Część 1 - O prawie własności wód. - Ustawa wodna.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1928.62.574 t.j.

Akt utracił moc
Wersja od: 9 lutego 1961 r.

CZĘŚĆ PIERWSZA. 

O prawie własności wód.

Wody są albo publiczne, albo prywatne. Pierwsze stanowią własność publiczną (część dobra publicznego), drugie są własnością prywatną.

(1)
Wszystkie wody są publiczne, o ile z mocy niniejszej ustawy (art. 4) albo wskutek szczególnych tytułów prawnych nie stanowią własności prywatnej.
(2)
Na wodach publicznych nie można nabywać ani praw własności, ani innych praw prywatnych, oprócz uprawnień, przewidzianych niniejszą ustawą.
(3)
Woda, odprowadzona z wody publicznej z obowiązkiem doprowadzenia jej do tej samej albo innej wody publicznej, pozostaje wodą publiczną.
(1)
Prywatne wody płynące i jeziora mogą być w drodze ustawodawczej zaliczone do kategorji wód publicznych w interesie publicznym.
(2)
Jeżeli wskutek tej zmiany zajdzie potrzeba obciążenia służebnością lub wywłaszczenia gruntu, poszkodowany otrzyma wynagrodzenie od Państwa.
(3)
Jeżeli dotychczasowe użytkowanie wody lub łożyska przez uprawnionego zostanie zmienione lub uszczuplone, otrzymuje on odszkodowanie. Od tego odszkodowania należy odliczyć ciężary, jakie dotychczas ponosił uprawniony.

Następujące wody należą do właściciela gruntu z samego prawa, o ile temu nie stają na przeszkodzie prawa, nabyte przez inne osoby:

a)
woda z opadów atmosferycznych;
b)
woda, zawarta w znajdujących się w jego gruncie jeziorach, stawach, sadzawkach, studniach i innych zbiornikach, tudzież w wodociągach, kanałach i rowach;
c)
woda podziemna, znajdująca się w jego gruntach, i źródła, wypływające na powierzchni jego gruntów, z wyjątkiem źródeł mineralnych, podlegających monopolowi, i wód cementowych, objętych zastrzeżeniami górniczemi;
d)
odpływy z powyższych wód, dopóki nie spłyną na cudzy grunt albo do cudzej wody prywatnej lub do wody publicznej.
(1)
O ile nic innego nie zostanie udowodnione, płynące wody prywatne uważać należy za przynależne do tych gruntów, przez które, albo między któremi przepływają.
(2)
Granicę własności prywatnych wód płynących określa między gruntami nadbrzeżnemi:
a)
leżącemi po przeciwległych brzegach - linja, biegnąca środkiem wody przy stanie zwyczajnym (średnim);
b)
przyległemi - linja, idąca prostopadle od punktu przecięcia ich granicy z linją brzegu (art. 6) do wyżej oznaczonej linji środkowej.
(3)
Sposób oznaczenia zwyczajnego (średniego) stanu wody określi rozporządzenie Ministra Robót Publicznych.
(4)
Na wodach granicznych sięga własność obywateli polskich, o ile stosunki własności nie zostały inaczej uregulowane, do granicy Państwa.
(5)
Powyższe postanowienia stosują się także do jezior, nie należących do wód płynących, o ile własność w inny sposób nie została uregulowana.
(1)
Granicę między łożyskiem wody a przyległemi gruntami oznacza się, gdzie jest wyraźna krawędź brzegu, według tej krawędzi, zresztą według granicy porostu traw, o ile zaś ta granica leży powyżej zwyczajnego (średniego) stanu wody - według tegoż stanu wody.
(2)
Linja brzegu może być ustalona przez władzę wodną w razie potrzeby po wysłuchaniu właścicieli gruntów nadbrzeżnych i innych osób interesowanych. Interesowani mogą zażądać ustalenia linji brzegu na koszt własny.
(3)
W razie zmiany łożyska wody może być linja brzegu ponownie ustalona.
(4)
Linję brzegu ustala władza wodna na podstawie postępowania, które przeprowadzi według postanowień części szóstej niniejszej ustawy. Ustalenie to nie przesądza jednak dochodzenia prawa, opartego na tytule prywatno-prawnym, na zwykłej drodze prawa.
(1)
Przymuliska, powstające stopniowo i niepostrzeżenie przy gruntach nadbrzeżnych wód płynących, zarówno jak i odsypiska, jakie tworzy woda płynąca, oddalając się niepostrzeżenie od jednego brzegu, a przenosząc na drugi, przypadają na rzecz właścicieli nadbrzeżnych w granicach, określonych w art. 5, ust. 2, punkcie b, z obowiązkiem pozostawienia ścieżki lub drogi holowniczej wzdłuż rzek żeglownych i spławnych.
(2)
To samo stosuje się do powiększenia gruntów nadbrzeżnych, powstałego skutkiem naturalnego obniżenia zwierciadła wody.
(3)
Prawo to nie dotyczy odsypisk morskich, które stanowią własność Państwa.
(1)
W jeziorach i stawach, które nie należą do właścicieli nadbrzeżnych, przymuliska i powierzchnie przybrzeżne, osuszone wskutek obniżenia zwierciadła wody, pozostają w dotychczasowych granicach własnością właścicieli jezior i stawów. Muszą oni jednak zezwolić właścicielom nadbrzeżnym na dostęp do wody, o ile to jest konieczne do wykonywania zwykłego użytkowania w dotychczasowym zakresie.
(2)
Natomiast właściciele jezior i stawów nie nabywają żadnego prawa do gruntów nadbrzeżnych, jakie woda pokrywa podczas wylewów.
(1)
Grunt, uzyskany wskutek budowli regulacyjnych między linją brzegu a budowlami regulacyjnemi, tudzież łożyska wód płynących, odcięte przekopami, przypadają tym, którzy ponoszą koszty przedsiębiorstwa.
(2)
Skoro cel regulacji został osiągnięty, grunty te i odsypiska muszą być odstąpione właścicielom gruntów przyległych na ich żądanie za zwrotem wartości, jeżeli nie są potrzebne do żeglugi albo do umocnienia brzegów albo też do produkcji materjałów dla robót regulacyjnych.
(3)
Jeżeli względy publiczne tego wymagają, może władza wodna zobowiązać nabywców gruntów do odpowiedniego ich użytkowania.

