Część 1 - Zmiana niektórych przepisów postępowania karnego. - Usprawnienie postępowania sądowego.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1938.89.609

Akt jednorazowy
Wersja od: 12 grudnia 1938 r.

Część  pierwsza.

Zmiana niektórych przepisów postępowania karnego.

W kodeksie postępowania karnego wprowadza się następujące zmiany:

1)Art. 16 § 2 otrzymuje następujące brzmienie:

"§ 2. Sądy grodzkie rozpoznają nadto sprawy o przestępstwa, wymienione w kodeksie karnym 1932 r.:

a) w art. 129, 130, 131, 133 i 200;

b) w art. 160, 257, 262 § 1 i 2, 264, 267, 268 i 269, jeżeli wartość mienia nie przenosi tysiąca złotych."

2)Art. 67 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 67. § 1. W sprawach o przestępstwa, ścigane z urzędu a należące do właściwości sądów grodzkich, pokrzywdzony ma prawa strony, a zwłaszcza może wnosić i popierać oskarżenie zamiast lub obok oskarżyciela publicznego. Przepis art. 61 ma tu odpowiednie zastosowanie.

§ 2. Prawa strony służą pokrzywdzonemu, jeżeli wniósł samodzielnie do sądu akt oskarżenia, albo jeżeli przed rozpoczęciem przewodu sądowego w pierwszej instancji oświadczył, że popiera oskarżenie wniesione przez oskarżyciela publicznego.

§ 3. Jeżeli dochodzenie zostało prawomocnie umorzone, pokrzywdzony może wnieść akt oskarżenia tylko w razie wykazania, że po umorzeniu ujawniły się nowe okoliczności uzasadniające oskarżenie. Gdy akt oskarżenia nie przytacza nowych okoliczności, albo gdy przytoczone okoliczności nie mają znaczenia dla sprawy lub po sprawdzeniu nie potwierdziły się - sąd grodzki odmawia wszczęcia postępowania sądowego. Na postanowienie odmawiające wszczęcia postępowania służy pokrzywdzonemu zażalenie do sądu okręgowego, który rozstrzyga ostatecznie w składzie trzech sędziów."

3)Dotychczasowa treść art. 84 staje się § 1, a jako § 2 tego artykułu umieszcza się następujący przepis:

"§ 2. Oskarżony może mieć nie więcej niż trzech obrońców."
4)
Dotychczasowa treść art. 95 staje się § 1, a jako § 2 tego artykułu umieszcza się następujący przepis:

"Przepis art. 84 § 2 ma odpowiednie zastosowanie do pełnomocników."

5)Art. 150 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 150. § 1. Jeżeli rewizji dokonywa policja państwowa, to winna okazać osobie, u której rewizja ma się odbyć, polecenie sędziego lub prokuratora.

§ 2. W wypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli polecenie nie mogło być wydane przed rewizją, należy okazać nakaz kierownika właściwej jednostki policyjnej lub legitymację służbową, a następnie zwrócić się do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie rewizji; na żądanie osoby, u której przeprowadzono rewizję, należy doręczyć jej postanowienie o zatwierdzeniu rewizji w ciągu 7 dni od zgłoszenia żądania."

6)W art. 283 dotychczasowy § 2 staje się § 3, a jako nowy § 2 umieszcza się następujący przepis:

"§ 2. Do wykazu prokurator może dołączyć wniosek o zaniechanie wezwania i odczytanie na rozprawie zeznań świadków, zamieszkałych za granicą, albo mających stwierdzić okoliczności, którym oskarżony w wyjaśnieniach swych nie zaprzeczył."
7)
W art. 296 dotychczasowy § 3 staje się § 2, dotychczasowy § 2 staje się § 4, a jako nowy § 3 umieszcza się następujący przepis:

"§ 3. W terminie, określonym w § 1, służy oskarżonemu prawo złożenia uzasadnionego wniosku o wezwanie na rozprawę świadków, co do których prokurator wnosił o odczytanie ich zeznań na rozprawie (art. 283 § 2)."

