Rozdział 1 - Przepisy ogólne - Warunki techniczne dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń ciśnieniowych.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2003.135.1269
Akt utracił moc Wersja od: 1 sierpnia 2003 r.
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
§ 1.
Rozporządzenie określa warunki techniczne dozoru technicznego w zakresie eksploatacji:1)
zbiorników stałych,2)
kotłów cieczowych,3)
kotłów parowych,4)
wytwornic acetylenu- zwanych dalej "urządzeniami ciśnieniowymi".
§ 2.
Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:1)
płyn - gaz, ciecz i parę w postaci czystej, a także ich mieszaniny; płyn może zawierać zawiesiny ciał stałych;2)
najwyższe ciśnienie dopuszczalne (bar) - graniczną wartość ciśnienia roboczego, na którą urządzenie zostało zaprojektowane, oznaczane symbolem PS;3)
ciśnienie dopuszczalne (bar) - graniczną wartość ciśnienia roboczego w najwyższym punkcie przestrzeni ciśnieniowej urządzenia ciśnieniowego, przy której organ właściwej jednostki dozoru technicznego zezwala na eksploatację urządzenia ciśnieniowego, oznaczane symbolem PD;4)
najwyższa lub najniższa temperatura dopuszczalna (°C) - graniczną wartość temperatury roboczej, na którą urządzenie zostało zaprojektowane, oznaczana symbolem TS;5)
temperatura dopuszczalna (°C) - graniczną wartość najwyższej lub najniższej temperatury roboczej, przy której organ właściwej jednostki dozoru technicznego zezwala na eksploatację urządzenia ciśnieniowego, oznaczana symbolem TD;6)
dopuszczalny stopień napełnienia zbiornika (%) - największą część pojemności zbiornika, która w najwyższej temperaturze dopuszczalnej TS może być napełniona gazem skroplonym lub skroplonym schłodzonym, oznaczony symbolem F;7)
zbiornik na gaz skroplony - zbiornik, w którym gaz skroplony jest przechowywany w temperaturze równej lub zbliżonej do temperatury otoczenia;8)
zbiornik na gaz skroplony schłodzony - zbiornik, w którym temperatura gazu skroplonego i wynikające z tej temperatury ciśnienie nasycenia są utrzymywane drogą odparowania bądź sztucznego schładzania gazu w urządzeniu chłodniczym lub ziębniczym, względnie za pomocą izolacji;9)
zbiornik w instalacji ziębniczej - zbiornik wchodzący w skład instalacji, w której czynnik ziębniczy odparowuje i skrapla się w obiegu zamkniętym;10)
zbiornik podziemny - zbiornik umieszczony nad lub pod poziomem gruntu, przykryty lub obsypany warstwą ziemi o grubości co najmniej 0,5 m, a w przypadku zbiorników o osi pionowej - ich górne dno znajduje się co najmniej 0,5 m poniżej powierzchni otaczającego terenu;11)
kocioł piekarski - zespół samodzielnych rur piekarskich, w których wytwarzana jest para w celu przekazania energii cieplnej do komór wypiekowych;12)
piec piekarski - obudowę z zabudowanym kotłem piekarskim, komorą paleniskową, komorami wypiekowymi oraz urządzeniami niezbędnymi do prowadzenia procesu wypiekowego;13)
kocioł mały - kocioł parowy lub cieczowy o ciśnieniu dopuszczalnym PD < 5 barów, którego iloczyn ciśnienia dopuszczalnego PD i pojemności całkowitej V jest nie większy niż 300 bar x litr;14)
kocioł karłowaty - kocioł parowy o ciśnieniu dopuszczalnym PD < 5 barów i o pojemności całkowitej nie większej niż 5 litrów;15)
kocioł sodowy - kocioł parowy, którego podstawowym paliwem są zagęszczone ługi powarzelne: miazga drzewna nasycona siarczynem sodu i wodorotlenkiem sodu;16)
instalacja awaryjnego odstawienia kotła sodowego - instalację składającą się co najmniej z instalacji szybkiego odstawienia kotła i instalacji awaryjnego spustu wody z kotła;17)
wytwornica acetylenu przenośna - wytwornicę acetylenu, której ładunek karbidu nie przekracza 10 kg, a wytworzony acetylen doprowadzany jest do miejsc użytkowania:a)
wężami elastycznymi albob)
rurociągiem stalowym, w przypadku ustawienia wytwornicy acetylenu w wydzielonym pomieszczeniu i zasilania nie więcej niż dwu stanowisk poboru acetylenu wyposażonych w bezpieczniki stanowiskowe;18)
ładunek karbidu wytwornicy acetylenu, wyrażony w kg - największą dopuszczalną masę karbidu, umieszczaną jednorazowo w reaktorach wytwornicy acetylenu lub w zbiorniku karbidu, nie wliczając masy karbidu umieszczonego w zasobniku, przy czym:a)
