Dział 5 - WARUNKI, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ POMIESZCZENIA. - Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1980.17.62

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1995 r.

DZIAŁ  5

WARUNKI, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ POMIESZCZENIA.

Rozdział  1

Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi.

§ 119. Pomieszczeniu przeznaczonemu na pobyt ludzi należy zapewnić:

1) oświetlenie naturalne i sztuczne,

2) urządzenia utrzymujące właściwą temperaturę wewnętrzną w okresie ogrzewczym,

3) odpowiednią wymianę powietrza,

4) zabezpieczenie przed wilgocią,

5) zabezpieczenie przed nadmiernymi stratami i zyskami ciepła, szkodliwymi przewiewami itp.,

6) zabezpieczenie przed uciążliwymi dźwiękami i drganiami,

7) zabezpieczenie przed szkodliwymi wyziewami, gazami, pyłami i promieniowaniem,

8) prawidłową ewakuację,

9) właściwą odporność ogniową elementów.

§  120.

1. Dopuszcza się oświetlenie wyłącznie sztuczne w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi:

1) jeżeli oświetlenie naturalne jest wykluczone lub niewskazane ze względów technologicznych,

2) jeżeli zastosowanie tego oświetlenia jest uzasadnione względami użytkowymi - po uzyskaniu zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydanej w porozumieniu z inspektorem pracy zarządu głównego branżowego związku zawodowego,

3) w budynkach mieszkalnych - w zwentylowanych wnękach kuchennych, nie mających bezpośredniego światła naturalnego.

2. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, w których zastosowano wyłącznie oświetlenie sztuczne, powinno być wyposażone w urządzenia zapewniające:

1) oświetlenie o natężeniu wyższym niż przewidziane dla analogicznych pomieszczeń oświetlonych światłem naturalnym oraz wymagane oświetlenie zapasowe,

2) utrzymanie odpowiedniego mikroklimatu z zachowaniem wymaganej czystości powietrza.

§  121.

1. Oświetlenie pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinno odpowiadać potrzebom użytkowym i powinno być rozwiązane w sposób nie stwarzający na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia niebezpieczeństwa zagrożenia dla ludzi i dla ich zdrowia oraz w sposób nie zakłócający i nie utrudniający pracy i ruchu wewnątrz pomieszczenia i w jego bezpośrednim sąsiedztwie.

2. Elementy konstrukcji ogólnej, stanowiące dojścia do pomieszczeń zbiorowego użytku, powinny być oświetlone w sposób uwzględniający potrzeby i bezpieczeństwo użytkowników, zgodnie z przepisami dotyczącymi warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać instalacje elektroenergetyczne i oświetleniowe.

§  122.

1. Temperatury wewnętrzne ogrzewanych pomieszczeń, mierzone zgodnie z normą przy najniższej temperaturze zewnętrznej, nie powinny być niższe od określonych w normach.

2. W pomieszczeniach nie wymagających ogrzewania powinny być instalowane urządzenia do ogrzewania wyłącznie w obudowanych stanowiskach pracy.

3. Przy stosowaniu podłóg układanych bezpośrednio na gruncie należy przyjmować maksymalne wartości współczynnika przyswajania ciepła i oporu przewodzenia w miejscach stałych stanowisk pracy, z wyłączeniem części podłogi, pod którą biegną kanały centralnego ogrzewania.

4. Ściany i stropy w pomieszczeniach powinny mieć określoną w normie wartość współczynnika przenikania ciepła "k" dla przegród budowlanych, z tym że średnia ważona wartość współczynnika każdej ściany łącznie z oknami nie powinna być większa od określonej w normie.

§  123.

1. W pomieszczeniach ogrzewanych, przeznaczonych na pobyt ludzi, oraz w innych pomieszczeniach, w których wilgotność względna powietrza przekracza 55%, a także gdy różnica temperatur między temperaturą obliczeniową, określoną dla warunków zimowych, a temperaturą pomieszczenia przekracza 32^oC, należy stosować okna podwójnie szklone. Nie dotyczy to pomieszczeń magazynowych oraz budynków produkcyjnych, w których ze względu na wydzielanie się ciepła z urządzeń technologicznych ogrzewanie pomieszczeń uruchamia się sporadycznie.

2. W budynkach mieszczących żłobki i przedszkola w pomieszczeniach przeznaczonych do zabaw i wypoczynku oraz w budynkach szpitalnych w pomieszczeniach przeznaczonych dla chorych okna powinny być szklone potrójnie.

3. W pomieszczeniach o temperaturze wewnętrznej wyższej niż 16^oC i wilgotności względnej powietrza wyższej od 55% należy stosować rynienki zbiorcze pod oknami i świetlikami, zaopatrzone w zbiorniczki do gromadzenia skroplin.

§  124.

1. W budynkach należy stosować przedsionki wejściowe z samoczynnie zamykanymi drzwiami, kurtyny powietrzne lub inne urządzenia chroniące przed gwałtownym dopływem chłodnego powietrza.

2. Przy drzwiach wejściowych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, bezpośrednio dostępnych z zewnątrz, należy stosować odpowiednie urządzenia zabezpieczające przed gwałtownym dopływem chłodnego powietrza, nie utrudniające wchodzenia i wychodzenia. Nie dotyczy to wyjść awaryjnych.

§ 125. Drzwi z tafli szklanych do budynków i pomieszczeń powinny być wykonane ze szkła hartowanego i oznakowane w sposób widoczny.

§  126.

1. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi powinny mieć zapewnioną odpowiednią wymianę powietrza przez zastosowanie wentylacji naturalnej lub mechanicznej albo łącznie jednej i drugiej.

