Szczegółowe rodzaje środków bezpieczeństwa stosowane w zakładach inżynierii genetycznej.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2016.600

Akt obowiązujący
Wersja od: 29 kwietnia 2016 r.

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ŚRODOWISKA 1
z dnia 11 kwietnia 2016 r.
w sprawie szczegółowych rodzajów środków bezpieczeństwa stosowanych w zakładach inżynierii genetycznej 2

Na podstawie art. 6 ust. 9 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz. U. z 2015 r. poz. 806) zarządza się, co następuje:
Rozporządzenie określa wymagania dotyczące szczegółowych rodzajów środków bezpieczeństwa stosowanych w zakładach inżynierii genetycznej przewidzianych dla poszczególnych kategorii zamkniętego użycia:
1)
mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych, które zawiera załącznik nr 1 do rozporządzenia;
2)
organizmów genetycznie zmodyfikowanych, które zawiera załącznik nr 2 do rozporządzenia.
Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 3

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr  1

SZCZEGÓŁOWE RODZAJE ŚRODKÓW BEZPIECZEŃSTWA STOSOWANE W ZAKŁADACH INŻYNIERII GENETYCZNEJ PRZEWIDZIANE DLA POSZCZEGÓLNYCH KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA MIKROORGANIZMÓW GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANYCH (GMM)

I.

 Środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w warunkach laboratoryjnych

LP.WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWASTOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMM
IIIIIIIV
1Pomieszczenie: laboratorium: izolacja1)NiewymaganaNiewymaganaWymaganaWymagana
2Laboratorium dostosowane do fumigacji (dezynfekcji gazami lub parami)NiewymaganeNiewymaganeWymaganeWymagane
Wyposażenie
3Powierzchnie odporne na wodę, kwasy, zasady, rozpuszczalniki, środki odkażające oraz łatwe do czyszczeniaWymagane (stół)Wymagane (stół)Wymagane (stół, podłoga)Wymagane (stół, podłoga, ściany, sufit)
4Wejście do laboratorium przez śluzę powietrzną2)NiewymaganeNiewymaganeFakultatywnie3)Wymagane
5Urządzenia utrzymujące podciśnienieNiewymaganeNiewymaganeWymagane z wyjątkami4)Wymagane
6Wprowadzanie i wyprowadzanie powietrza przez filtry HEPA5)NiewymaganeNiewymaganeWymagane filtry HEPA dla powietrza pobieranego z laboratorium, z wyjątkami4)Wymagane filtry HEPA dla powietrza dostarczanego i pobieranego6)
7Zaopatrzenie w komorę bezpiecznej pracy (stanowisko bezpieczeństwa mikrobiologicznego)NiewymaganeFakultatywnieWymaganeWymagane
8AutoklawNa miejscuW budynkuW pomieszczeniu7)W laboratorium - przelotowy z dwoma wejściami
System pracy
9Ograniczony dostępNiewymaganyWymaganyWymaganyWymagany
10Znak zagrożenia biologicznego na drzwiachNiewymaganyWymaganyWymaganyWymagany
11Szczególne środki kontroli rozprzestrzeniania się aerozoliNiewymaganyWymagana minimalizacja rozprzestrzeniania się aerozoliWymagane zapobieganie rozprzestrzenianiu się aerozoliWymagane zapobieganie rozprzestrzenianiu się aerozoli
12UmywalkiWymaganeWymaganeWymaganeWymagane
13Umywalki uruchamiane bez użycia rąkFakultatywnieWymaganeWymaganeWymagane
14Dezynfekcja rąkFakultatywnieWymaganaWymaganaWymagana
15PryszniceNiewymaganeNiewymaganeFakultatywnieWymagane
16Odzież ochronnaOdpowiednia odzież ochronnaOdpowiednia odzież ochronnaOdpowiednia odzież ochronna (Fakultatywnie - obuwie)Całkowita zmiana odzieży i obuwia przed wejściem i wyjściem
17RękawiczkiNiewymaganeFakultatywnieWymaganeWymagane
18Konstrukcja laboratorium pozwalająca na skuteczną ochronę przed potencjalnymi przenosicielami

(np. owadami i gryzoniami)

FakultatywnieWymaganaWymaganaWymagana
Odpady
19Dezaktywacja mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych w wodzie z odpływu umywalek do mycia rąk, kratek ściekowych i pryszniców oraz z podobnych ściekówNiewymaganeNiewymaganeFakultatywnieWymagana
20Dezaktywacja mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych w zakażonym materiale i odpadachFakultatywnieWymaganaWymaganaWymagana
Inne środki
21Wyposażenie laboratorium we własny sprzętNiewymaganeNiewymaganeFakultatywnieWymagane
22Okno do obserwacji lub podobne rozwiązanie, tak, aby pracownicy mogli być widoczniFakultatywnieFakultatywnieFakultatywnieWymagane

II.

