Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1983.55.244 t.j.

Akt utracił moc
Wersja od: 28 września 1983 r.

ROZPORZĄDZENIE
RADY MINISTRÓW
z dnia 5 grudnia 1974 r.
w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

Na podstawie art. 231 pkt 1 i 3 Kodeksu pracy (Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141, z 1975 r. Nr 16, poz. 91, z 1981 r. Nr 6, poz. 23 i z 1982 r. Nr 31, poz. 214) zarządza się, co następuje:

Przepisy ogólne.

§  1.
Rozporządzenie określa zasady i tryb ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, zwanych dalej "wypadkami", oraz sposób prowadzenia dokumentacji i rejestracji wypadków.
§  2.
1.
Kierownik zakładu pracy jest obowiązany zapewnić pierwszą pomoc pracownikowi, który uległ wypadkowi, zabezpieczenie miejsca wypadku, zbadanie okoliczności i przyczyn wypadku oraz prawidłowe sporządzenie właściwej dokumentacji wypadku.
2.
Każdy pracownik, który zauważył wypadek lub dowiedział się o nim, a w szczególności przełożony pracownika, który uległ wypadkowi, jest obowiązany natychmiast udzielić pomocy poszkodowanemu pracownikowi i zawiadomić o wypadku kierownika zakładu pracy.
§  3.
Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, jest obowiązany zawiadomić niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego. Jeżeli skutki wypadku ujawniły się w okresie późniejszym, pracownik jest obowiązany zawiadomić swojego przełożonego niezwłocznie po ich ujawnieniu.
§  4.
1.
Miejsce wypadku należy zabezpieczyć do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku. W szczególności nie należy dopuszczać do miejsca wypadku osób niepowołanych, uruchamiać bez koniecznej potrzeby maszyn i urządzeń, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane, dokonywać zmiany ich położenia, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.
2.
Zezwolenie na uruchomienie maszyn i urządzeń lub dokonanie innych zmian w miejscu wypadku wydaje kierownik zakładu pracy w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy, po sporządzeniu - jeżeli zachodzi potrzeba - szkicu lub fotografii miejsca wypadku.
3.
Jeżeli organ prowadzący śledztwo lub dochodzenie albo inny właściwy organ zarządził zabezpieczenie miejsca wypadku, wydanie zezwolenia, o którym mowa ust. 2, wymaga uzgodnienia z tym organem.
4.
Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania zezwolenia, o którym mowa w ust. 2 i 3, jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób i mienia lub zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.

Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadku.

