Warunki techniczne dozoru technicznego w zakresie projektowania, wytwarzania, eksploatacji, naprawy i modernizacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2014.1465 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 9 września 2023 r.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA TRANSPORTU ¹

z dnia 20 października 2006 r.

w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie projektowania, wytwarzania, eksploatacji, naprawy i modernizacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych ²

Na podstawie art. 54 ust. 2 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. z 2013 r. poz. 963, z późn. zm.) zarządza się, co następuje:

Rozdział  1

Przepisy ogólne

§  1. 

1. Rozporządzenie określa warunki techniczne dozoru technicznego w zakresie projektowania, materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, wytwarzania, eksploatacji oraz naprawy i modernizacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych.

2. Do specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych zalicza się:

1) zbiorniki ciśnieniowe, o iloczynie nadciśnienia (PS) i pojemności (V) większym niż 50 bar x dm³ i nadciśnieniu (PS) wyższym niż 0,5 bara zamontowanych:

a) w układzie hamulcowym pojazdu kolejowego, metra i tramwaju lub w układzie sterującym elementami za- i wyładowczymi pojazdu kolejowego i metra lub w urządzeniu przeciwpożarowym pojazdu kolejowego, metra i tramwaju lub w innych układach tych pojazdów,

b) na stałe w agregatach proszkowych gaśniczych pojazdów drogowych;

2) cysterny ciśnieniowe - zbiorniki wraz z wyposażeniem obsługowym, konstrukcyjnym i osprzętem zabezpieczającym, trwale połączone z podwoziem drogowym lub kolejowym, stanowiące nieodłączną część ramy lub umożliwiające transport multimodalny:

a) napełniane podciśnieniowo i opróżniane ciśnieniem (PS) wyższym niż 0,5 bara, do przewozu odpadów, w tym materiałów, roztworów, mieszanin, które nie są przewidziane do bezpośredniego zastosowania i są przewożone w celu ich utylizacji, składowania lub zniszczenia przez spalenie lub inny sposób,

b) napełniane lub opróżniane ciśnieniem (PS) wyższym niż 0,5 bara, w szczególności do przewozu materiałów stałych (sypkich lub granulowanych), mieszanek paszowych,

c) napełniane materiałami płynnymi i przewożące te materiały pod ciśnieniem (PS) wyższym niż 0,5 bara,

d) odejmowalne (zbiorniki kontenerowe), napełniane, opróżniane lub przewożone pod ciśnieniem, dla których iloczyn nadciśnienia (PS) i pojemności (V) jest większy niż 50 bar x dm³, a nadciśnienie (PS) większe niż 0,5 bara

- stosowane w ruchu drogowym, kolejowym oraz żegludze śródlądowej do przewozu towarów niezaliczonych do towarów niebezpiecznych;

3) zbiorniki zamontowane w instalacjach zasilania pojazdów i statków żeglugi śródlądowej, napełniane:

a) skroplonym gazem węglowodorowym LPG stanowiącym mieszaninę węglowodorów, zwane dalej "zbiornikami LPG",

b) sprężonym gazem ziemnym CNG, zwane dalej "zbiornikami CNG",

c) skroplonym schłodzonym gazem ziemnym LNG, zwane dalej "zbiornikami LNG",

d) wodorem, zwane dalej "zbiornikami wodoru";

4) zbiorniki na gaz skroplony lub sprężony zamontowane w instalacjach grzewczych pojazdów lub statków żeglugi śródlądowej, stosowane:

a) w celu ogrzewania:

- kabin pojazdów drogowych, kolejowych lub statków żeglugi śródlądowej,

- przyczep kempingowych oraz turystycznych,

b) w celu prowadzenia procesów technologicznych;

5) kotły parowozowe;

6) urządzenia służące do podawania pod ciśnieniem płynnego betonu, zamontowane na pojazdach drogowych;

7) zbiorniki magazynowe LNG znajdujące się na obszarze kolejowym, na terenie portów i przystani morskich oraz żeglugi śródlądowej.

3. W zakresie projektowania, materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania i wytwarzania specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych stosuje się odpowiednio:

1) rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych (Dz. U. Nr 263, poz. 2200);

2) rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla prostych zbiorników ciśnieniowych (Dz. U. Nr 259, poz. 2171);

3) Regulaminy nr 67 i nr 110 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych stanowiące załączniki do Porozumienia dotyczącego przyjęcia jednolitych wymagań technicznych dla pojazdów kołowych, wyposażenia i części, które mogą być stosowane w tych pojazdach, oraz wzajemnego uznawania homologacji udzielonych na podstawie tych wymagań, sporządzonego w Genewie dnia 20 marca 1958 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 104, poz. 1135 i 1136);

4) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 79/2009 z dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie homologacji typu pojazdów silnikowych napędzanych wodorem oraz zmieniające dyrektywę 2007/46/WE (Dz. Urz. UE L 35 z 04.02.2009, str. 32).

