Część 5 - O spółkach wodnych (związkach wałowych). - Ustawa wodna.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1928.62.574 t.j.

Akt utracił moc
Wersja od: 9 lutego 1961 r.

CZĘŚĆ PIĄTA. 

O spółkach wodnych (związkach wałowych).

Postanowienia ogólne.

Według postanowień niniejszej ustawy mogą się tworzyć spółki wodne:

1)
dla osuszania gruntów rowami i drenami, nawodnienia, namulania i podnoszenia (kolmacji) gruntów, uprawy i eksploatacji torfowisk, urządzania i eksploatacji gospodarstw rybnych, budowy i utrzymania zakładów dla piętrzenia wody i wyzyskania siły popędowej wody i budowy zbiorników wody;
2)
dla regulacji i utrzymania wód płynących, a w szczególności: wytworzenia łożyska dla poprawy odpływu i odprowadzenia wielkiej wody, ubezpieczenia brzegów, usunięcia przeszkód w odpływie wielkiej wody, budowy i utrzymania wałów celem ochrony od powodzi wraz z urządzeniami ochronnemi, odwodniającemi i nawodniającemi (związki wałowe), zabudowań potoków górskich wraz z ustaleniem i zalesieniem stoków górskich;
3)
dla uspławnienia wód płynących dla statków i tratew jako też dla budowy i utrzymania nowych dróg żeglownych i spławnych i innych urządzeń dla żeglugi i spławu;
4)
dla zakładania, utrzymania i użytkowania urządzeń dla zaopatrywania w wodę do picia i do użytku gospodarczego, dla utrzymania wód w czystości oraz odprowadzenia wód zużytych i zanieczyszczonych (kanalizacji);
5)
dla utrzymania istniejących urządzeń meljoracyjnych.
(1)
Warunkiem utworzenia spółki jest złożenie dowodu, że przedsiębiorstwo służy dla dobra publicznego, lub ma na celu wspólny gospodarczy pożytek.
(2)
Utworzenie spółki następuje:
1)
dobrowolnie przez zatwierdzenie statutu na podstawie zgody wszystkich interesowanych na zawiązanie spółki;
2)
z zastosowaniem przymusu względem mniejszości przez zatwierdzenie statutu na podstawie zgody większości interesowanych na zawiązanie spółki przy równoczesnem przymusowem pociągnięciu mniejszości do udziału w spółce;
3)
przymusowo przez wydanie statutu mimo braku zgody wszystkich względnie większości interesowanych na zawiązanie spółki.

Po zatwierdzeniu lub wydaniu statutu nie można podnosić zarzutu, że nie istniały warunki dla zatwierdzenia, albo wydania statutu.

(1)
Spółka jest osobą prawną.
(2)
Musi mieć siedzibę w Państwie Polskiem.
(3)
Ma być wpisana do księgi wodnej (art. 229).

Do spółki mogą, oprócz każdoczesnych właścicieli gruntów, kopalń i zakładów przemysłowych, w przedsiębiorstwie interesowanych, należeć jako członkowie tylko te spółki wodne, związki komunalne, wałowe i rybackie, które są interesowane w przedsiębiorstwie. Posiadacze dziedzicznego prawa budowy mają te same prawa, co właściciele.

(1)
Na przystąpienie do spółki korporacji, fundacji i instytucji prawa publicznego zezwolenie nie jest wymagane.
(2)
Posiadacze fideikomisów i ordynacji są uprawnieni do przystąpienia do spółki bez zezwolenia oczekiwaczy.
(1)
Spółka musi mieć zarząd. Zarząd może się składać z jednej lub więcej osób, z których jedna jest przewodniczącym.
(2)
Zarząd zastępuje spółkę w sądzie i poza sądem. Zarządowi przysługuje prawo ustawowego zastępcy. Zakres jego praw może być ograniczony przez statut ze skutkiem prawnym względem osób trzecich. Zarząd prowadzi administrację, o ile poszczególne sprawy nie są przekazane ustawowo, lub przez statut przewodniczącemu zarządu, lub zgromadzeniu członków.
(3)
Przewodniczący zarządu, który jako taki się wylegitymuje, nie potrzebuje osobnego pełnomocnictwa dla zastępowania zarządu wobec władz sądowych i administracyjnych.
(4)
Statut spółki może postanowić, że w miejsce zgromadzenia członków wstępuje wybierany przez nich wydział z wyjątkiem dwóch wypadków:
1)
jeżeli chodzi o zmianę statutu, która wprowadza nowy cel spółki lub ustanawia stosunek głosów, nie odpowiadający stosunkowi udziału w ciężarach spółki (art. 176);
2)
jeżeli chodzi o rozwiązanie i likwidację (art. 178).

