Rozdział 3 - Szczegółowe wymagania, jakie powinny spełniać pojazdy oraz urządzenia transportowe i opakowania mające zastosowanie w przewozie towarów niebezpiecznych - Warunki krajowego przewozu towarów niebezpiecznych środkami transportu należącymi do sił zbrojnych lub środkami transportu, za które siły zbrojne są odpowiedzialne.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2024.514 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 5 kwietnia 2024 r.

Rozdział  3

Szczegółowe wymagania, jakie powinny spełniać pojazdy oraz urządzenia transportowe i opakowania mające zastosowanie w przewozie towarów niebezpiecznych

§ 5. Wojskowy Dozór Techniczny, zwany dalej "WDT", dokonuje sprawdzenia, na zasadach określonych w ustawie, urządzeń transportowych należących do Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie spełnienia postanowień rozporządzenia oraz sporządza protokoły przeprowadzonego badania, a w przypadku pozytywnego wyniku badania wydaje decyzję dopuszczającą urządzenie transportowe do eksploatacji.

§ 6. Sprawdzenia w zakresie spełniania dodatkowych wymagań technicznych, określonych w ADR, dotyczących wyposażenia lub przystosowania pojazdów do przewozu towarów niebezpiecznych, dokonuje uprawniony diagnosta w dodatkowym badaniu technicznym pojazdu przeznaczonego do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych wykonywanym w okręgowej stacji kontroli pojazdów lub stacji kontroli pojazdów, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 86 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym.

§ 7. Podczas wykonywania dodatkowego badania technicznego pojazdu odpowiednio przystosowanego lub wyposażonego do przewozu towarów niebezpiecznych uprawniony diagnosta stacji kontroli pojazdów dokonujący badania technicznego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 18 września 2009 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach (Dz. U. poz. 1232 oraz z 2011 r. poz. 604) ²  oraz z rozporządzeniem Ministrów Obrony Narodowej oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 czerwca 2005 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów specjalnych i pojazdów używanych do celów specjalnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 974 oraz z 2016 r. poz. 1027) z zastrzeżeniem § 28, wystawia zaświadczenie, zgodne ze wzorem stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia, o przeprowadzonym dodatkowym badaniu technicznym.

§ 8. Zbiorniki cystern do przewozu materiałów ciekłych zapalnych powinny być poddawane badaniom okresowym, pośrednim oraz doraźnym (nadzwyczajnym).

§ 9. Badania okresowe należy wykonywać nie rzadziej niż co 6 lat w zakresie: rewizji zewnętrznej, rewizji wewnętrznej, próby ciśnieniowej i próby szczelności.

§  10. 

1. Badania pośrednie należy wykonywać jako próbę szczelności i rewizję zewnętrzną, po każdym badaniu okresowym w terminach nie rzadziej niż co 3 lata.

2. Badania pośrednie cystern wyłączonych z użytkowania na okres dłuższy niż 12 miesięcy i poddanych zabiegom konserwacyjnym, potwierdzonym wyciągiem z rozkazu właściwego dowódcy, przeprowadza się w zakresie rewizji zewnętrznej.

§ 11. W przypadku gdy stan bezpieczeństwa zbiornika lub jego wyposażenia uległ zmianie na skutek uszkodzenia, naprawy lub wymiany wyposażenia eksploatacyjnego, przeprowadza się badanie doraźne (nadzwyczajne) w zakresie określonym przez WDT. Zakres badania doraźnego (nadzwyczajnego) nie powinien wykraczać poza zakres badania okresowego, o którym mowa w § 9.

§  12. 

1. Podczas rewizji zewnętrznej należy wykonać zewnętrzną ocenę wizualną zbiornika cysterny w miejscach dostępnych, sprawdzić działanie jego osprzętu i automatyki zabezpieczającej, protokół z pomiarów rezystancji uziemienia oraz oznakowanie i wyposażenie pojazdu, o którym mowa w § 23.