4. Warunki techniczne dozoru technicznego w zakresie projektowania, wytwarzania, naprawy i modernizacji, dla zbiorników magazynowych LNG znajdujących się na obszarze kolejowym, na terenie portów i przystani morskich oraz żeglugi śródlądowej, zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, określa Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego, zwany dalej "TDT".

§ 2. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

1) najwyższe ciśnienie dopuszczalne oznaczone symbolem "PS" (bar) - graniczną wartość ciśnienia roboczego, na którą urządzenie zostało zaprojektowane;

2) ciśnienie dopuszczalne oznaczone symbolem "PD" (bar) - graniczną wartość ciśnienia roboczego w najwyższym punkcie przestrzeni ciśnieniowej urządzenia ciśnieniowego występującą podczas jego napełniania, opróżniania lub transportu;

3) temperatura dopuszczalna oznaczona symbolem "TD" (°C) - graniczną wartość najwyższej lub najniższej temperatury roboczej;

4) wyposażenie obsługowe - urządzenia dla napełniania i opróżniania zbiornika, wentylacji, zabezpieczenia;

5) wyposażenie konstrukcyjne - wewnętrzne lub zewnętrzne elementy wzmacniające, stabilizujące, wsporcze, izolacja cieplna;

6) osprzęt zabezpieczający - urządzenia przeznaczone do zabezpieczania specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych przed przekroczeniem parametrów dopuszczalnych;

7) wyposażenie eksploatacyjne - urządzenia zabezpieczające przed przepełnieniem zbiornika, urządzenia grzewcze, urządzenia chłodnicze, sprężarki, pomposprężarki, przyrządy kontrolno-pomiarowe;

8) materiał płynny - gaz lub ciecz, a także ich mieszaniny; materiał płynny może zawierać zawiesiny ciał stałych;

9) eksploatujący - właściciel, przewoźnik lub użytkownik specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego;

10) podmiot uprawniony - podmiot posiadający uprawnienie, odpowiednio w zakresie wytwarzania, modernizacji lub naprawy urządzeń technicznych, wydane przez TDT na podstawie art. 9 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym;

11) zbiorniki magazynowe LNG - zbiorniki magazynowe na skroplony, schłodzony gaz ziemny przechowywany w temperaturze nie wyższej niż -163°C.

Rozdział  2

Dokumentacja

§  3. 

1. W celu uzyskania decyzji zezwalającej na eksploatację specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego eksploatujący zgłasza pisemnie urządzenie do TDT.

2. W zgłoszeniu, o którym mowa w ust. 1, należy podać nazwę lub imię i nazwisko eksploatującego specjalistyczne urządzenie ciśnieniowe.

3. Do zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, eksploatujący dołącza dwa egzemplarze dokumentacji, która powinna zawierać:

1) opis techniczny specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego;

2) dokumenty dostarczane przez wytwarzającego wraz ze specjalistycznym urządzeniem ciśnieniowym, określone w przepisach dotyczących oznakowania CE albo w specyfikacjach technicznych uzgodnionych z TDT;

3) rysunek zestawieniowy pojazdu lub pojazdu kolejowego i metra - z zamontowanym specjalistycznym urządzeniem ciśnieniowym z podstawowymi wymiarami, pokazujący sposób połączenia zbiornika z podwoziem (ramą podwozia lub wózkiem pojazdu);

4) rysunek specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego z podaniem nominalnej i minimalnej grubości ścianek głównych elementów, w szczególności płaszcza, den, przegród i falochronów oraz z wykazem materiałów użytych do jego budowy;

5) schemat instalacji do napełniania i opróżniania z zaznaczeniem osprzętu zabezpieczającego, ciśnieniowego oraz źródeł zasilania, z opisem wyposażenia (armatury), z podaniem typów wyposażenia i wytwórców;

6) obliczenia wytrzymałościowe określające minimalną grubość ścianek;

7) protokół z pomiarów grubości ścianek zbiornika;

8) opis doboru osprzętu zabezpieczającego wraz z jego dokumentacją, z uwzględnieniem źródeł zasilania;

9) instrukcję obsługi specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego zawierającą wszystkie niezbędne informacje dotyczące zasad bezpiecznej obsługi i konserwacji, zwaną dalej "instrukcją eksploatacji".

