Rozdział 8 - Rodzaje świadczeń ubezpieczeniowych i warunki ich uzyskania. - Ubezpieczenie pracowników umysłowych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1927.106.911

Akt utracił moc

Wersja od: 1 listopada 1950 r.

VIII.

Rodzaje świadczeń ubezpieczeniowych i warunki ich uzyskania.

Art.  15. ¹⁴

Świadczenia, przewidziane w rozporządzeniu niniejszem, są następujące:

A) Świadczenia na wypadek braku pracy:

1) zasiłek w razie braku pracy (art. 17);

2) opłata składek za ubezpieczenie na wypadek choroby ubezpieczonego, pozostającego bez pracy (art. 17 i 20);

3) zapomoga na podróż (art. 17 i 21);

B) Świadczenia emerytalne:

1) renta inwalidzka (art. 22 i 23);

2) renta starcza (art. 24);

3) pomoc lecznicza dla ubezpieczonego (art. 25);

4) renta wdowia (art. 26) lub renta wdowca (art. 27);

5) renta sieroca (art. 28 i 29);

6) jednorazowa odprawa dla ubezpieczonego lub dla wdowy (wdowca) względnie dla sierot lub rodziców ubezpieczonego (art. 30);

7) zapomoga pośmiertna (art. 30-a).

Art.  16. ¹⁵

Świadczenia, określone w art. 15, z wyjątkiem jednorazowej odprawy i zapomogi pośmiertnej (art. 15 lit. B punkt 6 i 7), uzależnione są, poza szczególnemi warunkami uzyskania praw do poszczególnych świadczeń, od przebycia określonego niżej, minimalnego okresu ubezpieczenia, uzasadniającego prawo do świadczeń (okres wyczekiwania).

Okres ten dla uzyskania praw do świadczeń na wypadek braku pracy (art. 15 lit. A) wynosi sześć miesięcy składkowych, przebytych w ciągu ostatniego roku, licząc wstecz od dnia utraty zajęcia.

Ubezpieczony nie może korzystać ponownie ze świadczeń na wypadek braku pracy na podstawie tych samych miesięcy składkowych. Za te same miesiące składkowe należy rozumieć również miesiące, policzone do okresu wyczekiwania, a nie wykorzystane wskutek utraty prawa do świadczeń z winy ubezpieczonego w przypadkach, określonych w art. 52 i 56 ust. 1 pkt. 3 i 4.

Czas obowiązkowej lub zastępującej ją ochotniczej służby wojskowej, czas ćwiczeń wojskowych czas sezonu martwego (art. 17 ust. 5), a wreszcie czas choroby stanowią przerwę, o którą przedłuża się powyższy okres roczny.

Dla świadczeń emerytalnych, wymienionych w art. 15 lit. B punkty 1 do 5, okres, uzasadniający prawa do świadczeń (okres wyczekiwania), wynosi, z zastrzeżeniem odmiennych przepisów rozporządzenia niniejszego, sześćdziesiąt miesięcy składkowych, osiągniętych przed zajściem wypadku, uprawniającego do tych świadczeń. Dla osób, o których mowa w art. 38-a ust. 1, okres wyczekiwania wynosi dwanaście miesięcy składkowych. Warunek powyższy odpada, jeżeli niezdolność do wykonywania zawodu lub śmierć ubezpieczonego nastąpiła wskutek wypadku, uprawniającego do świadczeń w myśl postanowień obowiązujących przepisów prawnych o ubezpieczeniu od nieszczęśliwych wypadków.

Art.  17. ¹⁶

Do świadczeń na wypadek braku pracy ma prawo ubezpieczony, o ile:

1) jest zdolny do pracy;

2) pozostaje nieprzerwanie bez pracy z powodu niemożności znalezienia odpowiedniego zajęcia (art. 18 i 19);

3) (skreślony).