2. Wielkość wymiany powietrza powinna być zgodna z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy oraz normami.

3. Przy okresowym działaniu wentylacji mechanicznej, należy zapewnić na okres przerwy wentylację naturalną lub mechaniczną wywiewną na co najmniej półkrotną wymianę powietrza w ciągu godziny, przyjmując wysokość pomieszczeń do 4 m przy obliczaniu kubatury wentylowanej. Nie jest wymagana wentylacja naturalna, jeżeli pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi są wyposażone w urządzenia klimatyzacyjne.

§ 127. W pomieszczeniach zagrożonych wydzielaniem się lub przenikaniem z zewnątrz substancji trujących w ilości szkodliwej dla zdrowia lub substancji palnej mogącej stworzyć zagrożenie wybuchem należy stosować awaryjną wentylację wyciągową, odpowiadającą wymaganiom bezpieczeństwa ludzi i mienia. Wentylacja ta powinna zapewnić wymianę powietrza dostosowaną do potrzeb, co najmniej 10-krotną w ciągu godziny.

§  128.

1. W pomieszczeniach, w których ze względu na charakter ich użytkowania zachodzi potrzeba uniezależnienia stanu powietrza wewnętrznego od zmian stanu powietrza zewnętrznego, powinny być stosowane urządzenia klimatyzacyjne. Zakres klimatyzacji powinien być dostosowany do niezbędnych potrzeb.

2. Stosowana w pomieszczeniach wymiana powietrza nie powinna stwarzać uciążliwych warunków dla użytkowników.

§  129.

1. W pomieszczeniach piwnicznych, służących celom obrony cywilnej, instalacje przebiegające przez te pomieszczenia lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie powinny być tak rozwiązane, aby można je było w razie potrzeby odłączyć od sieci.

2. Terenowe organy administracji państwowej stopnia wojewódzkiego mogą wprowadzić obowiązek wykonywania piwnic w budynkach wznoszonych na określonych przez nich terenach w sposób odpowiadający potrzebom obrony cywilnej i zapewnienia pomieszczeniom piwnicznym wymaganych warunków.

§  130.

1. Skrzydła okien rozwierane, uchylno-rozwierane i górne wywietrzniki okienne oraz świetliki wykorzystywane do wietrzenia pomieszczeń powinny być zaopatrzone w urządzenia pozwalające na łatwe ich otwieranie z poziomu podłogi lub pomostu oraz na ustawienie części otwieranych w pożądanym położeniu, umożliwiającym uzyskiwanie regulowanej wymiany powietrza w pomieszczeniu, z zapewnieniem bezpiecznego użytkowania, czyszczenia okien i ich naprawy.

2. Nawietrzniki stosowane do dopływu powietrza zewnętrznego do pomieszczeń powinny być wykonane w sposób nie powodujący obniżenia normalnej temperatury pomieszczenia w strefie przebywania ludzi.

§ 131. W pomieszczeniach z paleniskami na opał stały, płynny lub z urządzeniami gazowymi, mającymi grawitacyjne odprowadzenie spalin, stosowanie mechanicznej wentylacji wyciągowej jest zabronione. Przepisu tego nie stosuje się do wentylacji nawiewno-wywiewnej, zblokowanej.

§  132.

1. Urządzenia wentylacyjne i klimatyzacyjne, doprowadzające świeże powietrze i odprowadzające powietrze zanieczyszczone, powinny zapewniać zachowanie wymagań dotyczących dopuszczalnych stężeń szkodliwych dla zdrowia pyłów, par i gazów.

2. Przy urządzeniach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych czerpnię świeżego powietrza i wyrzutnię powietrza zanieczyszczonego należy sytuować tak, aby odległość między nimi nie była mniejsza niż 10 m. Wyrzutnia winna być usytuowana na poziomie lub powyżej poziomu czerpni świeżego powietrza.

3. W instalacjach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych - w wypadkach technicznie i ekonomicznie uzasadnionych - należy wykorzystywać ciepło zawarte w powietrzu usuwanym do podgrzewania powietrza świeżego, jeżeli przepisy nie stanowią inaczej.

§  133.

1. Urządzenia w budynkach, w których powstają substancje zanieczyszczające, zagrażające zdrowiu ludzkiemu, powinny być szczelne oraz wyposażone w miejscowe odciągi wentylacji mechanicznej.

2. Jeżeli ilości wydalanych substancji zanieczyszczających mogłyby spowodować przekroczenie dopuszczalnych stężeń tych substancji w powietrzu atmosferycznym, należy zastosować urządzenia chroniące powietrze przed zanieczyszczaniem.

§ 134. W mieszkaniach, w których znajdują się nie zamykane drzwiami wnęki kuchenne, dostępne bezpośrednio z pokoju, stosowanie gazu do celów gospodarstwa domowego jest zabronione.

§  135.

1. Poziom podłogi pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego, budynkach przeznaczonych dla dzieci i młodzieży oraz w budynkach służby zdrowia i opieki społecznej powinien znajdować się co najmniej 0,3 m nad powierzchnią przyległego terenu.

2. W pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi w innych budynkach aniżeli wymienione w ust. 1 dopuszcza się niższy poziom podłogi, pod warunkiem zapewnienia:

1) oświetlenia naturalnego,

2) skutecznej izolacji przeciwwilgociowej,

3) utrzymania odpowiedniego mikroklimatu z zachowaniem czystości powietrza wymaganej przez przepisy,

4) prawidłowego oświetlenia stucznego,

5) prawidłowej ewakuacji

oraz uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

§  136.

