dezynfekujących,

5) podłogi łatwo zmywalne, nie przepuszczające wilgoci, nienasiąkliwe i odporne na działanie środków dezynfekujących,

6) przegrody dzielące ustęp damski od męskiego, wykonane jako ściany pełne na całej wysokości pomieszczenia,

7) wpusty kanalizacyjne i zawory czerpalne ze złączką do węża,

8) instalacje lub urządzenia do ogrzewania pomieszczeń.

2. Ustępy przy salach zajęć w przedszkolach oraz w uzasadnionych wypadkach również przy pokojach dla chorych w szpitalach mogą być bez przedsionków izolacyjnych. Przedsionków tych można także nie stosować w ustępach urządzanych w łazienkach i pomieszczeniach natrysków zbiorowych.

3. Ustępy w budynkach przeznaczonych dla dzieci i młodzieży oraz w budynkach służby zdrowia i opieki społecznej należy sytuować przy ścianach zewnętrznych budynku.

4. Ustępy wspólnego użytku, sytuowane przy ścianach zewnętrznych budynku, powinny mieć okna zapewniające oświetlenie światłem naturalnym oraz możliwość wietrzenia pomieszczeń. Oświetlenie światłem naturalnym nie jest wymagane w odniesieniu do ustępu o 1 misce ustępowej.

5. Ustępy, o których mowa w ust. 1, usytuowane w wewnętrznej części budynku bądź w podziemiu, poza oświetleniem sztucznym oraz stale działającą wentylacją naturalną, należy wyposażyć w wentylację mechaniczną, zapewniającą wymaganą wymianę powietrza.

§  148.

1. Ustępy publiczne można budować jako obiekty wolno stojące lub wbudowane w obiekty o innym przeznaczeniu. Ustępy te mogą być naziemne, częściowo zagłębione lub podziemne.

2. Ustępy publiczne sytuowane na terenach wyposażonych w sieć wodociągową i kanalizacyjną powinny być skanalizowane. Ustępy sytuowane na innych terenach powinny być skanalizowane w miarę istniejących możliwości.

3. Ustęp publiczny powinien być podzielony na zespoły pomieszceń ustępowych dla kobiet i mężczyzn, z odrębnymi wejściami i przedsionkami izolacyjnymi. W zespołach tych powinna być wydzielona część ustępowa i część toaletowa. W części toaletowej należy zapewnić możliwość umycia rąk i twarzy, powieszenia ubrania wierzchniego, odstawienia bagaży, odkurzenia ubrania, oczyszczenia obuwia, a w męskim zespole pomieszczeń - również ogolenia.

4. W ustępie publicznym nie skanalizowanym oraz ustępie skanalizowanym, obejmującym do 4 kabin ustępowych łącznie w zespołach dla kobiet i mężczyzn, dopuszcza się łączenie części ustępowej z częścią toaletową.

5. Przy połączeniu w ustępie publicznym części ustępowej z częścią toaletową należy zapewnić szerokość przejść między:

1) umywalkami i kabinami ustępowymi - co najmniej 2 m,

2) umywalkami i ścianą z pisuarami - co najmniej 2 m,

3) umywalkami i ścianą przeciwległą - co najmniej 1,3 m.

6. W ustępie publicznym o liczbie kabin większej niż 4 należy przewidzieć:

1) w zespole pomieszczeń ustępowych dla kobiet - wydzieloną kabinę ustępową dla dzieci, wyposażoną w niższą muszlę ustępową,

2) w zespole pomieszczeń ustępowych dla mężczyzn - niżej zawieszony pisuar.

7. Ustęp publiczny nie może obejmować mniej niż jedną kabinę ustępową dla kobiet i jedną dla mężczyzn oraz pisuar.

8. W ustępie publicznym należy przewidzieć pomieszczenie dla obsługi stałej lub pomieszczenie gospodarcze dla obsługi dochodzącej okresowo. Powierzchnia tych pomieszczeń powinna umożliwiać zainstalowanie zlewu oraz szafek do przechowywania środków służących do utrzymania czystości oraz odzieży roboczej i własnej obsługi ustępu, a podłoga w pomieszczeniach powinna umożliwiać łatwe utrzymanie czystości.

9. W części toaletowej ustępu publicznego oraz w pomieszczeniu obsługi stałej lub pomieszczeniu gospodarczym należy zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę powietrza na godzinę.

§  149.