4. Przepisu ust. 3 nie stosuje się w zakresie, w jakim dane, o których mowa w tym przepisie, zawarte są w dokumentacji określonej w rozporządzeniach, o których mowa w § 1 ust. 3.

5. Przepisów ust. 3 pkt 6 i 7 nie stosuje się do specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych, które zaprojektowano i wytworzono zgodnie z przepisami, o których mowa w § 1 ust. 3.

6. Wytwarzający składa dla zbiorników LPG zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, w celu wydania decyzji zezwalającej na eksploatację tych urządzeń.

7. W technicznie uzasadnionych przypadkach, po uzgodnieniu z TDT, zakres dokumentacji, o którym mowa w ust. 3, może ulec zmianie.

§ 4. Opis techniczny specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego powinien zawierać:

1) nazwę i adres wytwórcy, numer fabryczny i rok produkcji urządzenia, oznaczenie typu, o ile ma to zastosowanie;

2) przeznaczenie urządzenia, parametry techniczne odpowiednio: pojemność całkowitą, pojemność komór, o ile ma to zastosowanie, ciśnienie obliczeniowe, ciśnienie próbne i robocze, najwyższą lub najniższą temperaturę roboczą;

3) określenie parametrów źródeł zasilania;

4) wykaz osprzętu zabezpieczającego (wartości nastaw);

5) wykaz wyposażenia eksploatacyjnego.

§  5. 

1. Instrukcja eksploatacji specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego powinna zawierać:

1) nazwę i charakterystykę urządzenia;

2) opis czynności związanych z eksploatacją urządzenia;

3) opis czynności przy obsłudze wyposażenia obsługowego przeznaczonego do napełniania i opróżniania urządzenia;

4) informacje o sposobie przygotowania urządzenia do badań;

5) wymagania określone w przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy;

6) wymagania dotyczące konserwacji i kontroli stanu urządzenia oraz jego osprzętu, w szczególności sposób i częstotliwość kontroli;

7) opis sposobu postępowania w przypadku wystąpienia uszkodzeń, nieprawidłowości lub zakłóceń w pracy urządzenia;

8) opis innych wymagań określonych dla eksploatującego urządzenie;

9) rysunki i schematy w zakresie niezbędnym dla zrozumienia czynności obsługowych.

2. Obsługujący specjalistyczne urządzenie ciśnieniowe powinien zapoznać się z instrukcją eksploatacji. Instrukcja eksploatacji powinna znajdować się w dostępnym dla obsługującego miejscu.

Rozdział  3

Warunki dopuszczenia specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych do eksploatacji

§ 6. Specjalistyczne urządzenie ciśnieniowe, którego uruchomienie poprzedzają czynności montażowe, poddaje się próbie funkcjonowania w pełni wyposażonego urządzenia, w celu sprawdzenia działania osprzętu zabezpieczającego oraz wyposażenia obsługowego i eksploatacyjnego.

§  7. 

1. Przed pierwszym uruchomieniem specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego TDT wykonuje następujące czynności:

1) sprawdza kompletność i odpowiedniość dokumentacji, o której mowa w § 3 ust. 3;

2) identyfikuje urządzenia ciśnieniowe na podstawie przedłożonej dokumentacji i tabliczki fabrycznej;

3) sprawdza kompletność wyposażenia z przedłożoną dokumentacją;

4) przeprowadza badanie obejmujące sprawdzenie:

a) stanu technicznego zbiornika urządzenia ciśnieniowego, wyposażenia obsługowego i osprzętu oraz połączenia zbiornika z podwoziem lub ramą,

b) czy specjalistyczne urządzenie ciśnieniowe jest zainstalowane zgodnie z dokumentacją, o której mowa w § 3 ust. 3,

c) działania osprzętu zabezpieczającego,

d) poprawności działania wyposażenia obsługowego i eksploatacyjnego,

e) stanu zabezpieczeń antykorozyjnych, powłok malarskich,

f) stanu wykładzin wewnętrznych zbiornika, jeżeli występują.

2. Badanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, może być wykonywane u eksploatującego pod warunkiem, że dysponuje on wyposażeniem umożliwiającym wykonanie wszystkich czynności lub przez podmiot uprawnionym przez TDT.

§  8. 

1. Na podstawie dokumentacji, o której mowa w § 3 ust. 3, oraz czynności, o których mowa w § 7 ust. 1, TDT wydaje decyzję zezwalającą na eksploatację specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego.