1. Minimalne warunki użytkowe, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia na pobyt ludzi, określa poniższa tabela:

Parametry pomieszczeń	Pomieszczenie przeznaczone na stały pobyt ludzi			Pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi
	mieszkania w budynkach jedno- i wielorodzinnych oraz w budynkach związanych z gospodarstwami rolnymi, jak też pokoje sypialne 1-4 osobowe w budynkach zbiorowego zamieszkania	pomieszczenia do pracy i innych celów, w których nie występują czynniki uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia	pomieszczenia do pracy i innych pracy i innych celów, w których występują czynniki uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia
Wysokość pomieszczeń w świetle*)	2,5 m**)	3 m	3,3 m	2,5 m
Graniczna wielkość powierzchni okien w świetle ościeżnic w stosunki do powierzchni podłogi***)	min. 1:8 maks. 1:5	min. 1:8****) maks. 1:5	min. 1:8****) maks. 1:5	min. 1:12 maks. 1:8
Udział procentowy części otwieranej okna	100%	50%	50%*****)	30%
Minimalna powierzchnia pomieszczenia dla jednej osoby	8 m^2	6 m^2	6 m^2	-

*) Przy stropie pochyłym decydująca jest średnia wysokość pomieszczenia, przy czym w najniższym miejscu wysokości nie może być mniejsza niż 2 m; nie dotyczy to budynków lub pomieszczeń, o których mowa w ust. 5 i 6.

**) W budynkach mieszkalnych wysokość przejść pod pawlaczami może wynosić 2,05 m.

***) Przepis nie dotyczy pomieszczeń, o których nie jest wymagane oświetlenie dzienne.

****) Stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi może być w razie potrzeby określony na podstawie szczegółowej analizy techniczno-ekonomicznej, uwzględniającej charakter pomieszczenia (np. kreślarnia, laboratorium naukowe, sale do nauki, sale dla chorych), jego wysokość, głębokość, położenie w stosunku do stron światła itp. oraz ustalenia określone w przepisach i normach.

*****) Przy zastosowaniu wentylacji mechanicznej powierzchnia otwieranej części okna może być zmniejszona do 30%.

2. Powierzchnia pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być dostosowana do ich funkcji i zapewniać prawidłowe warunki użytkowania.

3. Jeżeli funkcja pomieszczenia przeznaczonego na pobyt ludzi nie odpowiada funkcji podstawowej pomieszczeń na danej kondygnacji, dopuszcza się odstępstwa od wysokości w świetle pomieszczeń określonych w ust. 1, pod warunkiem utrzymania wynikającej z przepisów kubatury pomieszczenia przez odpowiednie powiększenie jego powierzchni.

4. Odstępstwa określone w ust. 3 nie mogą być stosowane w pomieszczeniach, w których obciążenie cieplne przekracza 23 W/m³ (20 kcal/m³/h).

5. Dopuszcza się wysokość 2,5 m w dyżurkach, portierniach, wartowniach, kantorach i podobnych pomieszczeniach biurowych, przeznaczonych dla nie więcej niż trzech osób, pod warunkiem utrzymania wynikającej z przepisów kubatury pomieszczenia przez odpowiednie zwiększenie jego powierzchni.

6. Dopuszcza się wysokość pomieszczeń 2,2 m w świetle w domach letniskowych.

7. W budynkach mieszkalnych i w domach letniskowych dopuszcza się przy stropie łamanym lub pochyłym obniżenie wysokości pomieszczeń poniżej 2,2 m w świetle na powierzchni nie przekraczającej 1/3 powierzchni podłogi.

Rozdział  2

Pomieszczenia higienicznosanitarne.

§  137.

1. Pomieszczeniami higienicznosanitarnymi są łaźnie oraz pomieszczenia przeznaczone na natryski, łazienki, ustępy, umywalnie, szatnie, przebieralnie, palarnie, pomieszczenia higieny osobistej kobiet, jak też pomieszczenia służące do odkażania i czyszczenia odzieży oraz do ogrzewania się pracowników i spożywania posiłków podczas przerw w pracy.

2. Rodzaj i wielkość pomieszczeń higienicznosanitarnych w budynkach zakładów pracy oraz wymagania dla tych pomieszczeń określają przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia.

3. Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny być ogrzewane i wyposażone w wentylację, zgodnie z przepisami i normami.

§  138.

1. W budynkach mieszkalnych wielorodzinnych każde mieszkanie powinno mieć łazienkę z wanną lub urządzeniem natryskowym oraz umywalkę.

2. Powierzchnia łazienki powinna zapewniać prawidłowe jej wyposażenie i użytkowanie. Należy uwzględniać w łazience miejsce na pralkę oraz podłączenie jej do wodociągu, kanalizacji i sieci elektrycznej.

3. W budynkach zbiorowego zamieszkania dopuszczalne jest projektowanie natrysków do wspólnego użytku mieszkańców.

§  139.

1. Kubatura pomieszczenia łazienki lub wydzielonej kabiny natryskowej powinna wynosić co najmniej:

1) 6,5 m³ przy doprowadzeniu centralnej ciepłej wody lub elektrycznym urządzeniu do ogrzewania wody albo gdy urządzenie do ogrzewania wody znajduje się poza pomieszczeniem,

2) 8 m³ przy innym rodzaju urządzeń do ogrzewania wody, instalowanych w pomieszczeniu.

2. Dopuszcza się połączenie przestrzeni powietrznej łazienki lub wydzielonej kabiny natryskowej z przestrzenią powietrzną sąsiednich pomieszczeń komunikacyjnych lub higienicznosanitarnych, z wyjątkiem pomieszczeń do spożywania posiłków, palarni i pomieszczeń do ogrzewania się pracowników, przez wykonanie otworów u dołu i góry przegród pionowych o wielkości niezbędnej do zapewnienia swobodnego przepływu powietrza.

3. Kabina natryskowa, stanowiąca wydzieloną część pomieszczenia higienicznosanitarnego, powinna mieć wymiary w świetle nie mniejsze niż 0,9 x 1,1 m.

4. Urządzenia natryskowe w kabinie natryskowej powinny umożliwiać zmianę wysokości zawieszenia i kierunku strumienia wody z natrysku; nie dotyczy to zbiorczych urządzeń natryskowych.