 Dodatkowe środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w szklarniach8) i fitotronach9)

LP.WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWASTOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMM
IIIIIIIV
Budynek
1SzklarniaNiewymaganaWymaganaWymaganaWymagana
Wyposażenie
2Wejście przez wydzielone pomieszczenie z dwoma parami podwójnych zamykanych drzwiNiewymaganeFakultatywnieFakultatywnieWymagane
3Kontrola wypływu zanieczyszczonej wodyNiewymaganaMinimalizacja wypływu zanieczyszczonej wody10)Zapobieganie wypływowiZapobieganie wypływowi
System pracy
4Kontrolowanie obecności niepożądanych gatunków zwierząt, takich jak owady, gryzonie, stawonogiWymaganeWymaganeWymaganeWymagane
5Procedury stosowane przy przenoszeniu żywego materiału pomiędzy strefą ochronną szklarni lub fitotronu a laboratorium, umożliwiające kontrolę rozprzestrzeniania się mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanychMinimalizacja rozprzestrzenienia się mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanychMinimalizacja rozprzestrzenienia się mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanychZapobieganie rozprzestrzenieniaZapobieganie rozprzestrzenienia

III.

 Dodatkowe środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w pomieszczeniach dla zwierząt

LP.WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWASTOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMM
IIIIIIIV
Wyposażenie
1Izolacja budynków dla zwierząt11)FakultatywnieWymaganaWymaganaWymagana
2Pomieszczenia dla zwierząt12) odseparowane zamykanymi drzwiami z zamkamiFakultatywnieWymaganeWymaganeWymagane
3Pomieszczenia (w szczególności dla zwierząt) zaprojektowane tak, aby ułatwiać odkażanie (materiały wodoszczelne oraz łatwe do czyszczenia, klatki)FakultatywnieFakultatywnieWymaganeWymagane
4Podłoga i ściany łatwe do myciaFakultatywnieWymagane

(podłoga)

Wymagane (podłoga i ściany)Wymagane (podłoga i ściany)
5Zwierzęta trzymane w odpowiednich zamkniętych pomieszczeniach, takich jak klatki, zagrody lub pojemnikiFakultatywnieFakultatywnieFakultatywnieFakultatywnie
6Filtry na izolatorach lub w izolowanych pomieszczeniach13)NiewymaganeFakultatywnieWymaganeWymagane

IV.

 Środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności innych niż laboratoryjne

LP.WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWASTOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMM
IIIIIIIV
Ogólne
1Żywe mikroorganizmy powinny być zamknięte w systemie, który odseparowuje proces od otoczenia (system zamknięty)FakultatywnieWymaganeWymaganeWymagane
2Kontrola gazów odlotowych z systemu zamkniętegoNiewymaganaWymagana minimalizacja rozprzestrzenienia gazów odlotowychWymagane zapobieganie rozprzestrzenienia gazów odlotowychWymagane zapobieganie rozprzestrzenienia gazów odlotowych
3Kontrola aerozoli podczas pobierania próbek, dodawania materiału do systemu zamkniętego lub przenoszenia materiału do innego systemu zamkniętegoFakultatywnieWymagana minimalizacja rozprzestrzenienia aerozoliWymagane zapobieganie rozprzestrzenienia aerozoliWymagane zapobieganie rozprzestrzenienia aerozoli
4Dezaktywacja mediów hodowlanych przed ich usunięciem z systemu zamkniętegoFakultatywnieWymagana, przy użyciu wiarygodnych metodWymagana, przy użyciu wiarygodnych metodWymagana, przy użyciu wiarygodnych metod
5Zamknięcia powinny być tak zaprojektowane, aby zminimalizować lub zapobiec uwolnieniu materiału hodowlanegoNie ma

