Rozdział 4 - Warunki weterynaryjne wymagane w gospodarstwach produkcyjnych, punktach odbioru, punktach normalizacji, zakładach obróbki cieplnej i zakładach mleczarskich - Szczegółowe warunki weterynaryjne wymagane przy pozyskiwaniu, przetwórstwie, składowaniu i transporcie mleka oraz przetworów mlecznych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2002.117.1011

Akt utracił moc

Wersja od: 25 lipca 2002 r.

Rozdział  4

Warunki weterynaryjne wymagane w gospodarstwach produkcyjnych, punktach odbioru, punktach normalizacji, zakładach obróbki cieplnej i zakładach mleczarskich

§ 19. Pomieszczenia dla zwierząt w gospodarstwie produkcyjnym powinny być zaprojektowane, skonstruowane i utrzymywane w taki sposób, aby:

1) powierzchnia stanowisk dla zwierząt była odpowiednia dla danego gatunku,

2) były zapewnione higieniczne warunki doju.

§  20. 

1. Pomieszczenia i stanowiska do doju powinny być tak usytuowane i zbudowane w taki sposób, aby mleko nie ulegało zanieczyszczeniu.

2. Pomieszczenia i stanowiska do doju powinny być łatwe do czyszczenia i dezynfekcji.

3. Pomieszczenia do doju powinny mieć:

1) ściany i posadzki łatwe do czyszczenia i dezynfekcji, szczególnie w miejscach narażonych na zanieczyszczenia mechaniczne i biologiczne,

2) posadzki ułożone w sposób ułatwiający odpływ wody i usuwanie nieczystości,

3) oświetlenie i wentylację.

4. Pomieszczenia do doju powinny być odizolowane od wszelkich źródeł zanieczyszczenia, takich jak ustępy, składowiska obornika i zbiorniki na płynne odchody zwierzęce.

5. Pomieszczenia do doju powinny być niedostępne dla drobiu i trzody chlewnej.

§ 21. W przypadku utrzymywania zwierząt bez uwięzi na otwartym terenie, w gospodarstwie produkcyjnym powinno być wydzielone miejsce do doju.

§  22. 

1. Urządzenia i sprzęt do doju powinny być łatwe do czyszczenia, mycia i dezynfekcji.

2. Przewoźne urządzenia do doju powinny:

1) być usytuowane na terenie wolnym od odchodów i innych odpadów,

2) zabezpieczać mleko surowe przed zanieczyszczeniem podczas ich używania.

§  23. 

1. Dój prowadzi się w warunkach higienicznych, które zapobiegają zanieczyszczeniu mleka surowego.

2. Osoby prowadzące dój powinny nosić czystą odzież roboczą i czyste nakrycie głowy oraz myć i dezynfekować ręce przed rozpoczęciem doju.

3. Przed rozpoczęciem doju wymiona oraz wewnętrzne powierzchnie ud zwierzęcia myje się i dezynfekuje przy użyciu środków dopuszczonych do tego celu.

4. W pobliżu pomieszczeń i stanowisk do doju instaluje się urządzenia do mycia rąk dla osób prowadzących dój i innych mających kontakt z mlekiem surowym.

§  24. 

1. Mleko surowe bezpośrednio po doju powinno być umieszczone w miejscu czystym i tak wyposażonym, aby nie ulegało zanieczyszczeniu.

2. Mleko surowe należy schłodzić do temperatury 8°C lub niższej, w przypadku codziennego odbioru, albo do temperatury 6°C lub niższej, jeżeli mleko nie jest odbierane codziennie.

3. Mleko nieschłodzone może być odbierane w ciągu dwóch godzin od doju, jeżeli niezwłocznie po odbiorze zostanie schłodzone lub poddane obróbce cieplnej.

§  25. 

1. Zbiorniki i pojemniki używane do doju oraz przeznaczone do zlewania lub przewożenia mleka nie mogą być uszkodzone.

2. Zbiorniki i pojemniki, o których mowa w ust. 1, powinny być wykonane z materiału nierdzewnego o gładkiej powierzchni, łatwej do czyszczenia, mycia i dezynfekcji oraz o właściwościach zapobiegających przenikaniu do mleka substancji powodujących pogorszenie jego jakości lub cech organoleptycznych.

