Rozdział A - POSTANOWIENIA OGÓLNE. - Rzesza Niemiecka-Polska. Ubezpieczenie społeczne. Berlin.1931.06.11.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1933.65.487

Akt utracił moc

Wersja od: 1 października 1938 r.

A.

POSTANOWIENIA OGÓLNE.

Artykuł  1.

(1) Umowa niniejsza ma zastosowanie do następujących działów polskiego i niemieckiego ubezpieczenia społecznego:

1. ubezpieczenia na wypadek choroby,

2. ubezpieczenia od wypadków,

3. ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa,

4. ubezpieczenia pracowników umysłowych (ubezpieczenia funkcjonarjuszów prywatnych),

5. ubezpieczenia brackiego (górników).

(2) Za ubezpieczenie rentowe w rozumieniu niniejszej umowy uważa się ubezpieczenie od wypadków, ubezpieczenie na wypadek inwalidztwa, ubezpieczenie pracowników umysłowych oraz brackie ubezpieczenie pensyjne.

Artykuł  2.

(1) Przy wykonywaniu działów ubezpieczeń społecznych, wymienionych w artykule 1, mają zastosowanie w zasadzie postanowienia prawne tego Państwa, na którego obszarze ma miejsce zatrudnienie, miarodajne dla ubezpieczenia. Od powyższej zasady przyjęte zostały następujące wyjątki:

a) O ile pracobiorcy zostali wysłani przez przedsiębiorstwo (pracodawcę), które ma swą siedzibę (miejsce zamieszkania) w jednem Państwie, do wykonywania przejściowego zatrudnienia na obszarze Państwa drugiego, to na przeciąg jednego roku mają do nich zastosowanie przepisy prawne tego Państwa, w którem znajduje się siedziba wysyłającego przedsiębiorstwa (miejsce zamieszkania pracodawcy). Przepisy prawne tego Państwa mają zastosowanie również do zatrudnienia, które z natury swej wymaga powtarzającego się, nieprzekraczającego jednak w każdym poszczególnym wypadku jednego roku, pobytu w Państwie drugiem.

b) W przedsiębiorstwach rolnych i leśnych, mających siedzibę na obszarze jednego Państwa a przekraczających granice Państwa drugiego, stosują się przepisy prawne tego Państwa, w którem znajduje się siedziba przedsiębiorstwa, również do ubezpieczenia osób, które są zatrudnione w części przedsiębiorstwa, położonej w Państwie drugiem.

c) Przy ubezpieczeniu pracobiorców:

1. w publicznych przedsiębiorstwach komunikacyjnych jednego Państwa, o ile są zatrudnieni na obszarze Państwa drugiego bądź przejściowo bądź też stale na torach łącznikowych lub na dworcach granicznych,

2. w przedsiębiorstwach Rzeczypospolitej Polskiej, polskich gmin i związków gmin jak również w przedsiębiorstwach Rzeszy Niemieckiej, niemieckich krajów, gmin i Związków gmin, o ile są zatrudnieni na obszarze Państwa drugiego,

mają zastosowanie przepisy prawne tego z obydwóch Państw, gdzie znajduje się siedziba władzy przedsiębiorstwa, której pracobiorcy ci podlegają pod względem personalnym. Dla niemieckiego Towarzystwa Kolei Rzeszy, Polskich Kolei Państwowych i dla administracji pocztowej obydwóch Państw miarodajną jest siedziba wyższej władzy administracyjnej.

Za przedsiębiorstwo w rozumieniu postanowień pod a) i c) uważa się również oddział filjalny lub inny stały zakład pracy, utworzony w jednem Państwie przez przedsiębiorstwo, mające swą siedzibę w Państwie drugiem.