Jeżeli spółka korzysta z zapomóg Państwa lub ciał samorządowych, statut zapewni odpowiedni udział przedstawicieli władz państwowych i samorządowych w zarządzie i zebraniu spółki.

O ile stosunki prawne spółki i jej członków nie są unormowane w niniejszej ustawie, określa je statut, zatwierdzony przez właściwą władzę wodną (nadzorczą).

(1)
Statut musi zawierać postanowienia określające:
1)
nazwę i siedzibę spółki;
2)
cel spółki z powołaniem się na plan przedsiębiorstwa;
3)
ewentualne zmiany planu;
4)
użytkowanie i utrzymywanie urządzeń spółki;
5)
przyjęcie przez członków ograniczeń prawa własności gruntu oraz innych ciążących na nich obowiązków;
6)
stosunek udziału w korzyściach i ciężarach, jako też w prawie głosowania;
7)
układanie budżetu oraz sprawdzanie i regulowanie rachunków;
8)
skład i wybór zarządu, zakres uprawnień zarządu i, jeżeli zarząd składa się z kilku członków, uprawnień przewodniczącego, formę legitymacji członków zarządu i dokumentowanie jego uchwał;
9)
warunki i formę zwoływania zgromadzenia członków lub wydziału, pełniącego jego czynności, tudzież sposób dokumentowania powziętych przez nich uchwał;
10)
sprawy, mające podlegać uchwale zgromadzenia członków lub wydziału;
11)
skład i sposób wyboru komisji rewizyjnej (art. 166);
12)
formę obwieszczeń spółki i pisma publiczne, w których obwieszczenia mają być umieszczane, o ile to jest przewidziane w statucie.
(2)
Do statutu należy dołączyć wykaz wcielonych do spółki gruntów, kopalń i zakładów przemysłowych z podaniem każdorazowych właścicieli oraz należących do spółki związków. Wykaz ten winien być stale uzupełniany.

Statut może zawierać przepisy o utworzeniu sądu polubownego, który rozstrzygać ma sprawy w sporach spółki na wezwanie obu stron.

W spółkach, mających więcej niż 2 członków, żaden członek nie może posiadać więcej niż dwie piąte wszystkich głosów.

(1)
Spółka stoi pod nadzorem władz państwowych.
(2)
Nadzór państwowy odnosi się do prawidłowego wykonania, utrzymania i naprawy urządzeń spółki, jako też do przestrzegania, ażeby sprawy spółki były zarządzane zgodnie z ustawami i statutem.
(3)
Władza nadzorcza może swe zarządzenia przeprowadzić bezpośrednio.

Jeżeli przepisany statutem wybór zarządu, lub poszczególnych jego członków, pomimo wezwania władzy nadzorczej, nie przyjdzie do skutku, przysługuje tejże prawo mianowania zastępców na miejsce brakujących członków, którzy do czasu prawidłowego wybrania brakujących członków mają spełniać ich obowiązki. Władza nadzorcza może im wyznaczyć odpowiednie wynagrodzenie na koszt spółki.

Jeżeli spółka zaniedba lub wzbrania się wstawić do budżetu lub uchwalić poza budżetem świadczeń i wydatków, jakie w myśl ustawy lub statutu na nią przypadają lub przez władzę w granicach jej kompetencji zostały ustalone, może władza nadzorcza w uzasadnionem orzeczeniu zarządzić wstawienie do budżetu lub ustalenie nadzwyczajnego wydatku i ściągnąć potrzebne datki.

Władzy nadzorczej przysługuje prawo złożenia z urzędu członków zarządu, którzy się dopuszczą ciężkiego zaniedbania obowiązków. Złożeni z urzędu mogą wnieść odwołanie do wyższej instancji.

Jeżeli zarząd spółki mimo wezwań władzy nadzorczej zaniedbuje należyte wykonanie, utrzymanie albo naprawę urządzeń spółki, władza nadzorcza może usunąć zarząd i na koszt spółki ustanowić komisarza i ciało doradcze, złożone z członków spółki do zarządu spraw spółki.

