Stolica Apostolska-Polska. Układ w sprawie ziem, kościołów i kaplic pounickich, których Kościół Katolicki pozbawiony został przez Rosję. Warszawa.1938.06.20.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1939.35.222

Akt utracił moc

Wersja od: 15 kwietnia 1939 r.

UKŁAD

między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską w sprawie ziem, kościołów i kaplic pounickich, których Kościół Katolicki pozbawiony został przez Rosję podpisany w Warszawie dnia 20 czerwca 1938 r

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

MY, IGNACY MOŚCICKI,

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

wszem wobec i każdemu z osobna, komu o tym wiedzieć należy, wiadomym czynimy:

Dnia dwudziestego czerwca tysiąc dziewięćset trzydziestego ósmego roku podpisany został w Warszawie między Stolicą Apostolską a Rządem Rzeczypospolitej Polskiej układ w sprawie ziem, kościołów i kaplic pounickich, których Kościół Katolicki pozbawiony został przez Rosję, o następującym brzmieniu:

Przekład.

UKŁAD

między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską w sprawie ziem, kościołów i kaplic pounickich, których Kościół Katolicki został pozbawiony przez Rosję.

Jego Świątobliwość Papież Pius XI i Jego Ekscelencja Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,

ożywieni pragnieniem uregulowania sprawy ziem, kościołów i kaplic pounickich, których Kościół Katolicki został pozbawiony przez Rosję,

postanowili, w wykonaniu artykułu XXIV ust. 3 Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, podpisanego w Rzymie dnia 10 lutego 1925 r., zawrzeć odnośny Układ i mianowali w tym celu swymi Pełnomocnikami, a mianowicie:

Jego Świętobliwość:

Jego Ekscelencję Monseigneur Filipa CORTESI, Arcybiskupa Syraceńskiego, Nuncjusza Apostolskiego w Warszawie;

Jego Ekscelencja Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej:

Jego Ekscelencję Pana Józefa BECKA, Ministra Spraw Zagranicznych,

którzy, po wymianie swych pełnomocnictw, uznanych za dobre i w należytej formie, zgodzili się na postanowienia następujące:

Artykuł  I.

Przez określenie: "ziemie pounickie", "kościoły pounickie", "kaplice pounickie", użyte w niniejszym Układzie, należy rozumieć ziemie, kościoły lub kaplice, stanowiące niegdyś własność osób prawnych Kościoła Katolickiego obrządku unickiego, położone na obszarze Archidiecezji wileńskiej oraz Diecezji: łomżyńskiej, pińskiej, podlaskiej, lubelskiej i łuckiej i które oddane zostały w użytkowanie Cerkwi Prawosławnej lub jej osób prawnych w związku z ukazem carskim z dnia 25 marca (6 kwietnia) 1839 r. (ogłoszonym w Pełnym Zbiorze Praw 25 czerwca 1839 r. Nr 12467), z decyzją Świętobliwego Synodu z dnia 13/25 kwietnia 1875 r. zatwierdzoną przez cesarza rosyjskiego dnia 1/13 maja 1875 r. i ogłoszoną w dniu 7 maja 1875 r. (Pełny Zbiór Praw z roku 1875 Nr 54670), lub też w związku z rozporządzeniami rządu rosyjskiego w tym przedmiocie.

Artykuł  II.

Stolica Apostolska zrzeka się na rzecz Państwa Polskiego roszczeń Kościoła Katolickiego do prawa własności na wszystkich ziemiach pounickich nawet w razie gdyby ziemie te stanowiły przedmiot sporu lub znajdowały się w posiadaniu Państwa, czy też innych osób.

Artykuł  III.

1. Ze swej strony Państwo Polskie przeznacza 12.000 hektarów ziemi na udotowanie Mens biskupich, Kapituł, Seminariów diecezjalnych i beneficjów proboszczowskich w Archidiecezji wileńskiej, oraz w Diecezjach: lubelskiej, łomżyńskiej, łuckiej, pińskiej i podlaskiej.

2. Do tego kontyngentu 12.000 hektarów zalicza się około 9.120 hektarów ziemi, które są obecnie w posiadaniu lub władaniu osób prawnych Kościoła Katolickiego we wspomnianych Archidiecezji i Diecezjach, a nie zostały nabyte drogą kupna. Państwo Polskie uznaje nieruchomości te za własność Kościoła Katolickiego z dniem wejścia w życie niniejszego Układu.