Jeżeli przez siłę żywiołową (wodę, zapadnięcie ziemi, usuwisko stoku górskiego) znaczna i łatwa do rozpoznania część gruntu zostanie oderwana od brzegu i przerzucona do obcego gruntu, położonego niżej, lub na brzegu przeciwległym, to właściciel poprzedni może własności swej dochodzić, lecz skargę o to w ciągu 2 lat wytoczyć jest obowiązany. Po upływie tego terminu skarga jego jest niedopuszczalna, chybaby właściciel gruntu, z którym część oderwana została połączona, nie objął go jeszcze w posiadanie.

(1)
Wyspy, tworzące się na wodach prywatnych, należą do właścicieli nadbrzeżnych w granicach, określonych w art. 5 ustępie 2.
(2)
Wyspy, tworzące się na wodach publicznych, stanowią dobro publiczne.

Jeżeli woda płynąca, tworząc sobie nowe ramię, przecina i okrąża grunt właściciela nadbrzeżnego i czyni z tegoż gruntu wyspę, to właściciel zachowuje własność swego gruntu, choćby nawet wyspa utworzyła się na rzece publicznej.

a) wody płynącej.

(1)
Jeżeli woda publiczna opuści dotychczasowe łożysko i utworzy nowe, to nowe łożysko staje się dobrem publicznem. Dotychczasowi właściciele gruntów, zajętych pod nowe łożysko, mogą żądać w drodze administracyjnej w ciągu jednego roku od zaszłej zmiany, aby ich odszkodowano opuszczonem łożyskiem w stosunku do powierzchni zabranego im gruntu, lub jego wartością.
(2)
Jeżeli woda prywatna opuści dotychczasowe i utworzy nowe łożysko, woda ta staje się własnością właścicieli gruntów nadbrzeżnych. Właściciele opuszczonego łożyska i dotychczasowi właściciele nowego łożyska, właściciele nadbrzeżni, poprzedni i nowi, właściciele wody, jako też wszyscy inni, którzy poprzednio mieli prawo do wody i do łożyska nowej wody płynącej, są uprawnieni, a to wszyscy, lub każdy z nich do przywrócenia stanu pierwotnego w ciągu roku.

b) jeziora.

