Dział 1 - PRZEPISY OGÓLNE. - Traktat pokoju między mocarstwami Sprzymierzonemi i Skojarzonemi i Niemcami. Wersal. 28.06.1919 r.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1920.35.200

Akt utracił moc

Wersja od: 12 grudnia 1925 r.

Dział  I.

PRZEPISY OGÓLNE.

Artykuł  231.

Rządy sprzymierzone i stowarzyszone oświadczają, zaś Niemcy przyznają, że Niemcy i ich sprzymierzeńcy, jako sprawcy, są odpowiedzialni za wszystkie szkody i straty, poniesione przez Rządy sprzymierzone i stowarzyszone oraz przez ich obywateli na skutek wojny, która została im narzucona przez napaść ze strony Niemiec i ich sprzymierzeńców.

Artykuł  232.

Rządy sprzymierzone i stowarzyszone uznają, że zasoby Niemiec nie wystarczają na zapewnienie zupełnego odszkodowania za wszystkie te straty i wszystkie szkody, a to z uwagi na stałe zmniejszanie się tych zasobów, co wynika z innych rozporządzeń niniejszego Traktatu.

Jednakowoż Rządy sprzymierzone i stowarzyszone żądają, zaś Niemcy się zobowiązują do odszkodowania wszystkich szkód, jakie przez czas, kiedy każde z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, znajdowało się w stanie wojny z Niemcami, zostały wyrządzone jego ludności cywilnej, jak również jej majątkowi przez pomienioną napaść na lądzie, na morzu i z powietrza, oraz wogóle wszelkie szkody, określone w dołączonym Aneksie I.

W wykonaniu zobowiązań, przyjętych poprzednio przez Niemcy odnośnie do odbudowy i całkowitej restytucji, należnej Belgji, Niemcy zobowiązują się poza wynagrodzeniem szkód, przewidzianem w innem miejscu niniejszej Części oraz na skutek pogwałcenia Traktatu z 1839 roku, do zwrotu wszystkich sum, jakie Belgja pożyczyła od Rządów sprzymierzonych i stowarzyszonych aż do 11 listopada 1918 r., łącznie z 5% (pięciu procentami) od tych sum w stosunku rocznym. Wysokość tych sum zostanie określona przez Komisję odszkodowań i Rząd niemiecki zobowiązuje się dokonać natychmiast odpowiedniej emisji specjalnych bonów na okaziciela, płatnych w markach złotych 1 maja 1926 r. lub też, według uznania Rządu Niemieckiego, 1 maja każdego roku przed 1926 r. Z zastrzeżeniem przepisów powyższych, formę tych bonów określi Komisja odszkodowań. Rzeczone bony będą złożone w Komisji odszkodowań, która będzie uprawniona do ich otrzymania, oraz do potwierdzenia odbioru w imieniu Belgji.

Artykuł  233.

Wysokość wymienionych szkód, do których odszkodowania Niemcy są obowiązane, zostanie ustalona przez Komisję międzysprzymierzeńczą, która będzie miała nazwę Komisji odszkodowań i zostanie utworzona w postaci i z kompetencjami, wyłuszczonemi poniżej oraz w załączonych Aneksach I do VII.

Komisja ta zbada reklamacje i da Rządowi niemieckiemu słuszną możność wypowiedzenia się.

Wnioski Komisji tej, co do wysokości szkód wyżej określonych, zostaną zredagowane i zakomunikowane Rządowi niemieckiemu najpóźniej do 1 maja 1921 r., jako wyraz całości jego zobowiązań.

Komisja ustali łącznie etat wypłat, określając ich terminy oraz sposób uiszczenia przez Niemcy całkowitego długu w okresie lat 30, poczynając od 1 maja 1921 r. W razie jednak, gdyby w ciągu tego okresu Niemcy nie dopełniły uiszczenia długu, uregulowanie salda niezapłaconego będzie mogło być przeniesione na lata następne, według uznania Komisji, lub też będzie mogło być przedmiotem oddzielnego postępowania na warunkach określonych przez Rządy sprzymierzone i stowarzyszone, które będą działały stosownie do przepisów, przewidzianych w niniejszej Części tego Traktatu.

Artykuł  234.

Komisja odszkodowań będzie obowiązana po 1 maja 1921 r. zarządzać od czasu do czasu badanie zasobów i zdolności płatniczej Niemiec; Komisja udzieli przedstawicielom tego kraju słusznej możności wypowiedzenia się, poczem będzie miała prawo przedłużyć okres i zmienić sposób przewidywanej wypłaty, stosownie do art. 233; jednak Komisja nie będzie mogła skreślić żadnej sumy bez specjalnego upoważnienia od poszczególnych Rządów, reprezentowanych w jej łonie.

Artykuł  235.

Ażeby Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone, zanim wysokość ich pretensji ostatecznie ustaloną zostanie, miały możność przystąpić natychmiast do odbudowy swego przemysłowego i ekonomicznego życia, Niemcy wypłacą w ciągu lat 1919, 1920 i pierwszych czterech miesięcy 1921 r. w tylu ratach i w taki sposób (w złocie, w towarach, w okrętach, w walorach lub też inaczej), jakie Komisja odszkodowań ustali, równowartość 20.000.000.000 (dwudziestu miljardów) marek w złocie na rachunek powyższej należności. Z tej sumy zostaną pokryte przedewszystkiem koszta utrzymania armji okupacyjnej po Rozejmie z 11 listopada 1918 r., jak również tych środków żywności i surowców, które zostaną uznane przez Rządy Głównych Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych za niezbędne, do tego, aby umożliwić Niemcom uczynienie zadość ich obowiązkowi odszkodowania; koszta te za zgodą rzeczonych Rządów będą mogły być zapłacone również z zaliczeniem na poczet wymienionej kwoty. Saldo zostanie zaliczone na poczet sumy, należnej od Niemiec z tytułu odszkodowania. Prócz tego Niemcy wydadzą bony, przepisane w paragrafie 12 c) dołączonego Aneksu II.

Artykuł  236.

Pozatem Niemcy zgadzają się, żeby ich zasoby gospodarcze były bezpośrednio zużytkowane na odszkodowanie, jak to wyszczególniono w Aneksach III, IV, V i VI, odnośnie do floty handlowej, odbudowy w naturze, węgla i jego przetworów, barwników i innych wyrobów chemicznych; rozumie się przytem zawsze, że wartość majątku przekazanego oraz jego zużytkowania w myśl wymienionych Aneksów, po ustaleniu w sposób tam przepisany, zostanie zapisana na kredyt Niemiec i będzie obrócona na zmniejszenie zobowiązań, przewidzianych w artykułach powyższych.

Artykuł  237.

Stopniowe wpłaty, łącznie ze wskazanemi w artykułach poprzednich, dokonane przez Niemcy dla zaspokojenia powyższych pretensji, zostaną podzielone przez Rządy sprzymierzone i stowarzyszone według stosunku, określonego przez nie zgóry i opartego na słuszności i na prawach każdego.

Przy tym rozdziale wartość majątku przekazanego, jak również świadczeń, uczynionych stosownie do artykułu 243, oraz Aneksów III, IV, V, VI i VII, obliczona zostanie w ten sam sposób, co wpłaty, wykonane w tym samym roku.

Artykuł  238.