3. Poza tym Skarb Państwa wypłaci Kościołowi Katolickiemu tytułem równowartości za około 2.880 hektarów ziemi, brakujących do przewidzianego w ust. 1 niniejszego artykułu kontyngentu 2.500.000 zł w obligacjach "4% Pożyczki konsolidacyjnej" nominalnej wartości. Wypłata ta nastąpi w ciągu dwóch miesięcy od daty wejścia w życie niniejszego Układu.

Artykuł  IV.

1. W ciągu czterech lat od daty wejścia w życie niniejszego Układu, Kościół Katolicki przeprowadzi podział ziem, które w myśl artykułu III niniejszego Układu stają się Jego własnością, biorąc dla udotowania Mens biskupich, Kapituł, Seminariów diecezjalnych oraz beneficjów proboszczowskich normy przewidziane w artykule XXIV Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, podpisanego w Rzymie dnia 10 lutego 1925 r.

2. W tym celu Kościół Katolicki będzie mógł przeprowadzać swobodnie potrzebne transakcje gruntami między Mensami, Kapitułami, Seminariami diecezjalnymi i beneficjami proboszczowskimi. Ponadto, Kościół Katolicki będzie mógł nabywać skądinąd dla nich ziemie, jednakże w ilości ogólnej nie przewyższającej tej, jaka w trakcie przeprowadzania tych transakcji musiała być z tych gruntów sprzedana osobom trzecim.

Artykuł  V.

Z dniem wejścia w życie niniejszego Układu, Państwo Polskie uznaje ponadto za własność Kościoła Katolickiego kościoły i kaplice pounickie, z plebaniami, ogrodami plebańskimi i cmentarzami pounickimi, będące w dniu podpisania niniejszego Układu w posiadaniu lub władaniu Kościoła Katolickiego.

Artykuł  VI.

Odnośnie do kościołów i kaplic pounickich, będących w posiadaniu Państwa, a nie będących w użytkowaniu Kościoła Prawosławnego, Rząd Rzeczypospolitej Polskiej zobowiązuje się prowadzić w dalszym ciągu badanie warunków, w których się one znajdują i przekazać je na własność Kościołowi Katolickiemu we wszystkich przypadkach, gdy to się okaże możliwe.

Artykuł  VII.

1. Wpisanie do księgi hipotecznej prawa własności nieruchomości objętych niniejszym Układem na rzecz osób prawnych Kościoła Katolickiego nastąpi na podstawie deklaracji właściwego Ordynariusza, poświadczonej co do ziem, o których mowa w ust. 1 artykułu III niniejszego Układu, przez Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych, a co do obiektów wymienionych w Artykułach V i VI tegoż Układu przez Ministra Spraw Wewnętrznych.

2. Deklaracja winna zawierać dokładne określenie nieruchomości oraz wymienienie osoby prawnej kościelnej lub zakonnej, na której imię wpis hipoteczny ma nastąpić.

3. Deklaracje Ordynariuszy oraz wpisy hipoteczne na podstawie tych deklaracji są wolne od opłat stemplowych i sądowych.

4. Opłaty pisarzy hipotecznych ponoszą Ordynariusze.

Artykuł  VIII.

Państwo Polskie zrzeka się niepobranych należności z tytułu użytkowania przez Kościół Katolicki ziem, które zostały objęte niniejszym Układem.

Artykuł  IX.

Układ niniejszy w niczym nie narusza praw i uprawnień, przysługujących Kościołowi Katolickiemu oraz Państwu Polskiemu z mocy wyżej wymienionego Konkordatu oraz innych tytułów prawnych.

Artykuł  X.

Niniejszy Układ będzie ratyfikowany i wejdzie w życie 30 dnia po dacie wymiany dokumentów ratyfikacyjnych.

Na dowód czego wyżej wymienieni Pełnomocnicy podpisali niniejszy Układ i wycisnęli na nim swe pieczęcie.

Sporządzono w Warszawie, w dwóch egzemplarzach, dnia 20 czerwca 1938 r.

Arcybiskup Syraceński

Nuncjusz Apostolski

Zaznajomiwszy się z powyższym układem, uznaliśmy go i uznajemy za słuszny zarówno w całości, jak i w każdym z postanowień w nim zawartych; oświadczamy, że jest przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony i przyrzekamy, że będzie niezmiennie zachowywany.

Na dowód czego wydaliśmy Akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej.

W Warszawie, dnia 10 września 1938 r.