2. Decyzji nie wydaje się dla zbiorników LPG, które są montowane w zakładach posiadających homologację w zakresie montażu instalacji gazowej zasilania pojazdów samochodowych oraz posiadają protokół badania i decyzję zezwalającą na eksploatację wydaną przez TDT w fazie wytwarzania.

Rozdział  4

Warunki eksploatacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych

§  9. 

1. Eksploatację specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych prowadzi się zgodnie z ich przeznaczeniem, wymaganiami określonymi w rozporządzeniu oraz instrukcją eksploatacji, stosując odpowiednie środki bezpieczeństwa.

2. Specjalistyczne urządzenia ciśnieniowe mogą być eksploatowane, jeżeli:

1) ich stan techniczny nie budzi zastrzeżeń;

2) osprzęt zabezpieczający oraz wyposażenie obsługowe i eksploatacyjne są sprawne i nie zostały wyłączone z działania;

3) wydana została przez TDT decyzja zezwalająca na ich eksploatację.

3. Stopień napełnienia cystern ciśnieniowych ustala się w zależności od własności przewożonych materiałów, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z maksymalnej dopuszczalnej ładowności cysterny jako pojazdu drogowego lub kolejowego.

4. Grubość ścianek zbiornika ciśnieniowego w czasie całego okresu eksploatacji nie może być mniejsza od określonej w dokumentacji technicznej grubości minimalnej.

5. Specjalistyczne urządzenia ciśnieniowe powinny być zamykane w taki sposób, aby ich zawartość nie mogła się wydostać na zewnątrz w sposób niekontrolowany.

6. Cysterny ciśnieniowe przeznaczone do przewozu materiałów ciekłych, których zbiorniki nie są przedzielone przegrodami lub falochronami na przestrzenie nieprzekraczające 7500 litrów, powinny być napełniane powyżej 80% swojej pojemności albo nie więcej niż 20%.

7. Cysterny ciśnieniowe przeznaczone do przewozu materiałów stałych (sypkich lub granulowanych) powinny być zaopatrzone w instalację uziemiającą, w przypadku gdy przy ich napełnianiu lub opróżnianiu powstają ładunki elektrostatyczne zagrażające wybuchem.

§  10. 

1. Otwieranie pokryw włazów cystern ciśnieniowych jest dozwolone po sprawdzeniu, że został zamknięty dopływ ciśnienia z własnego lub zewnętrznego źródła zasilania oraz po wyrównaniu ciśnienia w zbiorniku z ciśnieniem atmosferycznym.

2. Wejście do urządzeń ciśnieniowych, w których może nastąpić przekroczenie dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy lub dopuszczalnej granicy niskich i wysokich temperatur, jest dopuszczalne po dokonaniu neutralizacji, przewietrzenia i innych czynności gwarantujących bezpieczeństwo oraz po wystawieniu pisemnej zgody przez eksploatującego.

§ 11. Zmiana nastaw osprzętu zabezpieczającego i jego połączeń ze specjalistycznym urządzeniem ciśnieniowym jest możliwa wyłącznie po uzyskaniu zgody TDT.

§  12. 

1. Wymiana uszkodzonego lub zużytego wyposażenia obsługowego, osprzętu zabezpieczającego oraz pokryw włazów dokonywana jest przez podmiot uprawniony przez TDT do wykonywania napraw zbiorników transportowych, zgodnie z dokumentacją techniczną.

2. Wymiana osprzętu zabezpieczającego na nowy przeprowadzana jest pod nadzorem TDT.

3. Wymiana elementów, o których mowa w ust. 1, powinna być udokumentowana.

§ 13. W celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych eksploatujący powinien zorganizować służbę eksploatacyjną oraz zapewnić obsługę i konserwację tych urządzeń, przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje.

§  14. 

1. W przypadku niebezpiecznego uszkodzenia lub nieszczęśliwego wypadku związanego z eksploatacją specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego eksploatujący niezwłocznie je zabezpiecza oraz zawiadamia TDT.

2. W przypadku niebezpiecznego uszkodzenia specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego, które może spowodować zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska, eksploatujący niezwłocznie podejmuje odpowiednie działania mające na celu wyeliminowanie zagrożenia.

§  15. 

1. Eksploatujący lub podmiot uprawniony przygotowuje specjalistyczne urządzenie ciśnieniowe do badań w zakresie niezbędnym do ich przeprowadzenia, w sposób zapewniający bezpieczeństwo osób wykonujących badania oraz zapewnia obsługę techniczną wykonywanych badań.

2. Podczas przygotowania specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego oraz jego osprzętu do badań należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymagań określonych w instrukcji eksploatacji.

§  15a. 