Ponad wpłaty wyżej przewidziane, Niemcy dokonają, stosując się do postępowania ustanowionego przez Komisję odszkodowań, - restytucji w gotówce - gotowizny zabranej (enlevées), zajętej (saisies) lub zasekwestrowanej, jak również zwrotu zwierząt, wszelkiego rodzaju przedmiotów i walorów, zabranych, zajętych (saisis) lub zasekwestrowanych, w wypadkach, gdy będzie można stwierdzić ich tożsamość na obszarze Niemiec, bądź też na obszarze ich Sprzymierzeńców.

Aż do ustalenia owego postępowania, zwrot powinien być uskuteczniany nadal stosownie do warunków Rozejmu z 11 listopada 1918 r., aktów odnawiających ten Rozejm oraz spisanych Protokułów.

Artykuł  239.

Rząd niemiecki zobowiązuje się wykonać niezwłocznie restytucje, przewidziane przez powyższy artykuł 238, jak również uskutecznić wypłaty i dostawy, przewidziane w artykułach 233, 234, 235 i 236.

Artykuł  240.

Rząd niemiecki uznaje Komisję, przewidzianą przez art. 233, taką, jaką będą mogły ustanowić Rządy sprzymierzone i stowarzyszone, stosownie do Aneksu II; nieodwołalnie przyznaje Komisji prawa i władzę, które jej przekazuje Traktat niniejszy, oraz ich wykonywanie.

Rząd niemiecki dostarczy Komisji wszelkich wiadomości, których ta potrzebować będzie odnośnie do stanu rzeczy oraz operacji finansowych, majątku, zdolności wytwórczej, zaopatrzenia oraz produkcji bieżącej surowców i przedmiotów, produkowanych przez przemysł niemiecki i niemieckich obywateli; Rząd niemiecki udzieli również wszelkich informacji odnośnie do działań wojennych, których poznanie Komisja uzna za niezbędne do ustalenia zobowiązań Niemiec, wyszczególnionych w Aneksie I.

Rząd niemiecki udzieli Członkom Komisji i jej Ajentom upełnomocnionym wszelkich praw i immunitetów, z których korzystają w Niemczech należycie akredytowani Ajenci dyplomatyczni Mocarstw zaprzyjaźnionych.

Niemcy zgadzają się wreszcie ponosić ciężar wynagrodzenia oraz kosztu Komisji, jak również i personelu, który ta zatrudniać będzie.

Artykuł  241.

Niemcy zobowiązują się ogłosić, utrzymać w mocy i opublikować wszystkie ustawy, regulaminy i dekrety, któreby się okazały niezbędnemi dla zapewnienia całkowitego wykonania niniejszych postanowień.

Artykuł  242.

Przepisy niniejszej Części tego Traktatu nie stosują się do własności, praw i interesów, wymienionych w Dziale III i IV Części X (Warunki ekonomiczne) niniejszego Traktatu, ani do wyniku ich likwidacji, z wyjątkiem tego, co dotyczy ostatecznego salda na korzyść Niemiec, wzmiankowanego w artykule 243 a).

Artykuł  243

Zapisane zostaną na dobro Niemiec z tytułu ich obowiązku odszkodowania pozycje następujące:

a) Ostateczne saldo na korzyść Niemiec, wymienione w Dziale V (Alzacja i Lotaryngja) Części III (Polityczne warunki europejskie) oraz w Działach III i IV Części X (Przepisy ekonomiczne) Traktatu niniejszego;

b) Wszelkie sumy, przypadające Niemcom z tytułu cesji, wymienionych w Dziale IV (Zagłębie Sarry) Części III (Polityczne warunki europejskie), w Części IX (Przepisy finansowe) i w Części XII (Porty, Drogi wodne i Drogi żelazne);

c) Wszelkie sumy, które zdaniem Komisji powinny być zapisane na dobro Niemiec na rachunek wszelkich innych przelewów własności, praw, koncesji oraz innych interesów, przewidzianych w Traktacie niniejszym.

Jednak w żadnym wypadku restytucje, wykonane na zasadzie artykułu 238 niniejszej Części, nie będą mogły być zapisane na dobro Niemiec.

Artykuł  244.

Ustąpienie niemieckich kabli podmorskich, nie objętych specjalnemi przepisami niniejszego Traktatu, uregulowane jest w Aneksie VII, tu załączonym.

ANEKS I.

Stosownie do powyższego artykułu 232, można żądać od Niemiec wynagrodzenia za całkowite szkody, należące do kategorji następujących:

1) Szkody, wyrządzone osobom cywilnym na ich osobie lub życiu, oraz tym pozostałym po nich przy życiu, których te osoby cywilne utrzymywały, a wyrządzone przez wszelkie działania wojenne, włączając w to bombardowanie lub inne ataki na lądzie, na morzu lub z powietrza, jak również wszystkie ich następstwa bezpośrednie, lub wszystkie operacje wojenne obu grup wojujących, bez względu na ich miejsce.

2) Szkody, wyrządzone przez Niemcy lub ich sprzymierzeńców osobom cywilnym, które padły ofiarą aktów okrucieństwa, gwałtu lub złego obejścia się (włączając tu poszkodowanie na życiu lub zdrowiu, na skutek uwięzienia, deportacji, internowania, lub ewakuacji, pozostawienia na morzu, lub też robót przymusowych), gdziekolwiek to się zdarzyło, jak również osobom, pozostałym przy życiu, które były utrzymywane przez tych poszkodowanych.

3) Szkody, wyrządzane przez Niemcy lub ich sprzymierzeńców na ich terytorjum lub na terytorjum, które uległo okupacji lub najazdowi, osobom cywilnym, poszkodowanym na zdrowiu, zdolności do pracy lub honorze, jak również osobom, pozostałym przy życiu, które były utrzymywane przez tych poszkodowanych.

4) Szkody, wyrządzone jeńcom wojennym przez wszelkiego rodzaju złe traktowanie.

5) Narówni ze szkodami, wyrządzonemi ludom Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, wszystkie emerytury i temu podobne wynagrodzenia dla wojskowych ofiar wojny (armje lądowe, morskie i siły napowietrzne), dla kalek, rannych, chorych oraz dla inwalidów, jak również dla osób, dla których te ofiary były podporą (soutien); wysokość sum, przypadających Rządom sprzymierzonym i stowarzyszonym, obliczona zostanie dla każdego z tych rządów, według skapitalizowanej wartości w dniu uprawomocnienia się niniejszego Traktatu wymienionych emerytur i wynagrodzeń, a to na podstawie taryfy, obowiązującej we Francji w rzeczonej dacie.

6) Koszty pomocy, dostarczonej przez Rządy Państw sprzymierzonych i stowarzyszonych jeńcom wojennym, ich rodzinom oraz osobom, dla których byli oni podporą.

7) Zapomogi, wypłacone przez Rządy Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych rodzinom oraz innym osobom, będącym na utrzymaniu tych, którzy zostali powołani do wojska, lub też tych, którzy, służyli w armji; wysokość sum, przypadających Rządom za każdy rok trwania wojny, zostanie obliczona przez każdy z wymienionych Rządów na podstawie taryfy przeciętnej, stosowanej we Francji do wypłat tego rodzaju w danym roku.

8) Szkody, wyrządzone osobom cywilnym na skutek narzuconego im przez Niemcy lub przez ich sprzymierzeńców obowiązku pracy bez słusznego wynagrodzenia.