d) Przy ubezpieczeniu pracowników, zatrudnionych w dyplomatycznych i zawodowo-konsularnych przedstawicielstwach i na innych urzędowych placówkach (urzędy celne, paszportowe i t. d.) jednego Państwa, mających swoją siedzibę w Państwie drugiem, stosuje się przepisy prawne Państwa wysyłającego, o ile pracownicy ci są jego obywatelami. To samo stosuje się do pracowników, zatrudnionych przez kierowników, członków lub innych urzędników wymienionych placówek, o ile pracownicy ci posiadają obywatelstwo Państwa wysyłającego. Jednakże do ubezpieczenia na wypadek choroby mają zastosowanie przepisy prawne Państwa przyjmującego, jeżeli pracodawca zażąda tego bądź dla wszystkich wyżej wymienionych pracowników u niego zatrudnionych, bądź też dla pewnych ich kategoryj. Członkostwo w kasie chorych powyższych pracowników rozpoczyna się z chwilą wpływu odnośnego wniosku do kasy chorych. Przynależność do ubezpieczenia na wypadek choroby nie stwarza w tych wypadkach obowiązku ubezpieczenia na wypadek bezrobocia.

(2) Zwierzchnie władze administracyjne obydwóch Państw mogą za wzajemnem porozumieniem, odstąpić w stosunku do poszczególnych wypadków lub kategoryj wypadków od zasad przewidzianych w ust. 1.

(3) Jeżeli na podstawie ust. 1 i 2 dla przedsiębiorstwa, które ma swą siedzibę w jednem Państwie, miarodajne jest dla zatrudnienia, wykonywanego w Państwie drugiem, prawo tegoż Państwa, to zatrudnienie takie w rozumieniu tego prawa uważa się za równoznaczne z przedsiębiorstwem.

(4) Zastosowanie w myśl ust. 1 lub 2 przepisów prawnych jednego Państwa sprawia również, że do wykonywania ubezpieczenia społecznego stają się właściwe instytucje, władze i sądy ubezpieczenia społecznego tegoż Państwa.

Artykuł  3.

(1) Jeżeli pomiędzy instytucjami, władzami lub sądami ubezpieczenia społecznego obydwóch Państw powstanie spór, czy w poszczególnym wypadku należy zastosować prawo jednego czy drugiego Państwa, to w tym wypadku, zanim nie zapadnie decyzja w myśl artykułu 47, udzielana będzie stosowna tymczasowa opieka.

(2) Do udzielania powyższej opieki powołane są w następującej kolejności:

a) instytucja ubezpieczeniowa, w której faktycznie powstał stosunek ubezpieczeniowy,

b) instytucja ubezpieczeniowa, do której najpierw zgłoszone zostało roszczenie ze spornego stosunku pracy.

Instytucja ubezpieczenia rentowego może wykonanie ciążącej na niej opieki powierzyć kasie chorych.

(3) W wypadku odmowy udzielenia tymczasowej opieki lub udzielenia jej w nienależytym rozmiarze władza nadzorcza w razie zażalenia poleci instytucji ubezpieczeniowej udzielenie tymczasowej opieki i wyznaczy rozmiar świadczeń; w razie sporu co do wykonania opieki pomiędzy kasą chorych a instytucją ubezpieczenia rentowego rozstrzyga władza nadzorcza instytucji ubezpieczenia rentowego. Władze nadzorcze mogą tylko o tyle polecić instytucjom ubezpieczeniowym udzielenie tymczasowej opieki, o ile zostanie stwierdzone, że zgłoszone roszczenie byłoby uzasadnione na podstawie ustawodawstwa obydwóch Państw.

(4) Instytucja ubezpieczeniowa, uznana ostatecznie za właściwą, obowiązana jest zwrócić tej instytucji ubezpieczeniowej, która udzieliła tymczasowej opieki, poniesione na ten cel wydatki, najwyżej do wysokości kwoty, której ma ostatecznie udzielić właściwa instytucja ubezpieczeniowa. Instytucja ubezpieczeniowa, uznana ostatecznie za właściwą, może zaliczyć udzielone świadczenia pieniężne na świadczenia, których ma udzielać, i to do pełnej wysokości kwot zaległych a do połowy wysokości kwot za czas następny.

Artykuł  4.

Obydwa Państwa stawiają na równi w zakresie świadczeń wymienionych w artykule 1 działów ubezpieczenia społecznego obywateli drugiego Państwa oraz pozostałych po nich członków rodziny z własnymi obywatelami oraz pozostałymi po nich członkami rodziny.

Artykuł  5.