1. Osoby napełniające zbiorniki LPG, CNG, LNG i wodoru zamontowane w instalacjach zasilania pojazdów i statków żeglugi śródlądowej oraz osoby obsługujące kotły parowozowe powinny posiadać odpowiednie uprawnienia wydane przez TDT, potwierdzające kwalifikacje niezbędne do wykonania tych czynności.

2. 3  Na stacjach, o których mowa w § 128 rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 24 lipca 2023 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, bazy i stacje gazu płynnego, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz. U. poz. 1707), spełniających wymagania określone w § 131 ust. 2, § 133 i § 134 tego rozporządzenia, osoby napełniające zbiorniki LPG zamontowane w instalacjach zasilania pojazdów nie muszą posiadać uprawnień, o których mowa w ust. 1.

Rozdział  5

Wytwarzanie, naprawa lub modernizacja specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych

§  16. 

1. Wytwarzanie, naprawa lub modernizacja specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych powinny być przeprowadzone przez podmiot uprawniony, zgodnie z warunkami określonymi w uprawnieniu oraz w uzgodnionej przez TDT dokumentacji technicznej i technologicznej.

2. Wytworzenie, naprawa lub modernizacja specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych powinny być potwierdzone pisemnie przez podmiot uprawniony.

3. W czasie wytwarzania specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych, nieobjętych oceną zgodności, o której mowa w przepisach o systemie oceny zgodności, należy przeprowadzić badania zgodnie z przepisami, o których mowa odpowiednio w § 1 ust. 3 pkt 3 i 4, oraz z warunkami określonymi w uprawnieniu i uzgodnioną przez TDT dokumentacją techniczną i technologiczną.

4. Połączenia spajane wykonywane podczas wytwarzania, naprawy lub modernizacji specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego powinny być wykonane na podstawie uzgodnionej przez TDT technologii spajania przez personel posiadający odpowiednie kwalifikacje potwierdzone przez TDT; nie dopuszcza się naprawy połączeń spajanych bez uzgodnienia z TDT.

5. Po zakończeniu naprawy lub modernizacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych należy przeprowadzić badanie techniczne, o którym mowa w § 17 ust. 1 pkt 2 lit. a.

Rozdział  6

Badania techniczne specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych

§  17. 

1. W toku eksploatacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych przeprowadzane są badania techniczne:

1) okresowe - dla urządzeń objętych dozorem pełnym;

2) doraźne:

a) eksploatacyjne,

b) kontrolne,

c) powypadkowe lub poawaryjne.

2. Badania okresowe i doraźne specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych są wykonywane jako:

1) rewizje wewnętrzne;

2) próby ciśnieniowe;

3) rewizje zewnętrzne;

4) próby szczelności;

5) próby funkcjonowania wyposażenia.

§  18. 

1. Rewizja wewnętrzna polega na ocenie wizualnej stanu wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego, połączeń spawanych, wyposażenia konstrukcyjnego, a w przypadkach uzasadnionych względami technicznymi przeprowadzenie pomiarów kontrolnych grubości ścianek zbiornika specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego.

2. W przypadkach uzasadnionych względami technicznymi, ocena wizualna, o której mowa w ust. 1, może być uzupełniona lub zastąpiona innymi badaniami, określonymi przez TDT.

§  19. 

1. Próbę ciśnieniową wykonuje się jako próbę hydrauliczną.

2. Podczas wykonywania próby ciśnieniowej wartość ciśnienia próbnego przyjmuje się zgodnie z dokumentacją techniczną specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego lub specyfikacją techniczną, według której urządzenie zostało zaprojektowane i którego wartość jest określona na tabliczce znamionowej.

3. TDT może ustalić inną niż określona w ust. 2 wartość ciśnienia próbnego w zależności od ciśnienia dopuszczalnego PD i temperatury dopuszczalnej TD.

4. Temperatura cieczy próbnej nie powinna być niższa niż +10°C i nie wyższa niż +50°C, o ile w dokumentacji technicznej specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego nie została ustalona inna temperatura próby ciśnieniowej.

5. Próbę ciśnieniową przeprowadza się przy zachowaniu następujących zasad:

1) ciśnienie należy równomiernie podnosić, aż do osiągnięcia ciśnienia próbnego, przy czym szybkość wzrostu ciśnienia od dopuszczalnego do próbnego nie powinna przekraczać 1 bar/min, chyba że w dokumentacji technicznej specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego została ustalona inna wartość;

2) ciśnienie próbne powinno być utrzymane co najmniej przez 30 minut dla cystern ciśnieniowych, których ciśnienie próbne przekracza wartość 1 bara, oraz 15 minut dla pozostałych specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych, chyba że warunki określone w uprawnieniu podmiotu uprawnionego do wytwarzania zbiorników specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego lub dokumentacja techniczna i technologiczna zbiorników uzgodniona przez TDT stanowią inaczej;

3) następnie należy obniżyć ciśnienie do dopuszczalnego i dokonać oględzin urządzenia oraz osprzętu.