2. Eksploatujący zapewnia wykonywanie i dokumentowanie pomiarów rezystancji uziemienia przed każdym badaniem, o którym mowa w ust. 1, o ile w instrukcji eksploatacji cysterny nie określono innych terminów.

§  13. 

1. W trakcie rewizji wewnętrznej należy wykonać wizualną ocenę stanu ścianek zbiornika cysterny, jego połączeń, wzmocnień oraz wyposażenia.

2. Rewizję wewnętrzną wykonuje się po wystawieniu zaświadczenia zezwalającego na wejście do wnętrza zbiornika.

3. Treść zaświadczenia powinna stwierdzać, że zbiornik jest wolny od gazu, par i innych pozostałości przewożonych materiałów niebezpiecznych lub stężenie pozostałości materiałów niebezpiecznych jest mniejsze niż dopuszczalne dla pracy człowieka bez konieczności użycia sprzętu ochronnego, a zawartość tlenu w atmosferze zbiornika umożliwia bezpieczną pracę wewnątrz zbiornika.

4. Zaświadczenie wystawia kierownik jednostki organizacyjnej odpowiedzialnej za cysternę lub osoba przez niego upoważniona na podstawie pomiarów wykonanych przez odpowiednio przeszkoloną osobę wyposażoną w odpowiednie urządzenie kontrolne do określania dopuszczalnego stężenia i innych parametrów koniecznych do określenia atmosfery wewnątrz zbiornika.

5. Urządzenie, którym wykonywane są powyższe pomiary, powinno posiadać stosowne dopuszczenia do ich wykonywania wydane przez odpowiednie organy.

§  14. 

1. Wartość ciśnienia próbnego podczas przeprowadzania próby ciśnieniowej powinna być zgodna z dokumentacją techniczną zbiornika cysterny lub specyfikacją techniczną i określona na tabliczce fabrycznej.

2. Temperatura czynnika próbnego podczas przeprowadzania próby ciśnieniowej nie powinna być niższa niż 10°C i wyższa niż 50°C, jeżeli w dokumentacji technicznej nie ustalono innej temperatury.

3. Próbę ciśnieniową należy wykonywać jako próbę hydrauliczną. W technicznie uzasadnionych przypadkach, na pisemny wniosek kierownika jednostki organizacyjnej odpowiedzialnej za pojazd lub osoby przez niego upoważnionej, za zgodą Szefa WDT, próbę hydrauliczną można zastąpić inną próbą lub badaniem innego rodzaju, jeżeli metodyka przeprowadzenia takiej próby lub takiego badania została uzgodniona z Szefem WDT.

4. Podczas próby ciśnieniowej należy równomiernie podnosić ciśnienie, aż do osiągnięcia ciśnienia próbnego. Szybkość wzrostu ciśnienia od dopuszczalnego do próbnego nie powinna przekraczać 1 bar/min, chyba że w dokumentacji technicznej została ustalona inna wartość. Ciśnienie próbne utrzymuje się przez co najmniej 5 minut, obniża do ciśnienia roboczego, ponownie podnosi się do ciśnienia próbnego i utrzymuje przez 5 minut, a następnie obniża do ciśnienia roboczego i dokonuje oględzin urządzenia i osprzętu.

5. Wynik próby ciśnieniowej uznaje się za pozytywny, jeżeli w czasie próby nie stwierdzono:

1) nieszczelności połączeń i wyposażenia;

2) spadku ciśnienia podczas przeprowadzenia próby;

3) widocznej trwałej deformacji zbiornika lub wyposażenia.

§ 14a. Na pisemny wniosek kierownika jednostki organizacyjnej odpowiedzialnej za cysternę badanie, o którym mowa w § 9 albo 10, może być przeprowadzone w okresie do sześciu miesięcy wcześniej przed wyznaczonym terminem, pod warunkiem, że termin badania zostanie uzgodniony z Szefem WDT na co najmniej 14 dni przed nowym terminem badania.

