Część 4 - O wywłaszczeniu i prawach przymusowych. - Ustawa wodna.
Dziennik Ustaw
Dz.U.1928.62.574 t.j.
Akt utracił moc Wersja od: 9 lutego 1961 r.
CZĘŚĆ CZWARTA.
O wywłaszczeniu i prawach przymusowych.
O wywłaszczeniu i prawach przymusowych.
(1)
Na rzecz przedsiębiorstwa, które ma na celu osuszenie rowami lub drenami i nawodnienie gruntów, odprowadzenie wód zużytych, dostarczenie wody dla celów gospodarstwa domowego lub przemysłowych, wyzyskanie siły wodnej, regulację i uspławnienie wód płynących dla statków lub tratew, budowę kanałów żeglownych, urządzenie przewozu, ochronę od powodzi, o ile nie może być inaczej celowo lub tylko z niepomiernie wysokiemi kosztami przeprowadzone, a oczekiwane korzyści znacznie przewyższają straty - mogą być ustanowione za słusznem odszkodowaniem stosowne ograniczenia (służebności) i obciążenia prawa własności gruntów i wód płynących, potrzebnych do wykonania przedsiębiorstwa, a gdy to do osiągnięcia celu jest niedostateczne - muszą być odstąpione potrzebne grunty i inne nieruchomości, urządzenia i zakłady, prawa, wreszcie uprawnienia wodne, które mają mniejsze znaczenie gospodarcze, niż udzielić się mające pozwolenie.(2)
Przy wymiarze odszkodowania nie należy uwzględniać tych stosunków, co do których jest widoczne, że spowodowane zostały umyślnie, aby żądać większego wynagrodzenia. Wartość szczególnego upodobania, tudzież wzrost wartości przedmiotu wywłaszczenia z powodu zamierzonego przedsiębiorstwa wodnego - nie mają być brane pod uwagę przy oznaczeniu odszkodowania.(3)
Jeżeli przedsiębiorstwo ma na celu zwyczajne odwodnienie gruntów, dla których woda płynąca stanowi odpływ naturalny, przedsiębiorca nabywa wraz z ustaleniem prawa, wspomnianego w ust. 1, jednocześnie prawo obniżenia zwierciadła wody na odnośnej przestrzeni, lub podniesienia go przez wpuszczenie wody, o ile przez to żadne inne szkody prócz zmiany stanu wód gruntowych nie zostaną spowodowane. Do wynagrodzenia szkód i strat, wywołanych wyłącznie zmianą stanu wód gruntowych, przedsiębiorca nie jest obowiązany.(4)
Gdyby przeprowadzenie wody zanieczyszczonej miało powodować szkody lub uciążliwości dla właścicieli gruntów, winno być uskutecznione zapomocą zamkniętych, szczelnych przewodów.(5)
O potrzebie, rozmiarze i rodzaju służebności lub odstąpienia gruntów i nieruchomości, tudzież o wysokości odszkodowania orzeka władza wodna.(1)
Postanowienia art. 124 nie mają zastosowania do budynków, podwórzy, ogrodów i cmentarzy, obowiązek zaś zezwolenia na przeprowadzenie kanału dla nawodnienia lub odwodnienia gruntów, zaopatrzenia w wodę dla potrzeb domowych lub przemysłowych, lub odprowadzenie wód zużytych przez takie realności, ogranicza się do zezwolenia na przeprowadzenie wody w zamkniętych szczelnych przewodach.(2)
Na wyjątki od powyższego przepisu, gdy chodzi o przedsiębiorstwo Państwa, lub samorządów, lub gdy przedsiębiorstwo leży w interesie publicznym należy uzyskać zezwolenie wojewódzkiej władzy administracji ogólnej.(1)
W wypadkach, w art. 124 wymienionych, może właściciel gruntu żądać, by przedsiębiorca zamiast ustanowienia służebności nabył na własność potrzebne dla urządzeń grunty.(2)
Gdy pozostała część gruntu nie może być celowo według swego dotychczasowego przeznaczenia używana, może właściciel żądać wykupienia całego gruntu.Prawa piętrzenia wody mogą być na żądanie interesowanych z powodu przeważających korzyści dla rolnictwa lub żeglugi odebrane lub ograniczone za odszkodowaniem. Pozwolenie na piętrzenie wody może być w myśl art. 63 cofnięte lub ograniczone.