8)
Art. 298 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 298. § 1. Prezes sądu zarządza wezwanie świadków, co do których strona złożyła w terminie wniosek, przewidziany w art. 296 § 3.

§ 2. Wnioski stron o wezwanie nowych osób i sprowadzenie innych dowodów, prócz wskazanych w wykazie załączonym do aktu oskarżenia, kieruje prezes sądu na posiedzenie niejawne, jeżeli uznaje, że okoliczności, które strona chce stwierdzić, nie mogą mieć wpływu na treść wyroku.

§ 3. Jeżeli wniosek złożono po terminie, prezes kieruje go na niejawne posiedzenie sądu, który może powziąć postanowienie odmowne, jeżeli zachodzą warunki, przewidziane w art. 332.

§ 4. Przepisy powyższe nie dotyczą prokuratora."

9)
W art. 332 dodaje się nowy § 3 o następującym brzmieniu:

"§ 3. Sąd postanawia według swego uznania o niezgłoszonym w terminie wniosku strony co do wezwania na rozprawę świadków, zamiast odczytania ich zeznań (art. 296 § 3)."

10)
W art. 340 dotychczasowe §§ 3, 4, 5 stają się §§ 4, 5, 6, jako nowy zaś § 3 umieszcza się następujący przepis:

"§ 3. Wolno odczytywać na rozprawie protokoły sądowego przesłuchania świadków, jeżeli prokurator wnosił o to w akcie oskarżenia, a strona nie złożyła w terminie, określonym w art. 296, wniosku o wezwanie ich na rozprawę."

11)Art. 317 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 317. Sąd zarządza prowadzenie przy drzwiach zamkniętych całej rozprawy lub jej części, jeżeli jawność postępowania mogłaby obrażać dobre obyczaje, wywołać niepokój publiczny, albo ujawnić okoliczności, których zachowanie w tajemnicy jest niezbędne ze względu na bezpieczeństwo Państwa lub inny ważny interes publiczny.";

art. 319 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 319. W sprawie o zniesławienie rozprawa jest jawna wtedy tylko, gdy oskarżyciel tego zażąda".

12)Dotychczasowa treść art. 374 staje się § 1, a jako § 2 tego artykułu umieszcza się następujący przepis:

"§ 2. Sąd może zaniechać przytoczenia powodów wyroku w sprawie, w której cała rozprawa odbyła się przy drzwiach zamkniętych."

13)Art. 301 § 1 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 301. § 1. W sprawach o przestępstwa, za które ustawa przepisuje jako najwyższe kary grzywnę lub pozbawienie wolności do dwóch lat, albo obie te kary łącznie, niezależnie od kar dodatkowych, tudzież w sprawach, dotyczących tylko wydania łącznego wyroku - osobiste stawiennictwo oskarżonego jest obowiązkowe wtedy tylko, gdy sąd wyraźnie uzna je za niezbędne, co należy zaznaczyć w wezwaniu."
14)
W art. 393 dodaje się nowy § 3 o następującym brzmieniu:

"§ 3. Wyrokiem zaocznym nie można orzec umieszczenia w domu pracy przymusowej lub w zakładzie dla niepoprawnych."

15)
Art. 394 - 396 i art. 462 otrzymują następujące brzmienie:

"Art. 394. Odpis sentencji wyroku zaocznego doręcza się oskarżonemu, zawiadamiając go równocześnie, że termin do zapowiedzenia środka odwoławczego lub wniesienia sprzeciwu liczy się od daty doręczenia tego odpisu.

Art. 395. § 1. Oskarżony może bądź zapowiedzieć środek odwoławczy od wyroku, bądź wnieść sprzeciw z prośbą o zarządzenie nowej rozprawy w sądzie pierwszej instancji. W sprzeciwie oskarżony obowiązany jest usprawiedliwić swe niestawiennictwo oraz uzasadnić, dlaczego nie mógł o przyczynie niestawiennictwa zawiadomić sądu przed wydaniem wyroku.

§ 2. Wybór jednego ze środków obrony powoduje utratę drugiego, chyba że oskarżony połączy ze sprzeciwem, na wypadek jego odrzucenia, zapowiedzenie środka odwoławczego.