W razie, gdy dwa okresy czasu, w ciągu którego ubezpieczony pozostawał bez pracy, przegradza okres przejściowego zajęcia, trwającego krócej, aniżeli okres wyczekiwania, przewidziany dla uzyskania praw do świadczeń na wypadek braku pracy, przyjmuje się, iż ubezpieczony pozostaje nieprzerwanie bez pracy w rozumieniu p. 2 ust. 1, z zastrzeżeniem postanowienia art. 50 p, 5. Uprawnienia z mocy niniejszego ustępu służą również w przypadkach niewyzyskania poprzednich uprawnień z powodu zastosowania przepisów art. 52 i art. 56 ust. 1 p. p. 3 i 4.

Prawo do świadczeń na wypadek braku pracy nie powstaje dla ubezpieczonej osoby:

1) o ile pozostaje bez zajęcia, uzasadniającego obowiązek ubezpieczenia, z powodu gospodarczego usamodzielnienia się;

2) w razie opuszczenia zajęcia w związku z zawarciem małżeństwa, o ile chodzi o osoby płci żeńskiej;

3) której zatrudnienie posiada charakter pracy sezonowej - przez okres sezonu martwego;

4) jeżeli żyje we wspólnem gospodarstwie domowem z pracodawcą i pozostaje do niego w stosunku pokrewieństwa i powinowactwa, określonych w art. 6 p. 7, z wyjątkiem przypadku likwidacji zakładu pracy;

5) jeżeli utraciła zajęcie z własnej winy, z zastrzeżeniem odmiennych postanowień art. 50 p. 9,

Prawo do zasiłku na wypadek braku pracy nie przysługuje ubezpieczonemu, który w ostatnio utraconem zajęciu nie otrzymywał żadnego wynagrodzenia ani w gotówce, ani w naturze.

Kategorje pracowników sezonowych w rozumieniu niniejszego rozporządzenia, jako też początek i koniec martwych sezonów określa Minister Opieki Społecznej w drodze rozporządzeń.

Ubezpieczonemu, przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej i W. M. Gdańska nie służą świadczenia z powodu braku pracy, jeżeli Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych nie wyraził swej zgody na wyjazd (art. 50 p. 8). Postanowienie powyższe nie dotyczy jednak ubezpieczonych, którzy pozostają bez pracy z powodu utraty zatrudnienia przy oficjalnej polskiej placówce zagranicznej.

W razie wyjazdu zagranicę pozostającego bez pracy Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych może przyznać wyjeżdżającemu odprawę zamiast przypadających mu świadczeń, najwyżej jednak do wysokości trzymiesięcznego zasiłku.

Minister Opieki Społecznej ustala w drodze rozporządzeń wyjątki od zasady, wyrażonej w ust. 6, na korzyść osób, osiedlonych na obszarach pogranicznych.

Minister Opieki Społecznej może wprowadzać udzielanie świadczeń z powodu braku pracy dla osób, których zarobek obniżył się znacznie z powodu utraty jednego lub więcej z kilku posiadanych zajęć, uzasadniających obowiązek ubezpieczenia, bądź też, które w czasie korzystania ze świadczeń objęły zatrudnienie z wynagrodzeniem niższem niż pobierany zasiłek. Szczegółowe postanowienia, dotyczące wykonania powyższego przepisu, a zwłaszcza warunki korzystania ze świadczeń i ich wysokość, określą rozporządzenia Ministra Opieki Społecznej.

Art.  18.

Za zajęcie odpowiednie w rozumieniu art. 17 ust. 1 punkt 2 uważać należy każde zajęcie, odpowiadające zdolnościom fizycznym, zawodowemu wykształceniu i uzdolnieniu ubezpieczonego, a nieszkodliwe dla zdrowia lub obyczajności.

Pozostający bez pracy jest obowiązany przyjąć zaproponowane mu zajęcie, określone w ustępie poprzednim.