dla wytwornic acetylenu szufladowych ładunek karbidu równy jest sumie ładunków umieszczanych we wszystkich jej szufladach,b)
dla wytwornic acetylenu o zasilaniu ciągłym jako ładunek karbidu przyjmuje się zużycie karbidu wyrażone w kg, w ciągu jednej godziny pracy wytwornicy acetylenu z najwyższą wydajnością;19)
wytwornica acetylenu stała - wytwornicę acetylenu inną niż wymieniona w pkt 18;20)
wytwornica acetylenu niskociśnieniowa - wytwornicę acetylenu, której najwyższe ciśnienie dopuszczalne, PS, nie przekracza 0,1 bara;21)
wytwornica acetylenu średniociśnieniowa - wytwornicę acetylenu, której najwyższe ciśnienie dopuszczalne, PS, jest większe niż 0,1 bara, ale nie przekracza 1,5 bara;22)
bezpiecznik acetylenowy - urządzenie zabezpieczające wytwornicę acetylenu lub instalację acetylenową przed przedostaniem się do niej tlenu, płomienia, powietrza lub fali ciśnieniowej;23)
bezpiecznik acetylenowy wodny - bezpiecznik, którego prawidłowe działanie uzależnione jest od określonego poziomu wody lub roztworu wodnego;24)
acetylenownia - pomieszczenie, w którym eksploatowana jest wytwornica acetylenu stała;25)
niebezpieczne uszkodzenie - nieprzewidziane uszkodzenie urządzenia ciśnieniowego, w wyniku którego urządzenie nie może być eksploatowane albo przy istnieniu którego dalsza jego eksploatacja stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska;26)
nieszczęśliwy wypadek - zdarzenie nagłe, które spowodowało śmierć, trwałą lub czasową niezdolność do pracy osoby lub osób, w związku z badaniem lub eksploatacją urządzenia ciśnieniowego;27)
osprzęt zabezpieczający - urządzenia przeznaczone do zabezpieczania urządzeń ciśnieniowych przed przekroczeniem parametrów dopuszczalnych;28)
osprzęt ciśnieniowy - urządzenia wykonujące funkcje eksploatacyjne i posiadające powłoki ciśnieniowe.§ 3.
1.
Przed przystąpieniem do eksploatacji urządzenia ciśnieniowego eksploatujący pisemnie zgłasza urządzenie do organu właściwej jednostki dozoru technicznego, w celu uzyskania decyzji zezwalającej na jego eksploatację.2.
Do zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, eksploatujący dołącza dwa egzemplarze dokumentacji zawierającej w szczególności:1)
opis techniczny urządzenia ciśnieniowego;2)
dokumenty dostarczane przez wytwarzającego wraz z urządzeniem ciśnieniowym, określone w przepisach dotyczących oznakowania CE albo w specyfikacjach technicznych uzgodnionych z organem właściwej jednostki dozoru technicznego, w zakresie istotnym dla oceny wyjściowego poziomu bezpieczeństwa urządzenia i wykonania czynności, o których mowa w § 6;3)
rysunek urządzenia ciśnieniowego z podaniem nominalnej i minimalnej grubości ścianek głównych elementów, w szczególności płaszcza i den, oraz wykazem materiałów użytych do jego budowy;4)
o ile ma to zastosowanie:a)
schemat instalacji z zaznaczeniem lokalizacji urządzenia, osprzętu zabezpieczającego, ciśnieniowego oraz źródeł zasilania,b)
plan usytuowania urządzenia ciśnieniowego, z uwzględnieniem rozmieszczenia sąsiednich urządzeń lub budynków,c)
opis doboru osprzętu zabezpieczającego wraz z jego dokumentacją, z uwzględnieniem źródeł zasilania;5)
instrukcję eksploatacji urządzenia ciśnieniowego, zwaną dalej "instrukcją eksploatacji".3.
Przed uzyskaniem decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia ciśnieniowego można przeprowadzić rozruch w pełni wyposażonego urządzenia w celu sprawdzenia działania i regulacji osprzętu zabezpieczającego i ciśnieniowego.§ 4.
Opis techniczny, o którym mowa w § 3 ust. 2 pkt 1, powinien zawierać co najmniej:1)
nazwę i adres eksploatującego;2)
dane techniczne, numer fabryczny, oznakowania i lokalizację urządzenia ciśnieniowego;3)
określenie parametrów źródeł zasilania oraz, jeżeli ma to zastosowanie, rodzaju paliwa i wydajności palników;4)
wykaz i sposób zabudowy osprzętu zabezpieczającego i osprzętu ciśnieniowego;5)
informację o przeznaczeniu urządzenia ciśnieniowego wraz z opisem jego pracy.§ 5.
1.