Art. 396. Sąd na posiedzeniu niejawnym rozpatruje sprzeciw i, jeżeli uzna niestawiennictwo oskarżonego i niezawiadomienie sądu o przyczynie niestawiennictwa za usprawiedliwione, zarządza ponowną rozprawę.

Art. 462. § 1. Jeżeli oskarżony, któremu doręczono wezwanie na rozprawę, nie stawił się, a stawiennictwo jego jest obowiązkowe (art. 301 § 2), sąd odracza rozprawę i zarządza jego przymusowe sprowadzenie.

§ 2. Gdyby przymusowe sprowadzenie oskarżonego miało być połączone z niewspółmiernymi trudnościami i kosztami, a według okoliczności danego wypadku można przewidywać, że wymierzona będzie tylko kara grzywny lub pozbawienia wolności nie ponad rok, albo obie te kary łącznie, niezależnie od kar dodatkowych - to sąd może rozprawę przerwać lub odroczyć i zwrócić się o przesłuchanie oskarżonego do miejscowego sądu grodzkiego. Wyjaśnienia oskarżonego w tym trybie złożone należy odczytać na rozprawie.

§ 3. Przepis § 2 nie ma zastosowania w wypadkach powrotu do przestępstwa oraz do przestępców zawodowych lub z nawyknienia (art. 60 kodeksu karnego).

§ 4. Jeżeli sąd na podstawie wyników rozprawy, przeprowadzonej w nieobecności oskarżonego przesłuchanego w drodze pomocy sądowej, uzna, że należy wymierzyć karę wyższą niż wskazana w § 2, albo zarządzić umieszczenie oskarżonego w domu pracy przymusowej lub w zakładzie dla niepoprawnych - natenczas przerywa lub odracza rozprawę i zarządza przymusowe sprowadzenie oskarżonego."

16)
Po art. 462 dodaje się nowy art. 4621 o następującym brzmieniu:

"Art. 4621. § 1. Wyroku wydanego w nieobecności oskarżonego, który przesłuchany był w drodze pomocy sądowej, nie uważa się za zaoczny.

§ 2. Oskarżonemu, który nie był obecny na rozprawie i nie miał na niej obrońcy, doręcza się odpis sentencji wyroku, zawiadamiając go równocześnie, że termin do zapowiedzenia apelacji liczy się od daty doręczenia tego odpisu."

17)Art. 275 § 3 otrzymuje następujące brzmienie:

"§ 3. Na postanowienie o umorzeniu pokrzywdzonemu służy zażalenie do sądu okręgowego, który rozstrzyga ostatecznie."
18)
Art. 464 §§ 1, 2 i 3 otrzymują następujące brzmienie:

"Art. 464. § 1. Zażalenie na postanowienie prokuratora co do odmowy ścigania lub umorzenia dochodzenia w sprawie o przestępstwo, należące do właściwości sądu okręgowego, rozstrzyga prokurator apelacyjny.

§ 2. Na odmowne postanowienie prokuratora apelacyjnego służy zażalenie do sądu apelacyjnego. Zażalenie powinno być sporządzone przez adwokata. Do zażalenia załącza się dowód wpłacenia lub wysłania pocztą kaucji w kwocie stu złotych, bez czego zażalenia nie przyjmuje się. Jeżeli kilka osób podaje zażalenie łącznie, każda z nich składa osobno kaucję. W razie uwzględnienia zażalenia kaucję zwraca się osobie, która ją złożyła, w pozostałych wypadkach przelewa się kaucję do Skarbu Państwa.

§ 3. W razie uchylenia postanowienia prokuratora, sąd apelacyjny bądź zwraca akta prokuratorowi celem sporządzenia aktu oskarżenia i określa przy tym czyn zarzucany oskarżonemu, bądź nakazuje uzupełnienie dochodzenia lub przeprowadzenie śledztwa w określonym kierunku."

19)
Po art. 464 umieszcza się nowy art. 4641 o następującym brzmieniu:

"Art. 4641. § 1. Zażalenie na postanowienie sądu grodzkiego lub prokuratora co do odmowy ścigania lub umorzenia dochodzenia w sprawie o przestępstwo, należące do właściwości sądu grodzkiego, rozstrzyga ostatecznie sąd okręgowy w składzie trzech sędziów.

