Rozdział 9 - Eksploatacja, naprawy i modernizacje - Warunki techniczne dozoru technicznego dla urządzeń technicznych lub urządzeń podlegających dozorowi technicznemu w elektrowni jądrowej.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2016.909
Akt obowiązujący Wersja od: 24 czerwca 2016 r.
Rozdział 9
Eksploatacja, naprawy i modernizacje
Eksploatacja, naprawy i modernizacje
§ 101.
Eksploatację urządzeń EJ prowadzi się zgodnie z przepisami rozporządzenia eksploatacyjnego oraz z pisemnymi instrukcjami lub procedurami eksploatacyjnymi, opracowanymi dla stanów i trybów eksploatacji elektrowni jądrowej, jej systemów, konstrukcji i urządzeń.§ 102.
Eksploatujący odpowiada za właściwą eksploatację oraz konserwację urządzenia EJ.§ 103.
1.
Obsługę oraz konserwację urządzeń EJ powierza się osobom:1)
posiadającym kwalifikacje dla poszczególnych stanowisk lub zawodów - w przypadku gdy takie kwalifikacje są wymagane odrębnymi przepisami;2)
które odbyły przeszkolenie w odpowiednim zakresie i wykazały się znajomością procedur i instrukcji eksploatacji oraz praktycznymi umiejętnościami obsługi lub konserwacji tego urządzenia, co zostało potwierdzone pozytywnym wynikiem egzaminu i uzyskanymi na jego podstawie uprawnieniami zawodowymi.2.
Przy obsłudze urządzenia EJ przestrzega się instrukcji lub procedury eksploatacji tego urządzenia.3.
UTB wyposaża się w stanowiskową instrukcję obsługi, opracowaną na podstawie instrukcji eksploatacji i dostępną dla obsługującego to urządzenie.§ 104.
1.
Przy przeprowadzaniu konserwacji UTB:1)
przestrzega się instrukcji eksploatacji;2)
dokonuje się przeglądów konserwacyjnych UTB w terminach i zakresie określonych w instrukcji eksploatacji, w tym sprawdza się:a)
stan techniczny mechanizmów napędowych, układów hamulcowych oraz cięgien nośnych i ich zamocowań,b)
działanie elementów bezpieczeństwa i ograniczników ruchowych,c)
działanie urządzeń sterujących, sygnalizacyjnych i oświetleniowych,d)
prawidłowość obsługi UTB;3)
sprawdza się przez oględziny, nie rzadziej niż co 12 miesięcy, jeżeli w instrukcji eksploatacji nie ustalono innych terminów, stan:a)
konstrukcji nośnej, w szczególności połączeń spawanych, nitowanych i rozłącznych,b)
toru jezdnego dźwignic szynowych,c)
instalacji ochrony przeciwporażeniowej;4)
niezwłocznie usuwa się usterki i inne nieprawidłowości w działaniu UTB;5)
odnotowuje się w dzienniku konserwacji, z podaniem daty oraz identyfikacją uprawnionego konserwatora dokonującego wpisu, wyniki przeglądów i wykonywanych czynności;6)
niezwłocznie powiadamia się eksploatującego UTB o nieprawidłowościach, które spowodowały konieczność wyłączenia UTB z eksploatacji, i dokonuje się wpisu do dziennika konserwacji.2.
W ramach czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 4, dopuszcza się możliwość wymiany następujących elementów UTB, pod warunkiem że mają one parametry techniczne i charakterystyki takie jak wymieniane:1)
elementy wyposażenia elektrycznego:a)
bezpieczniki,b)
styczniki,c)
przekaźniki,d)
przyciski i kasety sterownicze,e)
silniki napędowe,f)
luzowniki hamulców,g)
łączniki i przewody łączące aparaty elektryczne;2)
elementy wyposażenia hydraulicznego i pneumatycznego:a)
manometry,b)
termometry,c)
złącza i przewody ciśnieniowe;3)
elementy wyposażenia mechanicznego:a)
cierne części hamulców,b)
sworznie,c)
łożyska,d)
bariery ochronne.3.
Przeglądy konserwacyjne wykonuje się nie rzadziej niż w terminach określonych w instrukcji eksploatacji.§ 105.
1.
W urządzeniach ciśnieniowych jest dopuszczalne dokonanie wymiany:1)
manometrów i termometrów;2)
przyrządów cieczowskazowych;3)
termopar.2.
