Rozdział 1 - Przepisy ogólne - System handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2023.589 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 1 stycznia 2024 r.

Rozdział  1

Przepisy ogólne

Art.  1.  [Zakres przedmiotowy ustawy]

1. Ustawa określa zasady funkcjonowania systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.

2. System handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, zwany dalej "systemem", obejmuje emisję gazów cieplarnianych z:

1) instalacji;

2) operacji lotniczej.

3. Emisja gazów cieplarnianych z instalacji dotyczy:

1) dwutlenku węgla (CO₂);

2) podtlenku azotu (N₂O);

3) perfluorowęglowodorów (PFCs).

4. Emisja gazów cieplarnianych z operacji lotniczej dotyczy dwutlenku węgla (CO₂).

5. Rodzaje działań prowadzonych w instalacjach wraz z wartościami progowymi odniesionymi do zdolności produkcyjnych tych instalacji i gazy cieplarniane przyporządkowane danemu działaniu, stanowiące kryteria uczestnictwa instalacji w systemie, określa załącznik nr 1 do ustawy.

Art.  2.  [Emisje gazów cieplarnianych wyłączone spod zakresu ustawy]

Przepisów ustawy nie stosuje się do emisji gazów cieplarnianych z:

1) instalacji lub jej części stosowanej do badania, rozwoju lub testowania nowych produktów i procesów technologicznych oraz instalacji wykorzystującej wyłącznie biomasę;

2) 4  instalacji spalania odpadów niebezpiecznych lub instalacji spalania odpadów komunalnych o całkowitej nominalnej mocy cieplnej nie większej niż 20MW;

3) operacji lotniczej:

a) wykonywanej wyłącznie w celu przewozu podczas oficjalnej misji panującego monarchy i członków jego najbliższej rodziny, szefów państw, szefów rządów i ministrów wchodzących w skład rządu państwa innego niż państwo członkowskie Unii Europejskiej, jeżeli taki jej charakter został potwierdzony w planie lotu,

b) wojskowej, wykonywanej przez wojskowe statki powietrzne, Służby Celno-Skarbowej, Policji, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, straży miejskiej i innych służb ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego,

c) związanej z działaniami poszukiwawczo-ratowniczymi, przeciwpożarowej i gaśniczej, z pomocą humanitarną lub służb ratowniczych, jeżeli jest ona wykonywana na podstawie zezwolenia właściwego organu,

d) wykonywanej zgodnie z przepisami dla lotów z widocznością (lot VFR), określonych w załączniku 2 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. (Dz. U. z 1959 r. poz. 212, z późn. zm.),

e) kończącej się na lotnisku, z którego wystartował statek powietrzny, i wykonywanej bez międzylądowania,

f) szkoleniowej, wykonywanej wyłącznie w celu uzyskania licencji lub uzyskania uprawnień przez członków personelu lotniczego, jeżeli jest to potwierdzone w planie lotu, pod warunkiem że nie jest ona wykorzystywana do przewozu pasażerów ani ładunku lub do przebazowania statku powietrznego,

g) wykonywanej wyłącznie w celu przeprowadzenia badań naukowych lub sprawdzenia, przetestowania lub przeprowadzenia procesu certyfikacji statku powietrznego lub urządzenia pokładowego lub naziemnego,

h) wykonywanej przez statek powietrzny o maksymalnej certyfikowanej masie startowej poniżej 5700 kg,

i) wykonywanej w ramach zobowiązań z tytułu wykonywania obowiązków użyteczności publicznej zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1008/2008 z dnia 24 września 2008 r. w sprawie wspólnych zasad wykonywania przewozów lotniczych na terenie Wspólnoty (Dz. Urz. UE L 293 z 31.10.2008, str. 3) na trasach w regionach najbardziej oddalonych określonych w art. 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE 2012 C/326, str. 47) lub na trasach, których oferowana zdolność przewozowa nie przekracza 30 000 miejsc rocznie,

j) wykonywanej przez operatora statku powietrznego będącego przewoźnikiem lotniczym w rozumieniu ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2022 r. poz. 1235, 1715, 1846, 2185 i 2642), który realizuje:

– mniej niż 243 operacje lotnicze w każdym z trzech kolejnych czteromiesięcznych okresów w roku kalendarzowym z zastrzeżeniem art. 95a, albo

– operacje lotnicze, z których łączna roczna wielkość emisji wynosi mniej niż 10 000 Mg CO₂.