(1) 2 Uprawnionym, obywatelom jednego z obu Państw, udziela się również podczas pobytu zagranicą jednocześnie z zasadniczemi świadczeniami także wszystkich dodatków, do których mieliby prawo podczas pobytu w kraju. Każdemu z obu Państw pozostawia się prawo niewypłacania z ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa uprawnionym, którzy przebywają na obszarze Państwa trzeciego, polskiego dodatku państwowego i dopłaty rocznej, jak również dodatku Rzeszy i obciążającej Rzeszę kwoty podstawowej.

(2) Zwierzchnie władze administracyjne obydwóch Państw mogą ustalić we wzajemnem porozumieniu, by instytucja ubezpieczeniowa jednego Państwa przejęła za uiszczeniem odpowiedniej wartości kapitałowej świadczenia instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego.

Artykuł  6.

Przy stosowaniu ustawowych przepisów jednego Państwa o odprawie roszczeń z tytułu ubezpieczenia rentowego nie uważa się za pobyt zagranicą pobytu w Państwie drugiem uprawnionych, którzy są obywatelami jednego z obydwóch Państw. Przewidziane w pewnych wypadkach udzielanie przez instytucję ubezpieczeniową zezwolenia na pobyt zagranicą nie będzie wymagane, jeżeli chodzi o pobyt w Państwie drugiem.

Artykuł  6a ³

1) Jeżeli w jednem z obu Państw istnieją przepisy o spoczywaniu lub skracaniu w wypadku zbiegu kilku świadczeń ubezpieczenia społecznego, to przy stosowaniu tych przepisów stawia się narówni ze świadczeniami ubezpieczenia społecznego tego Państwa świadczenia ubezpieczenia społecznego Państwa drugiego. Jeżeli przepisy takie istnieją również w stosunku do innych dochodów, to nie czyni to różnicy, z którego z obu Państw uprawniony otrzymuje dochód. Spoczywanie lub skracanie według wyżej wymienionych przepisów ma miejsce jedynie w stosunku do renty tego Państwu, w którem obowiązują powyższe przepisy. Należy przytem najpierw stwierdzić, w jakiej kwocie powinnyby być uwzględnione dla spoczywania lub skracania inne świadczenia ubezpieczeniowe lub inny dochód według prawa tego Państwa. Z tej kwoty może być uwzględniona przez instytucje każdego Państwa łącznie tylko część, odpowiadająca stosunkowi okresów składkowych, przebytych w tym Państwie i wziętych za podstawę przy obliczeniu świadczeń, do sumy okresów składkowych, przebytych w obydwu Państwach. Przy tym okresy składkowe, przebyte równocześnie w kilku działach ubezpieczenia tego samego Państwa, mogą być uwzględnione tylko jeden raz. Zaopatrzenia jednego Państwa z tytułu inwalidztwa wojennego nie będą uwzględniane przy stosowaniu przepisów drugiego Państwa o spoczywaniu lub skracaniu rent

2) O ile ze zbiegu kilku rent wynikają korzyści dla uprawnionych, stawia się także narówni świadczenia z obu Państw.

3) Przy wypłacie rent według powyższych przepisów nowe obliczenie może nie być dokonywane w wypadku, gdy mają miejsce nieznaczne tylko wahania kursu.

Artykuł  6b ⁴

O ile w obu Państwach ustala się inwalidztwo lub niezdolność do wykonywania zawodu według równych zasad, to ustalenie inwalidztwa lub niezdolności do wykonywania zawodu przez instytucję ubezpieczeniową, do której ubezpieczony ostatnio należał, wiąże również uczestniczące w udzielaniu świadczenia instytucje ubezpieczeniowe Państwa drogiego.

Artykuł  7.

(1) Przy wykonywaniu wymienionych w artykule 1 działów ubezpieczenia społecznego instytucje, władze oraz sądy ubezpieczenia społecznego a za ich pośrednictwem również i inne władze administracyjne jednego Państwa będą udzielały pomocy administracyjnej instytucjom, władzom i sądom ubezpieczenia społecznego i innym władzom administracyjnym Państwa drugiego w tym samym zakresie, jak gdyby chodziło o wykonywanie własnego ubezpieczenia społecznego.

