Dział 3 - CZYNNOŚCI SĄDÓW Z ZAKRESU MIĘDZYNARODOWEGO POSTĘPOWANIA CYWILNEGO - Szczegółowe czynności sądów w sprawach z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego oraz karnego w stosunkach międzynarodowych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2014.1657 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 1 lipca 2022 r.

DZIAŁ  III

CZYNNOŚCI SĄDÓW Z ZAKRESU MIĘDZYNARODOWEGO POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

Rozdział  1

Wnioski sądów polskich o dokonanie czynności w drodze pomocy prawnej

§ 37. 29  Przy zwracaniu się o udzielenie pomocy prawnej do konsula Rzeczypospolitej Polskiej, sądów i innych organów państw obcych sądy sporządzają następujące rodzaje wniosków:

1) o doręczenie pisma adresatowi przebywającemu za granicą i zwrócenie urzędowo poświadczonego potwierdzenia odbioru;

2) 30  o przesłuchanie osoby, w szczególności w charakterze świadka;

3) o doręczenie świadkowi zamieszkałemu za granicą wezwania do dobrowolnego osobistego stawienia się w sądzie w celu przesłuchania lub konfrontacji;

4) innych nieprzewidzianych w pkt 1-3, a w szczególności o nadesłanie akt, informacji, wskazanie świadków lub osób uprawnionych;

5) 31  o przekazanie wniosku o udzielenie pomocy prawnej;

6) 32  o sporządzenie i poświadczenie wypisu, odpisu, wyciągu i kopii dokumentów, własnoręczności podpisu i znaku ręcznego;

7) 33  o poświadczenie daty okazania dokumentu, poświadczenie pozostawania osoby przy życiu lub w określonym miejscu.

§ 38. Jeżeli zachodzi potrzeba doręczenia pisma osobie przebywającej za granicą, sąd może zarządzić dokonanie doręczenia w następujący sposób:

1) przez zwykłe oddanie pisma, jeżeli adresat zgodzi się dobrowolnie je przyjąć;

2) w formie przewidzianej przez prawo wewnętrzne państwa wezwanego, jeżeli sąd uzna, że pismo powinno być doręczone nawet w razie odmowy dobrowolnego przyjęcia go przez adresata;

3) w formie szczególnej, jeżeli forma ta nie jest sprzeczna z prawem państwa wezwanego.

§  39. 

1. 34  Wnioski o doręczenie pism i przesłuchanie obywateli polskich przebywających za granicą można kierować do konsulów Rzeczypospolitej Polskiej w celu wykonania w ramach ich kompetencji. Do wniosku o przesłuchanie osoby sąd dołącza listę pytań do osoby przesłuchiwanej.

2. 35  Jeżeli osoba, która ma być przesłuchana, nie mieszka w miejscowości, w której znajduje się siedziba przedstawicielstwa dyplomatycznego lub konsula Rzeczypospolitej Polskiej, i istnieją podstawy do przyjęcia, że może nie dojść do jej przesłuchania w sposób określony w ust. 1, do wniosku dołącza się jego tłumaczenie sporządzone przez tłumacza przysięgłego.

§  40. 

1. 36  Wnioski o doręczenie pism sporządza się i przesyła w dwóch egzemplarzach, z których tylko jeden adresuje się, w zależności od trybu przesyłania, do właściwego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub konsuala Rzeczypospolitej Polskiej, właściwego sądu państwa obcego albo do Ministra Sprawiedliwości.

2. Wzór wniosku, o którym mowa w ust. 1, określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

§  41. 

1. Pierwsze wezwania na posiedzenia sądowe lub rozprawy oraz dołączone do nich pouczenia sporządza się według wzorów określonych w załącznikach nr 5-13 do rozporządzenia.

2. Wzory wezwań, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio do kolejnych wezwań w sprawie.

§ 42. Jeżeli doręczenie ma nastąpić za potwierdzeniem odbioru, do przesyłanego pisma dołącza się formularz potwierdzenia odbioru sporządzony według wzoru określonego w załączniku nr 14 lub 15 do rozporządzenia.

§  43. 

1. W razie potrzeby dokonania doręczenia kilku osobom przez różne sądy lub inne organy państw obcych, należy sporządzić tyle odpowiednich wniosków, ile sądów lub innych organów będzie właściwych do ich wykonania.

2. Do wniosku o doręczenie należy dołączyć pismo podlegające doręczeniu w liczbie egzemplarzy odpowiadającej liczbie adresatów oraz taką samą liczbę formularzy potwierdzenia odbioru.

