Szczegółowe warunki i sposób użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, placówkach opiekuńczo-wychowawczych i ośrodkach szkolno-wychowawczych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2001.67.680

Akt utracił moc

Wersja od: 29 czerwca 2001 r.

ROZPORZĄDZENIE

RADY MINISTRÓW

z dnia 5 czerwca 2001 r.

w sprawie szczegółowych warunków i sposobu użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, placówkach opiekuńczo-wychowawczych i ośrodkach szkolno-wychowawczych.

Na podstawie art. 95c § 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 35, poz. 228, z 1992 r. Nr 24, poz. 101, z 1995 r. Nr 89, poz. 443, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 83, poz. 931 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 50, poz. 580 i Nr 91, poz. 1010) zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie określa:

1) szczegółowe warunki i sposób użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, placówkach opiekuńczo-wychowawczych i ośrodkach szkolno-wychowawczych,

2) rodzaje placówek opiekuńczo-wychowawczych, w których mogą być stosowane środki przymusu bezpośredniego,

3) szczegółowy sposób sprawowania opieki nad stanem zdrowia fizycznego i psychicznego nieletniego, wobec którego zastosowano środek przymusu bezpośredniego,

4) sposób prowadzenia dokumentacji związanej z zastosowaniem środków przymusu bezpośredniego,

5) sposób kontroli nad decyzjami o zastosowaniu środków przymusu bezpośredniego.

§ 2. Przez użyte w rozporządzeniu określenia należy rozumieć:

1) ustawa - ustawę z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich,

2) zakład - zakład poprawczy, schronisko dla nieletnich,

3) placówka opiekuńczo-wychowawcza - placówkę resocjalizacyjną i interwencyjną,

4) ośrodek - ośrodek szkolno-wychowawczy,

5) środki przymusu bezpośredniego - środki przymusu bezpośredniego określone w ustawie,

6) dyrektor - dyrektora zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, placówki opiekuńczo-wychowawczej, ośrodka szkolno-wychowawczego.

§  3.

1. Stosowanie środków przymusu bezpośredniego nie może zmierzać do poniżenia lub upokorzenia nieletniego ani do wyrządzenia szkody w jego zdrowiu.

2. Nieletniego, wobec którego zastosowano środki przymusu bezpośredniego, należy objąć wzmożonym oddziaływaniem psychologiczno-pedagogicznym. Powinno ono zmierzać w szczególności do rozładowania napięcia emocjonalnego i wyeliminowania agresji.

3. Stosowanie środka przymusu bezpośredniego wymaga stałej kontroli.

§  4.

1. Użycie siły fizycznej polega na doraźnym, krótkotrwałym ręcznym obezwładnieniu nieletniego.

2. Siłę fizyczną stosuje się w granicach niezbędnych do pokonania oporu nieletniego lub w razie konieczności stosowania innych środków przymusu bezpośredniego.

3. Siłę fizyczną może stosować, w razie konieczności, jednocześnie więcej niż jeden pracownik zakładu, placówki opiekuńczo-wychowawczej lub ośrodka.

§  5.

1. Umieszczenie w izbie izolacyjnej polega na odosobnieniu nieletniego w pomieszczeniu dźwiękochłonnym, ogrzanym i oświetlonym, którego wyposażenie stanowią przymocowane do podłogi: stół, krzesło i łóżko.

2. Pomieszczenie izby izolacyjnej powinno być urządzone w sposób uniemożliwiający dokonanie przez nieletniego samouszkodzenia.

§  6.

1. Przed umieszczeniem w izbie izolacyjnej należy nieletniemu odebrać przedmioty, które mogą być niebezpieczne dla życia lub zdrowia nieletniego lub innych osób, a w szczególności przedmioty o ostrych krawędziach, okulary, pas, szelki, sznurowadła, zapałki.

2. Przedmioty osobistego użytku dostarcza się nieletniemu w ilości i na czas niezbędny do utrzymania higieny osobistej oraz spożycia posiłku.

§  7.

1. W izbie izolacyjnej umieszcza się nieletnich pojedynczo.

2. Stan fizyczny i zachowanie nieletniego umieszczonego w izbie izolacyjnej podlega systematycznej kontroli. Kontroli tej dokonuje odpowiednio przeszkolony pracownik, wyznaczony przez dyrektora, nie rzadziej niż co 15 minut.

3. W razie wystąpienia zagrożenia dla życia lub zdrowia nieletniego, pracownik, o którym mowa w ust. 2, jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym lekarza albo pielęgniarkę oraz dyrektora, jak również podjąć niezbędne działania.

§  8.

1. Użycie pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa polega na ograniczeniu swobody ruchów przez częściowe unieruchomienie nieletniego.