3. Zbiorniki i pojemniki, o których mowa w ust. 1, czyści się, myje i dezynfekuje po każdorazowym użyciu, nie rzadziej jednak niż raz dziennie, w pomieszczeniu do tego przeznaczonym, przy użyciu środków przeznaczonych do tego celu.

§  26. 

1. Pomieszczenia gospodarstwa produkcyjnego przeznaczone do przechowywania mleka surowego powinny być tak usytuowane i zbudowane w taki sposób, aby mleko nie ulegało zanieczyszczeniu. Teren wokół pomieszczeń powinien być czysty i uporządkowany.

2. Ściany i posadzki w pomieszczeniach, o których mowa w ust. 1, powinny być gładkie, łatwe do czyszczenia, mycia i dezynfekcji.

3. Pomieszczenia, o których mowa w ust. 1, powinny być wyposażone w urządzenia chłodnicze oraz zabezpieczone przed owadami i gryzoniami i oddzielone od pomieszczeń dla zwierząt.

§ 27. Pomieszczenia i stanowiska do przelewania i schładzania mleka surowego oraz pomieszczenia do przechowywania mleka surowego powinny być niedostępne dla zwierząt.

§ 28. W gospodarstwie produkcyjnym powinna być zapewniona możliwość odizolowania zwierząt zakażonych, podejrzanych o zakażenie lub wykazujących objawy chorób, o których mowa w § 2, od zwierząt zdrowych.

§  29. 

1. Punkty odbioru mleka surowego powinny spełniać warunki higieniczne oraz być wyposażone w:

1) zbiorniki do przechowywania mleka surowego w warunkach chłodniczych,

2) wirówki lub inne urządzenia do fizycznego oczyszczania mleka surowego, jeżeli mleko jest oczyszczane w punkcie odbioru,

3) umywalki, ustępy oraz szafki na odzież własną i roboczą pracowników.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy gospodarstw produkcyjnych, z których mleko jest odbierane bezpośrednio.

§ 30. Punkty normalizacji mleka surowego powinny spełniać warunki higieniczne oraz być wyposażone w:

1) zbiorniki do przechowywania mleka surowego w warunkach chłodniczych,

2) urządzenia do normalizacji oraz zbiorniki do przechowywania mleka po normalizacji,

3) wirówki lub inne urządzenia do fizycznego oczyszczania mleka surowego.

§ 31. Zakłady obróbki cieplnej powinny być wyposażone w:

1) zbiorniki do przechowywania w warunkach chłodniczych mleka surowego i mleka po obróbce cieplnej,

2) wirówki lub inne urządzenia do fizycznego oczyszczania mleka surowego,

3) urządzenia do obróbki cieplnej mleka surowego posiadające:

a) automatyczną regulację temperatury,

b) termometr rejestrujący,

c) automatyczne urządzenie zabezpieczające przed niedostatecznym ogrzaniem,

d) automatyczne urządzenie zabezpieczające przed zmieszaniem mleka pasteryzowanego lub sterylizowanego z mlekiem niedostatecznie ogrzanym.

§  32. 

1. Zakłady mleczarskie powinny posiadać:

1) pomieszczenia produkcyjne, które powinny być tak rozmieszczone i mieć taki układ funkcjonalny, aby surowce, mleko i przetwory mleczne nie ulegały zanieczyszczeniu,

2) pomieszczenia do przechowywania surowców, mleka spożywczego i przetworów mlecznych,

3) pomieszczenia do przechowywania opakowań, zabezpieczone przed kurzem, owadami i gryzoniami oraz oddzielone od pomieszczeń, w których znajdują się substancje grożące zanieczyszczeniem; opakowania nie powinny być składowane bezpośrednio na posadzce,

4) pomieszczenie do przechowywania substancji toksycznych, detergentów, środków do utrzymania czystości i dezynfekcji.

2. Pomieszczenia produkcyjne oraz pomieszczenia do przechowywania powinny mieć:

1) trwałą, wodoodporną posadzkę, łatwą do mycia i dezynfekcji, umożliwiającą odpływ wody do instalacji kanalizacyjnej, oraz sprzęt do usuwania wody, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5,

2) ściany o gładkiej powierzchni, w jasnych kolorach, łatwe do mycia i dezynfekcji,

3) sufity lub stropodachy, łatwe do czyszczenia,

4) drzwi szczelne, wykonane z materiałów nierdzewnych, łatwe do mycia,

5) wentylację, tam gdzie jest to niezbędne,

6) oświetlenie naturalne lub sztuczne,

7) urządzenia do mycia i odkażania rąk, z wodą ciepłą i zimną.