3. 37  W przypadku zarządzenia doręczenia pism adresatowi przez zwykłe oddanie, potwierdzeniem odbioru jest pokwitowanie podpisane przez adresata w formie zwrotnego poświadczenia pocztowego poczty zagranicznej, a w braku poświadczenia pocztowego - pismo poświadczające doręczenie bądź formularz potwierdzenia odbioru, wypełniony przez przedstawicielstwo dyplomatyczne lub konsula Rzeczypospolitej Polskiej.

4. 38  Do pisma podlegającego doręczeniu dołącza się pouczenie o prawie adresata do odmowy odbioru korespondencji przewidziane w przepisach odrębnych.

5. 39  W przypadku, o którym mowa w ust. 4, jeżeli adresat bezzasadnie skorzystał z prawa do odmowy odbioru korespondencji, pozostawia się ją w aktach sprawy, a adresata informuje się o dacie, w której nastąpił skutek doręczenia. Adresata nie informuje się w razie kolejnej bezzasadnej odmowy odbioru korespondencji w tej samej sprawie.

§  44. 

1. Terminy posiedzeń sądowych wyznacza się z odpowiednim czasowym wyprzedzeniem, z uwzględnieniem specyfiki państwa, w którym ma nastąpić doręczenie, oraz funkcjonowania poczty w stosunkach z tym państwem.

2. Można wyznaczyć więcej niż jeden termin posiedzenia na wypadek, gdyby posiedzenie sądu nie mogło się odbyć w pierwszym terminie.

§  45. 

1. 40  Do wniosków o przeprowadzenie dowodów przesyłanych do przedstawicielstw dyplomatycznych lub konsulów Rzeczypospolitej Polskiej albo do sądów lub innych organów państwa obcego stosuje się przepisy § 40, § 43 ust. 1 i § 44 ust. 1.

2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, sporządza się według wzoru określonego w załączniku nr 16 do rozporządzenia.

§ 46. We wnioskach o udzielenie pomocy prawnej kierowanych do sądu lub innego organu państwa obcego, w stosunkach z którym jest brak odpowiedniej umowy międzynarodowej, zamieszcza się zapewnienie wykonywania wniosków sądów lub innych organów tego państwa.

§  47. 

1. Przepisy § 40-45 stosuje się odpowiednio do sporządzania wniosków o dokonanie czynności, o których mowa w § 37 pkt 3 i 4.

2. Wzór wniosku o odebranie zapewnienia spadkowego określa załącznik nr 17 do rozporządzenia.

Rozdział  2

Wnioski organów państw obcych o dokonanie czynności w drodze pomocy prawnej

§ 48. 41  Polski sąd wezwany przy wykonywaniu wniosku o udzielenie pomocy prawnej stosuje, w miarę potrzeby, takie same środki przymusu jak przy wykonywaniu tego rodzaju wniosków pochodzących od sądów krajowych.

§  49. 

1. W protokole sporządzonym w wykonaniu wniosku o przesłuchanie osoby wskazuje się podstawę ustalenia tożsamości osoby przesłuchiwanej oraz jej obywatelstwo i miejsce zamieszkania.

2. Protokół, o którym mowa w ust. 1, sporządza się pismem maszynowym, bez pomijania jakichkolwiek okoliczności lub pytań zawartych we wniosku o przesłuchanie oraz bez zamieszczania zarządzeń i notatek.

3. Protokół, o którym mowa w ust. 1, jest podpisywany przez sędziego, protokolanta, osobę przesłuchiwaną i strony, jeżeli były obecne, bezpośrednio po złożeniu zeznań, a następnie przesyłany sądowi lub innemu organowi wzywającemu.

4. 42  Jeżeli w toku posiedzenia przeprowadzono czynności tylko w języku polskim, przewodniczący zarządza sporządzenie transkrypcji protokołu sporządzonego za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk.

5. 43  Jeżeli w toku posiedzenia przeprowadzono czynności również w języku obcym, przewodniczący zarządza sporządzenie transkrypcji protokołu sporządzonego za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk, wyłącznie na wniosek sądu wzywającego.

§ 491. 44  Sądy rejonowe przyjmują formularze zawarte w załączniku I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1784 z dnia 25 listopada 2020 r. dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych ("doręczanie dokumentów") (wersja przekształcona), sporządzone w języku polskim, angielskim i niemieckim.

§  50. 

1. Jeżeli do wniosku o doręczenie pism nie dołączono formularza potwierdzenia odbioru, potwierdzenie odbioru sporządza się według wzoru określonego w załączniku nr 18 do rozporządzenia.

2. W przypadku nadesłania pisma podlegającego doręczeniu w kilku egzemplarzach, na wniosek organu państwa wzywającego, potwierdzenie odbioru pisma można sporządzić na jednym z tych pism.