Pozostający bez pracy obowiązany jest przyjąć zaproponowane mu zajęcie, określone w ustępie pierwszym, także poza okręgiem jego dotychczasowego miejsca zatrudnienia lub miejsca pobytu, jeżeli na nowem miejscu zatrudnienia możliwe jest dla niego otrzymanie odpowiedniego mieszkania.

Art.  19.

Zajęcie uważa się za nieodpowiednie:

1) jeżeli wynagrodzenie jest niższe lub warunki pracy są gorsze, niż stosowane ogólnie w miejscu nowego zatrudnienia;

2) jeżeli przedsiębiorstwo, w którem zaproponowano zajęcie, objęte jest zatargiem gospodarczym.

Art.  20. ¹⁷

Ubezpieczony, uprawniony do świadczeń z powodu braku pracy (art. 16 i 17 ust. 1, 2 i 8) podlega od dnia, wskazanego w art. 47, obowiązkowi ubezpieczenia na wypadek choroby z prawem do świadczeń w zakresie, ustalonym w przepisach prawnych, regulujących wspomniane ubezpieczenie. Składkę za ubezpieczenie na wypadek choroby opłaca Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Art.  21.

Prawo do zapomogi na podróż ma pozostający bez pracy, który otrzymał zajęcie odpowiednie (art. 18) poza miejscem poprzedniego zatrudnienia lub zamieszkania.

Art.  22. ¹⁸

Do renty inwalidzkiej ma prawo ubezpieczony, niezdolny do wykonywania swego zawodu, niezależnie od wieku.

Ponadto do renty inwalidzkiej ma prawo ubezpieczony, który po upływie dwudziestu sześciu tygodni choroby, połączonej z niezdolnością do pracy, jest nadal chory i niezdolny do pracy.

Za niezdolnego do wykonywania swego zawodu uważa się pracownika, którego zdolność do wykonywania zawodu wskutek ułomności cielesnej lub umysłowej względnie wskutek upadku sił fizycznych lub umysłowych obniżyła się poniżej 50% zdolności osób zdrowych fizycznie i umysłowo, o podobnem uzdolnieniu zawodowem.

Przy rozstrzyganiu kwestji, które zajęcie pracownika uważać należy za jego zawód, należy brać pod uwagę przedewszystkiem fachowe wykształcenie pracownika, następnie długość okresu wykonywania danego zajęcia w czasie posiadania zdolności zawodowej, oraz przynależność zawodową, jakiej pracownik dawał wyraz w okresie pełnej zdolności zawodowej, a wreszcie inne stosowne znamiona istotne.

Art.  23.

Do renty inwalidzkiej nie ma prawa ten, kto niezdolność do wykonywania swego zawodu spowodował rozmyślnie.

W tym wypadku można przyznać osobom, mającym prawo do alimentacji ze strony ubezpieczonego, wsparcie do wysokości renty inwalidzkiej, do jakiej miałby prawo ubezpieczony.

Art.  24. ¹⁹

Prawo do renty starczej przysługuje ubezpieczonemu:

1) płci męskiej - po osiągnięciu czterystu osiemdziesięciu miesięcy składkowych i ukończeniu przynajmniej sześćdziesięciu lat życia;

2) płci żeńskiej - po osiągnięciu czterystu dwudziestu miesięcy składkowych i ukończeniu przynajmniej pięćdziesięciu pięciu lat życia;

3) niezależnie od płci po ukończeniu sześćdziesięciu pięciu lat życia, przyczem, jeśli ubezpieczony nie osiągnął przynajmniej trzystu sześćdziesięciu miesięcy składkowych, mają analogiczne zastosowanie przepisy art. 54 ust. 2.

Art.  25. ²⁰

Do pomocy leczniczej na koszt Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych ma prawo, niezależnie od prawa do renty inwalidzkiej lub starczej, ubezpieczony, który po upływie 26 tygodni choroby, połączonej z niezdolnością do pracy, jest nadal chory na tę samą chorobę.