Art.  3.  [Definicje]

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) biomasie - rozumie się przez to biomasę, o której mowa w art. 3 pkt 21 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/2066 z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów cieplarnianych na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz zmieniającego rozporządzenie Komisji (UE) nr 2012/601 (Dz. Urz. UE L 334 z 31.12.2018, str. 1 oraz Dz. Urz. UE L 423 z 15.12.2020, str. 37), zwanego dalej "rozporządzeniem Komisji (UE) 2018/2066;

2) biopaliwie - rozumie się przez to biopaliwo, o którym mowa w art. 3 pkt 23 rozporządzenia Komisji (UE) 2018/2066;

3) biopłynie - rozumie się przez to biopłyn, o którym mowa w art. 3 pkt 22 rozporządzenia Komisji (UE) 2018/2066;

3a) eksploatacji instalacji - rozumie się przez to użytkowanie instalacji zarówno w normalnym trybie działalności, jak i przy wydarzeniach nietypowych, o których mowa w art. 20 ust. 1 rozporządzenia Komisji (UE) 2018/2066, a także utrzymywanie w sprawności tej instalacji;

4) emisji - rozumie się przez to gazy cieplarniane wprowadzane do powietrza w wyniku działań człowieka, związanych z eksploatacją instalacji lub z wykonywaną operacją lotniczą;

5) gazach cieplarnianych - rozumie się przez to:

a) gazy:

– dwutlenek węgla (CO₂),

– metan (CH₄),

– podtlenek azotu (N₂O),

– fluorowęglowodory (HFCs),

– perfluorowęglowodory (PFCs),

– sześciofluorek siarki (SF₆),

b) inne niż wymienione w lit. a gazowe składniki atmosfery zarówno naturalne, jak i antropogeniczne, które pochłaniają i reemitują promieniowanie podczerwone;

6) grupie kapitałowej - rozumie się przez to grupę kapitałową, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 44 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120);

7) instalacji - rozumie się przez to stacjonarne urządzenie techniczne lub zespół takich urządzeń, w których są prowadzone jedno lub więcej działań określonych w załączniku nr 1 do ustawy oraz wszelkie inne czynności posiadające bezpośredni techniczny związek ze wskazanymi działaniami prowadzonymi w danym miejscu, które powodują emisję lub mają wpływ na jej wielkość;

8) instalacji nowej - rozumie się przez to instalację, która po raz pierwszy uzyskała zezwolenie na emisję gazów cieplarnianych w okresie rozpoczynającym się 3 miesiące przed terminem przedłożenia wykazu, o którym mowa w art. 26d ust. 3, i kończącym się 3 miesiące przed terminem przedłożenia kolejnego wykazu;

9) instalacji wytwarzającej energię elektryczną - rozumie się przez to instalację, która po dniu 31 grudnia 2004 r. wytwarzała energię elektryczną przeznaczoną do sprzedaży osobom trzecim, i w której nie prowadzi się innych rodzajów działań określonych w załączniku nr 1 do ustawy niż spalanie paliw;

10) jednostce poświadczonej redukcji emisji - rozumie się przez to jednostkę poświadczonej redukcji emisji w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2022 r. poz. 673);

11) jednostce redukcji emisji - rozumie się przez to jednostkę redukcji emisji w rozumieniu art. 2 pkt 14 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji;

12) okresie rozliczeniowym - rozumie się przez to okres od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. oraz każdy następujący po nim dziesięcioletni okres;

13) operacji lotniczej - rozumie się przez to lot statku powietrznego, który rozpoczyna się lub kończy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej;