3. Odpisy pism procesowych doręcza się tak, aby adresaci mieli możność we właściwym czasie, przed terminem rozprawy wyznaczonym w sądzie państwa obcego, podjąć wszelkie kroki potrzebne do obrony swoich praw.

§  51. 

1. 45  (uchylony).

2. 46  W celu doręczenia pism, których tłumaczenie na język polski nie zostało dołączone, sąd wzywa adresata do stawienia się w sądzie, pouczając go o prawie do odmowy przyjęcia pisma.

3. Niestawiennictwo adresata jest równoznaczne z odmową przyjęcia pisma, chyba że z okoliczności sprawy wynika, iż brak jest podstaw do takiego wniosku.

4. O odmowie przyjęcia pisma z powodu braku tłumaczenia na język polski sąd zawiadamia organ wzywający, zwracając wniosek wraz załącznikami.

§ 52. Dokumenty sporządzone w wyniku wykonania wniosku o udzielenie pomocy prawnej, wraz z otrzymanym wnioskiem, przesyła się sądowi lub innemu organowi wzywającemu państwa obcego wraz z pismem przewodnim.

§  53. 

1. Koszty powstałe w związku z udzieleniem pomocy prawnej ustala się w złotych polskich.

2. Skarb Państwa tymczasowo wykłada różnicę pomiędzy kosztami udzielenia pomocy prawnej a kwotą złożonej zaliczki.

3. Po wykonaniu wniosku należy rozliczyć koszty udzielenia pomocy prawnej.

§  54. 

1. Żądanie zwrotu kosztów dołącza się do dokumentów dotyczących wykonania wniosku o udzielenie pomocy prawnej, wskazując nazwę banku i numer rachunku.

2. W przypadku stwierdzenia braku wpłaty w ciągu 3 miesięcy od dnia wykonania wniosku o udzielenie pomocy prawnej, przesyła się pismo ponaglające, informując o tym Ministra Sprawiedliwości.

Rozdział  3

Dochodzenie roszczeń alimentacyjnych od osób zobowiązanych zamieszkałych za granicą

§  55. 

1. Sądy rejonowe i okręgowe udzielają osobom uprawnionym do dochodzenia roszczeń alimentacyjnych od osób zobowiązanych zamieszkałych za granicą niezbędnych wskazówek i informacji wynikających z umów międzynarodowych, dotyczących sposobu uzyskania świadczeń alimentacyjnych. W wypadku gdy wniosek, dotyczący uzyskania świadczeń alimentacyjnych, nie odpowiada warunkom formalnym, sąd właściwy do przekazania wniosku za granicę zarządza dokonanie przez wnioskodawcę niezbędnych uzupełnień i poprawek.

2. Dokumenty przekazywane na podstawie Konwencji o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 20 czerwca 1956 r. (Dz. U. z 1961 r. Nr 17, poz. 87), sporządza się według wzorów określonych w załącznikach nr 20-22 do rozporządzenia.

§ 56. Postanowienia § 55 ust. 1 stosuje się w przypadku zasądzenia alimentów przez sąd polski od osoby zamieszkałej w państwie obcym, w stosunkach z którym stwierdzona została faktyczna wzajemność w wykonywaniu orzeczeń alimentacyjnych.

²⁹ § 37 zdanie wstępne zmienione przez § 1 pkt 21 lit. a rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

³⁰ § 37 pkt 2 zmieniony przez § 1 pkt 21 lit. b rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

³¹ § 37 pkt 5 dodany przez § 1 pkt 21 lit. c rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

³² § 37 pkt 6 dodany przez § 1 pkt 21 lit. c rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

³³ § 37 pkt 7 dodany przez § 1 pkt 21 lit. c rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

³⁴ § 39 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 22 rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

³⁵ § 39 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 23 rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

³⁶ § 40 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 23 rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

³⁷ § 43 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 23 rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

³⁸ § 43 ust. 4 dodany przez § 1 pkt 24 rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

³⁹ § 43 ust. 5 dodany przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 15 czerwca 2022 r. (Dz.U.2022.1342) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 2022 r.

⁴⁰ § 45 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 23 rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

⁴¹ § 48 zmieniony przez § 1 pkt 25 rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

⁴² § 49 ust. 4 dodany przez § 1 pkt 26 rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

⁴³ § 49 ust. 5 dodany przez § 1 pkt 26 rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

⁴⁴ § 49¹ dodany przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 15 czerwca 2022 r. (Dz.U.2022.1342) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 2022 r.

⁴⁵ § 51 ust. 1 uchylony przez § 1 pkt 27 lit. a rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.

⁴⁶ § 51 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 27 lit. b rozporządzenia z dnia 14 listopada 2019 r. (Dz.U.2019.2398) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 grudnia 2019 r.