§ 2. Do zażalenia powinien pokrzywdzony załączyć akt oskarżenia (art. 67), bez czego zażalenia nie przyjmuje się.

§ 3. Uchylając postanowienie o odmowie ścigania lub umorzeniu dochodzenia, sąd okręgowy zwraca akta sądowi grodzkiemu i nakazuje bądź wyznaczenie rozprawy głównej na podstawie aktu oskarżenia, złożonego przez pokrzywdzonego, bądź wszczęcie lub uzupełnienie dochodzenia."

20)
Treść dotychczasowa art. 467 staje się § 1, a jako nowy § 2 tego artykułu dodaje się następujący przepis:

"§ 2. Zażalenie takie, jeżeli nie pochodzi od prokuratora, powinno być sporządzone przez adwokata."

21)
Art. 468 §§ 1 i 2 otrzymują następujące brzmienie:

"Art. 468. § 1. Zażalenie wnosi się do sądu lub prokuratora, który wydał zaskarżone postanowienie.

§ 2. Prezes sądu lub prokurator odmawia przyjęcia zażalenia, które nie odpowiada przepisanym warunkom formalnym. Na zarządzenie o odmowie przyjęcia służy zażalenie do władzy, właściwej do rozpoznania nieprzyjętego zażalenia."

22)
W art. 469 dodaje się nowy § 3 o następującym brzmieniu:

"§ 3. Jeżeli prokurator, któremu złożono zażalenie na postanowienie co do odmowy ścigania lub umorzenia dochodzenia, uznaje zażalenie za zasadne, to sam się do niego przychyla oraz zarządza wszczęcie lub uzupełnienie dochodzenia, albo wniesienie aktu oskarżenia."

23)Art. 225 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 225. § 1. Termin do zapowiedzenia apelacji lub kasacji wynosi siedem dni, liczy się od daty ogłoszenia orzeczenia i jest zawity.

§ 2. Co do wyroków zaocznych liczy się ten termin od daty doręczenia odpisu sentencji wyroku."

24)
W art. 232 skreśla się wyrazy: "zapowiedzenia lub wywodu środka odwoławczego."
25)
Art. 377 skreśla się.
26)
Art. 484 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 484. Strona zamierzająca wyrok zaskarżyć powinna, pod utratą prawa zaskarżenia, zapowiedzieć to na piśmie w terminie, wskazanym w art. 225."

27)W art. 488 dotychczasowy § 2 staje się § 3, a jako §§ 1 i 2 umieszcza się następujące przepisy:

"Art. 488. § 1. Po przyjęciu apelacji sąd przesyła ją niezwłocznie wraz z aktami do sądu odwoławczego.

§ 2. O przyjęciu apelacji, założonej przez oskarżyciela, zawiadamia się oskarżonego."

28)Art. 504 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 504. § 1. Strony mogą zakładać kasacje do Sądu Najwyższego:

a) od wyroków sądów apelacyjnych;

b) od wyroków sądów okręgowych, wydanych w drugiej instancji, z wyjątkiem w sprawach o wykroczenia i o przestępstwa skarbowe.

§ 2. Od wyroków sądów okręgowych, wydanych w pierwszej instancji, służy stronom kasacja tylko w sprawach o przestępstwa skarbowe, oraz o te przestępstwa podatkowe, za które ustawa przepisuje karę cięższą niż trzy tysiące złotych grzywny."

29)
Po art. 504 umieszcza się nowy art. 5041 o następującym brzmieniu:

"Art. 5041. § 1. Do pisma zapowiadającego kasację należy załączyć dowód wpłacenia lub wysłania pocztą do kasy sądowej jednej czwartej części kaucji kasacyjnej, bez czego zapowiedzenia się nie przyjmuje.

§ 2. Jeżeli kilka osób zgłasza zapowiedzenie łącznie, każda z nich składa osobno należną część kaucji.