(1)
Łożysko opuszczonego jeziora należy do właścicieli jeziora w stosunku do przysługującego każdemu prawa własności.
(2)
Jeżeli udziały własności nie były oznaczone, łożysko opuszczonego jeziora ma być rozdzielone między właścicieli brzegów, według zasad, przepisanych w art. 5 ust. 2.

Każdy właściciel gruntu ma prawo zabezpieczać swój brzeg przed podmywaniem wody płynącej. Nikomu atoli nie wolno zakładać takich budowli i plantacji, któreby mogły zmienić bieg wody, albo szkodzić żegludze, zakładom wodnym lub innym cudzym prawom.

(1)
Dla ułatwienia żeglugi i spławu, tudzież dla przywrócenia zwykłego biegu wody, może władza wodna zarządzić usunięcie przymulisk i przekopanie wysp.
(2)
Za usunięcie przymulisk i przekopanie wysp na wodach publicznych nie mogą właściciele żądać odszkodowania, chyba jeżeli posiadali przymulisko lub wyspę dłużej niż lat trzydzieści i używali ich pod uprawę.

a) wodą opadową i odpływem ze źródeł.

(1)
Właściciel nie może zmieniać kierunku odpływu zbierającej się na jego gruncie wody opadowej, ani odpływu ze źródeł ze szkodą gruntu niżej położonego.
(2)
Właścicielowi gruntu niżej położonego nie wolno wstrzymywać naturalnego odpływu ze szkodą gruntu wyżej położonego.
(3)
Zakaz, przewidziany w ustępie 1, nie dotyczy zmiany odpływu, spowodowanej zmianą gospodarczego użytkowania gruntu (zmianą kierunku orki, stawianiem budynków i ogrodzeń lub innemi gospodarczemi zarządzeniami).
(4)
Na właścicielu ciąży obowiązek usunięcia przeszkód i zmian w odpływie wody, powstałych na jego gruncie wskutek przypadku lub działania osób trzecich na niekorzyść wyżej, względnie niżej leżących gruntów.

b) wodą jezior.

(1)
Właściciel jeziora, nie należącego do wody płynącej, nie jest uprawniony spuszczać go lub jego zwierciadła tak obniżać, iżby przez to stan wód gruntowych uległ zmianie ze szkodą innych, chyba że to jest potrzebne dla zwykłego odwodnienia gruntów.
(2)
Również nie wolno właścicielowi wpuszczać do jeziora wody i innych cieczy, lub wrzucać stałych lub mulistych materji, które mogą wodę ze szkodą dla innych zanieczyścić.

c) wodą podziemną.

(1)
Właściciel gruntu nie może stale zabierać do użycia i zużycia większej ilości wody podziemnej, niż to jest potrzebne do użytku domowego i do gospodarstwa, gdyby przez to:
1)
zakład wodociągowy lub źródło, użytkowane przez kogo innego, zostały pozbawione wody, lub wydajność ich istotnie została zmniejszona,
2)
dotychczasowe użytkowanie cudzego gruntu zostało uszczuplone,
3)
stan wody płynącej lub jeziora tak został zmieniony, iżby inni w wykonaniu swoich praw zostali przez to ukróceni,
(2)
Właściciel gruntu nie ma prawa:
1)
piętrzyć wody gruntowej doliny za pomocą podziemnych urządzeń,
2)
wprowadzać lub wpuszczać do ziemi takich materji, któreby zanieczyszczały wodę podziemną, wodę płynącą lub jezioro ze szkodą dla innych.
(3)
Przepis ustępu 2 punktu 2 nie ma zastosowania do nawożenia gruntów.

Łożyska wód publicznych i prawa prywatne na wodach publicznych mogą być wpisane do ksiąg hipotecznych (gruntowych) za zezwoleniem władzy wodnej II instancji.