5. W sąsiedztwie kabiny natryskowej powinna znajdować się kabina z miską ustępową.

§  140.

1. Dolna część ścian łazienek i kabiny natryskowej powinna być pokryta do wysokości co najmniej 2 m łatwo zmywalnymi materiałami nienasiąkliwymi, gładkimi i odpornymi na działanie wilgoci.

2. Podłoga łazienki i kabiny natryskowej powinna być łatwo zmywalna i nienasiąkliwa; należy też zapewnić odpływ wody z kabiny natryskowej.

3. Drzwi łazienki i kabiny natryskowej powinny otwierać się na zewnątrz i mieć w dolnej części otwory do dopływu powietrza o ogólnym przekroju nie mniejszym niż 0,02 m². Przepis ten nie dotyczy łazienek mających dostęp z dwóch stron przez dwoje drzwi; w tym wypadku jedne z nich mogą otwierać się do wnętrza i nie muszą być zaopatrzone w dolnej części w otwory dopływu powietrza.

§ 141. W budynkach zbiorowego zamieszkania i budynkach użyteczności publicznej, w których natryski, umywalnie i inne pomieszczenia higienicznosanitarne są przeznaczone do wspólnego użytku, pomieszczenia przewidziane na natryski i umywalnie powinny odpowiadać faktycznym potrzebom użytkowym i mogą być łączone w zespoły z innymi pomieszczeniami higienicznosanitarnymi, z wyjątkiem pomieszczeń do spożywania posiłków, palarni i pomieszczeń do ogrzewania się pracowników. Pomieszczenia te powinny spełniać wymagania określone w § 139 i 140 oraz odpowiadać wymaganiom obrony cywilnej, których potrzebę i zakres należy uzgodnić z terenowym organem administracji państwowej stopnnia wojewódzkiego.

§  142.

1. W budynkach mieszkalnych wielorodzinnych oraz w domach jednorodzinnych każde mieszkanie powinno mieć ustęp dostępny z przedpokoju.

2. W mieszkaniach przeznaczonych dla nie więcej niż 3 osób miska ustępowa może znajdować się w łazience; w mieszkaniach przeznaczonych dla więcej niż 3 osób ustęp należy projektować jako wydzielony.

§  143.

1. W budynkach użyteczności publicznej, w których są przewidziane ustępy ogólnodostępne, zwane dalej "ustępami wspólnego użytku", liczba ustępów powinna być dostosowana do faktycznych potrzeb, z uwzględnieniem wymagań wynikających z przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. W budynkach zamieszkania zbiorowego dopuszcza się stosowanie ustępów do wspólnego użytku mieszkańców, dostępnych z dróg komunikacji ogólnej. Liczba ustępów powinna być zgodna z przepisami, a w razie ich braku - ustalana w zależności od potrzeb.

§ 144. W budynkach niemieszkalnych przeznaczonych na pobyt ludzi ustępy powinny znajdować się na każdej kondygnacji. Jeżeli jednak liczba osób przewidzianych w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi na danej kondygnacji jest mniejsza od 10, można zaniechać projektowania ustępu na tej kondygnacji, pod warunkiem zapewnienia łatwego dostępu i korzystania z ustępu położonego o jedną kondygnację wyżej lub niżej.

§  145.

1. W zakładach pracy ustępy powinny być przewidziane w każdym budynku, w którym przebywają ludzie, niezależnie od liczby zatrudnionych.

2. Jeżeli przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowią inaczej, należy przewidywać co najmniej 1 miskę ustępową i 1 pisuar dla 35 zatrudnionych mężczyzn oraz co najmniej 1 miskę ustępową dla 25 zatrudnionych kobiet.

3. Dopuszcza się za zgodą terenowego organu administracji państwowej, właściwego w sprawach pozwoleń na budowę, udzieloną w porozumieniu z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odstępstwo od przepisu ust. 1, jeżeli procesy technologiczne i charakter pracy nie wymagają stałego pobytu ludzi w budynku, pod warunkiem, że odległość od stanowiska pracy do najbliższego ustępu nie będzie większa niż 75 m.

§  146.

1. Ustęp powinien być oddzielony szczelnymi ścianami od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi; nie dotyczy to ustępów w aresztach i w zakładach karnych.

2. Wymiary kabiny ustępowej w świetle wykończonych ścian powinny wynosić co najmniej 1,2 m długości i 0,8 m szerokości; nie dotyczy to kabin w ustępach publicznych.

3. Drzwi ustępu i kabiny ustępowej w ustępie powinny otwierać się na zewnątrz.

4. Wewnątrz budynków przeznaczonych na pobyt ludzi mogą być przewidywane wyłącznie ustępy spłukiwane.

5. Okna ustępu publicznego wbudowanego w inny obiekt nie powinny być skierowane na ścianę okienną lub wejściową sąsiednich budynków i pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi. W razie niemożliwości spełnienia tego warunku odległość okien ustępu od okien i wejść do sąsiednich budynków nie może być mniejsza niż 15 m, a od wejść do klatek schodowych lub od wejść do innych lokali i od otworów okiennych, znajdujących się w tym samym budynku - nie może być mniejsza niż 10 m.

§  147.

1. Ustępy wspólnego użytku w budynkach zamieszkania zbiorowego i w zakładach pracy powinny być dostępne z dróg komunikacji wewnętrznej w budynkach. W ustępach tych należy przewidzieć:

1) przedsionek izolacyjny, oddzielny dla kobiet i dla mężczyzn, oddzielający pełnymi ścianami ustęp od drogi komunikacji wewnętrznej.