Art.  26. ²¹

Do renty wdowiej ma prawo wdowa, pozostała po ubezpieczonym, który w chwili swej śmierci otrzymywał na podstawie rozporządzenia niniejszego rentą inwalidzką lub starczą, lub też miałby prawo do renty inwalidzkiej, gdyby stał się niezdolny do wykonywania zawodu (art. 22), o ile nie zachodzą określone niżej okoliczności, wykluczające prawo do renty wdowiej.

Okolicznościami, wykluczającemu prawo do renty wdowiej, są:

1) śmierć ubezpieczonego małżonka przed upływem sześciu miesięcy od dnia zawarcia małżeństwa, z wyjątkiem wypadku, gdy śmierć nastąpiła wskutek przyczyn, które zaszły po zawarciu małżeństwa;

2) zawarcie związku małżeńskiego z ubezpieczonym po ukończeniu przez niego pięćdziesięciu pięciu lat życia lub w chwili, gdy pobierał on już rentę inwalidzką względnie starczą na podstawie rozporządzenia niniejszego;

3) spowodowany winą małżonki rozdział małżeństwa, obowiązujący małżonków w chwili śmierci, a orzeczony w sposób, przewidziany w obowiązujących przepisach prawnych;

4) rozwód, przeprowadzony zgodnie z obowiązującemi przepisami prawnemi.

Art.  27. ²²

Pod analogicznemi warunkami, jak w art. 26, ma prawo do renty po zmarłej ubezpieczonej osobie płci żeńskiej pozostały małżonek, niezdolny do wykonywania swego zawodu (art. 22 ust. 3 i 4), o ile i jak długo nie posiada niezbędnych środków utrzymania, a zmarła małżonka ponosiła w całości lub w przeważnej części wydatki połączone z utrzymaniem rodziny.

Art.  28. ²³

Do renty sierocej ma prawo każde dziecko poniżej lat osiemnastu w razie śmierci ubezpieczonego ojca lub ubezpieczonej matki, jeżeli zmarły ojciec lub matka otrzymywali rentę inwalidzką lub starczą, lub mieliby prawo w chwili śmierci do renty inwalidzkiej, gdyby stali się niezdolnymi do wykonywania zawodu (art. 22).

W wypadku, gdy dziecku przysługuje równocześnie prawo do renty sierocej po ubezpieczonym ojcu i po ubezpieczonej matce, wymierza się rentę sierocą tylko po ojcu lub tylko po matce, zależnie od tego, po którym z nich należy się renta wyższa.

Prawo do renty sierocej przysługuje dziecku, niezdolnemu do zarobkowania wskutek ułomności cielesnej lub umysłowej, także po ukończeniu osiemnastu lat przez cały czas trwania tej niezdolności, o ile ona istniała już przed osiągnięciem powyższego wieku.

Dziecko, odbywające studja w zakładach naukowych publicznych lub mających prawo publiczności, ma prawo do renty sierocej do ukończenia studjów, najdłużej jednak do ukończenia dwudziestego czwartego roku życia.

Art.  29. ²⁴

Dzieci uprawnione (legitymowane) posiadają równe prawa z dziećmi ślubnemi.

Dzieci naturalne (nieślubne) mają w stosunku do matki te same prawa, jakie przysługują dzieciom ślubnym, w stosunku zaś do ojca naturalnego tylko w wypadkach następujących:

1) jeżeli ojcostwo zostało już za życia ubezpieczonego sądownie ustalone, lub jeżeli zostało pozasądownie uznane i ubezpieczony łożył na utrzymanie dziecka;

2) jeżeli ojcostwo w stosunku do dziecka naturalnego, urodzonego po śmierci ubezpieczonego, zostało sądownie ustalone.