9) Szkody, wyrządzone wszelkiego rodzaju własności, gdziekolwiek się ona znajdowała, należącej do jednego z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, lub też do ich obywateli (z wyjątkiem urządzeń wojennych oraz materjałów wojskowego i morskiego), oile ta własność została zabrana, zajęta, uszkodzona lub zniszczona przez działania Niemiec lub ich sprzymierzeńców na lądzie, na morzu lub w powietrzu, również szkody będące bezpośredniem następstwem działań nieprzyjacielskich, oraz wszelkiego rodzaju operacji wojennych.

10) Szkody, wyrządzone pod postacią poborów, kar i podobnych wymuszań ze strony Niemiec lub ich sprzymierzeńców na szkodę ludności cywilnej.

ANEKS II.

§ 1. Komisja, przewidziana w artykule 233 będzie miała nazwę "Komisji odszkodowań"; w artykułach następnych będzie nazywana wprost "Komisją".

§ 2. Delegatów do Komisji zamianują Stany Zjednoczone Ameryki, Wielka Brytanja, Francja, Włochy, Japonja, Belgja i Państwo Serbsko-Kroacko-Słoweńskie. Każde z tych mocarstw zamianuje jednego Delegata oraz Zastępcę, który go zastąpi na wypadek choroby lub przymusowej nieobecności, który jednak w każdej innej okoliczności będzie miał prawo tylko być obecnym przy rozprawach, nie biorąc w nich żadnego udziału.

W żadnym wypadku Delegaci więcej niż pięciu wymienionych Mocarstw nie będą mieli prawa udziału w rozprawach Komisji i w głosowaniu. Delegaci Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanji, Francji i Włoch będą mieli zawsze to prawo. Delegat Belgji będzie posiadał to prawo we wszystkich wypadkach, prócz niżej wymienionych. Delegat Japonji będzie je posiadał w razie, gdy będą rozpatrywane sprawy strat na morzu, jak również sprawy, przewidziane przez artykuł 260 Części IX (Przepisy finansowe), w których interesy Japonji będą w grze. Delegat Państwa Serbsko-Kroacko-Słoweńskiego będzie korzystał z rzeczonego prawa, gdy będą rozważane kwestje, dotyczące Austrji, Węgier lub Bułgarji.

Każdy z Rządów reprezentowanych w Komisji będzie miał prawo wycofać się z niej po uprzedniem zawiadomieniu Komisji na 12 miesięcy zgóry i potwierdzeniu go 6-go miesiąca po pierwszem zawiadomieniu.

§ 3. Każde z innych zainteresowanych Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych będzie miało prawo zamianować Delegata, który, działając w charakterze asesora, będzie obecny tylko w tych wypadkach, gdy należności lub interesy danego Mocarstwa będą badane lub omawiane. Delegat ten nie będzie miał prawa głosu.

§ 4. W razie śmierci, dymisji lub odwołania Delegata, Delegata-zastępcy, lub asesora, następca jego powinien być zamianowany w czasie możliwie najkrótszym.

§ 5. Komisja posiadać będzie swoje główne stałe biuro w Paryżu; tam w czasie możliwie najkrótszym po uprawomocnieniu się tego Traktatu odbędzie ona swe pierwsze posiedzenie; następnie Komisja zbierać się będzie w miejscach i w terminach, które uzna za właściwe i które będą konieczne dla możliwie najszybszego wykonania jej obowiązków.

§ 6. Na pierwszem posiedzeniu Komisja wybierze z pomiędzy wyżej wymienionych Delegatów Prezesa oraz Wiceprezesa, którzy będą pełnili obowiązki w ciągu roku i którzy mogą być ponownie wybrani; jeżeli stanowisko Prezesa lub Wiceprezesa w ciągu danego okresu rocznego zawakuje, Komisja przystąpi natychmiast do nowych wyborów na pozostałą część pomienionego okresu.

§ 7. Komisja jest upoważniona mianować niezbędnych do wynonania jej obowiązków funkcjonarjuszów, ajentów i urzędników, oraz ustalać ich wynagrodzenie, tworzyć komitety, których członkowie nie koniecznie mają być członkami Komisji, oraz przedsiębrać wszelkie kroki, niezbędne do wykonywania swego zadania, przekazywać władzę i pełnomocnictwa swym funkcjonarjuszom, ajentom i komitetom.

§ 8. Wszystkie narady Komisji będą tajne, chyba że z powodów specjalnych Komisja w poszczególnym wypadku zdecyduje inaczej.

§ 9. Komisja obowiązana będzie w terminach, przez siebie od czasu do czasu ustalanych, i o ile rząd niemiecki tego zażąda wysłuchać wszystkie argumenty i świadectwa, przedstawiane przez Niemcy odnośnie do wszystkich kwestji, związanych z ich zdolnością płatniczą.

§ 10. Komisja zbada zażalenia niemieckie i da Rządowi niemieckiemu słuszną możność przedstawienia swych wywodów; nie będzie miał on jednak prawa żadnego udziału w decyzjach Komisji. Taką samą możność da Komisja sprzymierzeńcom Niemiec, skoro uzna, że ich interesy są w grze.

§ 11. Komisja nie będzie związana żadnem prawodawstwem, ani żadnym szczególnym kodeksem, ani żadnem specjalnem prawidłem dochodzenia lub postępowania; przewodnikiem jej będzie sprawiedliwość, słuszność i dobra wiara. W decyzjach swych obowiązana będzie kierować się zasadami i prawidłami jednostajnemi we wszystkich wypadkach, gdy te zasady i przepisy będą miały zastosowanie. Komisja ustali prawidła co do sposobu udowadniania zażaleń. Będzie mogła użyć każdego uprawnionego sposobu obliczania.

§ 12. Komisja posiadać będzie wszystkie prawa i będzie korzystała ze wszystkich atrybucji, jakie jej niniejszy Traktat przyzna.

Komisja będzie miała wogóle najdalej idącą władzę kontrolującą i wykonawczą w zakresie tego, co dotyczy zagadnienia odszkodowania, rozumianego tak, jak ono jest ujęte w niniejszej Części tego Traktatu; nadto będzie ona miała władzę tłomaczenia przepisów niniejszej Części. Przy zachowaniu postanowień niniejszego Traktatu, Komisję utworzą łącznie wszystkie Rządy sprzymierzone i stowarzyszone, wymienione w §§ 2 i 3, jako wyłączne przedstawicielstwo każdego z nich z osobna, mające na celu otrzymanie, sprzedaż, przechowywanie i repartycje wypłat odszkodowaniowych, których Niemcy mają dokonać w myśl niniejszej Części tego Traktatu. Komisja będzie obowiązana stosować się do warunków i postanowień następujących:

a) Każda część całkowitej sumy sprawdzonych wierzytelności, która nie będzie zapłacona w złocie lub okrętach, walorach i towarach lub w jaki inny sposób, powinna być na warunkach, które określi Komisja, pokryta przez Niemcy przez wydanie, tytułem gwarancji, równoważnej sumy w bonach, tytułach zobowiązaniowych lub w innych w tym celu, aby ustanowić uznanie odpowiedniej części długu.