2) umywalki w liczbie 1 umywalka na 5 misek ustępowych lub pisuarów, lecz co najmniej 1; umywalki mogą być umieszczone w przedsionku izolacyjnym,

3) miski ustępowe w oddzielnych kabinach ze ściankami o wysokości co najmniej 2 m, z wolną przestrzenią nad podłogą w tych ściankach nie mniejszą niż 0,15 m; wysokość 2 m nie dotyczy aresztów i zakładów karnych,

4) pokrycie ścian pomieszczeń ustępowych i kabin, o których mowa w pkt 3, do wysokości co najmniej 2 m od podłogi materiałami łatwo zmywalnymi, odpornymi na działanie wilgoci, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie środków dezynfekujących,

5) podłogi łatwo zmywalne, nie przepuszczające wilgoci, nienasiąkliwe i odporne na działanie środków dezynfekujących,

6) przegrody dzielące ustęp damski od męskiego, wykonane jako ściany pełne na całej wysokości pomieszczenia,

7) wpusty kanalizacyjne i zawory czerpalne ze złączką do węża,

8) instalacje lub urządzenia do ogrzewania pomieszczeń.

2. Ustępy przy salach zajęć w przedszkolach oraz w uzasadnionych wypadkach również przy pokojach dla chorych w szpitalach mogą być bez przedsionków izolacyjnych. Przedsionków tych można także nie stosować w ustępach urządzanych w łazienkach i pomieszczeniach natrysków zbiorowych.

3. Ustępy w budynkach przeznaczonych dla dzieci i młodzieży oraz w budynkach służby zdrowia i opieki społecznej należy sytuować przy ścianach zewnętrznych budynku.

4. Ustępy wspólnego użytku, sytuowane przy ścianach zewnętrznych budynku, powinny mieć okna zapewniające oświetlenie światłem naturalnym oraz możliwość wietrzenia pomieszczeń. Oświetlenie światłem naturalnym nie jest wymagane w odniesieniu do ustępu o 1 misce ustępowej.

5. Ustępy, o których mowa w ust. 1, usytuowane w wewnętrznej części budynku bądź w podziemiu, poza oświetleniem sztucznym oraz stale działającą wentylacją naturalną, należy wyposażyć w wentylację mechaniczną, zapewniającą wymaganą wymianę powietrza.

§  148.

1. Ustępy publiczne można budować jako obiekty wolno stojące lub wbudowane w obiekty o innym przeznaczeniu. Ustępy te mogą być naziemne, częściowo zagłębione lub podziemne.

2. Ustępy publiczne sytuowane na terenach wyposażonych w sieć wodociągową i kanalizacyjną powinny być skanalizowane. Ustępy sytuowane na innych terenach powinny być skanalizowane w miarę istniejących możliwości.

3. Ustęp publiczny powinien być podzielony na zespoły pomieszceń ustępowych dla kobiet i mężczyzn, z odrębnymi wejściami i przedsionkami izolacyjnymi. W zespołach tych powinna być wydzielona część ustępowa i część toaletowa. W części toaletowej należy zapewnić możliwość umycia rąk i twarzy, powieszenia ubrania wierzchniego, odstawienia bagaży, odkurzenia ubrania, oczyszczenia obuwia, a w męskim zespole pomieszczeń - również ogolenia.

4. W ustępie publicznym nie skanalizowanym oraz ustępie skanalizowanym, obejmującym do 4 kabin ustępowych łącznie w zespołach dla kobiet i mężczyzn, dopuszcza się łączenie części ustępowej z częścią toaletową.

5. Przy połączeniu w ustępie publicznym części ustępowej z częścią toaletową należy zapewnić szerokość przejść między:

1) umywalkami i kabinami ustępowymi - co najmniej 2 m,

2) umywalkami i ścianą z pisuarami - co najmniej 2 m,

3) umywalkami i ścianą przeciwległą - co najmniej 1,3 m.

6. W ustępie publicznym o liczbie kabin większej niż 4 należy przewidzieć:

1) w zespole pomieszczeń ustępowych dla kobiet - wydzieloną kabinę ustępową dla dzieci, wyposażoną w niższą muszlę ustępową,

2) w zespole pomieszczeń ustępowych dla mężczyzn - niżej zawieszony pisuar.

7. Ustęp publiczny nie może obejmować mniej niż jedną kabinę ustępową dla kobiet i jedną dla mężczyzn oraz pisuar.

8. W ustępie publicznym należy przewidzieć pomieszczenie dla obsługi stałej lub pomieszczenie gospodarcze dla obsługi dochodzącej okresowo. Powierzchnia tych pomieszczeń powinna umożliwiać zainstalowanie zlewu oraz szafek do przechowywania środków służących do utrzymania czystości oraz odzieży roboczej i własnej obsługi ustępu, a podłoga w pomieszczeniach powinna umożliwiać łatwe utrzymanie czystości.

9. W części toaletowej ustępu publicznego oraz w pomieszczeniu obsługi stałej lub pomieszczeniu gospodarczym należy zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę powietrza na godzinę.

§  149.

1. W ustępie publicznym:

1) minimalna wysokość powinna wynosić 2,5 m,

2) wymiary kabin ustępowych powinny wynosić co najmniej 1,3 m długości i 1 m szerokości,

3) drzwi kabin ustępowych powinny mieć szerokość 0,7 m, a inne drzwi wewnętrzne ustępu - 0,8 m,

4) w kabinach ustępowych należy przewidzieć możliwość zawieszenia odzieży wierzchniej,

5) szerokość przejść w części ustępowej powinna wynosić:

- przy jednostronnym rozmieszczeniu kabin - 1,3 m,

- przy dwustronnym rozmieszczeniu kabin - 2 m,

- pomiędzy kabinami a ścianą z pisuarami - 2 m,

6) będącym obiektem wolno stojącym naziemnym i częściowo zagłębionym okna powinny umożliwiać oświetlenie światłem naturalnym; obowiązuje to także w ustępie wbudowanym, który w związku z tym powinien być sytuowany przy ścianach zewnętrznych budynków i mieć możliwość wietrzenia pomieszczeń,

7) podziemnym i częściowo zagłębionym przed wejściem należy stosować wpusty kanalizacyjne.