§  15. 

1. Podczas próby szczelności należy sprawdzić szczelność ścianek zbiornika cysterny i zamontowanego na nim osprzętu oraz prawidłowość funkcjonowania całego wyposażenia.

2. Próbie szczelności poddaje się zbiornik wraz z wyposażeniem. W przypadku zbiornika wielokomorowego próbę szczelności należy wykonywać dla każdej komory oddzielnie.

3. Próbę szczelności zbiornika należy przeprowadzać, jeżeli nie ma innych wymagań, przy efektywnym ciśnieniu wewnętrznym równym najwyższemu ciśnieniu roboczemu, lecz nie mniejszym niż 0,2 bara ciśnienia manometrycznego.

4. Podczas próby szczelności sprawdza się szczelność zaworów dennych, spustowych i innego wyposażenia. Otwór na urządzenie wentylacyjne powinien być zaślepiony, a działanie urządzeń wentylacyjnych należy sprawdzić na stanowisku próbnym.

5. Próbę szczelności należy przeprowadzać za pomocą czynnika roboczego lub wody albo wody z użyciem farb wskaźnikowych lub luminoforów ultrafioletowych. Ciśnienie powinno być podnoszone jednostajnie do wysokości ciśnienia próby szczelności z prędkością 1 bar/min i utrzymywane przez co najmniej 30 minut. W uzasadnionych przypadkach, na pisemny wniosek kierownika jednostki organizacyjnej odpowiedzialnej za pojazd lub osoby przez niego upoważnionej, za zgodą Szefa WDT, próba szczelności może zostać przeprowadzona w inny sposób, jeżeli metodyka przeprowadzania takiej próby została uzgodniona z Szefem WDT.

6. Wynik próby szczelności uznaje się za pomyślny, jeżeli w czasie próby nie stwierdzono:

1) nieszczelności połączeń i wyposażenia;

2) spadku ciśnienia podczas przeprowadzenia próby;

3) widocznej trwałej deformacji zbiornika lub wyposażenia.

7. Podczas wykonywania próby szczelności instalacja zasilania urządzenia płynem próbnym powinna być szczelna.

§ 16. Dokumentacja techniczna cysterny powinna zawierać:

1) dokumentację odbiorczą;

2) dokumentację księgi rewizyjnej, którą tworzy zbiór protokołów i decyzji dotyczących zbiornika cysterny;

3) inne dokumenty wymienione w 1.8.7.7 ADR, jeżeli jest to wymagane.

§ 17. Konstrukcja zbiorników cystern powinna spełniać wymagania określone pod 6.8.2.1 ADR, z wyłączeniem stosowania norm wymienionych pod 6.8.2.6 ADR.

§  18. 

1. Zbiorniki cystern przeznaczone do przewozu towarów niebezpiecznych o prężności par nieprzekraczającej 0,11 MPa ciśnienia absolutnego przy temperaturze 50°C powinny być wyposażone w urządzenie wentylacyjne i w urządzenie zabezpieczające przed wydostaniem się zawartości ze zbiornika w razie jego przewrócenia się.

2. Zbiorniki cystern przeznaczone do przewozu towarów niebezpiecznych o prężności par nieprzekraczającej 0,11 MPa ciśnienia absolutnego przy temperaturze 50°C, niespełniające wymagań określonych w ust. 1, muszą spełniać wymagania określone w § 19 lub § 20.

3. Urządzenia wentylacyjne zbiorników cystern powinny zapewniać właściwą przepustowość powietrza, oparów, przy napełnianiu lub opróżnianiu zbiornika, oraz zabezpieczyć zbiornik przed nadmiernym wzrostem ciśnienia par.

§  19. 