Instrukcja eksploatacji powinna zawierać co najmniej:1)
charakterystykę urządzenia ciśnieniowego;2)
opis czynności związanych z uruchomieniem, ruchem i zatrzymaniem urządzenia ciśnieniowego, w tym z zatrzymaniem awaryjnym tego urządzenia;3)
informacje o sposobie przygotowania urządzenia ciśnieniowego do badań, w tym określenie miejsc i sposobu odcięcia od instalacji przed wejściem do jego wnętrza, oraz wyszczególnienie sprzętu i środków ochrony indywidualnej;4)
wymagania określone w przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwwybuchowej, przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;5)
wymagania dotyczące konserwacji i kontroli stanu urządzenia oraz jego osprzętu, w szczególności sposób i częstotliwość kontroli osprzętu zabezpieczającego i ciśnieniowego oraz zamknięć szybko działających;6)
opis sposobu postępowania w przypadku wystąpienia uszkodzeń, nieprawidłowości lub zakłóceń w pracy urządzenia ciśnieniowego;7)
opis sposobu i zakresu rejestracji parametrów eksploatacyjnych;8)
opis innych wymagań eksploatacyjnych określonych przez eksploatującego urządzenie ciśnieniowe.2.
Instrukcję eksploatacji umieszcza się w pobliżu urządzenia ciśnieniowego, w miejscu dostępnym dla obsługującego urządzenie.3.
W przypadku wprowadzenia zmian w wyposażeniu urządzenia ciśnieniowego lub w instalacji, które mają wpływ na sposób eksploatacji urządzenia ciśnieniowego, należy dokonać stosownych zmian w instrukcji eksploatacji.4.
W zależności od konstrukcji urządzenia ciśnieniowego i jego warunków eksploatacji treść instrukcji eksploatacji może być ograniczona, za zgodą organu właściwej jednostki dozoru technicznego, do niezbędnego minimum lub ujęta w instrukcji eksploatacji agregatu, maszyny, zespołu urządzeń ciśnieniowych lub instalacji technologicznej, w której jest zainstalowane urządzenie ciśnieniowe.5.
W przypadku wyposażenia urządzenia ciśnieniowego w osprzęt zabezpieczający i ciśnieniowy, który powoduje wyłączenie urządzenia po wystąpieniu zakłóceń, bez możliwości jego uszkodzenia, w instrukcji eksploatacji określa się warunki użytkowania urządzenia ciśnieniowego bez stałej obecności osób je obsługujących oraz czynności związane z jego obsługą, mające na celu przywrócenie normalnej pracy urządzenia.§ 6.
Przed wydaniem decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia ciśnieniowego, o której mowa w § 3 ust. 1, organ właściwej jednostki dozoru technicznego wykonuje następujące czynności:1)
sprawdza kompletność i odpowiedniość dokumentacji, o której mowa w § 3 ust. 2;2)
identyfikuje urządzenie, sprawdza jego stan i oznakowanie;3)
sprawdza zgodność wyposażenia z przedłożoną dokumentacją;4)
przeprowadza badania odbiorcze.§ 7.
1.
Badania odbiorcze, o których mowa w § 6 pkt 4, przeprowadza się, jeżeli bezpieczeństwo eksploatacji urządzenia ciśnieniowego zależy od warunków jego zainstalowania, w szczególności gdy urządzenie jest:1)
montowane w miejscu jego eksploatacji;2)
wyposażone w osprzęt zabezpieczający lub osprzęt ciśnieniowy w miejscu jego eksploatacji.2.
Badania odbiorcze obejmują:1)
sprawdzenie, czy urządzenie ciśnieniowe jest zainstalowane zgodnie z dokumentacją wymienioną w § 3 ust. 2;2)
sprawdzenie działania osprzętu zabezpieczającego i ciśnieniowego, a w razie potrzeby dokonanie jego regulacji;3)
dodatkowe badania odbiorcze, zgodnie z wymaganiami szczegółowymi, odpowiednio do rodzaju urządzenia ciśnieniowego.3.
Badania odbiorcze u eksploatującego nie są wymagane, jeżeli na urządzeniu ciśnieniowym umieszczono oznakowanie CE.§ 8.
1.
Eksploatację urządzeń ciśnieniowych prowadzi się zgodnie z ich przeznaczeniem, zasadami określonymi w rozporządzeniu oraz instrukcją eksploatacji, stosując odpowiednie środki bezpieczeństwa.2.
Urządzenia ciśnieniowe mogą być eksploatowane tylko wtedy, gdy ich stan techniczny nie budzi zastrzeżeń, osprzęt zabezpieczający i osprzęt ciśnieniowy są sprawne oraz nie zostały wyłączone z działania.§ 9.
1.