14) operatorze statku powietrznego - rozumie się przez to podmiot, który użytkuje statek powietrzny w czasie wykonywania operacji lotniczej lub właściciela statku powietrznego w przypadku gdy podmiot ten nie jest znany lub nie został wskazany przez właściciela statku powietrznego, jeżeli:

a) Rzeczpospolita Polska została dla tego operatora wskazana jako administrujące państwo członkowskie w rozporządzeniu Komisji Europejskiej wydanym w związku z art. 18a ust. 3 dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniającej dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz. Urz. UE L 275 z 25.10.2003, str. 32, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 7, str. 631), zwanej dalej "dyrektywą 2003/87/WE" lub

b) posiada koncesję na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu lotniczego, o której mowa w art. 164 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze, lub

c) posiada certyfikat upoważniający operatora statku powietrznego do wykonywania działalności gospodarczej przy użyciu statków powietrznych, o którym mowa w art. 160 ustawy określonej w lit. b, lub

d) posiada upoważnienie dla przewoźnika lotniczego będącego przedsiębiorcą zagranicznym z państwa członkowskiego Unii Europejskiej, o którym mowa w art. 192a ustawy określonej w lit. b, lub

e) posiada zezwolenie dla obcych przewoźników lotniczych na wykonywanie przewozów lotniczych do lub z Rzeczypospolitej Polskiej wydane na podstawie art. 193 ustawy określonej w lit. b, lub

f) jest użytkownikiem statku powietrznego w rozumieniu art. 2 pkt 3 ustawy określonej w lit. b;

15) (uchylony);

16) prowadzącym instalację - rozumie się przez to osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, która posiada tytuł prawny do władania instalacją w celu jej eksploatacji;

17) rejestrze Unii - rozumie się przez to rejestr Unii, o którym mowa w art. 4 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/1122 z dnia 12 marca 2019 r. uzupełniającego dyrektywę 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do funkcjonowania rejestru Unii (Dz. Urz. UE L 177 z 02.07.2019, str. 3 oraz Dz. Urz. UE L 177 z 02.07.2019, str. 66). zwanego dalej "rozporządzeniem Komisji (UE) 2019/1122";

18) spalaniu - rozumie się przez to każde utlenianie paliwa, niezależnie od sposobu wykorzystania uzyskanej w tym procesie energii cieplnej, elektrycznej lub mechanicznej, oraz wszelkie inne bezpośrednio z tym związane czynności, w tym przemywanie gazów odlotowych;

19) statku powietrznym - rozumie się przez to statek powietrzny w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze;

20) tonokilometrze - rozumie się przez to 1 Mg ładunku handlowego, stanowiącego łączną masę towarów, przesyłek pocztowych i pasażerów, przewiezionego na odległość 1 km;

21) tytule prawnym - rozumie się przez to tytuł prawny, o którym mowa w art. 3 pkt 41 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2022 r. poz. 2556 i 2687);

22) uprawnieniu do emisji - rozumie się przez to uprawnienie do wprowadzania do powietrza ekwiwalentu, w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, dwutlenku węgla (CO₂) utworzone w ramach:

a) systemu lub

b) systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych Konfederacji Szwajcarskiej

- które służy do rozliczania wielkości emisji w ramach każdego z tych systemów i którym można rozporządzać na zasadach określonych w ustawie;

23) weryfikatorze - rozumie się przez to:

a) osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną w rozumieniu art. 3 pkt 3 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/2067 z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie weryfikacji danych oraz akredytacji weryfikatorów na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 334 z 31.12.2018, str. 94), zwanego dalej "rozporządzeniem Komisji (UE) 2018/2067",

b) osobę fizyczną, która uzyskała akredytację w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej zgodnie z rozporządzeniem, o którym mowa w lit. a

- która przeprowadza weryfikację zgodnie z rozporządzeniem, o którym mowa w lit. a;

24) zakładzie - rozumie się przez to zakład, o którym mowa w art. 3 pkt 48 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska;

25) zezwoleniu - rozumie się przez to decyzję zezwalającą na emisję gazów cieplarnianych z instalacji i określającą obowiązki prowadzącego instalację w zakresie monitorowania.

Art.  4.  [Zadania ministra właściwego do spraw środowiska]

Minister właściwy do spraw klimatu:

1) jest organem właściwym do wykonywania zadań wynikających z:

a) rozporządzenia Komisji (UE) nr 1031/2010 z dnia 12 listopada 2010 r. w sprawie harmonogramu, kwestii administracyjnych oraz pozostałych aspektów sprzedaży na aukcji uprawnień do emisji gazów cieplarnianych na mocy dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie (Dz. Urz. UE L 302 z 18.11.2010, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej "rozporządzeniem Komisji (UE) nr 1031/2010",

b) rozporządzenia Komisji (UE) 2018/2067,

c) rozporządzenia Komisji (UE) 2018/2066,

d) rozporządzenia Komisji (UE) 2019/1122,

e) rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/331 z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie ustanowienia przejściowych zasad dotyczących zharmonizowanego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji w całej Unii na podstawie art. 10a dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 59 z 27.02.2019, str. 8), zwanego dalej "rozporządzeniem Komisji (UE) 2019/331"

f) rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/1603 z dnia 18 lipca 2019 r. uzupełniającego dyrektywę 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do środków przyjętych przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego w odniesieniu do monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji lotniczych w celu wdrożenia globalnego środka rynkowego (Dz. Urz. UE L 250 z 30.09.2019, str. 10), zwanego dalej "rozporządzeniem Komisji (UE) 2019/1603"

- chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej;

2) pełni funkcję punktu kontaktowego, o którym mowa w art. 70 ust. 2 rozporządzenia Komisji (UE) 2018/2067;

3) prowadzi koordynację, o której mowa w art. 10 rozporządzenia Komisji (UE) 2018/2066.

Art.  5.  [Zadania Organów Inspekcji Ochrony Środowiska i Polskiego Centrum Akredytacji]

1. Organy Inspekcji Ochrony Środowiska, zwane dalej "organami Inspekcji", wykonują zadania dotyczące kontroli przestrzegania przepisów w zakresie emisji objętych systemem i szacowania wielkości tych emisji z uwzględnieniem przepisów ustawy, z tym że:

1) wojewódzki inspektor ochrony środowiska jest właściwy ze względu na:

a) miejsce wprowadzania do środowiska gazów cieplarnianych objętych systemem określone w pozwoleniu, o którym mowa w art. 181 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska - w sprawach wykonywania zadań związanych z emisją z instalacji,

b) siedzibę lub miejsce zamieszkania operatora statku powietrznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - w sprawach wykonywania zadań związanych z emisją z operacji lotniczych;

2) Główny Inspektor Ochrony Środowiska wykonuje zadania związane z emisją z operacji lotniczych - w przypadku operatorów statków powietrznych niemających siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Polskie Centrum Akredytacji działające na podstawie ustawy z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. z 2022 r. poz. 1854) jest krajową jednostką akredytującą, o której mowa w art. 55 ust. 1 rozporządzenia Komisji (UE) 2018/2067, i wykonuje zadania tej jednostki określone w tym rozporządzeniu.

Art.  6.  [Minister jako organ wyższego stopnia]

Minister właściwy do spraw klimatu w sprawach rozstrzyganych na podstawie ustawy jest organem wyższego stopnia, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2000 i 2185), w stosunku do:

1) marszałka województwa;

2) starosty;

3) regionalnego dyrektora ochrony środowiska.

Art.  7.  [Rola Krajowego ośrodka bilansowania i zarządzania emisjami]

1. Systemem administruje Krajowy ośrodek bilansowania i zarządzania emisjami, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, zwany dalej "Krajowym ośrodkiem".

2. Dane osobowe przetwarzane w związku z administrowaniem systemem podlegają zabezpieczeniom zapobiegającym nadużyciom lub niezgodnemu z prawem dostępowi lub przekazywaniu polegającym co najmniej na:

1) dopuszczeniu do przetwarzania danych osobowych wyłącznie osób posiadających pisemne upoważnienie wydane przez administratora danych;

2) pisemnym zobowiązaniu osób upoważnionych do przetwarzania danych osobowych do zachowania ich w poufności.

Art.  7a.  [Warunki spełnienia wymogu składania dokumentów w postaci papierowej i elektronicznej]

Ilekroć w ustawie jest mowa o obowiązku przekazywania, przedkładania, składania, sporządzania lub dołączania dokumentów, informacji, planów, sprawozdań, raportów lub wniosków na piśmie utrwalonym w postaci papierowej i w postaci elektronicznej, wymóg ten należy uznać za spełniony, jeżeli:

1) do pisma utrwalonego w postaci papierowej zostanie dołączona postać elektroniczna tego pisma umożliwiająca przetwarzanie zawartych w nim danych albo

2) pismo utrwalone w postaci elektronicznej opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym będzie miało formę umożliwiającą przetwarzanie zawartych w nim danych.

⁴ Art. 2 pkt 2 zmieniony przez art. 21 pkt 1 ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.