6. Wynik próby ciśnieniowej uznaje się za pozytywny, jeżeli urządzenie nie wykazuje trwałych odkształceń, uszkodzeń, nieszczelności urządzenia i jego wyposażenia.

7. Próbę ciśnieniową przeprowadza się w warunkach umożliwiających oględziny ścianek zbiornika specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego, w szczególności połączeń spawanych, pokryw włazów i innych zamknięć.

8. Próbę ciśnieniową specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego z izolacją cieplną wykonuje się bez zdejmowania izolacji, z wyjątkiem przypadków uzasadnionych względami technicznymi, jeżeli TDT zaleci częściowe lub całkowite jej usunięcie.

§ 20. W przypadkach uzasadnionych względami technicznymi, po uzgodnieniu z TDT, próbę hydrauliczną można zastąpić inną próbą lub badaniem innego rodzaju. Próba ciśnieniowa cystern do przewozu materiałów stałych (sypkich lub granulowanych) rozładowywanych ciśnieniowo oraz cystern napełnianych podciśnieniowo, gdy zbiornik cysterny nie był naprawiany przy użyciu spawania, może być zastąpiona próbą pneumatyczną przy ciśnieniu równym ciśnieniu dopuszczalnemu PD.

§ 21. Rewizja zewnętrzna polega na ocenie wizualnej stanu zewnętrznej powierzchni specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego, wyposażenia obsługowego i eksploatacyjnego oraz osprzętu zabezpieczającego, stanu połączenia zbiornika z podwoziem, ramą lub innymi elementami mocującymi, stanu zabezpieczeń antykorozyjnych, oznaczeń i opisów, a także na sprawdzeniu działania osprzętu.

§  22. 

1. Próba szczelności polega na sprawdzeniu szczelności wyposażenia obsługowego oraz osprzętu i jest przeprowadzana przy ciśnieniu o wartości równej ciśnieniu dopuszczalnemu PD.

2. Próba szczelności przeprowadzana jest jako próba wodna lub pneumatyczna. Próba szczelności może być przeprowadzona z zastosowaniem przewożonego towaru, po uzyskaniu zgody TDT.

§ 23. Próba funkcjonowania wyposażenia polega na sprawdzeniu:

1) prawidłowości działania osprzętu zabezpieczającego oraz wyposażenia obsługowego i eksploatacyjnego zgodnie z jego przeznaczeniem;

2) oznaczeń;

3) pozycji otwarcia lub zamknięcia;

4) zgodności ze schematami;

5) zgodności z opisami w instrukcji eksploatacji.

§  24. 

1. Badanie doraźne eksploatacyjne specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego jest wykonywane na wniosek eksploatującego, w przypadku:

1) zmiany eksploatującego lub miejsca zainstalowania urządzenia;

2) konieczności dokonania naprawy lub modernizacji urządzenia;

3) wymiany osprzętu zabezpieczającego;

4) zmiany nastaw osprzętu zabezpieczającego;

5) stwierdzenia nieszczelności lub uszkodzeń urządzenia;

6) uzasadnionym niewłaściwym stanem technicznym urządzenia.

2. Zakres doraźnego badania eksploatacyjnego i sposób przygotowania urządzenia do badania, o którym mowa w ust. 1, określa TDT w zależności od okoliczności uzasadniających ich przeprowadzenie.

§ 25. Badanie doraźne kontrolne specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego przeprowadza TDT w ramach nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o dozorze technicznym.

§  26. 

1. W przypadku wystąpienia niebezpiecznego uszkodzenia lub nieszczęśliwego wypadku związanego z eksploatacją specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego, badanie doraźne poawaryjne lub powypadkowe przeprowadza TDT.

2. Badanie powypadkowe i poawaryjne, o którym mowa w ust. 1, ma na celu ustalenie przyczyn niebezpiecznego uszkodzenia lub nieszczęśliwego wypadku związanego z eksploatacją specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego i określenie wniosków dotyczących działań zapobiegawczych oraz ich wdrożenia.

§  27. 

1. Formy dozoru technicznego i terminy badań technicznych specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych określa załącznik do rozporządzenia.