(1)
Do sprzedaży gruntów, albo zaciągania pożyczek z wyjątkiem takich, przez które nie zwiększa się stan obdłużenia spółki, potrzebuje spółka zezwolenia władzy nadzorczej.
(2)
Statut może przepisać uzyskanie takiego zezwolenia także w innych wypadkach.

Na żądanie władzy nadzorczej muszą jej być przedłożone do przejrzenia akty spółki i odpisy budżetu, zamknięcia rachunkowego, jako też sprawozdań komisji rewizyjnej oraz protokółów posiedzeń zarządu i zgromadzenia członków. Władzy nadzorczej przysługuje prawo zarządzenia nadzwyczajnych rewizyj kasy spółki i całej administracji spółki, jak również brania osobiście lub przez pełnomocników udziału w rewizji i zebraniach zarządu oraz w posiedzeniach zgromadzenia członków (wydziału).

(1)
Spółka jest uprawniona wnosić i utrzymywać na gruntach do niej należących urządzenia, potrzebne do osiągnięcia celów spółki.
(2)
W razie sporu orzeka władza nadzorcza, czy pewne urządzenie jest potrzebne do osiągnięcia celu spółki.
(3)
Członkowie spółki mogą żądać od spółki wynagrodzenia za szkody, wyrządzone ich gruntom, kopalniom, lub zakładom przemysłowym przy równoczesnem uwzględnieniu korzyści, wynikających z urządzeń spółki.
(4)
Dzierżawcom i innym użytkownikom nie przysługuje prawo domagania się takiego odszkodowania od spółki.

Spółka odpowiada swoim majątkiem za przyjęte zobowiązania. O ile w ten sposób wierzyciele zaspokojeni być nie mogą, suma dłużna musi być zebrana drogą datków, które wyznacza zarząd według miary, ustanowionej w statucie.

(1)
Ciężary spółki są ciężarami realnemi i mają aż do wysokości trzechletnich zaległości pierwszeństwo przed innemi prawami rzeczowemi bezpośrednio po państwowych podatkach i publicznych daninach. Obciążają one grunty, kopalnie i zakłady przemysłowe, interesowane w przedsiębiorstwie, według miary ustanowionej w statucie.
(2)
Członkowie, wyłączeni ze spółki, odpowiadają za nałożone na nich datki udziałowe aż do czasu ich wystąpienia.
(1)
Udział w ciężarach spółki normuje się według miary korzyści, które członkowie odnoszą z urządzeń spółki. Przy spółkach mających na celu utrzymywanie wód w czystości, oznacza się udział w ciężarach spółki przedewszystkiem podług stopnia zanieczyszczenia, wywołanego przez poszczególnych członków i podług nakładów, czynionych przez spółkę dla usunięcia tych zanieczyszczeń.
(2)
Prawo głosu członków należy normować według stosunku ich udziału w ciężarach spółki. Każdy członek spółki, obowiązany do składania datków udziałowych, musi mieć przynajmniej jeden głos.
(3)
Jednogłośna uchwała interesowanych obecnych przy głosowaniu może postanowić inną miarę, aniżeli to zostało określone w ust. 1 i w ust. 2 zdaniu 1.
(1)
Spory o przynależność do spółki mają być rozstrzygane w drodze administracyjnej.
(2)
Przeciw pociągnięciu do udziału w ciężarach spółki i wymiarowi datku udziałowego przysługuje wniesienie sprzeciwu do zarządu spółki w przeciągu dwóch tygodni. Przeciw uchwale zarządu spółki może być wniesiona w przeciągu 2 tygodni skarga do władzy wodnej, jeżeli obie strony nie odwołały się do sądu polubownego. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania uchwały zarządu spółki.
(1)
Zarząd, a jeżeli tenże składa się z więcej osób, także jego przewodniczący są uprawnieni przeprowadzać zarządzenia w ich zakresie działania względem poszczególnych członków spółki przy użyciu następujących środków przymusowych:
1)
Jeżeli chodzi o wymuszenie czynności, które może wykonać osoba trzecia, może być zarządzone wykonanie tej czynności i ściągnięcie tymczasowo oznaczonych kosztów w drodze przymusowej z zobowiązanego.
2)
Jeżeli jest rzeczą pewną, że zobowiązany nie może ponieść kosztów, powstałych z wykonania przez osobę trzecią, lub jeżeli chodzi o wymuszenie czynności niewykonalnej przez osobę trzecią, albo o zaniechanie, natenczas może być wyznaczona grzywna do wysokości 30 złotych. Grzywny wpływają do kasy spółki.
(2)
Zastosowanie środków przymusowych musi być poprzedzone pisemnem zagrożeniem; jeżeli chodzi o zmuszenie do pewnej czynności, należy w pisemnem zagrożeniu oznaczyć termin, w przeciągu którego czynność ta ma być wykonana.
(1)
Przeciwko zarządzeniom zarządu i jego przewodniczącego i przeciw zagrożeniu użycia środków przymusowych jest dopuszczalne w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia zażalenie do władzy nadzorczej. Skarga może opierać się tylko na następujących motywach:
1)
że zaskarżone zarządzenie narusza prawa skarżącego przez niezastosowanie, albo przez niewłaściwe zastosowanie obowiązującego prawa, w szczególności także zarządzeń, wydanych przez władze w zakresie ich kompetencji;
2)
że nie było istotnych podstaw, któreby uprawniały zarząd, albo jego przewodniczącego do wydania zarządzenia, albo do zagrożenia środkami przymusowemi.
(2)
Zażalenie przeciw zagrożeniu użycia środków przymusowych rozciąga się równocześnie na zarządzenie, o którego wykonanie chodzi, jeżeli w sprawie tego zarządzenia nie zostało wdrożone osobne postępowanie.
(3)
Zażalenie przeciwko zarządowi, albo jego przewodniczącemu, należy składać do władzy nadzorczej na ręce zarządu.