2. Ustęp publiczny powinien spełniać także wymagania określone w § 147 ust. 1 pkt 3-8.

3. W części toaletowej skanalizowanego ustępu publicznego należy przewidzieć:

1) w ustępie obejmującym do 6 kabin w częściach ustępowych dla kobiet i mężczyzn i ze stałą obsługą - 1 umywalkę na 3 kabiny ustępowe,

2) w ustępach obejmujących powyżej 6 kabin w częściach ustępowych dla kobiet i mężczyzn i ze stałą obsługą - 1 umywalkę na 2 kabiny ustępowe,

3) w ustępie o części ustępowej połączonej z częścią toaletową - co najmniej po jednej umywalce w części dla kobiet i w części dla mężczyzn,

4) w ustępie sezonowym - 1 umywalkę na 2 kabiny, lecz zawsze co najmniej po jednej umywalce w części dla kobiet i w części dla mężczyzn.

4. Wejście do ustępu publicznego wbudowanego w inny obiekt nie może prowadzić bezpośrednio z klatki schodowej, pomieszczenia przeznaczonego na pobyt ludzi ani też z drogi komunikacji ogólnej w obiekcie. Wejście to nie powinno znajdować się w odległości mniejszej niż 10 m od wejścia do klatki schodowej lub do innych lokali oraz od otworów okiennych znajdujących się w tym samym obiekcie. Wejście do ustępu publicznego nie powinno być skierowane na ścianę okienną lub wejściową sąsiednich budynków. W razie niemożliwości spełnienia tego warunku odległość wejścia do ustępu od okien sąsiednich budynków i wejść do tych budynków nie może być mniejsza niż 15 m.

5. W skanalizowanym ustępie publicznym należy stosować miski ustępowe siedzeniowe, a w zespole pomieszczeń ustępowych dla mężczyzn także pisuary zawieszone na wysokości 0,7 m od podłogi. W ustępie obejmującym łącznie do 4 kabin ustępowych zamiast misek ustępowych siedzeniowych mogą być stosowane tzw. miski tureckie, osadzone na wysokości 0,15 m nad podłogą, z równoczesnym wyposażeniem kabiny w uchwyty na ścianach.

6. W ustępie publicznym skanalizowanym należy stosować instalację wody ciepłej i zimnej oraz zapewnić odprowadzanie ścieków, a także ogrzewanie z uwzględnieniem przepisów § 87 ust. 1, § 89 i § 91. W ustępie podziemnym i częściowo zagłębionym nie jest dopuszczalne stosowanie ogrzewania gazowego. Skanalizowany ustęp publiczny użytkowany sezonowo może być nie ogrzewany pod warunkiem odpowiedniego zabezpieczenia przed zamarzaniem.

7. Ustęp publiczny nie skanalizowany powinien odpowiadać warunkom określonym w ust. 1 oraz w § 80 ust. 1 i § 147 ust. 1 pkt 3-6, a ponadto:

1) należy stosować w nim wyłącznie tzw. miski tureckie, z równoczesnym zainstalowaniem uchwytów na ścianach kabiny,

2) należy przewidzieć:

a) umywalkę na 6 kabin, lecz nie mniej niż jedną,

b) zbiornik z wodą umieszczony nad umywalką, zapewniający grawitacyjny spływ wody do umywalki,

c) zbiornik zapewniający odprowadzenie zużytej wody z umywalki.

8. Ustęp publiczny wolno stojący oraz wejście do ustępu publicznego wbudowanego w obiekt o innym przeznaczeniu powinny być trwale oznakowane w sposób widoczny w ciągu całej doby, z zachowaniem wymagań zawartych w § 271-274.

Rozdział  3

Pomieszczenia techniczno-gospodarcze.

§  150.

1. Wysokość w świetle pomieszczeń nie przeznaczonych na pobyt ludzi określa poniższa tabela:

Rodzaj pomieszczeń	Minimalna wysokość pomieszczenia w świetle w metrach
piwnice w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, pralnie domowe i suszarne bielizny, inne pomieszczenia techniczno-gospodarcze	2,2
elementy komunikacji wewnętrznej, służące do utrzymania stałego ruchu, jak korytarze piwniczne lub na poddaszu, tunele, galerie, pomosty	2,2
piwnice i pomieszczenia techniczno-gospodarcze w jednorodzinnych domach mieszkalnych	2
wnęki i nisze otwarte do większego wnętrza 2	2

2. Wysokość pomieszczeń techniczno-gospodarczych, jak kotłownie lokalne, hydrofornie, węzły cieplne, maszynownie wentylacji, powinna odpowiadać wymaganiom norm i przepisów oraz być przystosowana do wymiaru maszyn i urządzeń, potrzeb montażu oraz warunków eksploatacji zainstalowanych urządzeń.

3. Jeżeli pod stropem poziomych dróg komunikacji ogólnej znajdują się przewody instalacyjne lub inne urządzenia, wysokość przejść pod nimi powinna wynosić co najmniej 2 m w świetle, a w wypadku przejść prowadzących na poddasze - 1,9 m w świetle.

4. Wysokość tzw. przestrzeni instalacyjnych pod budynkami, przełazowych kanałów instalacyjnych oraz studzienek kontrolnych powinna wynosić co najmniej 1,9 m w świetle. Odległość pomiędzy włazami kontrolnymi w przełazowych kanałach instalacyjnych nie może przekraczać 30 m. Włazy te powinny znajdować się także na każdym załamaniu kanału.

5. Poziom posadzki piwnic powinien być wzniesiony co najmniej 0,3 m powyżej najwyższego znanego poziomu wody gruntowej, chyba że zastosowano specjalną izolację wodoszczelną.