2. Dla specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych objętych dozorem uproszczonym w fazie ich eksploatacji nie wykonuje się badań okresowych i doraźnych kontrolnych.

3. W przypadkach uzasadnionych stanem technicznym specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego, mającym wpływ na bezpieczeństwo jego eksploatacji, terminy badań określone w załączniku do rozporządzenia mogą zostać skrócone na podstawie decyzji TDT.

4. W przypadkach uzasadnionych koniecznością dostosowania terminów badań zbiorników sprężonego powietrza, zamontowanych w pojazdach kolejowych lub metra do terminów wynikających z cyklu naprawczego tych pojazdów, na wniosek eksploatującego, TDT może przedłużyć okresy między badaniami.

5. W przypadkach uzasadnionych koniecznością dostosowania terminów badań cystern stosowanych w ruchu kolejowym do terminów wynikających z cyklu naprawczego podwozi kolejowych, na których te cysterny są zamontowane, na wniosek eksploatującego, TDT może zmienić terminy badań cystern ciśnieniowych.

§  28. 

1. Terminy badań okresowych wyznacza się podając miesiąc i rok, przy czym termin pierwszego badania okresowego ustala się odpowiednio od dnia wydania decyzji zezwalającej na eksploatację specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego.

2. Jeżeli badanie doraźne eksploatacyjne obejmowało pełny zakres badania okresowego, to termin kolejnego badania okresowego, za zgodą eksploatującego, może być wyznaczony od dnia wykonania badania doraźnego.

3. Na uzasadniony wniosek eksploatującego rewizja wewnętrzna i próba ciśnieniowa mogą być przeprowadzone w okresie sześciu miesięcy przed wyznaczonym terminem badania okresowego. Termin badania powinien być uzgodniony z TDT z czternastodniowym wyprzedzeniem.

4. Na uzasadniony wniosek eksploatującego, TDT, po przeprowadzeniu z wynikiem pozytywnym rewizji zewnętrznej, próby szczelności i funkcjonowania wyposażenia, przeprowadzonych w ramach badania doraźnego eksploatacyjnego, może odroczyć wyznaczony termin badania okresowego o sześć miesięcy, przy czym odroczenie terminu może nastąpić najwyżej dwukrotnie, tak, aby łączny czas odroczenia nie przekroczył dwunastu miesięcy.

§  28a. 

1. Maksymalny okres użytkowania zbiorników LPG, CNG, LNG i wodoru określony przez wytwarzającego, eksploatowanych w normalnych warunkach nie może wynosić więcej niż 20 lat.

2. Zbiorniki LPG, CNG, LNG i wodoru, które podczas wypadku lub awarii zostały poddane działaniu ognia, powinny zostać wycofane z eksploatacji.

3. Zbiorniki LPG, CNG, LNG i wodoru zamontowane w pojazdach lub statkach żeglugi śródlądowej, które uczestniczyły w wypadku lub uległy awarii, powinny być wymontowane i zgłoszone przez eksploatującego do badania doraźnego. Do dalszej eksploatacji mogą być dopuszczone zbiorniki, które nie wykazują śladów odkształceń lub innych uszkodzeń mechanicznych oraz przeszły z wynikiem pozytywnym badania przeprowadzone przez TDT.