§  5.
1.
Okoliczności i przyczyny wypadków śmiertelnych lub powodujących ciężkie uszkodzenie ciała oraz wypadków zbiorowych bada zespół, w którego skład wchodzą: kierownik zakładu pracy jako przewodniczący oraz zakładowy społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej i pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy.
2.
Okoliczności i przyczyny wypadków innych niż określone w ust. 1 ustala zespół, w którego skład wchodzą: kierownik wydziału (komórki równorzędnej) jako przewodniczący oraz zakładowy, oddziałowy (wydziałowy), grupowy społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej i pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy.
3.
Za wypadek zbiorowy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
§  6.
Jeżeli wypadkowi uległ kierownik zakładu pracy, okoliczności i przyczyny tego wypadku ustala zespół wyznaczony przez jednostkę nadrzędną.
§  7.
W uzasadnionych przypadkach, w szczególności gdy zachodzi wątpliwość co do bezstronności kierownika wydziału (komórki równorzędnej) przy badaniu wypadku, przewodniczącym zespołu, o którym mowa w § 5 ust. 2, może być kierownik zakładu pracy lub osoba wyznaczona przez niego w porozumieniu z zakładową organizacją związkową.
§  8.
1.
Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół jest obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, a w szczególności.
1)
przesłuchać poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,
2)
dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz zbadać warunki wykonywania pracy oraz inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,
3)
przesłuchać świadków,
4)
zasięgnąć opinii lekarza i innych specjalistów.
2.
Zespół jest obowiązany wykorzystać materiały zebrane przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli materiały te zostaną mu udostępnione.
§  9.
1.
Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku, któremu uległ pracownik na terenie innego zakładu, przeprowadza macierzysty zakład pracy z udziałem przedstawiciela zakładu, na którego terenie miał miejsce wypadek.
2.
Zakład pracy, na którego terenie miał miejsce wypadek, jest obowiązany:
1)
zorganizować niezwłocznie pomoc i ratunek dla osób, które uległy wypadkowi lub którym zagraża niebezpieczeństwo,
2)
niezwłocznie zawiadomić o wypadku macierzysty zakład pracy pracownika,
3)
zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób określony w § 4.
3.
Na wniosek macierzystego zakładu pracy pracownika zakład pracy, na którego terenie zdarzył się wypadek, jest obowiązany do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku na zasadach określonych w § 5, 6 i 8 i do przekazania całej dokumentacji macierzystemu zakładowi pracy.
§  10.
Jednostka nadrzędna nad zakładem pracy może zażądać, aby ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku nastąpiło w obecności jej przedstawiciela. Uprawnienie to przysługuje odpowiednio inspektorowi pracy.
§  11.
1.
Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół sporządza - nie później niż w ciągu 10 dni od uzyskania zawiadomienia o wypadku - protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, zwany dalej "protokołem powypadkowym".
2.
Stwierdzenie w protokole, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawa pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku przy pracy, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania odpowiednich dowodów stanowiących podstawę takich stwierdzeń.
3.
Treść protokołu ustala się większością głosów członków zespołu, z tym że członek zespołu ma prawo zgłoszenia do protokołu zdania odrębnego, które powinien uzasadnić.
4.
Zespół jest obowiązany zapoznać poszkodowanego pracownika z treścią protokołu.
5.
Poszkodowany pracownik ma prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole, o czym zespół jest obowiązany pouczyć pracownika.
§  12.
1.
Protokół powypadkowy powinien zawierać:
1)
imię i nazwisko oraz stanowisko osoby sporządzającej protokół,
2)
imię i nazwisko osoby zgłaszającej wypadek oraz datę zgłoszenia,
3)
dokładne dane osobowe pracownika, który uległ wypadkowi,
4)
rodzaj wypadku,
5)
dokładny opis okoliczności i przebiegu wypadku,
6)
ustalenie przyczyn wypadku,
7)
stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy,
8)
stwierdzenie, czy zachodzą okoliczności mogące mieć wpływ na ograniczenie prawa pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku przy pracy,
9)
wskazanie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, których nieprzestrzeganie zostało stwierdzone w związku z wypadkiem,
10)
podpisy osób uczestniczących w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadku i sporządzających protokół,
11)
datę sporządzenia protokołu,
12)
podpis osoby zatwierdzającej protokół i
13)
pouczenie o sposobie i trybie odwoływania się od ustaleń zawartych w protokole.
2.
Do protokołu powypadkowego dołącza się protokoły przesłuchania świadków, pisemne opinie lekarza, biegłych i specjalistów, szkic lub fotografię miejsca wypadku, a także zdanie odrębne zgłoszone przez członka zespołu oraz zastrzeżenia, o których mowa w § 11 ust. 5, jeżeli zostały zgłoszone przez pracownika.
§  13.
1.
Protokół powypadkowy zatwierdza kierownik zakładu pracy.
2.
Protokół powypadkowy sporządzony przez zespół, któremu przewodniczył kierownik zakładu pracy, nie podlega zatwierdzeniu.
3.
Decyzja w sprawie zatwierdzenia protokołu powypadkowego powinna być podjęta niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od dnia sporządzenia protokołu.
4.
Jeżeli:
1)
zostały zgłoszone zastrzeżenia do treści protokołu powypadkowego przez poszkodowanego pracownika lub instancję związku zawodowego,
2)
protokół powypadkowy nie odpowiada warunkom określonym w § 11 ust. 1-5 lub zawiera stwierdzenia nieprawidłowe,

kierownik zakładu pracy może zwrócić nie zatwierdzony protokół powypadkowy w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół, który badał wypadek, lub w porozumieniu z zakładową organizacją związkową powołuje w tym celu trzyosobowy zespół w innym składzie.

5.
Czynności określone w ust. 4 powinny być zakończone w ciągu 5 dni.
6.
Nie zatwierdzony protokół powypadkowy należy dołączyć do nowego protokołu powypadkowego.
§  14.
1.
Protokół powypadkowy zakład pracy niezwłocznie doręcza poszkodowanemu pracownikowi, pouczając go o sposobie i trybie odwołania. Protokół powypadkowy należy doręczyć również właściwemu inspektorowi pracy, a także zakładowej organizacji związkowej, jeżeli tego zażąda.
2.
Protokół powypadkowy z wypadków śmiertelnych i zbiorowych należy przesłać w ciągu 7 dni do jednostki nadrzędnej nad zakładem pracy, jednostka nadrzędna może zażądać nadsyłania protokołów również z innych rodzajów wypadków przy pracy.
3.
Pracownik, który uległ wypadkowi, ma prawo wglądu do całości akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek i odpisów.
4.
Kierownik zakładu pracy jest obowiązany wyłączyć z akt sprawy materiały stanowiące tajemnicę państwową.
5.
Protokół powypadkowy wraz z załącznikami przechowuje się w aktach zakładu pracy przez 10 lat.
§  15.
Opierając się na dokonanych ustaleniach okoliczności i przyczyn wypadku kierownik wydziału (komórki równorzędnej), a w razie wypadków, o których mowa w § 5 ust. 1, kierownik zakładu pracy jest obowiązany:
1)
zarządzić zastosowanie właściwych środków profilaktycznych oraz środków mających na celu poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz określić osoby odpowiedzialne za wykonanie poleceń wydanych w związku z wypadkiem,
2)
omówić okoliczności i przyczyny wypadku z kierownikami, mistrzami i pracownikami zainteresowanych komórek organizacyjnych zakładu pracy.
§  16.
1.
Jeżeli pracownik ma w tym interes prawny, aby ustalenia protokołu powypadkowego zostały zmienione, a w szczególności z tego powodu, że w protokole tym według oceny pracownika bezpodstawnie stwierdzono, iż:
1)
nie uległ on wypadkowi,
2)
wypadek nie został uznany za wypadek przy pracy lub że
3)
przyczyną wypadku były okoliczności mogące pozbawić go prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy,

