Szczegółowe wymagania dotyczące planowania, prowadzenia, monitorowania i dokumentowania badania klinicznego wyrobu medycznego.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2016.209
Akt obowiązujący Wersja od: 19 lutego 2016 r.
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ZDROWIA 1
z dnia 16 lutego 2016 r.
w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących planowania, prowadzenia, monitorowania i dokumentowania badania klinicznego wyrobu medycznego
Na podstawie art. 41 ust. 4 ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 876 i 1918) zarządza się, co następuje:
Rozporządzenie określa:
1)
szczegółowe wymagania dotyczące sposobu planowania, prowadzenia, monitorowania i dokumentowania badania klinicznego oraz sposób przechowywania podstawowej dokumentacji badania klinicznego;2)
tryb działania sponsora, badacza klinicznego i monitorującego badanie kliniczne - w zakresie określonym w pkt 1;3)
informacje, jakie powinno zawierać sprawozdanie końcowe z wykonania badania klinicznego, o którym mowa w art. 54 ust. 4 ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych, zwanej dalej "ustawą".1.
Podstawowa dokumentacja badania klinicznego obejmuje:1)
dokumenty dołączane do wniosku o wydanie pozwolenia na prowadzenie badania klinicznego, określone w art. 44 ust. 3 ustawy;2)
dokumenty dotyczące zmian wprowadzonych w badaniu klinicznym, o których mowa w art. 44 ust. 4 i 5 oraz w art. 45 ustawy;3)
pozwolenie na prowadzenie badania klinicznego i pozwolenie na wprowadzenie zmian w badaniu klinicznym, o których mowa w art. 46 ust. 1 ustawy;4)
korespondencję z Prezesem Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych i z innymi właściwymi organami, dotyczącą prowadzonego badania klinicznego;5)
uzgodnienia dotyczące prowadzenia badania klinicznego pomiędzy głównymi badaczami klinicznymi, koordynatorem badania klinicznego i sponsorem;6)
dane kontaktowe monitorującego badanie kliniczne i kopie sporządzonych przez niego sprawozdań;7)
sprawozdanie końcowe z wykonania badania klinicznego.2.
Dokumentacja, o której mowa w ust. 1, powinna umożliwiać weryfikację sposobu prowadzenia badania klinicznego, a także ocenę jakości uzyskanych danych klinicznych.3.
Dokumentację, o której mowa w ust. 1, przechowuje się w sposób uporządkowany i uniemożliwiający dostęp do niej osobom nieupoważnionym.1.
Planując badanie kliniczne, sponsor przygotowuje protokół badania klinicznego, o którym mowa w art. 44 ust. 3 pkt 2 ustawy, w którym zamieszcza wszystkie informacje mogące mieć wpływ na prowadzenie badania klinicznego, w tym:1)
informacje ogólne:a)
tytuł badania klinicznego, oznakowanie kodowe protokołu, wersję i jej datę oraz oznakowanie każdej zmienionej wersji,b)
imię i nazwisko głównego badacza klinicznego lub głównych badaczy klinicznych oraz koordynatora badania klinicznego, jeżeli dotyczy,c)
adres ośrodka badawczego lub adresy ośrodków badawczych,d)
imię i nazwisko albo nazwę oraz adres sponsora,e)
streszczenie protokołu;2)
dane identyfikujące i ogólny opis właściwości oraz warunków użycia wyrobu medycznego albo aktywnego wyrobu medycznego do implantacji, zwanego dalej "badanym wyrobem":a)
imię i nazwisko albo nazwę oraz adres wytwórcy badanego wyrobu,b)
nazwę lub numer modelu lub typu badanego wyrobu pozwalające na jego jednoznaczną identyfikację, w tym wersję oprogramowania, jeżeli dotyczy,c)
przewidziane użycie, wskazania i przeciwwskazania użycia badanego wyrobu w planowanym badaniu klinicznym,d)
populację, dla której badany wyrób jest przeznaczony,e)
materiały badanego wyrobu, które mogą wejść w kontakt z tkankami lub płynami ustrojowymi uczestnika badania, w szczególności produkty lecznicze, ludzkie i zwierzęce tkanki oraz ich pochodne,f)
wymagane szkolenie i doświadczenie niezbędne do właściwego użycia badanego wyrobu,g)
wskazanie procedur medycznych lub zabiegów chirurgicznych, w których przewidziano użycie badanego wyrobu,h)