Rozdział  7

Przepis końcowy

§ 29. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK 

FORMY DOZORU TECHNICZNEGO I TERMINY BADAŃ SPECJALISTYCZNYCH URZĄDZEŃ CIŚNIENIOWYCH

Lp.	Wyszczególnienie		Forma dozoru	Terminy badań
				rewizja wewnętrzna	próba ciśnieniowa	rewizja zewnętrzna	próba szczelności i funkcjonowania osprzętu
1	2		3	4	5	6	7
1	Zbiorniki sprężonego powietrza zamontowane na stałe w tramwajach, pojazdach kolejowych z napędem własnym i metra, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 1 lit. a		pełny	co 6 lat	co 12 lat	co 3 lata	co 3 lata
2	Hydroakumulatory zamontowane na stałe w hydraulicznych układach roboczych pojazdów kolejowych, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 1 lit. a		pełny	co 6 lat	co 12 lat	co 3 lata	co 3 lata
3	Zbiorniki sprężonego powietrza zamontowane na stałe w pomocniczych układach sterowniczych pojazdów, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 1 lit. a		pełny	co 6 lat	co 12 lat	co 3 lata	co 3 lata
4	Zbiorniki w agregatach proszkowych zamontowanych na stałe w gaśniczych pojazdach drogowych, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 1 lit. b		pełny	co 6 lat	co 12 lat	co 3 lata	-
5	Zbiorniki sprężonego powietrza zamontowane na stałe w pojazdach kolejowych bez własnego napędu, o iloczynie nadciśnienia i pojemności PS x V > 200 bar x dm^3, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 1 lit. a		ograniczony	-	-	co 4 lata z uwzględnieniem terminów przeglądów okresowych pojazdów szynowych	co 4 lata z uwzględnieniem terminów przeglądów okresowych pojazdów szynowych
6	Zbiorniki przeciwpożarowe zamontowane na stałe w pojazdach, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 1 lit. a		ograniczony	-	-	co 6 lat	co 6 lat
7	Zbiorniki sprężonego powietrza zamontowane na stałe w pojazdach kolejowych bez własnego napędu, o iloczynie nadciśnienia i pojemności PS x V ≤ 200 bar x dm^3, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 1 lit. a		uproszczony	-	-	-	-
8	Cysterny napełniane podciśnieniowo i opróżniane ciśnieniem wyższym niż 0,5 bara, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 2 lit. a		pełny	co 6 lat	co 6 lat	co 2 lata	co 2 lata
9	Cysterny opróżniane lub napełniane ciśnieniem wyższym niż 0,5 bara, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 2 lit. b	w ruchu drogowym	pełny	co 6 lat	co 6 lat	co 2 lata	co 2 lata
		w ruchu kolejowym	pełny	co 6 lat	co 6 lat	co 3 lata	co 3 lata
10	Cysterny napełniane i przewożone pod ciśnieniem wyższym niż 0,5 bara do przewozu materiałów płynnych, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 2 lit. c	w ruchu drogowym	pełny	co 6 lat	co 6 lat	co 2 lata	co 2 lata
		w ruchu kolejowym	pełny	co 6 lat	co 6 lat	co 3 lata	co 3 lata
11	Cysterny odejmowalne (zbiorniki kontenerowe), które są pod ciśnieniem napełniane, opróżniane lub przewożone, o iloczynie nadciśnienia i pojemności PS x V > 50 barów x dm^3 i nadciśnieniu PS > 0,5 bara, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 2 lit. d		pełny	co 6 lat	co 6 lat	co 2 lata	co 2 lata
12	Hydroakumulatory zamontowane na stałe w układach hamulcowych, napinających i sterujących kolei linowych, wyciągów narciarskich		pełny	co 6 lat	co 6 lat	co 1 rok	co 1 rok
13	Zbiorniki LPG zamontowane na stałe w pojazdach samochodowych		pełny*	co 10 lat	co 10 lat	co 10 lat	co 10 lat
14	Zbiorniki CNG zamontowane na stałe w pojazdach samochodowych		pełny	co 10 lat	co 10 lat	co 3 lata	co 3 lata
15	Zbiorniki LNG zamontowane na stałe w pojazdach samochodowych		pełny	co 10 lat	co 10 lat	co 1 rok	co 1 rok
16	Zbiorniki wodoru zamontowane na stałe w pojazdach samochodowych		pełny	co 10 lat	co 10 lat	co 1 rok	co 1 rok
17	Pozostałe zbiorniki LPG, CNG i LNG		pełny	co 10 lat	co 10 lat	co 2 lata	co 2 lata
18	Zbiorniki na gaz, o których mowa w § 1 ust. 2 pkt 4		pełny	co 6 lat	co 6 lat	co 1 rok	co 1 rok
19	Kotły parowozowe		pełny	co 6 lat	co 6 lat	co 1 rok	co 1 rok
20	Urządzenia służące do podawania pod ciśnieniem płynnego betonu, zamontowane na pojazdach drogowych		pełny	co 6 lat	co 3 lata	co 1 rok (wraz z pomiarem grubości elementów przesyłowych)	co 1 rok
21	Zbiorniki magazynowe LNG		pełny	w okresach remontowych zgodnie z dokumentacją techniczną i warunkami, o których mowa w § 1 ust. 4		co 1 rok	--------

* Bez prowadzenia ewidencji.

¹ Obecnie działem administracji rządowej - transport kieruje Minister Infrastruktury i Rozwoju, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 listopada 2013 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Infrastruktury i Rozwoju (Dz. U. poz. 1391).

² Niniejsze rozporządzenie zostało notyfikowane Komisji Europejskiej w dniu 22 lutego 2006 r., pod numerem 2006/0108/PL, zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597), które wdraża dyrektywę 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającą procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz. Urz. WE L 204 z 21.07.1998, str. 37, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 20, str. 337, z późn. zm.).

³ § 15a ust. 2 zmieniony przez § 1 rozporządzenia z dnia 6 września 2023 r. (Dz.U.2023.1833) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 9 września 2023 r.