może wystąpić do właściwej komisji rozjemczej z wnioskiem o rozpatrzenie sprawy.

2.
Z wnioskiem o rozpatrzeniem sprawy przez komisję rozjemczą pracownik może wystąpić także wówczas, gdy zakład pracy mimo zgłoszenia żądania nie sporządził protokołu powypadkowego w terminie określonym w § 11 ust. 1.
3.
Jeżeli stan zdrowia pracownika lub inne okoliczności nie stoją temu na przeszkodzie, wniosek, o którym mowa w ust. 1 i 2, powinien być zgłoszony w terminie 14 dni od dnia otrzymania protokołu powypadkowego lub upływu terminu wymienionego w § 11 ust. 1.
4.
Po sporządzeniu protokołu powypadkowego może być wszczęte ponowne postępowanie dotyczące ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadomi kierownika zakładu pracy, że według jego oceny ustalenia tego protokołu są oczywiście bezpodstawne.
5.
Zawiadomienie o bezpodstawności ustaleń protokołu powypadkowego może nastąpić nie później niż przed wydaniem przez komisję lekarską do spraw inwalidztwa i zatrudnienia orzeczenia w sprawie uszczerbku na zdrowiu lub inwalidztwa, jego związku z wypadkiem lub związku śmierci z wypadkiem.
6.
Wszczęcie ponownego postępowania następuje w ciągu 3 dni od dnia nadejścia zawiadomienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
7.
Przy ponownym ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku stosuje się odpowiednio zasady i terminy przewidziane rozporządzeniem.
8.
Przepisów ust. 4-7 nie stosuje się, jeżeli okoliczności i przyczyny wypadku zostały ustalone przez komisję rozjemczą albo przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych albo jeżeli ustalenia te są przedmiotem postępowania przed tymi organami.
9.
Jeżeli protokół powypadkowy dotyczący wypadków, o których mowa w § 5 ust. 1, zawiera ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne, jednostka nadrzędna nad zakładem pracy może zwrócić się do kierownika zakładu o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku. Wniosek jednostki nadrzędnej wymaga uzasadnienia. Wniosek ten jednostka nadrzędna przekazuje do wiadomości okręgowego inspektora pracy.

Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków w nie uspołecznionych zakładach pracy.