Nowo zainstalowane elementy, o których mowa w ust. 1, są tego samego typu oraz mają takie same parametry, charakterystykę i nastawy jak elementy wymieniane.3.
Wymianę elementów, o których mowa w ust. 1, prowadzi się według uzgodnionych procedur oraz dokumentuje. Wymiana jest nadzorowana przez osoby odpowiedzialne za nadzór eksploatacyjny urządzenia ciśnieniowego.4.
Uszkodzone lub zużyte elementy zamknięć i połączeń rozłącznych, takie jak śruby, nakrętki, uszczelki, rygle, klamry oraz kabłąki, zastępuje się elementami zgodnie z dokumentacją techniczną.§ 106.
Dla urządzeń ciśnieniowych prowadzi się zapisy zawierające w szczególności:1)
parametry pracy urządzenia;2)
kontrolę osprzętu zabezpieczającego;3)
stopień napełnienia urządzenia;4)
istotne zakłócenia w pracy urządzenia oraz wykonane czynności konserwacyjne;5)
inne wykonane czynności określone w procedurze lub instrukcji eksploatacji.§ 107.
Dla każdego UTB eksploatujący zakłada i przechowuje dziennik konserwacji prowadzony przez konserwującego, w którym są odnotowane wykonywane czynności.§ 108.
1.
Urządzenie EJ przygotowuje się do badania w formie określonej w dokumentacji technicznej tego urządzenia.2.
W uzasadnionych przypadkach, w uzgodnieniu z Prezesem UDT, dopuszcza się możliwość zmiany zakresu zaplanowanych badań, pod warunkiem pisemnego uzasadnienia wykazującego równoważność planowanych badań z badaniami zaplanowanymi w dokumentacji.3.
Badania na rzecz eksploatującego przeprowadza się z udziałem obsługującego i konserwującego urządzenie EJ oraz w obecności przedstawiciela eksploatującego.§ 109.
1.
W przypadku urządzeń EJ z zasilaniem elektrycznym zapewnia się dokonywanie pomiarów rezystancji:1)
izolacji - nie rzadziej niż raz na:a)
rok - w przypadku urządzeń pracujących w pomieszczeniach lub w strefach zagrożonych wybuchem, z wyziewami żrącymi, o dużej wilgotności, urządzeń pracujących na otwartym powietrzu oraz dźwigów,b)
dwa lata - w przypadku urządzeń pracujących w warunkach innych niż wymienione w lit. a;2)
uziemień roboczych, o ile są stosowane, oraz skuteczności ochrony przeciwporażeniowej - nie rzadziej niż raz na:a)
rok - w przypadku urządzeń pracujących w pomieszczeniach lub w strefach zagrożonych wybuchem, z wyziewami żrącymi, o dużej wilgotności, urządzeń pracujących na otwartym powietrzu oraz dźwigów,b)
dwa lata - w przypadku urządzeń pracujących w warunkach innych niż wymienione w lit. a.2.
Niezależnie od pomiarów, o których mowa w ust. 1, wykonuje się pomiary po wprowadzeniu zmian lub wykonaniu prac w instalacji elektrycznej, przestawieniu i zmontowaniu UTB na nowym miejscu oraz w przypadkach, w których istnieje możliwość pogorszenia lub wystąpienia uszkodzenia stanu izolacji lub ochrony przeciwporażeniowej.§ 110.
1.
Otwarcie urządzenia ciśnieniowego jest dopuszczalne wyłącznie po zamknięciu dopływu czynników roboczych ze źródeł zasilania, zrównaniu się ciśnienia wewnątrz urządzenia z ciśnieniem atmosferycznym oraz schłodzeniu cieczy do temperatury niższej niż temperatura wrzenia przy ciśnieniu atmosferycznym. Dopuszczalną temperaturę czynnika roboczego, przy której jest dopuszczalne otwarcie urządzenia, określa się w instrukcji eksploatacji.2.
Grubość ścianek urządzenia ciśnieniowego w czasie okresu eksploatacji nie może być mniejsza od określonej w dokumentacji technicznej grubości minimalnej.3.
W elektrowni jądrowej stosuje się urządzenia zamykane w sposób uniemożliwiający wydostanie się ich zawartości na zewnątrz w sposób niekontrolowany.4.
Zmiana nastaw układów zabezpieczających lub osprzętu zabezpieczającego oraz jego połączeń z urządzeniem lub atmosferą jest dopuszczalna po uprzednim wyrażeniu zgody przez Prezesa UDT.§ 111.
1.