b) Oceniając perjodycznie zdolność płatniczą Niemiec, Komisja zbada niemiecki system fiskalny: 1° aby wszystkie dochody Niemiec, włączając w to dochody, przeznaczone na potrzeby lub spłatę wszelkiej pożyczki wewnętrznej, były użyte na spłatę sum dłużnych z tytułu odszkodowania, jako uprzywilejowanych; 2° aby uzyskać pewność, że naogół niemiecki system fiskalny jest stosunkowo zupełnie tak samo uciążliwy, jak system fiskalny któregokolwiek z Mocarstw reprezentowanych w Komisji.

c) Ażeby ułatwić i dalej prowadzić natychmiastową odbudowę życia gospodarczego Krajów sprzymierzonych i stowarzyszonych, Komisja, jak to jest przewidziane w art. 235, otrzyma od Niemiec, jako gwarancję i uznanie przez nie swych długów, pierwszą wypłatę w bonach na okaziciela w złocie, wolnych od wszelkiego rodzaju opłat i podatków, ustanowionych, lub które mogą być ustanowione przez Rządy Rzeszy lub Państw niemieckich, albo przez inną jaką władzę, od nich zależną; bony te będą doręczone, jako zaliczka, w trzech częściach, jak o tem będzie powiedziane niżej (marka w złocie, płatna stosownie do artykułu 262 Części IX (Przepisy finansowe) niniejszego Traktatu)

1° Dla natychmiastowej emisji - 20 miljardów (dwadzieścia miljardów) marek złotem w bonach na okaziciela, płatnych najpóźniej do 1 maja 1921 roku, bezprocentowych. Do zamortyzowania tych bonów będą w szczególności użyte wpłaty, których Niemcy zobowiązały się dokonać stosownie do artykułu 235, po odliczeniu sum, przeznaczonych na pokrycie kosztów utrzymania wojsk okupacyjnych oraz na spłatę kosztów zaopatrzenia Niemiec w żywność i surowce. Bony, które nie zostaną zamortyzowane na 1 maja 1921 r., będą wymienione na nowe tego typu, jaki jest przewidziany poniżej (12, c 2°).

2° Dla natychmiastowej emisji - 40 miljardów (czterdzieści miljardów) marek złotem w bonach na okaziciela, przynoszących 2^_½% (dwa i pół procent) w okresie pomiędzy 1921 r. i 1926 r., a następnie 5% (pięć procent) oraz 1% (jeden procent) dodatkowo na amortyzację, poczynając od 1926 roku na całą sumę emisyjną.

3° Dla natychmiastowego wydania, jako pokrycie, piśmienne zobowiązanie emitowania tytułem nowej wpłaty (ale tylko w wypadku, jeżeli Komisja będzie przekonaną, że Niemcy mogą zapewnić procenty oraz amortyzację funduszu amortyzacyjnego tych bonów) - 40 miljardów (czterdziestu miljardów) marek złotem w bonach na okaziciela 5% (pięcio procentowych). Czas i sposób spłaty kapitału i procentów zostaną określone przez Komisję.

Terminy płatności procentów, sposób użycia funduszu amortyzacyjnego oraz wszystkie analogiczne kwestje co do emitowania, zarządzania i regulowania emisji bonów będą określane przez Komisję od czasu do czasu.

Mogą być wymagane nowe emisje, tytułem uznania i gwarancji, na warunkach, które Komisja określać będzie później od czasu do czasu.

d) W razie, gdyby bony, zobowiązania lub inne uznanie długów, wydane przez Niemcy, jako gwarancja lub uznanie ich długu powstałego z tytułu odszkodowania, zostały przyznane jako tytuł ostateczny nie zaś jako tytuł gwarancyjny innym osobom nie zaś poszczególnym Rządom, na których korzyść suma długu odszkodowaniowego Niemiec była początkowo określona, to wymieniony dług będzie w stosunku do tych Rządów uważany za pokryty w wysokości, odpowiadającej nominalnej wartości bonów, które zostały w ten sposób ostatecznie przygnane, i zobowiązanie Niemiec, z racji wymienionych bonów, będzie się ograniczało do zobowiązania, które w nich jest wyrażone.

e) Koszta wywołane naprawą i odbudową własności, położonych w okręgach, uległych najazdowi i spustoszeniu, włączając w to ponowną instalację ruchomości, maszyn i wszelkich materjałów, będą oceniane podług kosztu napraw i odbudowy w czasie, kiedy roboty będą wykonywane.

f) Decyzje Komisji co do całkowitego lub częściowego skreślenia kapitału lub procentów wszelkiego sprawdzonego długu Niemiec winny być umotywowane.

§ 13. 1 Co się tyczy głosowania, Komisja zastosuje się do następujących przepisów:

Gdy Komisja postanawia cokolwiek, głosy wszystkich Delegatów uprawnionych do głosowania lub, w razie nieobecności niektórych z nich, głosy Delegatów-Zastępców, będą zarejestrowane. Powstrzymanie się od głosowania będzie uważane za głos oddany przeciwko wnioskowi podlegającemu dyskusji. Asesorowie nie mają prawa głosu.

W niżej wyszczególnionych sprawach jednomyślność jest konieczna:

a) w sprawach dotyczących suwerenności Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych, albo dotyczących skasowania całości lub części długu, bądź zobowiązań Niemiec;

b) w sprawach dotyczących sumy i warunków bonów oraz innych obligacyj, które mają być wydane przez Rząd Niemiecki i ustalenia terminu i sposobu sprzedaży takowych, ich negocjacji, lub repartycji;

c) wszelkie przeniesienia po roku 1930 bądź całości, bądź części spłat, których termin przypada pomiędzy 1 maja 1921 a koncern 1926 roku włącznie;

d) wszelkie przeniesienia na okres powyżej lat trzech całości, lub części spłat, których termin płatności przypada po roku 1926;

e) spraw odnoszący się do zastosowania w poszczególnym wypadku, metody oceny strat innej, aniżeli ta, która była uprzednio przyjęta w podobnym wypadku;

f) w sprawach interpretacji postanowień niniejszej części niniejszego Traktatu. W razie rozbieżności zdań pomiędzy Delegatami co do interpretacji postanowień tej części niniejszego Traktatu, sprawa powyższa będzie mogło być poddana arbitrażowi za jednomyślną zgodą Delegatów, Arbiter winien być wyznaczony jednogłośnie przez wszystkich Delegatów, lub wraz z braku takiej jednomyślności, mianowany przez Radę Ligi Narodów.

Orzeczenie arbitra obowiązywać będzie wszystkie Strony zainteresowane.

Wszystkie inne sprawy rozstrzygane będą większością głosów.

W razie, gdyby pomiędzy Delegatami powstała niezgodność zdań co do tego, czy pewien rodzaj kwestyj należy do liczby tych, co do których decyzja wymaga jednomyślnego głosowania lub nie, jak również w razie, gdyby spór ten nie mógł być rozstrzygnięty w drodze odwołania się do ich Rządów, Rządy Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych zobowiązują się przekazać bezzwłocznie powyższy spór arbitrażowi osoby bezstronnej, co do wyznaczenia której uzgodnią swe stanowisko i orzeczenie której zobowiązują się przyjąć.

§ 14. Decyzje powzięte przez Komisję zgodnie z pełnomocnictwami jej udzielonemi będą natychmiast wykonalne i mogą być natychmiast zastosowane bez żadnych innych formalności.