instrukcje instalowania, używania i specjalne wskazania;3)
opis badań wstępnych i uzasadnienie celowości badania klinicznego:a)
przegląd piśmiennictwa naukowego związanego z badanym wyrobem wraz z wnioskami uzasadniającymi przeprowadzenie badania klinicznego,b)
opis przeprowadzonych badań przedklinicznych, wraz z oceną wyników badań in vitro, mechanicznych, elektrycznych lub na zwierzętach, która uzasadnia użycie badanego wyrobu u ludzi,c)
opis wcześniejszych badań klinicznych dotyczących badanego wyrobu, o ile takie miały miejsce, lub innych wyrobów o podobnych właściwościach, z uwzględnieniem analizy działań niepożądanych i wszystkich wprowadzonych modyfikacji,d)
informacje o alternatywnych metodach leczenia lub procedurach medycznych łącznie z oceną ich potencjalnych korzyści i zagrożeń,e)
opis założeń i celów badania klinicznego, w szczególności:–
przewidziane do zweryfikowania działanie i skuteczność badanego wyrobu,–
ocenę przewidywanych korzyści i ryzyka, wraz z opisem dających się przewidzieć działań niepożądanych badanego wyrobu;4)
analizę i ocenę ryzyka związanego z badanym wyrobem:a)
opis spodziewanych korzyści klinicznych i ryzyka związanego z procedurami użycia badanego wyrobu,b)
analizę niepożądanych działań badanego wyrobu oraz opis wszystkich modyfikacji i przypadków wycofania tego wyrobu z obrotu lub z używania, które są związane z bezpieczeństwem lub działaniem badanego wyrobu oraz wyrobów do niego podobnych,c)
opis ryzyka resztkowego na podstawie przeprowadzonej analizy ryzyka,d)
wskazanie utrudnień związanych z prowadzeniem badania klinicznego,e)
możliwe interakcje ze współistniejącym leczeniem,f)
środki, które należy podjąć w celu kontroli lub zmniejszenia ryzyka,g)
uzasadnienie oceny stosunku przewidywanych korzyści do ryzyka;5)
projekt badania, w szczególności:a)
opis wybranego typu badania klinicznego wraz z uzasadnieniem,b)
opis metody prowadzenia badania klinicznego i mierzonych zmiennych oraz działań, które należy podjąć, aby wyeliminować albo zminimalizować błędy,c)
przewidywane punkty końcowe wyznaczające etapy badania klinicznego,d)
charakterystykę i liczbę uczestników badania, z uwzględnieniem kryteriów włączenia i kryteriów wyłączenia,e)
opis procedur, którym zostaną poddani uczestnicy badania, oraz wykaz wyposażenia do badań i produktów leczniczych przewidzianych w badaniu klinicznym,f)
opis kryteriów i procedur wycofywania uczestników badania albo przerwania ich udziału oraz sposobu ewidencjonowania, łącznie z procedurami dalszej obserwacji kontrolnej uczestników badania,g)
czas trwania badania klinicznego,h)
opis metod statystycznych i obliczeń zastosowanych w badaniu klinicznym,i)
opis zagadnień etycznych dotyczących badania klinicznego, w tym sposobu uzyskiwania świadomej zgody uczestnika badania,j)
opis sposobu zapewnienia i kontroli jakości badania klinicznego,k)
opis postępowania dotyczącego zmian w protokole badania klinicznego,l)
opis sposobu zgłaszania wszelkich odstępstw od protokołu badania klinicznego, wraz z wyjaśnieniem ich przyczyn i oceną ich znaczenia,m)
opis procedur zgłaszania ciężkich niepożądanych zdarzeń i działań niepożądanych badanego wyrobu oraz procedury zapisywania i oceny innych zdarzeń niepożądanych, które wystąpiły w trakcie badania klinicznego,n)
opis trybu notowania uszkodzeń badanego wyrobu i sposobu przekazywania informacji o tym sponsorowi,o)
informacje, które będą zapisane w karcie obserwacji klinicznej (CRF),p)
opis sposobu postępowania w przypadku przedwczesnego zakończenia badania klinicznego i w przypadku zawieszenia badania klinicznego,q)
opis zasad publikowania danych i wyników badania klinicznego, jeżeli nie zostały wcześniej określone w innym dokumencie,r)
opis zasad finansowania i ubezpieczenia badania klinicznego,s)
określenie okresu przechowywania dokumentacji badania klinicznego,t)
wykaz piśmiennictwa naukowego zawierającego istotne dane, które stanowią podstawę przygotowania protokołu.2.