§ 3. Jeżeli zapowiedziano kasację, lecz jej nie założono lub nie przyjęto, prezes sądu zarządza przelanie złożonej części kaucji kasacyjnej do Skarbu Państwa; na zarządzenie prezesa służy zażalenie do sądu, w którym zapowiedzenie złożono."

30)
Art. 505 § 1 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 505. § 1. Kasacja powinna być założona na piśmie i, jeżeli nie pochodzi od prokuratora, powinna być sporządzona przez adwokata; kasacji, nie odpowiadającej temu przepisowi, nie przyjmuje się."

31)
Art. 507 - 509 otrzymują następujące brzmienie:

"Art. 507. § 1. Do wywodu kasacji załącza się dowód wpłacenia lub wysłania pocztą do kasy sądowej reszty kaucji kasacyjnej, bez czego kasacji się nie przyjmuje.

§ 2. Jeżeli kilka osób podaje kasacje łącznie, każda z nich składa osobno należną resztę kaucji.

Art. 508. § 1. Kaucja kasacyjna w sprawach, należących do właściwości sądu grodzkiego, wynosi sto złotych, w innych sprawach - trzysta złotych.

§ 2. Od składania kaucji kasacyjnej wolni są:

a) urzędy państwowe i samorządowe;

b) oskarżeni aresztowani;

c) dłużnicy upadli;

d) osoby, którym sąd przyznał prawo ubogich.

§ 3. Wniosek o przyznanie prawa ubogich należy złożyć w terminie do zapowiedzenia kasacji; w razie odmowy przyznania prawa ubogich, należna czwarta część kaucji kasacyjnej powinna być złożona w trzydniowym terminie zawitym, licząc od daty doręczenia postanowienia o odmowie.

Art. 509. W razie uwzględnienia kasacji zwraca się kaucję osobie, która ją złożyła; w pozostałych wypadkach przelewa się kaucję do Skarbu Państwa."

32)
Art. 511 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 511. Od wyroków, wydanych:

a) w sprawach o przestępstwa podatkowe;

b) w sprawach o przestępstwa skarbowe w postępowaniu karno-administracyjnym;

c) w sprawach z prywatnego oskarżenia, z wyjątkiem zniesławienia popełnionego treścią druku,

podstawą kasacji mogą być tylko zarzuty wymienione w art. 514, 516 i 520."

33)
W art. 524 dodaje się punkty c) i d) o następującym brzmieniu:

"c) może uchylić wyrok na korzyść oskarżonego;

d) może oddalić kasację, jeżeli uzna jednomyślnie, że jest oczywiście bezpodstawna i sprzeczna ze stałymi zasadami przyjętymi w orzecznictwie Sądu Najwyższego."

34)
Art. 525 § 1 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 525. § 1. Sąd Najwyższy zawiadamia o terminie rozprawy władzę państwową, będącą stroną w sprawie, inne zaś strony - jedynie na ich żądanie wyrażone na piśmie i tylko pod adresem wskazanym w Warszawie."

35)
Art. 530 § 2 otrzymuje następujące brzmienie:

"§ 2. Postanowienie powiększonego składu zapada na posiedzeniu niejawnym. Wiąże ono skład sądzący Sądu Najwyższego przy wydawaniu orzeczenia w danej sprawie."

36)
Art. 536 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 536. Zawarta w orzeczeniu Sądu Najwyższego wykładnia ustawy wiąże w danej sprawie sąd, któremu sprawę przekazano."

37)Po art. 552 umieszcza się nowy art. 5521 o następującym brzmieniu:

"Art. 5521. § 1. Koszty ogłoszenia wyroku w pismach wykłada oskarżyciel prywatny, w sprawach zaś ściganych z urzędu - Skarb Państwa.

§ 2. Koszty ogłoszenia wyroku, ściągnięte od skazanego, zwraca się oskarżycielowi prywatnemu, który je wyłożył."

38)Art. 562 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 562. § 1. Odroczenia i przerwy wykonania kary pozbawienia wolności udziela prokurator okręgowy, zarządzający wykonanie kary, na czas do sześciu miesięcy, prokurator apelacyjny - na czas do jednego roku.