§ 151. Pomieszczenia nie przeznaczone na pobyt ludzi powinny mieć zapewnioną wymaganą, odpowiednio do potrzeb użytkowych, wymianę powietrza.

§ 152. Pomieszczenia na kurek główny gazu, wodomierz i zawór główny wody powinny odpowiadać wymaganiom określonym odpowiednio w przepisach dotyczących warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać instalacje gazowe oraz wodociągowe.

§  153.

1. Pralnie i suszarnie domowe powinny być zaprojektowane w sposób zapewniający ich użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem oraz mieć:

1) zewnętrzne przegrody pionowe, stropy lub stropodachy zabezpieczone przed przemarzaniem i skraplaniem się pary wodnej,

2) szczelne drzwi oddzielające pralnie od suszarni i od dróg komunikacji ogólnej.

2. Pralnie i farbiarnie zawodowe oraz pralnie w zakładach pracy powinny odpowiadać wymaganiom obrony cywilnej, określonym przez terenowe organy administracji państwowej stopnia wojewódzkiego.

§ 154. Pomieszczenie na węzeł cieplny powinno być suche, zabezpieczone przed przeciekami wody i działaniem mrozu oraz mieć odpowiednią izolację akustyczną, jak również powinno odpowiadać innym wymaganiom określonym w przepisach i normach.

Rozdział  4

Pomieszczenie garaży dla samochodów.

§  155.

1. Garaże dla samochodów osobowych mogą być wykonane jako:

1) wolno stojące i podziemne, jedno- i wielopoziomowe,

2) wbudowane w budynki o różnym przeznaczeniu, z wyjątkiem budynków lecznictwa oraz budynków przeznaczonych do celów opiekuńczych i wychowawczych dla dzieci i młodzieży; w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych garaże mogą być umieszczane tylko w ich części podziemnej.

2. Do przechowywania większej liczby samochodów mogą być wykonywane parkingi wielopoziomowe bez ścian lub o ścianach niepełnych jako:

1) budynki wolno stojące,

2) budynki dobudowane do innych budynków,

3) części budynków wykorzystywanych do innych celów (np. stacje obsługi, budynki handlowo-usługowe).

3. Garaż boksowy dla 1 samochodu osobowego może być wykonany z materiałów palnych.

§  156.

1. Minimalne odległości wolno stojących garaży dla samochodów osobowych od budynków sąsiednich na terenach zabudowy jednorodzinnej, liczone od ścian garaży nie mających otworów okiennych lub drzwiowych, określa poniższa tabela:

Lp.	Wielkość garażu i rodzaj materiałów na ściany i dachy	Odległość garażu od budynków sąsiednich wykonanych z materiałów
		niepalnych	palnych
1	garaże z materiałów niepalnych oraz garaże o powierzchni 20 m^2włącznie z materiałów palnych	3 m	10 m
2	garaże z materiałów palnych o powierzchni do 60 m^2 włącznie	5 m	15 m

2. Wolno stojący garaż na terenie zabudowy jednorodzinnej, wyposażony w kanał rewizyjny, powinien być sytuowany w odległości co najmniej 10 m od okien sąsiednich budynków, licząc od wjazdu do garażu.

3. Odległość w pionie między wrotami garażu a ościeżnicami otworów okiennych pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, znajdujących się nad wbudowanym garażem, powinna wynosić co najmniej 1,1 m.

4. Odległość garażu od budynków przeznaczonych na pobyt ludzi, niezbędną do ograniczenia uciążliwości związanych z użytkowaniem garażu, określa się w trybie § 10 ust. 5.

§ 157. Wolno stojące budynki garażowe oraz pomieszczenia parkingów wielopoziomowych powinny mieć wysokość 2,2 m w świetle oraz przewiew naturalny.

§  158.

1. Pomieszczenie garażu indywidualnego lub zbiorowego do 3 stanowisk powinno mieć wentylację naturalną nawiewno-wywiewną z kanałami wywiewnymi, wyprowadzonymi nad dach budynku lub nad dach wyższego budynku, jeżeli garaż jest do niego przybudowany albo wbudowany. Otwory nawiewne powinny być umieszczone w dolnej części wrót lub ściany zewnętrznej.

2. Pomieszczenie garażowe jednoprzestrzenne powyżej 3 stanowisk powinno być wyposażone w wentylację mechaniczną.

§  159.

1. W garażu dla samochodów osobowych instalowanie przewodów gazowych, umieszczanie wszelkich otworów do czyszczenia kanałów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych oraz studzienek rewizyjnych instalacji jest zabronione.

2. W garażu ogrzewanym piecem na paliwo stałe palenisko może być dostępne tylko z zewnątrz pomieszczenia garażu.

§ 160. Kanały rewizyjne w pomieszczeniu garażu dla samochodów osobowych mogą być wykonywane wyłącznie w budynku garażowym wolno stojącym lub dobudowanym do budynku jednorodzinnego, z zapewnieniem odprowadzenia ścieków i gazów z dołu rewizyjnego.

§  161.

1. Garaż wbudowany, bez względu na wielkość powierzchni użytkowej, powinien mieć szczelne stropy i ściany, stanowiące oddzielenia między garażem a pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, oraz zapewnioną wymaganą izolację dźwiękochłonną stropów i ścian.

2. Podłoga w garażu powinna być nienasiąkliwa, trudno ścieralna, łatwo zmywalna oraz nieśliska. W garażu wielostanowiskowym podłoga powinna mieć spadki w kierunku wpustu podłogowego z osadnikami błota i separatorem tłuszczów i benzyny. W garażu z pojedynczym stanowiskiem należy przewidzieć spadek podłogi w kierunku wrót wjazdowych.

§ 162. Garaż wbudowany w domu jednorodzinnym może być bezpośrednio połączony z korytarzem lub klatką schodową drzwiami klasy 0,5 odporności ogniowej, a w innych budynkach połączenie takie jest dopuszczalne pod warunkiem wykonania pośredniego przedsionka, zamykanego drzwiami klasy 0,5 odporności ogniowej.