§ 15. Komisja wyda każdemu Mocarstwu zainteresowanemu w formie, którą sama ustali:

1º Zaświadczenie, w którem będzie powiedziane, że Komisja posiada na rachunku danego Mocarstwa bony wyżej wymienionych emisji. Zaświadczenie to może być, na żądanie odnośnego Mocarstwa, podzielone na kilka odcinków, jednak nie więcej niż na pięć.

2º Od czasu do czasu - zaświadczenie, w którem będzie powiedziane, że Komisja posiada na rachunku danego Mocarstwa wszelki inny majątek wydany przez Niemcy, jako zaliczkę na ich dług za odszkodowania.

Wyżej wymienione zaświadczenia będą imienne i będą mogły być, po zawiadomieniu o tem Komisji, przekazywane za pomocą indosa.

Jeżeli bony będą emitowane na sprzedaż, lub dla obrotu i jeżeli majątek zostanie wydany przez Komisję, to odpowiednia ilość zaświadczeń będzie wycofana.

§ 16. Będą zapisane na debet Rządu niemieckiego, poczynając od 1 maja 1921 roku, procenta od długu, który Komisja ustali po obliczeniu wszystkich wpłat w gotówce, jej równowartości lub w bonach, emitowanych na korzyść Komisji oraz wszelkich spłat, wspomnianych w artykule 243. Stopa tych procentów zostanie określona na 5%, chyba że Komisja uzna kiedykolwiek później, że okoliczności usprawiedliwiają zmianę tej stopy.

Komisja, ustalając na dzień 1 maja 1921 roku ogólną wysokość długu Niemiec, będzie mogła wziąć pod uwagę procenta należne od sum, przeznaczonych na odszkodowanie strat materjalnych, poczynając od 11 listopada 1918 roku do 1 maja 1921 roku.

§ 17. W razie uchybienia ze strony Niemiec w wykonaniu któregokolwiek z ciążących na nich zobowiązań, wymienionych w niniejszej Części tego Traktatu, Komisja zawiadomi natychmiast o tem niewykonaniu każde z Mocarstw zainteresowanych, z podaniem propozycji zarządzeń, które uzna za stosowne z powodu tego niewykonania.

§ 18. Środki, które Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone będą miały prawo przedsięwziąć w razie dobrowolnego uchybienia ze strony Niemiec, a których to środków Niemcy zobowiązują się nie uważać za akty nieprzyjacielskie, mogą polegać na zakazach i represaljach gospodarczych oraz finansowych i wogóle na wszelkich zarządzeniach, które odnośne Rządy uznają za wskazane w danych okolicznościach.

§ 19. Wpłaty, które winny być dokonane w złocie lub jego równowartości, jako zaliczka na rachunek sprawdzonych reklamacji Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, mogą być w każdym czasie przyjmowane przez Komisję w formie majątku ruchomego i nieruchomego, towarów, przedsiębiorstw, praw i koncesji na terytorjach niemieckich lub poza obrębem tych terytorjów, okrętów, obligacji, akcji lub wszelkiego rodzaju walorów, lub pieniędzy niemieckich albo innych Państw. Ich wartość zastępcza w stosunku do złota powinna być określona podług stopy sprawiedliwej i lojalnej przez samą Komisję.

§ 20. Komisja, ustalając lub przyjmując wpłaty, które będą uskutecznione przez wydanie majątków lub praw określonych, będzie miała na uwadze wszystkie prawa i słuszne interesy Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych lub neutralnych oraz ich obywateli.

§ 21. Członek Komisji będzie odpowiedzialny za wykonanie lub zaniedbanie swych obowiązków jedynie tylko przed Rządem, który go wyznaczył. Żaden z Rządów sprzymierzonych i stowarzyszonych nie ponosi odpowiedzialności za inny Rząd.

§ 22. Z zastrzeżeniem postanowień tego Traktatu, niniejszy Aneks będzie mógł ulec poprawkom na mocy jednomyślnej decyzji Mocarstw, reprezentowanych w Komisji.

§ 23. Komisja zostanie rozwiązana z chwilą, gdy Niemcy oraz ich Sprzymierzeńcy uiszczą wszystkie sumy należne od nich w wykonaniu tego Traktatu lub decyzji Komisji i gdy wszystkie sumy otrzymane lub ich równowartość będą podzielone między interesowane Mocarstwa.

ANEKS III.

§ 1. Niemcy uznają prawo Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych do otrzymania wzamian tonna za tonnę (pojemność brutto) i kategorja za kategorję wszystkich okrętów i statków handlowych oraz rybackich, utraconych lub uszkodzonych na skutek działań wojennych.

Jednak, pomimo że istniejące obecnie okręty i statki niemieckie wykazują tonaż o wiele mniejszy od tonażu strat, poniesionych przez Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone wskutek napadu niemieckiego, prawo powyżej uznane będzie wykonane w stosunku do okrętów i statków niemieckich na warunkach następujących:

Rząd niemiecki w swojem imieniu, traktując łącznie wszystkich innych interesowanych, ustępuje Rządom sprzymierzonym i stowarzyszonym na własność wszystkie okręty handlowe pojemności 1.600 tonn brutto i powyżej, należące do jego obywateli, jak również połowę tonażu okrętów, których tonaż brutto mieści się pomiędzy 1.000 i 1.600 tonn, oraz ^_½ tonażu szalup parowych, oraz ^_¼ tonażu innych statków rybackich.

§ 2. W ciągu 2 miesięcy po uprawomocnieniu się niniejszego Traktatu Rząd niemiecki wyda Komisji odszkodowań wszystkie okręty i statki, o których mówi § 1.

§ 3. Do okrętów i statków, o których mówi § 1, należą wszystkie okręty i statki: a) płynące lub mające prawo płynąć pod handlową flagą niemiecką; lub b) należące do obywatela niemieckiego, towarzystwa lub kompanji niemieckiej, albo takich towarzystw lub kompanji kraju nie należącego do liczby sprzymierzonych i stowarzyszonych, które znajdują się pod kontrolą lub zarządem obywateli niemieckich; lub c) obecnie budowane: 1° w Niemczech, 2° w krajach, nie należących do liczby sprzymierzonych lub stowarzyszonych, na rachunek niemieckiego obywatela, towarzystwa lub kompanji niemieckiej.

§ 4. W celu dostarczenia tytułów własności na każdy z okrętów, wydanych, jak powiedziano wyżej, Rząd niemiecki:

a) wyda Komisji odszkodowań, stosownie do jej żądania, na każdy okręt akt sprzedaży, lub jaki inny tytuł własności, ustalający przeniesienie na pomienioną Komisję pełni własności okrętu, wolnej od wszelkich przywilejów, hipotek i jakichkolwiek ciężarów;

b) przedsięweźmie wszelkie środki, wskazane przez Komisję odszkodowań, aby zapewnić oddanie tych okrętów do rozporządzenia pomienionej Komisji

§ 5. Jako sposób dodatkowego częściowego odszkodowania Niemcy przyjmują następujące zabowiązanie zbudowania na rachunek Rządów sprzymierzonych i stowarzyszonych okrętów handlowych w warsztatach niemieckich:

a) W ciągu 3 miesięcy od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu Komisja odszkodowań zawiadomi Rząd niemiecki o ilości tonażu, jaka ma być oddana do budowy w dokach w ciągu każdego z 2 lat, które nastąpią po trzech miesiącach wyżej wymienionych;

b) W ciągu 2 lat od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu Komisja odszkodowań zawiadomi Rząd niemiecki o ilości tonażu, jaka ma być oddana do budowy w dokach w ciągu każdego z 3 lat, które nastąpią po 2 latach wyżej wymienionych;

c) Ilość tonażu, jaka ma być oddana do budowy w dokach, nie będzie w ciągu roku przekraczała 200.000 tonn pojemności brutto;

d) Komisja odszkodowań wyszczególni okręty, które mają być zbudowane, oraz określi warunki, na jakich będą one musiały być zbudowane lub dostarczone, cenę za tonnę, po jakiej będą mogły być wciągnięte do rachunku przez Komisję odszkodowań i wszelkie inne sprawy, dotyczące zamówień, budowy i dostawy okrętów, jak również wpisania ich do rachunku.