Zaległe datki udziałowe, jako też grzywny i koszty, wymienione w art. 157, mogą być ściągnięte przymusowo w drodze administracyjnej.

Jeżeli spółka za zezwoleniem administracji Państwa zaciągnie pożyczkę przez wypuszczenie obligacyj udziałowych, albo otrzyma ją ze Skarbu Państwa, z funduszów samorządowych, lub z publicznego zakładu kredytowego, mają być zastosowane następujące wyjątkowe postanowienia:

1)
datki spółki wodnej ściągane być mają w terminach płatności bez prośby lub zezwolenia zarządu spółki przez kasy skarbowe tak, jak podatki państwowe, aż do wysokości najbliższej raty pożyczki i odsyłane do właściwej kasy, w którym to celu zarząd spółki dostarczyć ma kasie skarbowej potrzebnych wykazów. Administracja Państwa ma prawo ściągać od spółki zwrot nadwyżki kosztów, którą urząd podatkowy przez to ponosi;
2)
gdyby członek spółki dłużej niż przez rok zalegał z uiszczeniem datku na spłatę pożyczki, kasa skarbowa postarać się ma niezwłocznie o zahipotekowanie zaległej wierzytelności spółki na nieruchomościach dłużnika.
(1)
Zarząd winien zwołać zgromadzenie członków (wydział), jeżeli interes spółki tego wymaga lub 1/3 członków spółki zażąda tego pisemnie z podaniem celu.
(2)
Jeżeli zarząd w ciągu 2 miesięcy wniosku nie uwzględni, natenczas jest obowiązana władza nadzorcza do zwołania zgromadzenia.

Za zgodą spółki mogą nowi członkowie wstępować, albo dotychczasowi występować. Potrzeba jednak do tego zezwolenia władzy nadzorczej; władza nadzorcza winna w razie występowania członków mieć na uwadze także interesy wierzycieli i dobra publicznego.

(1)
Spółka jest obowiązana przyjąć do swego związku właścicieli gruntów, kopalń i zakładów przemysłowych, jako też spółki wodne i inne związki (art. 137) na ich żądanie, jeżeli cel zamierzony przez spółkę, jest dla nich możliwy do osiągnięcia jedynie przez przyłączenie do urządzeń spółki i ich wspólne użytkowanie, a urządzenia spółki mogą zaspokoić wspólne potrzeby choćby po stosownej przebudowie.
(2)
Nowo wstępujący członek jest jednakże obowiązany ponosić koszty urządzeń, potrzebnych dla połączenia z urządzeniami spółki i wspólnego ich użytkowania.
(1)
Spółka może żądać wyłączenia gruntów, kopalń lub zakładów przemysłowych wbrew woli właścicieli, gdyby w przeciwnym razie osiągnięcie celu spółki było zagrożone.
(2)
Wyłączonemu należy się zwrot wyłożonych kosztów. Podniesienie jednak wartości, któreby grunt, kopalnia lub zakład przemysłowy osiągnęły dopiero wskutek przedsiębiorstwa spółki, nie wchodzi w rachubę przy oznaczeniu odszkodowania.