§ 163. Wielopoziomowy parking i garaż powinny odpowiadać niżej podanym warunkom:

1) transport pionowy samochodów może odbywać się po pochylniach o własnej sile motoru lub za pomocą dźwigu bądź innych urządzeń mechanicznych,

2) ruch samochodów na poszczególnych poziomach powinien zapewniać bezkolizyjność pojazdów,

3) ruch pieszy użytkowników powinien odbywać się obudowaną klatką schodową zamykaną drzwiami,

4) stanowiska postojowe dla samochodów mogą być wydzielone siatką lub też rozwiązane jako hale jednoprzestrzenne bez wydzielonych stanowisk,

5) stanowiska postojowe powinny mieć zapewniony bezkolizyjny wjazd i wyjazd,

6) najniżej położona kondygnacja w parkingach i garażach może być zagłębiona maksymalnie 1,5 m poniżej poziomu terenu, pod warunkiem wykonania szerokoprzestrzennego wykopu dookoła budynku dla zapewnienia wentylacji przez ażurowe ściany boczne,

7) podłogi powinny być wykonane zgodnie z przepisem § 161 ust. 2, z tym że wpusty z osadnikami powinny być umieszczone na najniższej kondygnacji budynku,

8) przewiew naturalny w parkingu i garażu ze ścianami niepełnymi powinny zapewniać ażurowe ściany, w stopniu niezbędnym do zwentylowania budynku w najbardziej niekorzystnych warunkach pracy silników,

9) garaż podziemny powinien być wyposażony w wentylację mechaniczną oraz odpowiadać wymaganiom obrony cywilnej,

10) parking wielopoziomowy i garaż o więcej niż 2 kondygnacjach powinny być rozwiązane w sposób zabezpieczający przed kolizją przy przejazdach wewnętrznych.

§ 164. Przepisów § 155-163 nie stosuje się do garaży dla samochodów o przeznaczeniu specjalnym, dla których warunki i wymagania określają odrębne przepisy.

Rozdział  5

Pomieszczenia dla inwentarza żywego.

§  165.

1. Pomieszczenie przeznaczone dla inwentarza żywego powinno odpowiadać potrzebom wynikającym z zasad racjonalnego chowu i hodowli oraz wymaganiom w zakresie:

1) nasłonecznienia,

2) wymiany powietrza i regulacji temperatury wewnętrznej,

3) zabezpieczenia przed wpływami atmosferycznymi i wilgocią,

4) ochrony przed szkodliwym promieniowaniem,

5) ochrony przeciwpożarowej,

6) bezpiecznej i nieuciążliwej pracy osób obsługujących inwentarz.

2. Pomieszczenie przeznaczone dla inwentarza żywego powinno odpowiadać wymaganiom obrony cywilnej, a ponadto mieć:

1) izolację przeciwwilgociową fundamentów, ścian zewnętrznych oraz izolację ścian wewnętrznych - do wysokości co najmniej 0,3 m nad przewidywaną wysokość zalegania nawozu, a w pozostałych częściach pomieszczenia oraz przy bezściółkowym utrzymaniu zwierząt do 0,15 m,

2) odpowiednie nasłonecznienie i oświetlenie światłem dziennym, przystosowane do gatunku i grupy zwierząt,

3) przewody wentylacyjne, zapewniające wymaganą dla określonego gatunku i grupy zwierząt wymianę powietrza,

4) instalacje i urządzenia elektryczne odpowiadające przepisom i normom,

5) odprowadzenie ścieków ze stanowisk dla zwierząt do zewnętrznych lub wewnętrznych zbiorników na gnojówkę lub gnojownicę.

3. Instalacja wodociągowa w razie jej zastosowania powinna być doprowadzona do stanowisk dla zwierząt.

§ 166. Składowanie paszy (siana, słomy) i ściółki na poddaszu budynku inwentarskiego jest dopuszczalne pod warunkiem zabezpieczenia:

1) przewodów i osprzętu elektrycznego w sposób wymagany przez przepisy dotyczące warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać instalacje elektroenergetyczne i oświetleniowe, oraz przez normy,

2) kominów przez omurowanie ich ze wszystkich stron ścianką z cegły pełnej grubości co najmniej 0,065 m z otynkowaniem jej płaszczyzny zewnętrznej; między kominem a ścianką należy pozostawić pustą przestrzeń o szerokości co najmniej 0,05 m.

§ 167. W budynkach inwentarskich kotłownie, paszarnie i inne pomieszczenia, wyposażone w paleniska lub trzony kuchenne, powinny mieć podłogi, ściany i stropy wykonane z materiałów niepalnych.

§ 168. Budynki inwentarskie powinny spełniać następujące wymagania ewakuacyjne:

1) odległość od najdalszego stanowiska dla zwierzęcia do wyjścia ewakuacyjnego nie powinna przekraczać: przy ściółkowym utrzymaniu zwierząt i dla drobiu - 50 m, a przy bezściółkowym utrzymaniu zwierząt - 75 m,

2) w bezściółkowych tuczarniach bydła, trzody chlewnej i owiec, jeżeli liczba bydła i trzody chlewnej nie przekracza 15 sztuk, a owiec - 200 sztuk, należy stosować co najmniej jedno wyjście ewakuacyjne,

3) w budynkach przeznaczonych dla większej liczby zwierząt aniżeli wymieniona w pkt 2 należy stosować co najmniej dwa wyjścia, a z pomieszczeń podzielonych na sekcje - co najmniej jedno wyjście ewakuacyjne z każdej sekcji,

4) wrota i drzwi w budynkach inwentarskich powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczeń,

5) w piętrowych budynkach inwentarskich należy stosować pochylnie ewakuacyjne.