W przypadku wieloośrodkowego badania klinicznego dane, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b i c, mogą być zawarte w odrębnym dokumencie.3.
Protokół badania klinicznego i każdą jego zmianę podpisuje sponsor oraz akceptują badacze kliniczni.1.
Sponsor dokłada należytej staranności przy wyborze głównego badacza, ośrodka badawczego i monitorującego badanie kliniczne, a także koordynatora badania klinicznego, jeżeli dotyczy.2.
Sponsor podejmuje działania mające na celu zapewnienie właściwej organizacji i przebiegu badania klinicznego, w tym:1)
zawiera z badaczem klinicznym i z ośrodkiem badawczym umowy dotyczące prowadzenia badania klinicznego, a także umowy z innymi podmiotami biorącymi udział w badaniu klinicznym;2)
dostarcza badaczowi klinicznemu i ośrodkowi badawczemu protokół badania klinicznego oraz aktualną broszurę badacza klinicznego;3)
dostarcza w pełni scharakteryzowane egzemplarze badanych wyrobów;4)
zapewnia badaczowi klinicznemu odpowiednie informacje lub szkolenie, jeżeli jest to potrzebne, w zakresie stosowania badanego wyrobu;5)
gromadzi i przechowuje podstawową dokumentację badania klinicznego z wyłączeniem:a)
świadomej zgody,b)
dokumentów zawierających informacje dostarczone uczestnikowi badania,c)
listy numerów kodowych identyfikujących uczestników badania;6)
uzgadnia z badaczami klinicznymi zmiany w protokole badania klinicznego.3.
W umowie, o której mowa w ust. 2 pkt 1, sponsor może zawrzeć klauzulę upoważniającą go lub osobę przez niego wyznaczoną do przeprowadzenia inspekcji badania klinicznego, w szczególności w celu monitorowania zgodności badania klinicznego z protokołem badania klinicznego.1.
Badacz kliniczny, aby zapewnić właściwy przebieg, bezpieczeństwo i odpowiednią opiekę medyczną uczestnikom badania:1)
zapoznaje się z działaniem i właściwym stosowaniem badanego wyrobu opisanym w protokole, broszurze i innych dokumentach dostarczonych przez sponsora;2)
zapewnia środki do prowadzenia badania klinicznego, w szczególności weryfikuje, czy ośrodek badawczy posiada dostateczne warunki lokalowe, sprzęt i wykwalifikowany personel, oraz przygotowuje, zgodnie z protokołem badania klinicznego, uczestników badania do udziału w badaniu klinicznym;3)
udziela uczestnikom badania wyjaśnień dotyczących badania klinicznego, w szczególności związanych z:a)
celem i warunkami, w jakich jest lub będzie prowadzone badanie kliniczne,b)
uzyskaniem świadomej zgody uczestnika badania,c)
prawami, jakie przysługują uczestnikowi badania,d)
przedwczesnym zakończeniem lub zawieszeniem badania klinicznego;4)
zapewnia, że w ośrodku badawczym protokół badania klinicznego jest przestrzegany przez wszystkie osoby biorące udział w badaniu klinicznym;5)
zapewnia, że nie dochodzi do konfliktu interesów personelu biorącego udział w badaniu klinicznym; jeżeli w trakcie prowadzenia badania klinicznego wystąpi konflikt interesów, badacz natychmiast powiadamia o tym sponsora;6)
umożliwia monitorowanie i kontrolę badania klinicznego sponsorowi oraz przeprowadzającemu kontrolę zgodnie z art. 57 ustawy;7)
zapewnia rozliczenie wszystkich badanych wyrobów.2.