1. Zbiorniki cystern przeznaczone do przewozu towarów niebezpiecznych o prężności par wyższej niż 0,11 MPa, nieprzekraczające 0,175 MPa ciśnienia absolutnego przy temperaturze 50°C, powinny być wyposażone w zawór bezpieczeństwa ustawiony na ciśnienie manometryczne co najmniej 0,15 MPa, który powinien całkowicie otwierać się przy ciśnieniu nieprzekraczającym ciśnienia próbnego.

2. Zbiorniki cystern przeznaczone do przewozu towarów niebezpiecznych o prężności par wyższej niż 0,11 MPa, nieprzekraczające 0,175 MPa ciśnienia absolutnego przy temperaturze 50°C, niespełniające wymagań określonych w ust. 1 muszą spełniać wymagania określone w § 20.

§  20. 

1. Zbiorniki cystern przeznaczone do przewozu towarów niebezpiecznych o prężności par wyższej niż 0,175 MPa, ale nieprzekraczającej 0,3 MPa ciśnienia absolutnego, przy temperaturze 50°C, powinny być wyposażone w zawór bezpieczeństwa ustawiony na ciśnienie manometryczne co najmniej 0,3 MPa, który powinien całkowicie otwierać się przy ciśnieniu nieprzekraczającym ciśnienia próbnego.

2. Zbiorniki cystern przeznaczone do przewozu towarów niebezpiecznych o prężności par wyższej niż 0,175 MPa, ale nieprzekraczającej 0,3 MPa ciśnienia absolutnego, przy temperaturze 50°C, niespełniające warunków określonych w ust. 1 powinny być hermetycznie zamykane.

§  21. 

1. Każda komora zbiornika cysterny opróżnianego z dołu powinna być wyposażona w trzy urządzenia zamykające, umieszczone jedno za drugim, niezależnie od siebie, z których pierwsze powinno stanowić wewnętrzny zawór odcinający, przymocowany bezpośrednio do zbiornika, drugie urządzenie umieszczone na każdym końcu króćca spustowego oraz trzecie w postaci gwintowanego korka, zaślepek kołnierzowych lub innych urządzeń o podobnej skuteczności.

2. Wewnętrzny zawór odcinający komory zbiorników cysterny może być uruchamiany z góry i z dołu, jego położenie otwarcia i zamknięcia powinno być możliwe do sprawdzenia z poziomu ziemi. Urządzenie sterujące zaworem dennym powinno uniemożliwiać niezamierzone, przypadkowe jego otwarcie. W przypadku uszkodzenia zewnętrznego układu sterowania zawór denny musi zachować skuteczność. Zawór denny i jego gniazdo powinny być chronione przed możliwością ich wyrwania pod działaniem zewnętrznych obciążeń lub tak skonstruowane, aby nie powstała taka możliwość.

3. Rozmieszczenie i kierunek zamknięcia zaworów zasuwowych zbiornika cysterny powinny być wyraźnie widoczne.

4. Urządzenia do napełniania i opróżniania komór zbiornika cysterny, włączając kołnierze i gwintowane korki oraz kaptury ochronne, jeśli są, powinny być odpowiednio zabezpieczone przed niezamierzonym otwarciem.

5. Każdy zbiornik cysterny powinien być wyposażony w aparaturę kontrolno-pomiarową dobraną odpowiednio do towaru niebezpiecznego, warunków przeprowadzania odczytu i parametrów zbiornika.

6. Zbiorniki cystern nie powinny być napełniane innymi towarami niebezpiecznymi niż te, które zostały dopuszczone przez WDT. Czynniki robocze, które mogą reagować ze sobą niebezpiecznie, mogą być przewożone w sąsiednich komorach tylko wtedy, gdy komory te są oddzielone przegrodami o grubości ścianek równej lub większej od grubości ścianek zbiornika oraz gdy napełnione komory są przedzielone pustą przestrzenią lub opróżnioną komorą.

7. Podczas napełniania i opróżniania zbiorników komór cysterny powinny być podejmowane odpowiednie środki zapobiegające wydostawaniu się niebezpiecznych ilości towarów niebezpiecznych i ich par.