Otwarcie urządzenia ciśnieniowego może nastąpić dopiero po zamknięciu dopływu płynów ze wszystkich źródeł zasilania i po zrównaniu się ciśnienia wewnątrz urządzenia z ciśnieniem atmosferycznym oraz schłodzeniu cieczy do temperatury niższej niż temperatura wrzenia przy ciśnieniu atmosferycznym, przy czym najwyższą temperaturę płynu, w której może nastąpić otwarcie urządzenia, określa się w instrukcji eksploatacji.2.
Wejście do urządzeń ciśnieniowych, w których może nastąpić przekroczenie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy lub dopuszczalnej granicy niskich i wysokich temperatur, jest dopuszczalne po dokonaniu neutralizacji, przewietrzania i innych czynności gwarantujących bezpieczeństwo oraz po wystawieniu pisemnej zgody przez eksploatującego.§ 10.
Zmiany nastaw osprzętu zabezpieczającego i jego połączeń z urządzeniem ciśnieniowym lub atmosferą można dokonać po uprzednim wyrażeniu zgody na ich zmianę przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego.§ 11.
Uszkodzone lub zużyte elementy zamknięć i połączeń rozłącznych, takie jak: śruby, nakrętki, uszczelki, rygle, klamry oraz kabłąki, zastępuje się odpowiednimi elementami, zgodnie z dokumentacją techniczną.§ 12.
1.
Eksploatujący urządzenie ciśnieniowe może dokonać wymiany:1)
manometrów i termometrów;2)
armatury zaporowej;3)
przyrządów cieczowskazowych;4)
zaworów redukcyjnych;5)
zaworów bezpieczeństwa;6)
urządzeń zasilających.2.
Nowo zainstalowane elementy, o których mowa w ust. 1, powinny być tego samego typu, o takich samych parametrach, charakterystyce i nastawach jak elementy wymieniane.3.
Nowo instalowane zawory bezpieczeństwa powinny posiadać protokół nastawy wystawiony przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego oraz przed zamontowaniem powinno być sprawdzone ich funkcjonowanie.4.
Wymiana elementów, o których mowa w ust. 1, powinna być nadzorowana przez osoby odpowiedzialne za nadzór eksploatacyjny urządzenia ciśnieniowego i udokumentowana w księdze rewizyjnej urządzenia.§ 13.
1.
Eksploatujący urządzenie ciśnieniowe, w celu zapewnienia bezpiecznej jego eksploatacji, powinien zorganizować własne służby eksploatacyjne lub powierzyć wykonywanie czynności eksploatacyjnych odpowiednim osobom lub instytucjom oraz właściwie obsługiwać i konserwować urządzenia ciśnieniowe.2.
Urządzenie ciśnieniowe mogą obsługiwać osoby, które:1)
posiadają wymagane kwalifikacje dla poszczególnych stanowisk lub zawodów;2)
odbyły przeszkolenie w odpowiednim zakresie i wykazały się znajomością instrukcji eksploatacji, praktycznymi umiejętnościami obsługi urządzenia ciśnieniowego oraz znajomością przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.§ 14.
1.
Dla urządzeń ciśnieniowych, określonych w załączniku do rozporządzenia, prowadzi się książkę ruchu, w której dokonuje się wpisów o treści odpowiednio dostosowanej do rodzaju i charakteru urządzenia ciśnieniowego, przy czym należy wpisać dane dotyczące co najmniej:1)
parametrów pracy urządzenia ciśnieniowego;2)
kontroli osprzętu zabezpieczającego;3)
stopnia napełnienia urządzenia ciśnieniowego;4)
istotnych zakłóceń w pracy urządzenia ciśnieniowego oraz wykonywanych czynności konserwacyjnych;5)
innych wykonywanych czynności określonych w instrukcji eksploatacji.2.
Wpisów do książki ruchu można dokonywać dla zespołu urządzeń ciśnieniowych lub instalacji, w której jest zabudowane urządzenie.§ 15.
1.
W przypadku niebezpiecznego uszkodzenia urządzenia ciśnieniowego, eksploatujący niezwłocznie je zabezpiecza, zgodnie z instrukcją eksploatacji, oraz powiadamia organ właściwej jednostki dozoru technicznego.2.
W przypadku uszkodzenia urządzenia ciśnieniowego, które może spowodować zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska, eksploatujący niezwłocznie podejmuje odpowiednie działania mające na celu wyeliminowanie zagrożenia.§ 16.
1.
Eksploatujący, w terminach określonych w załączniku do rozporządzenia, przygotowuje urządzenie ciśnieniowe do badań w zakresie niezbędnym do ich przeprowadzenia, w sposób zapewniający bezpieczeństwo osób wykonujących badania; eksploatujący zapewnia obsługę techniczną wykonywanych badań.2.
Podczas przygotowywania stanowiska pracy i urządzeń ciśnieniowych oraz ich osprzętu do badań powinno się przestrzegać zasad dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymagań określonych w instrukcji eksploatacji.