(1)
Przedsiębiorcy urządzeń do odwodnienia gruntów, lub do odprowadzenia wód zanieczyszczonych, obowiązani są zezwolić na wspólne użytkowanie tych urządzeń osobom trzecim, gdy one nie mogą tego celowo przeprowadzić w inny sposób lub tylko nakładem wielkich kosztów, gdy przy tem użytkowanie lub ruch zakładu nie zostaną dla przedsiębiorcy istotnie naruszone i nadto, gdy osoby trzecie przyjmą na siebie odpowiednią część kosztów urządzenia i jego utrzymania, wynagrodzą przedsiębiorcy szkody, jakieby mu wspólne użytkowanie mogło wyrządzić, oraz dadzą na jego żądanie przed przystąpieniem do wspólnego użytkowania stosowne zabezpieczenie. Jeżeli wspólne użytkowanie możliwe jest tylko przy odpowiedniej zmianie urządzenia, przedsiębiorcy są również obowiązani stosownie do ich uznania zmiany te bądź sami przeprowadzić, bądź na przeprowadzenie ich zezwolić. Koszty tych zmian mają ponieść wyłącznie osoby, żądające wspólnego użytkowania.(2)
Obowiązki, określone w ust. 1, dotyczą także przedsiębiorców urządzeń do nawodnienia, jednak tylko na rzecz właścicieli tych gruntów, które dla powyższych urządzeń zostały zajęte.(3)
Przepisy ustępów 1 i 2 nie mają zastosowania do urządzeń, wzniesionych przez spółkę wodną lub związek wałowy.(1)
Właściciel lub użytkownik gruntu nadbrzeżnego może dla celów własnego gospodarstwa żądać za odszkodowaniem od właściciela naturalnej wody płynącej zezwolenia na urządzenie schodów, pomostów, schronisk dla czółen, pralni, palów do przywiązywania lub podobnych zwyczajowych urządzeń. To samo stosuje się do zakładów kąpielowych i przystani, choćby one nie służyły wyłącznie do celów własnego gospodarstwa, o ile stosownie do art. 45 nie mają zastosowania przepisy o pozwoleniach. Urządzenia te na żądanie władzy wodnej winny być w wyznaczonym terminie bez pretensji do odszkodowania usunięte lub zmienione, gdy dalsze ich istnienie w dotychczasowym stanie nie da się pogodzić z interesem publicznym, w szczególności zaś z utrzymaniem wolnego odpływu, regulacją wody płynącej według zatwierdzonego planu (art. 106), a przy wodach publicznych także z przeznaczeniem ich dla żeglugi.(2)
Przepisy ust. 1 nie mają zastosowania do stawów, sztucznie utworzonych przez rozszerzenie łożyska prywatnej wody płynącej, dalej do przestrzeni tej wody w obrębie podwórzy, ogrodów i parków, do zbiorników wodnych, wreszcie do takich jezior, z których odpływają tylko naturalne wody płynące (art. 21 ust. 3).(1)
Gdyby zaszedł wypadek czasowego braku wody, może władza wodna, a w razie grożącego niebezpieczeństwa, jak np. pożaru, miejscowa władza policyjna wydać zarządzenia, wskazane interesem publicznym, co do czasowego użycia wód publicznych i prywatnych z wyjątkiem zamkniętych wodociągów obcych gmin i w razie konieczności kazać je natychmiast wykonać. Interesowanych należy natychmiast o tem zawiadomić.(2)
Właściciel lub uprawniony do użytkowania może żądać odszkodowania. Obowiązek odszkodowania, którego wysokość oznacza władza wodna, obciąża gminę. Właściciel lub uprawniony, który się czuje pokrzywdzonym, może się odnieść w terminie trzymiesięcznym od dnia doręczenia orzeczenia do właściwego sądu o oznaczenie wysokości odszkodowania w drodze postępowania sądowego.(3)
Skoro ustanie potrzeba lub minie niebezpieczeństwo, miejscowa władza policyjna usunąć ma na koszt gminy poczynione zarządzenia.(1)
Dla ochrony zakładów, zaopatrujących w wodę do picia i użytkową, przed zanieczyszczeniem lub zmniejszeniem ich wydajności, tudzież dla ochrony naturalnych albo sztucznie ujętych źródeł, zasilających wodociągi może władza wodna ustanowić obszary ochronne i wydać zarządzenia co do użytkowania i zagospodarowania gruntów w obrębie tych obszarów.(2)
Jeżeli skutkiem tych zarządzeń właściciel gruntu ograniczony jest w swobodnem jego używaniu, przysługuje mu prawo żądania odszkodowania.(3)
Co do ochrony źródeł mineralnych obowiązują przepisy ustaw o uzdrowiskach.(1)
Jeżeli w celu wykonania urządzeń wodnych potrzebne są roboty przygotowawcze na cudzych gruntach, a właściciel ich nie chce na nie zezwolić, musi przedsiębiorca uzyskać na to pozwolenie władzy wodnej, która wyznaczy stosowny termin do podjęcia tych robót. Jeżeli chodzi o grunty kolejowe, należy porozumieć się z właściwemi władzami kolejowemi.(2)
Na żądanie właściciela gruntu ma władza wodna oznaczyć zabezpieczenie, jakie tymczasowo winien dać przedsiębiorca tytułem wynagrodzenia szkody, spowodowanej robotami przygotowawczemi.(3)
Państwo, związki samorządowe i spółki wodne wolne są od obowiązku zabezpieczenia odszkodowania.