Przed przedstawieniem do badania urządzenie EJ oczyszcza się i przygotowuje zgodnie z warunkami określonymi w niniejszym rozporządzeniu i w instrukcji lub w procedurze eksploatacji.2.
Przedstawiając urządzenie EJ do badania, zapewnia się:1)
dokumentację w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia tego badania;2)
dostęp do urządzenia;3)
bezpieczne warunki pracy;4)
wyposażenie, obciążenie i zawiesia oraz obsługę techniczną niezbędną do przeprowadzenia badania.3.
W trakcie przygotowywania stanowiska pracy i urządzeń EJ oraz ich osprzętu do badań przestrzega się zasad dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymagań określonych w instrukcji eksploatacji.§ 112.
Eksploatacja UTB w pobliżu napowietrznych linii elektroenergetycznych jest dopuszczalna pod warunkiem zachowania minimalnych odległości określonych w przepisach odrębnych.§ 113.
1.
W przypadku innego zastosowania niż przeznaczenie określone przez wytwórcę lub w warunkach kolizyjnej lokalizacji eksploatacja UTB jest dopuszczalna za zgodą Prezesa UDT.2.
W przypadku zastosowań UTB, o których mowa w ust. 1, instrukcję eksploatacji uzupełnia się w szczególności o:1)
szkic sytuacyjny;2)
wskazanie możliwych elementów kolizyjnych;3)
zastosowane techniczne i organizacyjne środki zabezpieczające.3.
W przypadku gdy obsługujący UTB nie ma możliwości obserwacji całej drogi, jaką pokonuje ładunek, kierujący ładunkiem pozostaje w stałym kontakcie z obsługującym UTB. Zapewnia się środki techniczne i organizacyjne zapobiegające możliwym kolizjom ładunku.4.
W przypadku podnoszenia ładunku przez dwa lub więcej UTB w instrukcji, o której mowa w ust. 2, zawiera się procedurę zapewniającą właściwą koordynację pracy współpracujących UTB.5.
W przypadku podnoszenia osób przez UTB niezaprojektowane specjalnie do tego celu stosuje się wymogi określone w ust. 1 i 2 oraz instrukcję ewakuacji osób podnoszonych w przypadku przerw w zasilaniu lub awarii.§ 114.
Przy doborze zawiesi uwzględnia się:1)
rodzaj i wartość przewidywanych obciążeń;2)
miejsca uchwytu;3)
sposób podwieszania ładunku;4)
warunki środowiskowe.§ 115.
1.
W celu zapewnienia optymalnej eksploatacji i niezawodności czynności utrzymania ruchu i remonty urządzeń EJ prowadzi się zgodnie programem utrzymania ruchu i remontów, składającym się z profilaktyki remontowej prewencyjnej i profilaktyki remontowej predykcyjnej.2.
Profilaktyka remontowa prewencyjna uwzględnia doświadczenie eksploatacyjne. Zakres czynności utrzymania i remontów urządzeń EJ planuje się w oparciu o przeszłe doświadczenie eksploatacyjne oraz wymagania dokumentów odniesienia, określających resurs urządzeń i wymaganą częstość wykonywania czynności utrzymania ruchu i remontów.3.
Profilaktyka remontowa predykcyjna uwzględnia przewidywane dalsze zachowanie się urządzenia EJ. Zakres czynności utrzymania i remontów urządzeń planuje się w oparciu o ocenę określonych procesów degradacji lub zużycia na podstawie monitorowania stanu technicznego urządzenia EJ.4.
Wyłączanie z ruchu urządzeń EJ istotnych dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w celu przeprowadzenia badań, prób, konserwacji, wymiany lub naprawy jest dopuszczalne przy zachowaniu pełnej sprawności pozostałych urządzeń EJ, uwzględniając kryterium pojedynczego uszkodzenia. Okres wyłączenia określa się zgodnie z wynikami probabilistycznych analiz bezpieczeństwa i analiz niezawodnościowych.5.
W elektrowni jądrowej stosuje się jak najmniejszą liczbę typów urządzeń EJ, w szczególności pomp, armatury, urządzeń kontrolno-pomiarowych i sterowania oraz urządzeń elektrycznych, z zachowaniem tam, gdzie jest to zasadne, ich różnorodności, jednocześnie preferując sprawdzone w praktyce oraz za pomocą prób, badań lub analiz urządzenia EJ zamiast urządzeń EJ nowego typu lub o nowej konstrukcji.§ 116.
1.