szczególnych wymagań

Minimalizacja rozprzestrzenienia materiału hodowlanegoZapobieganie rozprzestrzenienia materiału hodowlanegoZapobieganie rozprzestrzenienia materiału hodowlanego
6Obszar kontrolowany powinien być tak zaprojektowany, aby w nim pomieścić wszelkie odpływy z systemu zamkniętegoFakultatywnieFakultatywnieWymaganeWymagane
7Uszczelnienie umożliwiające przeprowadzenie fumigacjiNiewymaganeFakultatywnieFakultatywnieWymagane
Wyposażenie
8Wejście przez śluzę powietrznąNiewymaganeNiewymaganeFakultatywnieWymagane
9Powierzchnie odporne na wodę, kwasy, zasady, rozpuszczalniki, środki dezynfekujące oraz łatwe do czyszczeniaWymagane (stół)Wymagane (stół)Wymagane (stół, podłoga)Wymagane

(stół, podłoga, sufit,

ściany)

10Szczególne środki do odpowiedniej wentylacji obszaru kontrolowanego

w celu zminimalizowania zakażenia powietrza

FakultatywnieFakultatywnieFakultatywnieWymagane
11Obszar kontrolowany powinien być utrzymywany w podciśnieniu w stosunku do bezpośredniego otoczeniaNiewymaganeNiewymaganeFakultatywnieWymagane
12Powietrze wyprowadzane i wprowadzane do obszaru kontrolowanego powinno przechodzić przez filtry HEPANiewymaganeNiewymaganeWymagane (dla powietrza wyprowadzanego; fakultatywnie dla powietrza wprowadzanego)Wymagane (dla powietrza wyprowadzanego i wprowadzanego)
System pracy
13Systemy zamknięte powinny znajdować się na obszarze kontrolowanymNiewymaganeFakultatywnieWymaganeWymagane
14Ograniczony dostępNiewymaganyWymaganyWymaganyWymagany
15Umieszczenie znaków o zagrożeniu biologicznymNiewymaganeWymaganeWymaganeWymagane
16Personel powinien wziąć prysznic przed opuszczeniem obszaru kontrolowanegoNiewymaganeNiewymaganeFakultatywnieWymagane
17Personel powinien nosić odzież ochronnąWymaganeWymaganeWymaganeCałkowita zmiana odzieży przed wyjściem i wejściem
Odpady
18Dezaktywacja mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych w wodzie pochodzącej z odpływu umywalek, pryszniców oraz podobnych ściekówNiewymaganaNiewymaganaFakultatywnieWymagana
19Dezaktywacja mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych w zakażonych materiałach oraz odpadach stałych i ciekłychFakultatywnieWymaganaWymaganaWymagana
1) Izolacja: laboratorium jest odseparowane od innych pomieszczeń w tym samym budynku lub znajduje się w oddzielnym budynku.

2) Śluza powietrzna: wejście musi być zorganizowane przez śluzę powietrzną, która jest pomieszczeniem odizolowanym od laboratorium. Strona czysta śluzy powinna być odseparowana od strony ograniczonego wstępu prysznicami lub pomieszczeniem do zmiany odzieży i najlepiej z podwójnymi zamykanymi drzwiami.

3) Fakultatywnie: zastosowanie rozwiązania należy rozpatrzyć niezależnie w każdym przypadku na podstawie oceny ryzyka.

4) Dla czynności, przy których nie następuje przenoszenie drogą powietrzną.

5) Filtry HEPA: wydajne oczyszczanie powietrza z mikroskopijnych cząstek (High efficiency particulate air).

6) Przy pracy z wirusami niezatrzymywanymi przez filtry HEPA, przy odprowadzaniu powietrza z laboratorium konieczne są dodatkowe wymagania.

7) Przy zastosowaniu zatwierdzonych procedur, pozwalających na bezpieczne przeniesienie materiału do autoklawu znajdującego się poza laboratorium i zapewniających równoważny stopień ochrony.

8) Stała konstrukcja ze ścianami, dachem, podłogą i jednolitym wodoszczelnym pokryciem, zlokalizowana w miejscu zabezpieczonym przed wpływem wód powierzchniowych, posiadająca samozamykające się drzwi z zamkami oraz zaprojektowana i używana głównie do uprawy roślin w kontrolowanym i chronionym środowisku.

9) Komora lub pomieszczenie zaprojektowane i używane głównie do uprawy roślin w kontrolowanym i chronionym środowisku.

10) Tam, gdzie może nastąpić przenoszenie przez glebę.