Jeżeli właściciele gruntów, kopalń lub zakładów przemysłowych, tudzież spółki wodne i inne związki (art. 137) nie są członkami spółki, a korzystaliby z utworzonych przez spółkę korzystniejszych stosunków wodnych przez zmianę urządzenia ruchu swych zakładów, spółka ma prawo zakazać im tę zmianę urządzenia ruchu, gdyby wskutek tego zakłady spółki nie wystarczały dla potrzeb spółki. To samo stosuje się do tych gruntów, kopalń i zakładów przemysłowych, stanowiących własność członków spółki, które nie zostały wcielone do związku spółki.

Urządzenia spółki należy przynajmniej raz do roku skontrolować. W skład komisji rewizyjnej powinni oprócz zarządu, albo poszczególnych jego członków, wchodzić także inni członkowie spółki.

Spółki utworzone uchwałą większości.

(1)
Jeżeli spółka ma być utworzona dla osuszenia rowami lub drenami, nawodnienia i namulenia (kolmacji) gruntów, utrzymania istniejących urządzeń meljoracyjnych, uprawy i eksploatacji torfowisk, regulacji i obwałowania wód płynących, dla utrzymania wód w czystości (kanalizacji) i budowy zbiorników, sprzeciwiający się właściciele gruntów, kopalń i zakładów przemysłowych, interesowanych w spółce, jako też spółki wodne i inne związki mogą być zmuszone do przystąpienia do spółki, jeżeli:
1)
przedsiębiorstwo może być celowo przeprowadzone tylko w drodze utworzenia spółki;
2)
większość uczestników zgadza się na zawiązanie spółki;
3)
korzyści z przedsiębiorstwa przewyższają ciężar, jaki mają ponosić sprzeciwiający się właściciele gruntów, kopalń i zakładów przemysłowych, tudzież spółki wodne i inne związki, a przy spółkach dla utrzymania wód w czystości, jeżeli przedsiębiorstwo służy dla usunięcia spowodowanego przez nich zanieczyszczenia.
(2)
Większość oblicza się, jeżeli mają należeć tylko grunty, tak według powierzchni, jak i według dochodu, przyjętego dla wymiaru podatku gruntowego (czystego dochodu katastralnego), albo jeżeli wszystkie grunty poddano scaleniu (komasacji), według obliczonych przytem wartości lub dochodu. Gdy chodzi o udział kopalń, zakładów przemysłowych, spółek wodnych lub innych związków samych, jako takich, lub razem z gruntami, to większość oblicza się na podstawie tymczasowo ustalonych korzyści. Jeżeli w tym wypadku ma być zastosowany względem sprzeciwiających się właścicieli gruntów przymus przystąpienia do spółki, potrzebna jest oprócz tego większość interesowanych właścicieli gruntów, obliczona według powierzchni i dochodu (zd. 1).
(3)
Za korzyść, w rozumieniu ust. 1 p. 3, uważa się także możność zużytkowania przedsiębiorstwa przez odpowiednie celowi i gospodarczo uzasadnione zakłady i urządzenia.
(4)
Właściciele gruntów, dla których przedsiębiorstwo nie przedstawia żadnych korzyści, mogą być zmuszeni do przystąpienia do spółki, o ile to jest potrzebne dla uzyskania lub utrzymania wolnego odpływu, albo dla przeprowadzenia urządzeń do odwodnienia i nawodnienia. Tego rodzaju grunty są wolne od wszelkich ciężarów spółki. Jeżeli ulegną uszkodzeniu, szkodę ma wynagrodzić spółka.
(1)
Gdy się okaże, że wykonane przedsiębiorstwo nie przynosi żadnej korzyści gruntowi, kopalni, zakładowi przemysłowemu, spółce wodnej, lub innemu związkowi, może interesowany członek spółki zażądać od niej zwolnienia od datków udziałowych na czas trwania tego stanu, jednak przy spółkach dla utrzymywania wód w czystości tylko o tyle, o ile pociągnięcie do udziału w spółce nastąpiło z powodu korzyści, odnoszonej z urządzeń spółki. O ile przy spółkach tego ostatniego rodzaju członek został pociągnięty do opłacania datków udziałowych z tytułu spowodowanego przez niego zanieczyszczenia, może on żądać zwolnienia od opłacania datków, gdy się okaże, że nie powoduje zanieczyszczenia wód.
(2)
Jeżeli zarząd nie uzna żądań tych za uzasadnione, przysługuje interesowanemu zażalenie do władzy nadzorczej.
(1)
Gdy się okaże, że grunt, pominąwszy wypadek, przewidziany w art. 167 ust. 4, albo kopalnia, albo zakład przemysłowy ponosi trwałą szkodę z wykonanego przedsiębiorstwa - może interesowany członek żądać wyłączenia tegoż ze spółki.
(2)
O ile nabycie gruntu, który miałby być wyłączony, jest potrzebne do przeprowadzenia celów spółki, może być spółce przyznane prawo wywłaszczenia.