§ 6. Niemcy zobowiązują się, w ciągu 2 miesięcy od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu, zwrócić Mocarstwom sprzymierzonym i stowarzyszonym w naturze i w normalnym stanie utrzymania, z zachowaniem procedury, która będzie ustalona przez Komisję odszkodowań, wszystkie statki i inne przysposobienia ruchome żeglugi rzecznej, które od 1 sierpnia 1914 r. przeszły z jakiegokolwiek tytułu w posiadanie Niemiec lub w posiadanie którego z ich obywateli, a których tożsamość będzie można ustalić.

W celu wyrównania powstałych z jakiejkolwiek przyczyny strat tonażu rzecznego, doznanych w ciągu wojny przez Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone, strat, które nie będą mogły być wynagrodzone przez restytucję powyżej przepisaną, Niemcy zobowiązują się odstąpić Komisji odszkodowań część swoich statków rzecznych do wysokości tych strat; cesja ta nie może przekraczać 20% ogólnej ilości tych statków, które istniały 11 listopada 1918 r.

Warunki tej cesji będą unormowane przez rozjemców, przewidzianych w artykule 339 Części XII (Porty, Drogi wodne i Drogi żelazne) niniejszego Traktatu. Będzie im powierzone rozwiązanie trudności, dotyczących repartycji tonażu rzecznego, a wynikających z nowego międzynarodowego ustroju niektórych systemów rzecznych oraz wskutek zmian terytorjalnych, które dotyczą tych systemów.

§ 7. Niemcy zobowiązują się przedsięwziąć wszystkie środki, które Komisja odszkodowań im wskaże w celu uzyskania pełnego prawa własności do wszystkich okrętów, które przeszły podczas wojny lub są w trakcie przechodzenia pod flagę neutralną, bez upoważnienia Rządów sprzymierzonych i stowarzyszonych.

§ 8. Niemcy zrzekają się wszelkiego rodzaju rewindykacji w stosunku do Rządów sprzymierzonych i stowarzyszonych oraz ich obywateli z tytułu bądź zatrzymania, bądź użytkowania jakichkolwiek okrętów lub statków niemieckich i wszelkich strat lub szkód, doznanych przez pomienione okręty lub statki, z wyjątkiem wypłat, należących na skutek użycia tych okrętów w myśl Protokułu Rozejmu z 13 stycznia 1919 r. oraz Protokułów następnych.

Wydawanie handlowej floty niemieckiej będzie trwało nadal bez przerwy, stosownie do wymienionych Protokułów.

§ 9. Niemcy zrzekają się wszelkiej rewindykacji okrętów i ładunków, które zatonęły podczas lub w następstwie nieprzyjacielskich działań na morzu i następnie zostały uratowane, i co do których jeden z Rządów sprzymierzonych lub stowarzyszonych albo ich obywatele są interesowani jako właściciele, najemcy okrętu, ubezpieczający go lub z jakiego innego tytułu, bez względu na skazujący wyrok Trybunału Kaperskiego Niemiec lub ich sprzymierzeńców.

ANEKS IV.

§ 1. Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone żądają, a Niemcy się zgadzają na to, żeby Niemcy dla częściowego zadośćuczynienia swych zobowiązań, ustalonych w niniejszej Części, użyły w sposób poniżej określony wszystkich swoich zasobów gospodarczych bezpośrednio na materjalną odbudowę tych okręgów Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, które uległy najazdowi i to w rozmiarach, jakie określą te Mocarstwa.

§ 2. Rządy Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych przedstawią Komisji odszkodowań spisy obejmujące:

a) Inwentarz żywy, maszyny, narzędzia pomocnicze, obrabiarki i wszelkie podobne przedmioty o charakterze handlowym, które zostały zajęte, zużyte lub zniszczone przez Niemcy albo zniszczone na skutek bezpośredni operacji wojennych, a co do których Rządy te, dla zaspokojenia swoich natychmiastowych i pilnych potrzeb, chcą, aby je zastąpiono przez inwentarz lub artykuły tej samej natury, znajdujące się na terytorjum niemieckiem w dacie uprawomocnienia się niniejszego Traktatu;

b) Materjały potrzebne do odbudowy (kamień, cegły, cegły ogniotrwałe, dachówki, budulec, szyby okienne, stal, wapno, cement i t. d.) maszyny, aparaty do ogrzewania, meble i wszelkie artykuły, mające charakter handlowy, co do których wymienione Rządy zechcą, aby je wyprodukowano w Niemczech i dostarczono im dla odbudowy okolic, które uległy najazdowi.

§ 3. Spisy, dotyczące artykułów wymienionych powyżej w § 2 a), będą dostarczone w ciągu 60 dni od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.

Spisy dotyczące przedmiotów wymienionych powyżej w § 2 b), będą dostarczone nie później jak 31 grudnia 1919 r.

Spisy mają zawierać wszystkie szczegóły, spotykane w umowach handlowych o te przedmioty, zawierać też będą wyszczególnienie terminu dostawy (termin ten nie powinien przekraczać 4 lat oraz jej miejsca, ale nie powinny zawierać ani ceny, ani oszacowania, które ustali Komisja, jak to jest powiedziane poniżej

§ 4. Z chwilą otrzymania spisów Komisja zbada, w jakim stopniu materjały i zwierzęta wymienione w tych spisach będą mogły być żądane od Niemiec. Przy powzięciu decyzji Komisja weźmie pod uwagę niezbędne wewnętrzne potrzeby Niemiec, oile one są konieczne do utrzymania ich życia społecznego i gospodarczego; uwzględni ceny i terminy w jakich podobne przedmioty będą mogły być otrzymane w Krajach sprzymierzonych i stowarzyszonych i porówna je z temi, które się tyczą artykułów niemieckich; weźmie wreszcie pod uwagę ogólny interes Rządów sprzymierzonych i stowarzyszonych w tem, ażeby życie przemysłowe Niemiec nie uległo dezorganizacji w stopniu, któryby je czynił niezdolnemi do wykonania innych wymaganych od nich aktów odszkodowania.

W każdym razie żądać się będzie od Niemiec maszyn, narzędzi pomocniczych, tokarni i wszystkich podobnych artykułów o charakterze handlowym, będących w użytkowaniu obecnie przemysłu tylko o tyle, o ile by nie było żadnych rozporządzalnych zapasów tych przedmiotów na sprzedaż. Z drugiej strony żądania tej natury nie powinny przekraczać 30% ilości każdego z artykułów, będącej w użyciu w zakładach niemieckich, lub w jakiemkolwiek przedsiębiorstwie niemieckiem.