Terminy wykonywania okresowych badań technicznych określa się w planie zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń EJ.2.
Minimalny wymagany zakres badań, nadzoru i kontroli stanu technicznego urządzeń EJ istotnych dla bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.3.
Okresową kontrolę stanu technicznego urządzeń EJ prowadzi się zgodnie z wymaganiami określonymi w:1)
dokumentach odniesienia;2)
dokumentacji konstrukcyjno-technicznej urządzenia EJ;3)
dokumentacji projektowej elektrowni jądrowej;§ 117.
1.
Programy prób osprzętu ciśnieniowego, zabezpieczającego, układów zabezpieczających i ich urządzeń wykonawczych, pomp oraz amortyzatorów w systemach przyporządkowanych do klas bezpieczeństwa aktualizuje się nie rzadziej niż raz na 10 lat, z uwzględnieniem ich instrukcji eksploatacji i najnowszych wymagań standardów technicznych dotyczących prowadzenia tych prób.2.
Wykonuje się okresowe próby następującego osprzętu przyporządkowanego do klas bezpieczeństwa:1)
osprzętu z napędami elektrycznymi silnikowymi lub ręcznymi;2)
zaworów zwrotnych;3)
zaworów z napędami zapewniającymi przejście w stan bezpieczny po uszkodzeniu;4)
zaworów regulacyjnych;5)
zaworów z napędami pirotechnicznymi - w przypadku ich zastosowania;6)
zaworów bezpieczeństwa i zrzutu ciśnienia.3.
Zakres, metody i częstotliwość przeprowadzania prób osprzętu z napędami elektrycznymi silnikowymi dostosowuje się do konieczności zapewnienia wypełnienia przez nie funkcji bezpieczeństwa w warunkach projektowych z uwzględnieniem efektów starzenia, w szczególności próby te:1)
przeprowadza się w warunkach statycznych i dynamicznych - w przypadku gdy jest to możliwe i bezpieczne;2)
obejmują określenie:a)
czasu otwarcia i zamknięcia,b)
wielkości przecieków,c)
wielkości siły lub momentu potrzebnego do zamknięcia lub otwarcia, z ewentualną korektą nastaw wyłączników w przypadku, gdy potrzeba takiej korekty wynika z próby.4.
W przypadku gdy przeprowadzenie prób osprzętu z napędami elektrycznymi silnikowymi nie jest możliwe i bezpieczne, wielkości siły lub momentu potrzebnego do zamknięcia lub otwarcia osprzętu ciśnieniowego i zabezpieczającego szacuje się na podstawie wyników prób przeprowadzonych w warunkach statycznych, z uwzględnieniem efektów starzenia.5.
Próby zaworów zwrotnych przeprowadza się przy przepływie czynnika roboczego w obu kierunkach.6.
Podczas przeprowadzania prób:1)
zaworów z napędami zapewniającymi przejście w stan bezpieczny po uszkodzeniu - obserwuje się przyjmowanie bezpiecznego położenia elementu zamykającego;2)
osprzętu - okresowo kontroluje się prawidłowość zdalnego wskazania położenia elementu zamykającego;3)
pomp - rejestruje się parametry:a)
prędkości obrotowej,b)
ciśnienia na tłoczeniu,c)
wysokości podnoszenia,d)
natężenia przepływu,e)
drgań.§ 118.
1.
Na podstawie analizy informacji, o których mowa w art. 37c ust. 1 pkt 4 ustawy - Prawo atomowe, przeprowadza się kontrole okresowe lub doraźne.2.
Po wyłączeniu elektrowni jądrowej na okres dłuższy niż 12 miesięcy, przed wydaniem przez Prezesa UDT opinii, o której mowa w art. 37c ust. 5 ustawy - Prawo atomowe, przeprowadza się kontrole doraźne w celu sprawdzenia i zapewnienia bezpieczeństwa eksploatacji urządzeń EJ.§ 119.
1.
Naprawy urządzeń EJ wykonuje się przy zastosowaniu takich samych technologii i materiałów, jakie były użyte przy ich wytwarzaniu i montażu, lub technologii zapewniających co najmniej taki sam poziom jakości.2.
Modernizacje urządzeń EJ poddaje się analizom bezpieczeństwa zgodnie z przepisem § 41 ust. 2 rozporządzenia eksploatacyjnego.§ 120.