Dzieci przysposobione (przybrane) mają prawo do rent sierocych, o ile zostały przysposobione (przybrane) przynajmniej na rok przed zajściem okoliczności, uprawniających do renty inwalidzkiej lub starczej i o ile nie mają prawa do renty po ojcu lub po matce.

Pasierbowie i pasierbice, wnuki i wnuczki mają prawo do rent sierocych, o ile pozostawali na utrzymaniu osoby ubezpieczonej przynajmniej rok bezpośrednio przed nastaniem niezdolności do wykonywania zawodu lub przed śmiercią osoby ubezpieczonej, i o ile powyższe prawo nie służy im po ojcu lub po matce.

Art.  30. ²⁵

(uchylony).

Art.  30a. ²⁶

Rodzinie, pozostałej po ubezpieczonym lub pobierającym rentę inwalidzką albo starczą, przysługuje w razie jego śmierci prawo do jednorazowej zapomogi pośmiertnej w wysokości miesięcznego zarobku, na podstawie którego zmarły był ostatnio ubezpieczony.

Co do kolejności osób, uprawnionych do otrzymania jednorazowej zapomogi pośmiertnej, mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 150 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym.

Art.  31.

W razie gdy o osobie ubezpieczonej nie było żadnych wiarogodnych wieści przez przeciąg jednego roku, licząc od zajścia okoliczności, czyniących jej śmierć prawdopodobną, lub od ostatniego dnia tego miesiąca kalendarzowego, do którego odnosi się ostatnia wiadomość o danej osobie, a okoliczności czynią jej śmierć prawdopodobną, powstają i dla członków rodziny takiej osoby zaginionej te same prawa do świadczeń, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem, jakieby im przysługiwały, gdyby osoba ubezpieczona zmarła.

Na żądanie Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych wzywa właściwy sąd powiatowy, (pokoju) wskazane przez zakład osoby w celu zbadania pod przysięgą co do prawdziwości wiadomości o osobie zaginionej, podanych poprzednio przez rodzinę.

Jako dzień domniemanej śmierci zaginionego przyjmuje się w razie zaginięcia wskutek zatonięcia okrętu, dzień zatonięcia, w razie zaś zaginięcia wskutek innych okoliczności - dzień wynikający z towarzyszących okoliczności, lub wreszcie ostatni dzień tego miesiąca, do którego odnosi się ostatnia wiadomość o zaginionym.

Art.  32.

Stwierdzone prawomocnym wyrokiem karno-sądowym rozmyślne działanie lub współdziałanie członków rodziny ubezpieczonego w celu spowodowania jego śmierci pozbawia te osoby wszelkich uprawnień, które przysługiwałyby im na mocy rozporządzenia niniejszego.

¹⁴ Art. 15:

- zmieniony przez art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 dekretu z dnia 13 grudnia 1946 r. (Dz.U.47.2.3) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 października 1946 r.

¹⁵ Art. 16:

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 dekretu z dnia 13 grudnia 1946 r. (Dz.U.47.2.3) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 października 1946 r.

¹⁶ Art. 17 zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

¹⁷ Art. 20 zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

¹⁸ Art. 22 zmieniony przez art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

¹⁹ Art. 24 zmieniony przez art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

²⁰ Art. 25 zmieniony przez art. 1 pkt 16 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

²¹ Art. 26 zmieniony przez art. 1 pkt 17 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

²² Art. 27 zmieniony przez art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

²³ Art. 28 zmieniony przez art. 1 pkt 19 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

²⁴ Art. 29 zmieniony przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

²⁵ Art. 30 uchylony przez art. 5 ustawy z dnia 1 marca 1949 r. o zmianie niektórych przepisów o ubezpieczeniach społecznych (Dz.U.49.18.109) z dniem 1 stycznia 1949 r.

²⁶ Art. 30a:

- dodany przez art. 1 pkt 22 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 dekretu z dnia 13 grudnia 1946 r. (Dz.U.47.2.3) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 października 1946 r.