W wypadkach, przewidzianych w art. 168 i 169, przy obliczaniu korzyści lub szkód, jakie wypływają z przedsiębiorstwa dla gruntów, kopalni i zakładów przemysłowych, nie należy uwzględniać przypadających na nie datków do spółki wodnej.

(1)
Jeżeli nienależący do spółki właściciele gruntów, kopalń lub zakładów przemysłowych, spółki wodne lub inne związki, albo jeżeli nienależące do spółki grunty, kopalnie lub zakłady członków spółki odnoszą korzyści z wykonanych urządzeń spółki, lub przyczyniają się do zanieczyszczenia wody, dla której odczyszczenia spółka została utworzoną - mogą być pociągnięci przez zarząd spółki do opłacania datków udziałowych według postanowień obowiązujących dla członków. Datki, o ile są pobierane od pociągniętych do opłaty z powodu przypadającej im korzyści z urządzeń spółki, nie mogą przewyższać tej korzyści.
(2)
Spółka jest w tym wypadku obowiązana pociągniętych do opłaty właścicieli i związki na ich żądanie przyjąć do swego związku.

Gdy zachodzą warunki, przewidziane w art. 163 ust. 1, dla większej ilości gruntów, kopalń, zakładów przemysłowych, spółek wodnych lub innych związków (art. 137), lecz nie wszyscy właściciele lub związki chcą przystąpić do spółki, mogą być sprzeciwiający się zobowiązani do przystąpienia do spółki, jeżeli to przystąpienie przy uwzględnieniu powstających stąd kosztów i datków na rzecz spółki przedstawia dla nich korzyści, a wniosek na przyjęcie wszystkich właścicieli i związków do spółki zostanie przedłożony przez większość tych właścicieli i związków, obliczoną według art. 167 ust. 2.

Spółki przymusowe.

(1)
Bez zgody interesowanych mogą być stworzone rozporządzeniem wojewódzkiej władzy administracji ogólnej przymusowe spółki wodne w interesie dobra publicznego dla następujących celów:
1)
dla utrzymania wód płynących w celu zabezpieczenia brzegów;
2)
dla usunięcia przeszkód w odpływie wielkiej wody i dla obwałowania wód płynących w celu ochrony od powodzi;
3)
dla osuszenia zabagnionych gruntów;
4)
dla utrzymania wód w czystości (kanalizacji), jeżeli znaczne zanieczyszczenie inaczej nie da się usunąć;
5)
dla utrzymania istniejących urządzeń meljoracyjnych.
(2)
Statut spółki wydaje wojewódzka władza administracji ogólnej.
(3)
Do spółek, wymienionych w ustępie 1, należy pociągnąć tych właścicieli gruntów, kopalń, zakładów przemysłowych, jak również spółki wodne i inne związki, którym przymusowa spółka wodna przynosi korzyść.
(4)
Dla celów, wymienionych w ustępie 1 punkcie 4, ma być zawiązana spółka z tych właścicieli gruntów, kopalń i zakładów przemysłowych, tudzież spółek wodnych, które przyczyniają się do zanieczyszczenia wody, albo odnoszą korzyść z urządzeń spółki. Jeżeli istniejąca woda płynąca nie wystarcza do nieszkodliwego odprowadzenia wód zanieczyszczonych, może być przewidziana kanalizacja w planie przedsiębiorstwa spółki.

Jeżeli Państwo lub związki samorządowe podejmują roboty dla celów, wyszczególnionych w art. 133, na podstawie specjalnych ustaw państwowych lub wojewódzkich przy udziale Skarbu Państwa, lub funduszów samorządowych, ma być zawiązana przymusowa spółka wodna dla rozłożenia i ściągnięcia datków, przypadających na właścicieli gruntów, kopalnie, zakłady przemysłowe, tudzież istniejące spółki wodne i inne związki.