Komisja da przedstawicielom Rządu niemieckiego możność wypowiedzenia się w terminie określonym co do zdolności Niemiec dostarczenia pomienionych materjałów, zwierząt i przedmiotów.

Decyzja Komisji będzie następnie możliwie najprędzej notyfikowana Rządowi niemieckiemu i różnym interesowanym Rządom sprzymierzonym i stowarzyszonym

Rząd niemiecki obowiązuje się dostarczyć materjały, przedmioty i zwierzęta, wyszczególnione w tej notyfikacji, zaś Rządy sprzymierzone i stowarzyszone zobowiązują się, każdy oile go to dotyczy, przyjąć te same dostawy pod warunkiem, że będą one zgodne z danem wyszczególnieniem i według opinji Komisji nie będą niezdatne do użytku przy pracy odszkodowaniowej.

§ 5. Komisja określi wartość materjałów, przedmiotów oraz inwentarza żywego, wydanych, jak wyżej powiedziano, a Rządy sprzymierzone i stowarzyszone, które otrzymają te dostawy, zgadzają się na obciążenie swego rachunku wartością tych dostaw i uznają, że odpowiednia suma będzie uważana za dokonanie spłaty przez Niemcy do podziału stosownie do artykułu 237 niniejszej Części tego Traktatu.

W razie, jeżeli prawo żądania odszkodowań w materjale na warunkach powyżej określonych znajdzie swe zastosowanie, to Komisja będzie musiała się upewnić, że suma wniesiona na kredyt Niemiec przedstawia normalną wartość dokonanej pracy lub materjałów przez nie dostarczonych, i że wysokość pretensji Mocarstwa zainteresowanego co do szkody w ten sposób częściowo wyrównanej, została zmniejszona w stosunku do tak dokonanego częściowego odszkodowania.

§ 6. Tytułem natychmiastowej zaliczki na rachunek wskazanego powyżej w § 2 inwentarza żywego, Niemcy zobowiązują się dostarczyć następujące ilości żywego bydła w ciągu trzech miesięcy po uprawomocnieniu się niniejszego Traktatu, w stosunku jednej trzeciej miesięcznie każdego gatunku:

1° Rządowi francuskiemu:

500 ogierów od 3 do 7 lat;

źrebiąt - klaczy i klaczy od 18 miesięcy do 7 lat ras ardeńskiej, bulońskiej i belgijskiej;

2.000 byków od 18 miesięcy do 3 lat;

90.000 krów mlecznych od 2 do 6 lat;

1.000 baranów;

100.000 owiec;

2° Rządowi belgijskiemu:

200 ogierów od 3 do 7 lat ciężkiej pociągowej rasy belgijskiej;

5.000 klaczy od 3 do 7 lat ciężkiej pociągowej rasy belgijskiej;

5.000 źrebiąt klaczy od 18 miesięcy do 3 lat ciężkiej pociągowej rasy belgijskiej;

2.000 byków od 18 miesięcy do 3 lat;

50.000 krów mlecznych od 2 do 6 lat

40.000 jałówek;

200 baranów;

20.000 owiec;

15.000 świń.

Inwentarz ten powinien być dostarczony w stanie i warunkach normalnych.

Gdyby inwentarz w ten sposób dostarczony nie mógł być utożsamiony z tym, który został wywieziony lub zajęty, to wartość jego będzie zapisana na kredyt zobowiązań odszkodowaniowych Niemiec stosownie do postanowień § 5 niniejszego Aneksu.

§ 7. Nie czekając na decyzję Komisji, przewidzianej w paragrafie 4 niniejszego Aneksu, Niemcy będą obowiązane w dalszym ciągu dostarczać Francji materjału rolniczego, przewidzianego w artykule III odnowienia Rozejmu z dnia 16 stycznia 1919 roku.

ANEKS V.

§ 1. Niemcy zobowiązują się wydać niżej wymienionym Mocarstwom, które podpisały niniejszy Traktat, na ich odnośne żądanie, poniższe ilości węgla i jego przetworów.

§ 2. Niemcy będą dostarczały Francji po 7 miljonów tonn węgla rocznie w ciągu lat 10. Nadto Niemcy będą dostarczały Francji ilość węgla równą różnicy pomiędzy roczną produkcją przedwojenną kopalń du Nord i Pas-de-Calais, zniszczonych przez wojnę, oraz produkcją basenu, zajętego przez te kopalnie, przez dany rok. Ta dostawa będzie dokonywaną w ciągu 10 lat i nie może przekraczać 20 miljonów tonn rocznie w ciągu 5 pierwszych lat oraz 8 miljonów tonn w ciągu 5 lat następnych. Rozumie się, że będą zrobione wszelkie wysiłki, aby kopalnie du Nord oraz Pas-de-Calais doprowadzić do porządku.

§ 3. Niemcy będą dostarczały Belgji rocznie 8 miljonów tonn w ciągu 10 lat.

§ 4. Niemcy będą dostarczały Włochom poniższe ilości - maxima węgla:

lipiec	1919	do	czerwca	1920:	4½ miljona tonn,
"	1920	"	"	1921:	6 miljonów tonn,
"	1921	"	"	1922:	7½ miljona tonn,
"	1922	"	"	1923:	8 miljonów tonn,
"	1923	"	"	1924:	8½ miljona tonn,

i podczas każdego z 5 lat następnych: 8½ miljona tonn.

Przynajmniej ⅔ dostaw będą dokonane drogą lądową.

§ 5. Niemcy będą dostarczały Luksemburgowi, jeżeli tego zażąda Komisja odszkodowań, ilość węgla równą ilości rocznej węgla niemieckiego, konsumowanej przez Luksemburg przed wojną.

§ 6. Ceny dostaw węgla, dokonanych na zasadzie powyższego prawa wyboru będą następujące:.

a) dostawa koleją lub wodą. - Ceną będzie cena niemiecka, płacona na miejscu w kopalni przez obywateli niemieckich, z dodaniem kosztu przewozu do granicy francuskiej, włoskiej lub luksemburskiej; jednak rozumie się, że cena na miejscu w kopalnia nie będzie wyższa od ceny na miejscu w kopalni węgla angielskiego, przeznaczonego na eksport. Gdy chodzi o węgiel składowy belgijski, cena jego nie będzie wyższą od ceny węgla składowego holenderskiego.

Taryfy przewozu koleją lub wodą nie będą mogły być wyższe od najniższych taryf, stosowanych do transportu tego samego rodzaju w Niemczech.

b) dostawa wodą. - Ceną będzie bądź cena eksportu niemieckiego f. o. b. w portach niemieckich, bądź cena eksportu angielskiego f. o. b. w portach angielskich,w każdym razie najniższa z nich obu.

§ 7. Interesowane Rządy sprzymierzone i stowarzyszone będą mogły zażądać dostawy koksu hutniczego zamiast węgla, w stosunku 3 tonn koksu za 4 tonny węgla.

§ 8. Niemcy zobowiązują się dostarczać Francji i dowozić do granicy francuskiej koleją lub wodą następujące produkty w ciągu każdego z 3 lat następnych po uprawomocnieniu się niniejszego Traktatu:

Benzolu 35,000 tonn;

Smoły węglowej 50,000 tonn;

Siarczanu amonu 30,000 tonn.

Całość lub część smoły węglowej będzie mogła być stosownie do wyboru Rządu francuskiego zastąpiona przez równoważne ilości produktów destylacji, jakoto olejów lekkich, ciężkich, antracenu, naftaliny lub smoły drzewnej (brai).