2. Pas obezwładniający i kaftan bezpieczeństwa zakłada się w sposób niepowodujący nadmiernego ucisku na jamę brzuszną, klatkę piersiową i kończyny oraz nietamujący obiegu krwi i nieutrudniający oddychania; w razie konieczności udaremnienia samookaleczenia głowy - dopuszcza się założenie kasku ochronnego.

§ 9. Unieruchomienie nieletniego za pomocą pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa może trwać do 2 godzin. Unieruchomienie na następne okresy 2-godzinne może nastąpić po zasięgnięciu przez dyrektora opinii lekarza, poprzedzonej badaniem lekarskim oraz uprzedzeniem nieletniego o możliwości przedłużenia stosowania tych środków.

§  10.

1. Stan fizyczny i psychiczny nieletniego unieruchomionego kontroluje lekarz lub pielęgniarka w obecności pracownika wyznaczonego przez dyrektora, nie rzadziej niż co 15 minut.

2. W czasie kontroli ocenia się prawidłowość unieruchomienia.

3. Osoba kontrolująca, o której mowa w ust. 1, zapewnia krótkotrwałe uwolnienie nieletniego przez pracowników zakładu z pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa, w celu zmiany jego pozycji lub zaspokojenia potrzeb fizjologicznych i higienicznych, nie rzadziej niż co godzinę.

4. W razie wystąpienia zagrożenia dla życia i zdrowia nieletniego pielęgniarka, po udzieleniu niezbędnej pomocy, jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym lekarza i dyrektora; jeżeli pomocy udziela lekarz, obowiązek powiadomienia dyrektora spoczywa na lekarzu.

§ 11. W razie zastosowania pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa, nieletniego umieszcza się pojedynczo w osobnym pomieszczeniu.

§  12.

1. Zastosowanie każdego rodzaju środka przymusu bezpośredniego wymaga sporządzenia protokołu. Protokół sporządza niezwłocznie osoba, która podjęła decyzję o zastosowaniu środków przymusu.

2. W protokole zamieszcza się dane dotyczące w szczególności:

1) przyczyny zastosowania środka przymusu bezpośredniego, ze wskazaniem sposobów opanowania sytuacji, o których mowa w art. 95a § 1 ustawy,

2) zachowania nieletniego w trakcie stosowania środka przymusu bezpośredniego i po zastosowaniu tego środka,

3) osób biorących udział lub obecnych przy stosowaniu środka przymusu bezpośredniego,

4) wyników badania lekarskiego.

3. Wzór protokołu stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 13. Dyrektor prowadzi rejestr przypadków użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich, obejmujący datę oraz rodzaj użytych środków.

§  14.

1. Dyrektor powiadamia o zastosowaniu środka przymusu bezpośredniego sędziego sprawującego nadzór nad zakładem, placówką opiekuńczo-wychowawczą lub ośrodkiem, sąd rodzinny, wykonujący środek poprawczy lub wychowawczy, lub organ, do którego dyspozycji pozostaje nieletni w schronisku - niezwłocznie, nie później niż w ciągu 72 godzin od zastosowania środka przymusu bezpośredniego.

2. Wzór zawiadomienia stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§  15.

1. Nieletniemu przysługuje prawo złożenia skargi na zastosowanie wobec niego środka przymusu bezpośredniego.

2. W razie złożenia przez nieletniego skargi na zastosowanie środka przymusu bezpośredniego, dyrektor przedstawia ją niezwłocznie, wraz z protokołem, o którym mowa w § 12, sędziemu sprawującemu nadzór nad zakładem, placówką opiekuńczo-wychowawczą lub ośrodkiem.

§ 16. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w stosowaniu środka przymusu bezpośredniego lub w dokumentacji przebiegu zdarzenia, sędzia sprawujący nadzór nad zakładem, placówką opiekuńczo-wychowawczą lub ośrodkiem podejmuje czynności wynikające z nadzoru, o którym mowa w art. 77 ustawy.

§ 17. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 1996 r. w sprawie szczegółowych warunków stosowania środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich (Dz. U. Nr 154, poz. 746).

§ 18. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr  1

WZÓR

PROTOKÓŁ

(pieczęć podłużna zakładu,

placówki lub ośrodka)

ZASTOSOWANIA ŚRODKA PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO

Część I

1. W dniu ............ o godzinie ....... na podstawie decyzji

...........................................................

(imię i nazwisko, stanowisko służbowe)

zastosowano względem nieletniego ..........................

...........................................................

(imię i nazwisko, imię ojca, data urodzenia)

z grupy............ środek przymusu w postaci..............

...........................................................

2. O możliwości zastosowania środka przymusu bezpośredniego

nieletni został ostrzeżony ponownie i poinformowany przez

...........................................................

...........................................................