3. Pomieszczenia produkcyjne powinny być ponadto wyposażone w wyciągi pary wodnej.

4. Pomieszczenia do schładzania i chłodnie mogą posiadać posadzkę łatwą do mycia i dezynfekcji, umożliwiającą odpływ wody do instalacji kanalizacyjnej.

5. Pomieszczenia do zamrażania i głębokiego zamrażania powinny posiadać trwałą, wodoodporną posadzkę, łatwą do mycia.

§ 33. Zakłady mleczarskie powinny być wyposażone w:

1) urządzenia do załadunku i rozładunku surowców, mleka spożywczego i przetworów mlecznych, opakowanych i nieopakowanych, umożliwiające wykonanie tych czynności w sposób higieniczny i bezpieczny dla tych surowców, mleka i przetworów,

2) urządzenia produkcyjne i sprzęt, stykające się bezpośrednio z surowcami, mlekiem spożywczym i przetworami mlecznymi, wykonane z materiałów nierdzewnych, łatwe do czyszczenia, mycia i dezynfekcji, dopuszczone do kontaktu z żywnością,

3) wodoszczelne, wykonane z materiałów nierdzewnych, pojemniki na surowce i produkty nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi; jeżeli surowce te lub produkty usuwane są przy użyciu rurociągów, rurociągi powinny być tak skonstruowane i zainstalowane, aby zapobiegać zanieczyszczeniu pozostałych surowców oraz mleka spożywczego i przetworów mlecznych,

4) wirówki lub inne urządzenia do fizycznego oczyszczania mleka surowego,

5) urządzenia do obróbki cieplnej mleka surowego posiadające:

a) automatyczną regulację temperatury,

b) termometr rejestrujący,

c) automatyczne urządzenie zabezpieczające przed niedostatecznym ogrzaniem,

d) automatyczne urządzenie zabezpieczające przed zmieszaniem mleka pasteryzowanego lub sterylizowanego z mlekiem niedostatecznie ogrzanym,

6) zbiorniki do przechowywania mleka surowego, urządzenia do normalizacji oraz zbiorniki do przechowywania mleka po normalizacji,

7) urządzenia do mechanicznego napełniania i automatycznego zamykania pojemników służących do pakowania mleka spożywczego i przetworów mlecznych, jeżeli takie pojemniki są używane, z wyjątkiem konwi i zbiorników,

8) urządzenia do schładzania i przechowywania mleka spożywczego lub przetworów mlecznych w pomieszczeniach posiadających urządzenie do stałego pomiaru temperatury, wzorcowane zgodnie z odrębnymi przepisami,

9) urządzenia do schładzania, pakowania i przechowywania przetworów mlecznych mrożonych, jeżeli przetwory takie są produkowane w zakładzie,

10) urządzenia do suszenia i pakowania przetworów mlecznych w proszku, jeżeli przetwory takie są produkowane w zakładzie,

11) sprzęt do czyszczenia, mycia i dezynfekcji urządzeń produkcyjnych, innych urządzeń, sprzętu oraz instalacji,

12) urządzenie do automatycznego czyszczenia, mycia i dezynfekcji pojemników wielokrotnego użytku,

13) urządzenia zabezpieczające przed owadami i gryzoniami,

14) instalację kanalizacyjną,

15) instalację doprowadzającą wodę do picia i na potrzeby gospodarcze,

16) sprzęt i urządzenia do czyszczenia, mycia i dezynfekcji środków transportu i zbiorników używanych do przewożenia mleka oraz przetworów mlecznych, chyba że czyszczenie, mycie i dezynfekcja środków transportu i zbiorników odbywa się w wyspecjalizowanych stacjach obsługi.

§  34. 

1. W pomieszczeniach produkcyjnych, szatniach i ustępach przy umywalkach powinny być zainstalowane krany uruchamiane bez użycia rąk.