§ 9. Ceną za koks i inne produkty, wymienione w paragrafie 8, będzie cena, płacona przez obywateli, wszystkie warunki pakowania i transportu do granicy francuskiej lub do portów niemieckich będą odpowiadały najkorzystniejszym warunkom, przyznanym w stosunku do tych samych produktów obywatelom niemieckim.

§ 10. Prawo wyboru, przewidziane przez niniejszy Aneks, będzie wykonywane za pośrednictwem Komisji odszkodowań.

Komisja odszkodowań będzie miała prawo dla wykonania dyspozycji powyższych stanowić we wszystkich sprawach, dotyczących procedury, gatunku oraz ilości dostaw, ilości koksu, który ma być dostarczony zamiast węgla, terminów i sposobów dostawy i zapłaty. Żądania, wraz z potrzebnem wyszczególnieniem, będą komunikowane Niemcom na 120 dni przed datą, wyznaczoną na rozpoczęcie wykonania, oile to będzie dotyczyło dostaw, podlegających wykonaniu od dnia 1 stycznia 1920, i na 30 dni przed tą datą dla dostaw, podlegających wykonaniu pomiędzy datą uprawomocnienia się niniejszego Traktatu oraz 1 stycznia 1920. Do chwili, kiedy Niemcy otrzymają żądania, przewidziane w paragrafie niniejszym, zachowują moc przepisy Protokułu z 25 grudnia 1918 r. (Wykonanie art. VI Rozejmu z 11 listopada 1918 r.). Żądania, dotyczące substytucji, przewidzianych w paragrafach 7 i 8, będą komunikowane Rządowi niemieckiemu z uprzednim terminem, uznanym przez Komisję za wystarczający. Gdyby Komisja uważała, iż zupełne zaspokojenie żądań mogłoby zaciążyć w nadmierny sposób na przemysłowych potrzebach Niemiec, będzie mogła je odroczyć, lub anulować i w ten sposób określać porządek pierwszeństwa; jednak węgiel, który ma być dostarczany wzamian węgla z kopalni zniszczonych, będzie dostarczany z zachowaniem pierwszeństwa przed wszelkiemi innemi dostawami.

ANEKS VI

§ 1. Niemcy przyznają Komisji odszkodowań tytułem częściowego odszkodowania prawo wyboru dostawy, ilości i rodzaju barwników i chemicznych produktów, które będą przez nią wskazane, do wysokości 50% całkowitego zapasu każdego rodzaju barwników i chemicznych produktów farmaceutycznych, istniejącego w Niemczech, lub znajdujących się pod kontrolą niemiecką w chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu. Wybór zostanie wykonany w ciągu 60 dni od chwili otrzymania przez Komisję szczegółowego stanu zapasów, dostarczonego w formie jakiej ona zażąda.

§ 2. Niemcy przyznają nadto Komisji odszkodowań prawo wyboru dostawy w ciągu okresu, który upłynie od chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu do 1 czerwca 1920 r., następnie, podczas każdego dalszego okresu 6-miesięcznego do 1 stycznia 1925 r., wszelkich barwników i chemicznych produktów farmaceutycznych do wysokości 25% produkcji niemieckiej w ciągu 6 poprzednich miesięcy, lub, jeżeli produkcja podczas tego okresu 6-miesięcznego była zdaniem Komisji niższą od normalnej - do wysokości 25% tej produkcji normalnej.

To prawo wyboru będzie wykonane w ciągu 4 tygodni, po otrzymaniu wykazów o stanie produkcji podczas poprzedniego okresu 6-miesięcznego; te wykazy sporządzać będzie Rząd niemiecki w końcu każdego okresu 6-miesięcznego w formie, którą Komisja uzna za konieczną.

§ 3. Komisja wyznaczy cenę barwników i chemicznych produktów farmaceutycznych, dostarczonych w wykonaniu paragrafu 1 w stosunku do przedwojennej ceny eksportowej netto i zmian zaszłych w cenie kosztów produkcji.

Komisja oznaczy cenę barwników oraz chemicznych produktów farmaceutycznych, dostarczonych w wykonaniu paragrafu 2, w stosunku do przedwojennej ceny eksportowej netto i zaszłych zmian ceny produkcji, albo w stosunku do najniższej ceny sprzedaży tych samych przedmiotów jakiemukolwiek nabywcy.

§ 4. Wszystkie szczegóły, a przedewszystkiem dotyczące sposobu i terminów wykonania prawa wyboru, oraz dostaw, jak również wszystkie kwestje podnoszone w związku z wykonaniem przepisów powyższych, będą regulowane przez Komisję odszkodowań, której Rząd niemiecki dostarczy wszelkich niezbędnych informacji i wszelkich innych ułatwień, jakich Komisja zażąda.

§ 5. Do barwników i chemicznych produktów farmaceutycznych, o których powiada niniejszy Aneks, należą wszystkie barwniki i wszystkie chemiczne produkty farmaceutyczne syntetyczne, jakoteż wszystkie produkty pośrednie i inne, używane w odnośnych gałęziach przemysłu i fabrykowane na sprzedaż. Postanowienia powyższe stosują się nadto do kory chinowej oraz do soli chinowych.

ANEKS VII.

Niemcy zrzekają się w swem własnem imieniu i w imieniu swych obywateli na korzyść Głównych Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych wszystkich praw, tytułów i przywilejów wszelkiego rodzaju, jakie posiadają w stosunku do kabli lub części kabli, wyliczonych poniżej:

Emden-Vigo: od Pas-de-Calais do szerokości Vigo;

Emden-Brest: od szerokości Cherbourga do Brestu;

Emden-Teneriffe: od szerokości Dunkierki do szerokości Teneriffu;

Emden-Azores (1): od Pas-de-Calais do Fayal;

Emden-Azores (2): od Pas-de-Calais do Fayal;

Azores-New-York (1): od Fayal do New-York;

Azores-New-York (2): od Fayal do długości Halifax;

Teneriffe-Monrovia: od szerokości Teneriffu do szerokości Monrovia;

Monrovia-Lome:

		szer.: 2° 30' P.;
od punktu określonego przez		dług.: 7° 40' Z. od Greenwich;
		szer.: 2° 20' P.;
od punktu określonego przez		dług.: 5° 30' Z. od Greenwich;
		szer. 3° 48' P.;
i od punktu określonego przez		dług.: 0° 00';

do Lome;

Lome-Duala: od Lome do Duala;

Monrovia-Pernambuco: od szerokości Monrovia do szerokości Pernambuco-Konstantynopol-Konstanza: od Konstantynopola do Konstanzy;

Yap-Shanghai, Yap-Guam i Yap-Menado (wyspy Celebes): od wyspy Yap do Shanghai, od wyspy Yap do wyspy Guam, i od wyspy Yap do Menado.

Wartość kabli lub części kabli, wyżej wymienionych, otyle, oile stanowią własność prywatną, obliczona na zasadzie instalacji i zmniejszona o odpowiedni procent na deprecjacje będzie zapisaną na kredyt Niemiec w dziale odszkodowań.

¹ Aneks II § 13 zmieniony przez Protokół z dnia 22 listopada 1924 r. (Dz.U.25.118.849) zmieniający nin. umowę międzynarodową z dniem 12 grudnia 1925 r.