(imię i nazwisko, stanowisko służbowe)

3. Przyczyny zastosowania środka przymusu bezpośredniego ze

wskazaniem sposobów opanowania sytuacji przed zastosowaniem

tego środka, które okazały się bezskuteczne ..............

...........................................................

(zapis wydającego decyzję)

4. Zachowanie nieletniego w trakcie zastosowania środka

przymusu bezpośredniego i po zastosowaniu tego środka

...........................................................

...........................................................

...........................................................

5. Wyniki niezwłocznego badania lekarskiego nieletniego, wobec

którego zastosowano środek przymusu bezpośredniego

...........................................................

...........................................................

...........................................................

(data i godzina badania, imię i nazwisko lekarza

- podpis i pieczęć lekarza)

6. Dane osobowe osób biorących udział lub obecnych przy

zastosowaniu środka przymusu bezpośredniego:

1. ........................................................

2. ........................................................

(imię i nazwisko, stanowisko służbowe)

Podpisy:

1........................................

2. ......................................

Część II

7. Wyniki kontroli w trakcie stosowania środka przymusu

bezpośredniego: ...........................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

(daty i godziny kontroli, imię i nazwisko osoby dokonującej

kontroli, wyniki kontroli, opinia)

8. Wyniki kontroli lekarskiej w zakresie dopuszczalności

dalszego stosowania wobec nieletniego środka przymusu

bezpośredniego w postaci pasa obezwładniającego lub kaftana

bezpieczeństwa ....................................

...........................................................

(data i godzina kontroli, imię i nazwisko lekarza, opinia)

..........................

(podpis i pieczęć lekarza)

9. O możliwości przedłużenia stosowania pasa obezwładniającego

(kaftana bezpieczeństwa) nieletni został ostrzeżony,

ponownie poinformowany przez...............................

...........................................................

...........................................................

(imię i nazwisko, stanowisko służbowe)

10. W dniu ...................... o godzinie ..................

przedłużono o ................ godzinę(y) stosowanie środka

przymusu bezpośredniego ...................................

...........................................................

............................ ........................

(imię i nazwisko, stanowisko (podpis osoby wydającej

służbowe) decyzję)

11. W dniu ....... o godzinie .............na podstawie decyzji

...........................................................

...........................................................

(imię i nazwisko, stanowisko służbowe)

przerwano stosowanie środka przymusu bezpośredniego.

................................

(podpis osoby wydającej decyzję)

12. Wyniki badania lekarskiego po zakończeniu stosowania środka

przymusu bezpośredniego ...................................

...........................................................

...........................................................

(podać rodzaj ew. obrażeń ciała oraz w miarę możliwości

ich przyczyny)

Data ........... godzina .............

..........................

(podpis i pieczęć lekarza)

13. O zastosowaniu względem nieletniego środka przymusu

bezpośredniego zawiadomiono ...............................

...........................................................

......................... w dniu ................ 200... r.

Część III

14. Do protokołu załącza się niżej wymienione dokumenty

dotyczące niniejszego przypadku zastosowania środka

przymusu bezpośredniego:

1. ........................................................

2. ........................................................

..................

(podpis dyrektora)

15. Wnioski dyrektora po zapoznaniu się z treścią protokołu

i załączonych dokumentów oraz wysłuchaniu nieletniego

...........................................................

...........................................................

...........................................................

16. Nieletniego pouczono o możliwości złożenia skargi na

zastosowanie wobec niego środka przymusu.

....................

(podpis nieletniego)

Data ..................

...............................

(podpis dyrektora)

ZAŁĄCZNIK Nr  2

WZÓR ZAWIADOMIENIA

O ZASTOSOWANIU ŚRODKA PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO

Data .....................

.........................

(pieczęć podłużna zakładu,

placówki lub ośrodka)

Sygn. akt sprawy ................

........................................

(adresat)

Uprzejmie zawiadamiam, że w dniu ......o godzinie ........wobec

nieletniego ...................................................

...............................................................

(imię i nazwisko)

...............................................................

(data i miejsce urodzenia)

umieszczonego w (zakładzie, placówce, ośrodku) na podstawie

...............................................................

(podstawa prawna)

zastosowany został środek przymusu bezpośredniego w postaci

...............................................................

(wymienić rodzaj środka przymusu bezpośredniego)

z powodu ......................................................

...............................................................

...............................................................

(podać przyczyny ze wskazaniem sposobów opanowania sytuacji

przed zastosowaniem środka przymusu bezpośredniego, które

okazały się bezskuteczne)

Decyzję o zastosowaniu środka przymusu bezpośredniego podjął

...............................................................

(imię i nazwisko)

...............................................................

(stanowisko służbowe)

Stan zdrowia nieletniego po zastosowaniu środka przymusu

bezpośredniego jest............................................

...............................................................

(określić na podstawie wyników badania lekarskiego)

.................

(podpis dyrektora)