8. Każdy zbiornik cysterny powinien mieć metalową, odporną na korozję, trwałe przymocowaną i czytelną tabliczkę fabryczną zawierającą co najmniej następujące dane:

1) numer dopuszczenia typu, jeżeli występuje;

2) nazwę lub znak wytwórcy;

3) numer fabryczny;

4) rok produkcji;

5) najwyższe ciśnienie robocze - MPa lub bar - lub napis "bezciśnieniowe";

6) ciśnienie próbne - MPa lub bar;

7) pojemność w m³ lub dm³ - dla zbiorników wielokomorowych - pojemność każdej komory, a następnie inne oznaczenia po spełnieniu wymogów określonych w 6.8.2.5.1 ADR;

8) materiał zbiornika i wykładziny ochronnej, jeżeli występuje;

9) datę (miesiąc i rok) odbioru technicznego.

9. Tabliczka powinna być przymocowana do ścianki zbiornika cysterny lub do wspornika przymocowanego do tej ścianki. Tabliczka powinna mieć co najmniej dwa nity o średnicy łba płaskiego nie mniejszej niż 10 mm z oznaczeniem cechy kontroli jakości i inspektora WDT.

10. Na ściance zbiornika cysterny w pobliżu tabliczki fabrycznej powinny być wybite lub, jeżeli może to mieć szkodliwy wpływ na ściankę, naniesione innym sposobem na trwałe następujące dane:

1) nazwę lub znak wytwórcy;

2) numer fabryczny;

3) rok produkcji;

4) znak kontroli jakości.

11. Zbiornik cysterny powinien być oznakowany:

1) nalepkami ostrzegawczymi i oznaczeniami zgodnie z ADR;

2) numerem ewidencyjnym nadanym przez WDT;

3) terminem (miesiąc i rok) następnego badania.

12. Oznakowanie określone w ust. 11 pkt 2 i 3 powinno być naniesione przez eksploatującego białym lub czarnym kolorem na tylnej ściance zbiornika cysterny w jego górnej lewej części. Wysokość liter i cyfr powinna mieścić się w granicach 40-60 mm. W technicznie uzasadnionych przypadkach, za zgodą WDT, dopuszcza się inne miejsca oznakowania zbiornika.

§ 22. Środki transportu wojskowego przewożące towary niebezpieczne powinny być przystosowane, wyposażone i oznakowane zgodnie z ADR, RID lub ADN, z zastrzeżeniem § 23 i 28.

§ 23. Pojazdy cystern do przewozu materiałów ciekłych zapalnych muszą spełniać następujące wymagania:

1) tylna część pojazdu powinna być zaopatrzona na całej szerokości w zderzak zabezpieczający przed uderzeniem z tyłu; odległość pomiędzy tylną ścianą zbiornika cysterny a tylną częścią zderzaka powinna wynosić co najmniej 100 mm; odległość tę mierzy się od tylnego punktu ściany zbiornika lub od wystającego osprzętu połączonego z przewożonym towarem niebezpiecznym;

2) pojazd powinien być wyposażony w główny wyłącznik akumulatora spełniający wymogi ADR;

3) pojazd powinien być wyposażony w urządzenia uziemiające zgodnie z PN-S-48011;

4) pojazd przewożący towar niebezpieczny, a także pojazd ze zbiornikiem próżnym niezneutralizowanym powinien być oznakowany tablicami barwy pomarańczowej zgodnie z 5.3.2 ADR oraz znakiem pojazdu specjalnego, zgodnie z § 7 rozporządzenia Ministrów Obrony Narodowej oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 czerwca 2005 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów specjalnych i pojazdów używanych do celów specjalnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

² Rozporządzenie utraciło moc na podstawie § 10 rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach (Dz. U. z 2024 r. poz. 141), które weszło w życie z dniem 8 października 2012 r.