2. Do osuszania rąk w pomieszczeniach, o których mowa w ust. 1, nie mogą być używane suszarki automatyczne.

§ 35. W uzasadnionych przypadkach do produkcji pary wodnej, urządzeń chłodniczych oraz do celów ochrony przeciwpożarowej może być używana woda przemysłowa, z tym że przewody doprowadzające taką wodę powinny stanowić odrębną instalację i być wyraźnie oznakowane.

§ 36. Urządzenia i sprzęt używane do produkcji mleka spożywczego i przetworów mlecznych mogą być używane do produkcji innych środków spożywczych, jeżeli nie powoduje to zanieczyszczenia lub zepsucia mleka i przetworów mlecznych. Urządzenia te i sprzęt myje się i dezynfekuje przy użyciu środków przeznaczonych do tego celu.

§  37. 

1. Zbiorniki na mleko surowe i mleko spożywcze powinny być wyraźnie oznakowane.

2. Jeżeli zakład mleczarski produkuje środki spożywcze zawierające mleko, przetwory mleczne lub inne składniki, które nie zostały poddane obróbce cieplnej lub innej równoważnej obróbce, to takie mleko, przetwory mleczne i składniki - w celu zabezpieczenia przed ich pomieszaniem - powinny być przechowywane oddzielnie oraz poddawane obróbce cieplnej i przetwarzane w przeznaczonych do tego pomieszczeniach.

§ 38. Organizację systemu analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Point - HACCP) regulują przepisy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia.

§ 39. W zakładach mleczarskich należy:

1) zapobiegać zanieczyszczeniom wywoływanym przez urządzenia, sprzęt i ludzi,

2) zapewniać czyszczenie, mycie i dezynfekcję pojemników i zbiorników używanych do przewożenia mleka surowego niezwłocznie po przewozie, nie rzadziej jednak niż raz dziennie,

3) zapewniać czyszczenie, mycie i dezynfekcję urządzeń, sprzętu, pojemników i instalacji, które mają bezpośredni kontakt z mlekiem surowym, mlekiem spożywczym, przetworami mlecznymi lub surowcami łatwo psującymi się, po zakończeniu procesu produkcyjnego, nie rzadziej jednak niż raz dziennie, a jeżeli proces produkcyjny trwa dłużej niż dobę, wówczas po zakończeniu procesu,

4) zapewniać czyszczenie, mycie i dezynfekcję pomieszczeń, w których mleko surowe poddawane jest obróbce cieplnej, nie rzadziej jednak niż raz dziennie, a jeżeli proces produkcyjny trwa dłużej niż dobę, wówczas po zakończeniu procesu.

§  40. 

1. Do czyszczenia i dezynfekcji mogą być używane wyłącznie środki dopuszczone do stosowania przy produkcji środków spożywczych.

2. Pojemniki zawierające środki, o których mowa w ust. 1, powinny być wyraźnie oznakowane i posiadać etykiety informujące o sposobie użycia tych środków.

3. Środki, o których mowa w ust. 1, powinny być stosowane w taki sposób, aby nie wpływały niekorzystnie na urządzenia, sprzęt, surowce oraz mleko spożywcze i przetwory mleczne.

4. Urządzenia produkcyjne i sprzęt po użyciu środków, o których mowa w ust. 1, należy dokładnie spłukać wodą do picia.

§ 41. Czyszczenie, mycie i dezynfekcja pomieszczeń, urządzeń, sprzętu, pojemników i instalacji w punkcie odbioru, punkcie normalizacji, zakładzie obróbki cieplnej i zakładzie mleczarskim odbywa się zgodnie z harmonogramem opracowanym przez kierującego punktem lub zakładem.

§ 42. Wymagania, o których mowa w § 32 ust. 1 pkt 1 i 3, ust. 2 pkt 1, 4 i 5, ust. 3-5, § 33 pkt 1, 3 i 4-10, § 34 ust. 1 i § 37 ust. 2, nie dotyczą zakładów mleczarskich przetwarzających do 500.000 litrów mleka w roku kalendarzowym.

§ 43. Wymagania, o których mowa w § 32 ust. 1 pkt 1 i 3, ust. 4 i 5 oraz § 33 pkt 1 i 3, nie dotyczą zakładów mleczarskich przetwarzających do 2.000.000 litrów mleka w roku kalendarzowym.