§ 2. Jeżeli wykonanie kary należy do sądu grodzkiego, odroczenia i przerwy wykonania kary na czas do sześciu miesięcy udziela sąd grodzki, na czas do jednego roku - prokurator apelacyjny.

§ 3. Ponowne udzielenie przerwy nie może nastąpić przed upływem roku od daty ukończenia poprzedniej przerwy, chybaby zachodził wypadek choroby umysłowej lub ciężkiej choroby fizycznej skazanego".

39)
Dotychczasowa treść art. 563 staje się § 1, a jako § 2 tego artykułu umieszcza się następujący przepis:

"§ 2. W wypadkach wyjątkowych, zasługujących na szczególne uwzględnienie, można grzywnę lub karę pieniężną rozłożyć na raty na czas do trzech lat."

40)Art. 576 § 2 otrzymuje następujące brzmienie:

"§ 2. Sąd przyzna prawo ubogich osobie, która wykaże na podstawie zaświadczenia władzy rządowej lub samorządowej, zawierającego dokładne dane o jej stanie rodzinnym, majątku i dochodach, że nie jest w stanie wyłożyć kosztów."

41)Art. 606 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 606. O wznowieniu postępowania w sprawach, należących do właściwości sądu grodzkiego, orzeka sąd okręgowy, w sprawach, należących do właściwości sądu okręgowego - sąd apelacyjny, w innych sprawach - Sąd Najwyższy."

42)W art. 635 skreśla się § 2.

43)W art. 645 dodaje się nowy § 3 o następującym brzmieniu:

"§ 3. Niestawiennictwo oskarżyciela publicznego nie tamuje rozpoznania sprawy."
44)
W art. 646 dodaje się nowy § 4 o następującym brzmieniu:

"§ 4. Jeżeli strona, wskazawszy swój adres w żądaniu skierowania sprawy na drogę sądową, następnie zmieniła miejsce zamieszkania i nie zawiadomiła o tym sądu, wezwania i pisma sądowe, wysłane pod jej ostatnim znanym adresem, uważa się za doręczone."

45)
Art. 649 § 1 otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 649. § 1. Wyroki sądów okręgowych, wydane w postępowaniu karno-administracyjnym, są prawomocne, z wyjątkiem wyroków w sprawach określonych w art. 504 § 2."

1) 1  Art. 20 przepisów wprowadzających kodeks postępowania karnego otrzymuje następujące brzmienie:

"Art. 20. § 1. Prócz wypadku, przewidzianego w art. 257 kodeksu postępowania karnego, prokurator i policja państwowa mogą w toku dochodzenia dokonywać czynności, wskazanych w art. 254 § 1 pod lit. a), b), c), g) tego kodeksu oraz przesłuchiwać świadków bez odbierania od nich przysięgi, ilekroć uznają to za niezbędne dla utrwalenia śladów i dowodów przestępstwa.

§ 2. Z przebiegu tych czynności sporządza się protokół, w którym powołuje się przepis niniejszego artykułu. Prokurator, który wykonywa protokołowaną czynność, może sam spisać protokół; jako protokolanta przybrać może również aplikanta sądowego. Policja państwowa stosuje przy sporządzeniu protokołów przepisy art. 259 kodeksu postępowania karnego.

§ 3. Czynności, wykonane na podstawie niniejszego artykułu, mają moc czynności sądowych, a protokoły - moc protokołów sądowych."

2)
W art. 42 § 3 przepisów wprowadzających kodeks postępowania karnego dodaje się drugie zdanie o następującym brzmieniu:

"W sprawach o przestępstwa, określone w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o niektórych przestępstwach przeciwko bezpieczeństwu Państwa (Dz. U. R. P. Nr 94, poz. 851) oraz w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 grudnia 1927 r. o granicach Państwa (Dz. U. R. P. z 1937 r. Nr 11, poz. 83) - organa te mają na obszarze pasa granicznego, na którym pełnią służbę, prawa i obowiązki policji państwowej, przewidziane w przepisach postępowania karnego."

1 Art. 2 pkt 1 zmieniony przez obwieszczenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 3 grudnia 1938 r. o sprostowaniu błędów (Dz.U.38.96.649).