Naprawa lub modernizacja urządzenia EJ jest dopuszczalna wyłącznie przez naprawiającego lub modernizującego uprawnionego przez Prezesa UDT, po uzgodnieniu z Prezesem UDT:1)
zakresu i technologii wykonania naprawy lub modernizacji;2)
właściwego przygotowania naprawy lub modernizacji;3)
metod i zakresów badań, kryteriów oceny i poziomów akceptacji.§ 121.
1.
Podczas uzgadniania zakresu i technologii wykonania naprawy lub modernizacji, o którym mowa w § 120 pkt 1, sprawdza się dokumentację techniczną naprawy lub modernizacji, w szczególności w zakresie zgodności z wymaganiami odniesienia określonymi w dokumentacji technicznej urządzenia EJ.2.
Sprawdzenie dokumentacji, o którym mowa w ust. 1, obejmuje:1)
sprawdzenie odpowiedniego doboru materiałów;2)
sprawdzenie obliczeń wytrzymałościowych lub poświadczeń z przeprowadzonych prób i badań w celu zweryfikowania bezpieczeństwa poszczególnych elementów urządzenia EJ;3)
sprawdzenie poprawności przyjętych wymiarów i rozwiązań konstrukcyjnych;4)
sprawdzenie pod względem technologii stosowanych w procesie wytwarzania i montażu urządzenia EJ, w szczególności przeróbki plastycznej, spawania i obróbki cieplnej;6)
sprawdzenie poprawności doboru i zakresu badań nieniszczących i niszczących, prób ciśnieniowych i obciążeniowych;7)
ocenę doboru układów zabezpieczających i pozostałego osprzętu - w przypadku ich uwzględnienia w projekcie;8)
ocenę możliwości przeprowadzania wymaganych badań podczas procesu wytwarzania, po jego zakończeniu oraz w trakcie zamierzonej eksploatacji;9)
sprawdzenie i ocenę elektrycznych, hydraulicznych i pneumatycznych schematów zasilania i sterowania oraz schematów uziemień i połączeń wyrównawczych;10)
sprawdzenie i ocenę zastosowanych środków ochrony przeciwporażeniowej;11)
sprawdzenie spełnienia innych wymagań mających zastosowanie;12)
ocenę przedstawionej dokumentacji, w tym instrukcji:a)
obsługi,b)
konserwacji,c)
montażu i demontażu.§ 122.
W elektrowni jądrowej stosuje się technologie wykonywania połączeń nierozłącznych, przeróbki plastycznej, obróbki cieplnej oraz inne mające znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony radiologicznej stosowane przy naprawach i modernizacjach, uznane przez Prezesa UDT.§ 123.
Do naprawy urządzeń EJ stosuje się materiały i elementy określone w dokumentacji technicznej tego urządzenia lub inne odpowiednie do zastosowania i zapewniające równoważny poziom bezpieczeństwa.§ 124.
Do modernizacji urządzeń EJ stosuje się materiały i elementy spełniające wymagania zastosowanych specyfikacji technicznych, odpowiednie do przewidywanych warunków i okresu bezpiecznej eksploatacji.§ 125.
1.
Materiały przeznaczone do naprawy lub modernizacji:1)
głównych elementów ciśnieniowych urządzeń EJ,2)
elementów nośnych urządzeń EJ, służących do przemieszczania w ograniczonym zasięgu osób lub ładunków- dostarcza się wraz z dokumentem poświadczającym przeprowadzenie ich kontroli odbiorczej i zawierającym wyniki badań.
2.
Materiały przeznaczone do naprawy lub modernizacji elementów innych niż określone w ust. 1 dostarcza się wraz z dokumentem kontroli poświadczającym przeprowadzenie ich kontroli wewnętrznej i zawierającym wyniki badań albo z deklaracją zgodności wystawioną przez wytwarzającego.3.
Materiały dodatkowe do spawania dostarcza się wraz z dokumentem kontroli poświadczającym przeprowadzenie ich kontroli wewnętrznej i zawierającym wyniki badań.§ 126.
1.
Po zakończeniu naprawy lub modernizacji urządzenia EJ sporządza się i przedkłada Prezesowi UDT w dwóch egzemplarzach poświadczenie wykonania naprawy lub modernizacji.2.
Do poświadczenia, o którym mowa w ust. 1, dołącza się dokumentację naprawy lub modernizacji, o której mowa w § 99.3.
Poświadczenie, o którym mowa w ust. 1, dołącza się do dokumentacji technicznej urządzenia EJ.4.
Po zakończeniu naprawy lub modernizacji urządzenia EJ przeprowadza się badanie doraźne eksploatacyjne.