1. W ustępie publicznym:

1) minimalna wysokość powinna wynosić 2,5 m,

2) wymiary kabin ustępowych powinny wynosić co najmniej 1,3 m długości i 1 m szerokości,

3) drzwi kabin ustępowych powinny mieć szerokość 0,7 m, a inne drzwi wewnętrzne ustępu - 0,8 m,

4) w kabinach ustępowych należy przewidzieć możliwość zawieszenia odzieży wierzchniej,

5) szerokość przejść w części ustępowej powinna wynosić:

- przy jednostronnym rozmieszczeniu kabin - 1,3 m,

- przy dwustronnym rozmieszczeniu kabin - 2 m,

- pomiędzy kabinami a ścianą z pisuarami - 2 m,

6) będącym obiektem wolno stojącym naziemnym i częściowo zagłębionym okna powinny umożliwiać oświetlenie światłem naturalnym; obowiązuje to także w ustępie wbudowanym, który w związku z tym powinien być sytuowany przy ścianach zewnętrznych budynków i mieć możliwość wietrzenia pomieszczeń,

7) podziemnym i częściowo zagłębionym przed wejściem należy stosować wpusty kanalizacyjne.

2. Ustęp publiczny powinien spełniać także wymagania określone w § 147 ust. 1 pkt 3-8.

3. W części toaletowej skanalizowanego ustępu publicznego należy przewidzieć:

1) w ustępie obejmującym do 6 kabin w częściach ustępowych dla kobiet i mężczyzn i ze stałą obsługą - 1 umywalkę na 3 kabiny ustępowe,

2) w ustępach obejmujących powyżej 6 kabin w częściach ustępowych dla kobiet i mężczyzn i ze stałą obsługą - 1 umywalkę na 2 kabiny ustępowe,

3) w ustępie o części ustępowej połączonej z częścią toaletową - co najmniej po jednej umywalce w części dla kobiet i w części dla mężczyzn,

4) w ustępie sezonowym - 1 umywalkę na 2 kabiny, lecz zawsze co najmniej po jednej umywalce w części dla kobiet i w części dla mężczyzn.

4. Wejście do ustępu publicznego wbudowanego w inny obiekt nie może prowadzić bezpośrednio z klatki schodowej, pomieszczenia przeznaczonego na pobyt ludzi ani też z drogi komunikacji ogólnej w obiekcie. Wejście to nie powinno znajdować się w odległości mniejszej niż 10 m od wejścia do klatki schodowej lub do innych lokali oraz od otworów okiennych znajdujących się w tym samym obiekcie. Wejście do ustępu publicznego nie powinno być skierowane na ścianę okienną lub wejściową sąsiednich budynków. W razie niemożliwości spełnienia tego warunku odległość wejścia do ustępu od okien sąsiednich budynków i wejść do tych budynków nie może być mniejsza niż 15 m.

5. W skanalizowanym ustępie publicznym należy stosować miski ustępowe siedzeniowe, a w zespole pomieszczeń ustępowych dla mężczyzn także pisuary zawieszone na wysokości 0,7 m od podłogi. W ustępie obejmującym łącznie do 4 kabin ustępowych zamiast misek ustępowych siedzeniowych mogą być stosowane tzw. miski tureckie, osadzone na wysokości 0,15 m nad podłogą, z równoczesnym wyposażeniem kabiny w uchwyty na ścianach.

6. W ustępie publicznym skanalizowanym należy stosować instalację wody ciepłej i zimnej oraz zapewnić odprowadzanie ścieków, a także ogrzewanie z uwzględnieniem przepisów § 87 ust. 1, § 89 i § 91. W ustępie podziemnym i częściowo zagłębionym nie jest dopuszczalne stosowanie ogrzewania gazowego. Skanalizowany ustęp publiczny użytkowany sezonowo może być nie ogrzewany pod warunkiem odpowiedniego zabezpieczenia przed zamarzaniem.

7. Ustęp publiczny nie skanalizowany powinien odpowiadać warunkom określonym w ust. 1 oraz w § 80 ust. 1 i § 147 ust. 1 pkt 3-6, a ponadto:

1) należy stosować w nim wyłącznie tzw. miski tureckie, z równoczesnym zainstalowaniem uchwytów na ścianach kabiny,

2) należy przewidzieć:

a) umywalkę na 6 kabin, lecz nie mniej niż jedną,

b) zbiornik z wodą umieszczony nad umywalką, zapewniający grawitacyjny spływ wody do umywalki,

c) zbiornik zapewniający odprowadzenie zużytej wody z umywalki.

8. Ustęp publiczny wolno stojący oraz wejście do ustępu publicznego wbudowanego w obiekt o innym przeznaczeniu powinny być trwale oznakowane w sposób widoczny w ciągu całej doby, z zachowaniem wymagań zawartych w § 271-274.