§  17.
1.
Przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio w nie uspołecznionych zakładach pracy oraz w stosunku do osób fizycznych zatrudniających pracowników, z uwzględnieniem przepisów niniejszego rozdziału.
2.
Ilekroć w rozporządzeniu mówi się o kierowniku zakładu pracy bądź o przełożonym pracownika, należy przez to rozumieć właściciela lub inną osobę prowadzącą nie uspołeczniony zakład pracy.
§  18.
1.
Kierownik nie uspołecznionego zakładu pracy jest obowiązany o każdym wypadku, któremu uległ pracownik, zawiadomić odpowiednio izbę rzemieślniczą lub wojewódzkie zrzeszenie prywatnego handlu i usług, zwane dalej "organizacjami samorządowymi", oraz właściwy związek zawodowy. O wypadkach wymienionych w § 5 ust. 1 należy również zawiadomić Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
2.
Okoliczności i przyczyny wypadków wymienionych w § 5 ust. 1 ustala zespół złożony z pracowników komórek bezpieczeństwa i higieny pracy właściwej organizacji samorządowej, przedstawiciela właściwego związku zawodowego i kierownika nie uspołecznionego zakładu pracy. W czynnościach zespołu może uczestniczyć przedstawiciel Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Inspektor pracy może zażądać, aby ustalenie okoliczności i przyczyn wymienionych wypadków nastąpiło w jego obecności.
3.
Okoliczności i przyczyny wypadków nie wymienionych w § 5 ust. 1 ustala kierownik nie uspołecznionego zakładu pracy, z tym że jednostki wymienione w ust. 1 mogą uczestniczyć w tym postępowaniu.
§  19.
1.
Protokół powypadkowy zatwierdza prezes organizacji samorządowej.
2.
Zespół, o którym mowa w § 13 ust. 4, powołuje prezes organizacji samorządowej.
3.
Po sporządzeniu protokołu powypadkowego może być wszczęte ponowne postępowanie dotyczące ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadomi prezesa właściwej organizacji samorządowej, że według jego oceny ustalenia tego protokołu są oczywiście bezpodstawne.
4.
Przepisy § 16 ust. 5-8 stosuje się odpowiednio.
§  20.
1.
Kierownik nie uspołecznionego zakładu pracy jest obowiązany przekazać protokół powypadkowy właściwej organizacji samorządowej oraz właściwemu związkowi zawodowemu.
2.
Protokół powypadkowy z wypadków, o których mowa w § 5 ust. 1, powinien być przekazany niezwłocznie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
3.
Organizacje samorządowe są obowiązane prowadzić rejestr wypadków przy pracy, jakie zdarzyły się w zrzeszonych w nich zakładach pracy, oraz wypadków jakim uległy, przy prowadzeniu działalności zarobkowej na własny rachunek, osoby prowadzące tę działalność i osoby z nimi współpracujące - podlegające ubezpieczeniu społecznemu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników i niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek oraz ich rodzin.

Rejestracja wypadków i przepisy końcowe.

§  21.
1.
Zakład pracy jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków przy pracy. Rejestr ten powinien zawierać imię i nazwisko pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy, datę wypadku, skutki wypadku, datę sporządzenia protokołu powypadkowego i inne okoliczności wypadku, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe.
2.
Rejestr wypadków przy pracy powinien być prowadzony na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych.
§  22.
1.
W razie wypadku przy pracy zakład pracy jest obowiązany sporządzić na podstawie protokołu powypadkowego statystyczną kartę wypadku przy pracy.
2.
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustali wzór statystycznej karty wypadku przy pracy i sposób prowadzenia sprawozdawczości statystycznej z wypadków przy pracy.
§  23.
1.
Do ustalania okoliczności i przyczyn wypadków, które mają charakter wyjątkowy, lub jeżeli zachodzi potrzeba wyjaśnienia skomplikowanych problemów technicznych i technologicznych, jednostka nadrzędna nad zakładem pracy może w porozumieniu z właściwymi statutowo organami związków zawodowych powołać zespół specjalistów.
2.
W skład zespołu specjalistów wchodzą przedstawiciele jednostki nadrzędnej oraz właściwego związku zawodowego. Zespołowi przewodniczy członek zespołu wyznaczony przez kierownika jednostki nadrzędnej.
3.
Przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przez zespół specjalistów stosuje się odpowiednio przepisy § 5-13.
4.
Zespół, o którym mowa w ust. 1, może być również powoływany wyłącznie do opracowania zaleceń powypadkowych dla prowadzenia przez zakłady pracy prawidłowej działalności profilaktycznej.
§  24.
Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz po porozumieniu z właściwymi statutowo organami związków zawodowych może dostosować przepisy rozporządzenia do specyficznych form organizacji jednostek (zakładów, instytucji) wojskowych.
§  25.
Koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy pokrywa zakład pracy.
§  26.
1.
Ilekroć w rozporządzeniu mówi się o pracowniku, należy w razie wypadku śmiertelnego rozumieć przez to także uprawnionego do świadczeń przysługujących w związku z wypadkiem członka rodziny pracownika.
2.
Przez jednostkę nadrzędną, o której mowa w rozporządzeniu, rozumie się w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego, a w odniesieniu do spółdzielni - związek spółdzielczy.
§  27.
Zasady ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy określone niniejszym rozporządzeniem nie naruszają zasad dokonywania tego rodzaju ustaleń określonych w przepisach prawa górniczego, jak również zasad ustalania okoliczności i przyczyn wypadków w lotnictwie, na morzu i w komunikacji lądowej.
§  28.
Tracą moc:
1)
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 czerwca 1968 r. w sprawie zasad i trybu ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz trybu postępowania odwoławczego w tych sprawach (Dz. U. Nr 22, poz. 143),
2)
rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 listopada 1966 r. w sprawie zasad i trybu badania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz rodzaju i sposobu sporządzania oraz prowadzenia dokumentacji związanej z tymi wypadkami (Dz. U. Nr 46, poz. 281).