Postanowienia rozdziału II części piątej niniejszej ustawy mają odpowiednie zastosowanie do przymusowych spółek wodnych.

Zmiana statutu.

(1)
Do zmiany statutu, któraby wprowadzała nowy cel spółki, potrzeba jednogłośnej uchwały zgromadzenia członków z wyjątkiem wypadku, jeżeli dla wprowadzenia takiego celu może być zastosowany przymus wstąpienia do nowej spółki. W tym wypadku wystarcza uchwała większości zgromadzenia członków, obliczona według art. 167 ust. 2, o ile zachodzą inne warunki przymusowego wstąpienia wszystkich sprzeciwiających się członków.
(2)
Jednogłośnej uchwały wymaga dalej taka zmiana statutu, która ustanawia inny stosunek dla udziału w ciężarach spółki, albo inny stosunek głosów członków spółki, aniżeli ustalony w art. 155.
(3)
Inne zmiany statutu, o ile sam statut inaczej nie stanowi, mogą być uchwalone przez zgromadzenie członków (wydział) większością głosów.

Zmiany statutu wymagają zatwierdzenia władzy nadzorczej. Zmiany statutu spółki przymusowej wymagają zatwierdzenia wojewódzkiej władzy administracji ogólnej.

Rozwiązanie i likwidacja spółek.

(1)
Spółka może być rozwiązana po wypełnieniu zobowiązań względem osób trzecich:
1)
gdy zgromadzenie członków uchwali rozwiązanie większością dwóch trzecich głosów;
2)
na wniosek jednego członka, gdy spółka składa się jeszcze tylko z dwóch członków;
3)
gdy w przeciągu roku, licząc od zatwierdzenia statutu, nie przystąpiono do wykonania przedsiębiorstwa, albo gdy rozpoczęte prace uległy przerwie przynajmniej jednorocznej, a przerwa powstała z winy członków spółki, albo gdy skutkiem tego zmieniły się istotne warunki, na jakich statut został zatwierdzony.
(2)
Spółki, utworzone na podstawie ustaw państwowych lub wojewódzkich, albo subwencjonowane przez Państwo i samorządy, mogą być rozwiązane tylko za zgodą Ministerstwa Robót Publicznych i właściwych władz samorządowych.
(3)
Spółkę rozwiązuje władza nadzorcza. Spółkę przymusową rozwiązuje wojewódzka władza administracji ogólnej.

Rozwiązanie spółki staje się prawomocnem z chwilą, gdy rozporządzenie władzy rozwiązującej spółkę zostanie doręczone zarządowi. Aż do tego czasu winien zarząd prowadzić swe czynności.

(1)
Po rozwiązaniu spółki następuje likwidacja przez zarząd, albo przez osobę, do tego powołaną statutem lub uchwałą spółki.
(2)
Do postępowania likwidacyjnego należy odpowiednio stosować odnośne przepisy ustawy cywilnej.

Aż do ukończenia likwidacji obowiązują postanowienia niniejszej ustawy i statutu co do państwowego nadzoru i co do stosunków prawnych dotychczasowych członków spółki względem siebie i względem osób trzecich, o ile z istoty likwidacji co innego nie wynika.

(1)
Po ukończeniu likwidacji księgi, akta i plany rozwiązanej spółki przyjmuje do przechowania władza nadzorcza.
(2)
Członkowie i ich prawni następcy mają prawo wglądu do ksiąg, aktów i planów i do korzystania z nich.

Spółki, założone przed wejściem w życie niniejszej ustawy.

(1)
Do spółek wodnych, komitetów i związków wałowych publiczno-prawnych, które istnieją w chwili wejścia w życie niniejszej ustawy, należy stosować przepisy niniejszej ustawy, z wyjątkiem związków wałowych w b. dzielnicy pruskiej, dla których wydane zostały statuty w drodze rozporządzenia królewskiego.
(2)
Jednakże pozostają w mocy odmienne postanowienia dotychczasowych statutów w przedmiocie właściwości sądów polubownych (art. 143 i 156 ust. 2). Inne odmienne postanowienia dotychczasowych statutów pozostają w mocy o tyle, o ile przepisy niniejszej ustawy pozostawiają unormowanie spraw statutom.