Badacz kliniczny przechowuje dokumentację, o której mowa w § 2 ust. 1, w sposób zapewniający:1)
zachowanie ochrony danych osobowych i danych klinicznych uczestników badania;2)
możliwość przeprowadzenia kontroli tej dokumentacji;3)
identyfikowalność każdego z przechowywanych dokumentów.3.
Karty obserwacji klinicznej pacjentów i listę numerów kodowych identyfikujących uczestników badania przechowuje się w sposób uniemożliwiający nieuprawnione przypisanie wyników badania klinicznego do danego uczestnika tego badania.1.
Monitorujący badanie kliniczne weryfikuje i sprawdza, czy:1)
badanie kliniczne jest prowadzone zgodnie z protokołem i każde odstępstwo od protokołu zostało udokumentowane i zgłoszone sponsorowi;2)
badany wyrób jest używany zgodnie z protokołem i wszystkie dokonane modyfikacje w tym zakresie zostały zgłoszone sponsorowi;3)
badacz kliniczny ma zapewnione środki do prowadzenia badania klinicznego;4)
od każdego uczestnika badania w czasie rekrutacji i przed rozpoczęciem jakichkolwiek procedur uzyskano podpisaną i właściwie datowaną świadomą zgodę;5)
dokumenty źródłowe i inne zapisy pochodzące z badania klinicznego są dokładne, kompletne, aktualne i właściwie przechowywane;6)
dane w karcie obserwacji klinicznej są kompletne, wpisane we właściwym czasie oraz zgodne z dokumentami źródłowymi;7)
są przestrzegane procedury rejestrowania oraz powiadamiania sponsora o niepożądanych zdarzeniach i działaniach niepożądanych badanego wyrobu;8)
jest prowadzona ewidencja pozwalająca na identyfikację badanego wyrobu;9)
są prowadzone i dokumentowane czynności związane z utrzymywaniem i wzorcowaniem wyposażenia do prowadzenia badania klinicznego;10)
wycofanie lub nieprzydatność uczestnika badania udokumentowano, przedyskutowano z badaczem klinicznym i zgłoszono sponsorowi do oceny;11)
wnioski dotyczące braku zgodności lub potrzebnych modyfikacji zostały omówione z badaczem klinicznym i przedstawione sponsorowi w pisemnym sprawozdaniu monitorującego badanie kliniczne.2.
Po wykonaniu czynności prowadzonych w ramach monitorowania podczas wizyty w ośrodku badawczym monitorujący badanie kliniczne sporządza sprawozdanie, które przedkłada sponsorowi.3.
W sprawozdaniu, o którym mowa w ust. 2, monitorujący badanie kliniczne podaje:1)
datę wizyty, oznaczenie ośrodka badawczego, swoje imię i nazwisko, imię i nazwisko badacza klinicznego oraz innych osób, z którymi się kontaktował;2)
opis wykonanych czynności, stwierdzone błędy, niedociągnięcia oraz wnioski i opis działań podjętych, planowanych lub zaleconych dla zapewnienia właściwego prowadzenia badania klinicznego.4.
Kopia sprawozdania jest przekazywana badaczowi klinicznemu.