11) Budynek lub odseparowany obszar budynku zawierający urządzenia i inne pomieszczenia, takie jak w szczególności: szatnie, prysznice, autoklawy, pomieszczenia do przechowywania żywności.

12) Pomieszczenia zazwyczaj używane do trzymania zwierząt przeznaczone do utrzymania linii, rozmnażania lub doświadczeń albo też do wykonywania niewielkich interwencji chirurgicznych.

13) Przezroczyste boksy, gdzie przechowuje się małe zwierzęta w klatce lub też na zewnątrz klatki. W przypadku dużych zwierząt bardziej odpowiednie mogą być izolowane pomieszczenia.

ZAŁĄCZNIK Nr  2

SZCZEGÓŁOWE RODZAJE ŚRODKÓW BEZPIECZEŃSTWA STOSOWANE W ZAKŁADACH INŻYNIERII GENETYCZNEJ PRZEWIDZIANE DLA POSZCZEGÓLNYCH KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA ORGANIZMÓW GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANYCH (GMO)

I.

 Środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w warunkach laboratoryjnych

LP.WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWASTOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMO
III
Wyposażenie
1Powierzchnie odporne na wodę, kwasy, zasady, rozpuszczalniki, środki odkażające oraz łatwe do czyszczeniaWymagane (stół)Wymagane (stół)
2Zaopatrzenie w komorę bezpiecznej pracy (stanowisko bezpieczeństwa mikrobiologicznego)NiewymaganeFakultatywnie
3AutoklawNa miejscuW budynku
System pracy
4Ograniczony dostępNiewymaganyWymagany
5Znak zagrożenia biologicznego na drzwiachNiewymaganyWymagany
6Szczególne środki kontroli rozprzestrzeniania się aerozoliNiewymaganyWymagana minimalizacja rozprzestrzeniania się aerozoli
7UmywalkiWymaganeWymagane
8Umywalki uruchamiane bez użycia rąkFakultatywnieWymagane
9Dezynfekcja rąkFakultatywnieWymagana
10Odzież ochronnaOdpowiednia odzież ochronnaOdpowiednia odzież ochronna
11RękawiczkiNiewymaganeFakultatywnie
12Konstrukcja laboratorium pozwalająca na skuteczną ochronę przed potencjalnymi przenosicielami (np. owadami i gryzoniami)FakultatywnieWymagana
Odpady
13Dezaktywacja organizmów genetycznie zmodyfikowanych w zakażonym materiale i odpadachFakultatywnieWymagana
Inne środki
14Okno do obserwacji lub podobne rozwiązanie, tak, aby pracownicy mogli być widoczniFakultatywnieFakultatywnie

II.

 Dodatkowe środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w szklarniach1) i fitotronach2)

LP.WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWASTOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMO
III
Budynek
1SzklarniaNiewymaganaWymagana
Wyposażenie
2Wejście przez wydzielone pomieszczenie z dwoma parami podwójnych zamykanych drzwiNiewymaganeFakultatywnie
3Kontrola wypływu zanieczyszczonej wodyNiewymaganaMinimalizacja wypływu zanieczyszczonej wody3)
System pracy
4Kontrolowanie obecności niepożądanych gatunków zwierząt, takich jak owady, gryzonie, stawonogiWymaganeWymagane
5Procedury stosowane przy przenoszeniu żywego materiału pomiędzy strefą ochronną szklarni lub fitotronu a laboratorium, umożliwiające kontrolę rozprzestrzeniania się organizmów genetycznie zmodyfikowanychMinimalizacja rozprzestrzenienia się organizmów genetycznie zmodyfikowanychMinimalizacja rozprzestrzenienia się organizmów genetycznie zmodyfikowanych

III.

 Dodatkowe środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w pomieszczeniach dla zwierząt

LP.WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWASTOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMO
III
Wyposażenie
1Izolacja budynków dla zwierząt4)FakultatywnieWymagana
2Pomieszczenia dla zwierząt5) odseparowane zamykanymi drzwiami z zamkamiFakultatywnieWymagane
3Pomieszczenia (w szczególności dla zwierząt) zaprojektowane tak, aby ułatwiać odkażanie (materiały wodoszczelne i łatwe do czyszczenia, klatki)FakultatywnieFakultatywnie
4Podłoga i ściany łatwe do myciaFakultatywnieWymagane (podłoga)
5Zwierzęta trzymane w odpowiednich zamkniętych pomieszczeniach, takich jak klatki, zagrody lub pojemnikiFakultatywnieFakultatywnie
6Filtry na izolatorach lub w izolowanych pomieszczeniach6)NiewymaganeFakultatywnie

IV.

 Środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności innych niż laboratoryjne

LP.WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWASTOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMO
III
Ogólne
1Żywe organizmy powinny być zamknięte w systemie, który odseparowuje proces od otoczenia (system zamknięty)FakultatywnieWymagane
2Kontrola gazów odlotowych z systemu zamkniętegoNiewymaganaWymagana minimalizacja rozprzestrzenienia gazów odlotowych
3Kontrola aerozoli podczas pobierania próbek, dodawania materiału do systemu zamkniętego lub przenoszenia materiału do innego systemu zamkniętegoFakultatywnieWymagana minimalizacja rozprzestrzenienia aerozoli
4Dezaktywacja mediów hodowlanych przed ich usunięciem z systemu zamkniętegoFakultatywnieWymagana, przy użyciu wiarygodnych metod
5Zamknięcia powinny być tak zaprojektowane, aby zminimalizować lub zapobiec uwolnieniu materiału hodowlanegoNie ma szczególnych wymagańMinimalizacja rozprzestrzenienia materiału hodowlanego
6Obszar kontrolowany powinien być tak zaprojektowany, aby w nim pomieścić wszelkie odpływy z systemu zamkniętegoFakultatywnieFakultatywnie
7Uszczelnienie umożliwiające przeprowadzenie fumigacjiNiewymaganeFakultatywnie
Wyposażenie
8Powierzchnie odporne na wodę, kwasy, zasady, rozpuszczalniki, środki dezynfekujące oraz łatwe do czyszczeniaWymagane (stół)Wymagane (stół)
9Szczególne środki do odpowiedniej wentylacji obszaru kontrolowanego w celu zminimalizowania zakażenia powietrzaFakultatywnieFakultatywnie
System pracy
10Systemy zamknięte powinny znajdować się na obszarze kontrolowanymNiewymaganeFakultatywnie
11Ograniczony dostęp dla osób uprawnionychNiewymaganyWymagany
12Umieszczenie znaków o zagrożeniu biologicznymNiewymaganeWymagane
13Personel powinien nosić odzież ochronnąWymaganeWymagane
Odpady
14Dezaktywacja organizmów genetycznie zmodyfikowanych w zakażonych materiałach oraz odpadach stałych i ciekłychFakultatywnieWymagana
1) Stała konstrukcja ze ścianami, dachem, podłogą i jednolitym wodoszczelnym pokryciem, zlokalizowana w miejscu zabezpieczonym przed wpływem wód powierzchniowych, posiadająca samozamykające się drzwi z zamkami oraz zaprojektowana i używana głównie do uprawy roślin w kontrolowanym i chronionym środowisku.

2) Komora lub pomieszczenie zaprojektowane i używane głównie do uprawy roślin w kontrolowanym i chronionym środowisku.

3) Tam, gdzie może nastąpić przenoszenie przez glebę.

4) Budynek lub odseparowany obszar budynku zawierający urządzenia i inne pomieszczenia, takie jak w szczególności: szatnie, prysznice, autoklawy, pomieszczenia do przechowywania żywności.

5) Pomieszczenia zazwyczaj używane do trzymania zwierząt przeznaczone do utrzymania linii, rozmnażania lub doświadczeń albo też do wykonywania niewielkich interwencji chirurgicznych.

6) Przezroczyste boksy, gdzie przechowuje się małe zwierzęta w klatce lub też na zewnątrz klatki. W przypadku dużych zwierząt bardziej odpowiednie mogą być izolowane pomieszczenia.

1 Minister Środowiska kieruje działem administracji rządowej - środowisko, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Środowiska (Dz. U. poz. 1904 i 2095).
2 Niniejsze rozporządzenie w zakresie swojej regulacji wdraża postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/41/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie ograniczonego stosowania mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie (Dz. Urz. UE L 125 z 21.05.2009, str. 75).
3 Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie listy organizmów patogennych oraz ich klasyfikacji, a także środków niezbędnych dla poszczególnych stopni hermetyczności (Dz. U. poz. 1798), które na podstawie art. 1 pkt 20 lit. d ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o zmianie ustawy o organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 277) utraciło moc z dniem 30 marca 2015 r.