Sprawozdanie końcowe z wykonania badania klinicznego składa się z następujących części:
1)
streszczenia prezentującego podstawowe informacje o badaniu klinicznym, w tym:a)
tytuł badania klinicznego,b)
identyfikację badanego wyrobu medycznego albo aktywnego wyrobu medycznego do implantacji, zwanych dalej "wyrobem", w szczególności nazwy, typy, modele i nadane im numery,c)
nazwę i adres sponsora oraz autoryzowanego przedstawiciela, jeżeli dotyczy,d)
zestawienie aktów prawnych i norm zharmonizowanych, zgodnie z którymi było prowadzone badanie kliniczne,e)
przedmiot i cele badania klinicznego,f)
informacje dotyczące uczestników badania,g)
metodologię badania klinicznego,h)
daty rozpoczęcia i zakończenia badania klinicznego albo datę i przyczynę wstrzymania badania klinicznego, jeżeli miało miejsce,i)
wyniki badania klinicznego,j)
wnioski z badania klinicznego,k)
datę sporządzenia sprawozdania końcowego oraz nazwiska i podpisy jego autorów;2)
wprowadzenia zawierającego uzasadnienie przeprowadzenia badania klinicznego, jego założenia, opis badanej populacji, czas trwania badania klinicznego, mierniki, a także podstawy opracowania protokołu badania klinicznego;3)
opisu materiału i metod:a)
danych wyrobu,b)
opisu badanego wyrobu i jego przewidzianych zastosowań oraz opisu wprowadzonych modyfikacji wyrobu, jakie miały miejsce w trakcie prowadzonego badania klinicznego,c)
streszczenia protokołu badania klinicznego wraz z opisem wszystkich zmian, jakie miały miejsce w trakcie prowadzonego badania klinicznego, w tym informacji dotyczących:–
celów badania klinicznego,–
projektu badania klinicznego (typ, punkty końcowe, względy etyczne),–
populacji uczestników badania (kryteria włączania i wyłączania, liczebność),–
czasu trwania badania klinicznego,–
leczenia towarzyszącego i stosowanych produktów leczniczych,–
zmiennych losowych przyjętych w badaniu klinicznym,–
analizy statystycznej (hipoteza badawcza, poziomy istotności, kryteria przyjęcia, kryteria odrzucenia wyników, liczebność próby, metody analizy);4)
zestawienia wyników obejmującego:a)
daty rozpoczęcia i zakończenia lub wstrzymania badania klinicznego,b)
liczbę i charakterystykę demograficzną uczestników badania,c)
liczbę użytych wyrobów w odniesieniu do uczestników badania oraz ośrodków, jeżeli jest to istotne,d)
potwierdzenie zgodności z protokołem badania klinicznego,e)
analizę bezpieczeństwa zawierającą:–
ocenę bezpieczeństwa stosowania wyrobu,–
zestawienie zdarzeń niepożądanych związanych z badaniem klinicznym wyrobu,–
oszacowanie wagi i konsekwencji zdarzeń niepożądanych, w tym niezbędnego leczenia i dodatkowych badań diagnostycznych, laboratoryjnych i podobnych,–
ocenę związku zdarzeń niepożądanych ze stosowanym w badaniu klinicznym wyrobem i z zastosowaną procedurą,f)
analizę działania i skuteczności badanego wyrobu,g)
analizy cząstkowe odniesione do wydzielonych podgrup uczestników badania, wyrobów, przyrządów, jeżeli mają zastosowanie,h)
analizę wyników badania klinicznego pozwalającą stwierdzić, że:–
kryteria przyjęcia albo odrzucenia osoby z uczestnictwa w badaniu klinicznym spełniła określona część kandydatów w stanie zdrowia uzasadniającym kwalifikację na uczestnika badania,–
wyniki dowodzą zgodności z określonymi wymaganiami zasadniczymi,–
informacje dołączone do wyrobu odpowiadają danym klinicznym i danym zebranym przed badaniem klinicznym,–
ryzyko związane z użyciem wyrobu jest akceptowalne w świetle korzyści, jakie mógł odnieść uczestnik badania,i)
omówienie dalszego postępowania z danymi odrzuconymi;5)
omówienia (dyskusji) oraz wniosków obejmujących:a)
działanie i bezpieczeństwo wyrobu,b)
stosunek korzyści do ryzyka,c)
wagę i istotność kliniczną wyników w świetle innych istniejących danych,d)
szczególne korzyści oraz specjalne środki ostrożności w stosunku do pojedynczych uczestników badania lub grup ryzyka,e)
wskazania do dalszych badań lub zmian konstrukcyjnych wyrobu;6)
omówienia zagadnień etycznych;7)
zestawienia badaczy klinicznych i ośrodków badawczych, a także danych laboratoriów, konsultantów oraz osób, które wzięły udział w badaniu klinicznym.1 Minister Zdrowia kieruje działem administracji rządowej - zdrowie, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Zdrowia (Dz. U. poz. 1908).
2 Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lutego 2011 r. w sprawie wymagań dotyczących postępowania z podstawową dokumentacją badania klinicznego (Dz. U. Nr 40, poz. 210), które traci moc z dniem 20 lutego 2016 r. w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o wyrobach medycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1918).
Dokumenty powiązane
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich dokumentów powiązanych, zaloguj się do LEX-a Nie korzystasz jeszcze z programów LEX? Zamów dostęp testowy »