(2) Instytucje ubezpieczeniowe jednego Państwa będą na wniosek sprawdzały, czy osoby, pobierające świadczenia z instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego, posiadają nadal warunki, od których zależy prawo do tych świadczeń, oraz będą dokonywały badań lekarskich w taki sam sposób, jak gdyby chodziło o wykonywanie własnego ubezpieczenia społecznego. Powstałe stąd wydatki w gotowiźnie obciążają tę instytucję, która wystąpiła z powyższym wnioskiem.

(3) Instytucje ubezpieczeniowe jednego Państwa mogą ustalić we wzajemnem porozumieniu z instytucjami ubezpieczeniowemi Państwa drugiego, by dla wypełniania przewidzianego w przepisach prawnych jednego Państwa obowiązku meldowania się wystarczało zameldowanie się w instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego. Porozumienie takie wymaga zatwierdzenia przez zwierzchnie władze administracyjne obydwóch Państw.

(4) Instytucje, władze oraz sądy ubezpieczenia społecznego jako też inne władze administracyjne ustalają w takim samym zakresie jak przy wykonywaniu własnego ubezpieczenia społecznego a w wypadkach nagłych także z urzędu, te wszystkie okoliczności, które są potrzebne do wyjaśnienia faktycznego stanu rzeczy.

(5) Dla ustalenia wysokości zwrotu wydatków w gotowiźnie za pomoc administracyjną mają zastosowanie przepisy tego Państwa, do którego należy władza udzielająca pomocy.

(6) Przy wykonywaniu wymienionych w artykule 1 działów ubezpieczenia społecznego będą sądy udzielać sobie wzajemnie pomocy prawnej stosownie do przepisów, obowiązujących dla spraw cywilnych i handlowych.

Artykuł  8.

Pretensje do zwrotów z artykułu 3 ust. 4, artykułu 7 ust. 2 i 5, artykułu 15 ust. 7, artykułu 25 ust. 2 i artykułu 26 ust. 5 stają się płatne, o ile zainteresowane władze obydwóch Państw nie ugodzą się inaczej, z chwilą ukończenia postępowania urzędowego, w związku z którem powstały odnośne wydatki. Pretensje te winny być w przeciągu miesiąca po zawiadomieniu o ukończeniu postępowania uregulowane w walucie, w której powstały. W razie zwłoki dolicza się od dnia płatności odsetki w wysokości 4 od sta.

Artykuł  9.

W razie gdy składki zostały wpłacone do instytucji ubezpieczeniowej jednego Państwa, chociaż winny były być wpłacone do instytucji ubezpieczeniowej Państwa drugiego, należy je przekazać właściwej instytucji ubezpieczeniowej. Składki te uważane będą, jak gdyby zostały w chwili ich wpłacenia uiszczone do właściwej instytucji. O ile wchodzą przytem w rachubę klasy składkowe, przekazane składki mają być rozdzielone między poszczególne klasy w sposób jak najkorzystniejszy dla ubezpieczonych.

Artykuł  10.

O ile chodzi o przeliczenie kwoty pieniężnej, wyrażonej w walucie Państwa drugiego zostanie ona, z zastrzeżeniem postanowień artykułu 28, przeliczona według wzajemnego stosunku obydwóch walut według kursu, notowanego na giełdzie stołecznej tego Państwa, w którego walucie była wyrażona kwota pieniężna.

Artykuł  11.

(1) Konsulom obydwóch Państw przysługuje prawo zastępowania bez specjalnego pełnomocnictwa uprawnionych, obywateli swego Państwa, przed wszystkiemi instytucjami, władzami oraz sądami ubezpieczenia społecznego Państwa drugiego. Przysługuje im w tym samym zakresie, co samym zainteresowanym, prawo wglądu w tok postępowania.

(2) O zakończeniu dochodzenia, prowadzonego w jednem z obydwóch Państw, a dotyczącego wypadku obywatela Państwa drugiego, powinna władza, przeprowadzająca dochodzenie, niezwłocznie zawiadomić właściwego dla swej siedziby konsula Państwa drugiego.

Artykuł  12.

(1) Podania, wnoszone przez obywateli jednego Państwa do instytucyj, władz oraz sądów ubezpieczenia społecznego Państwa drugiego, nie mogą być odrzucane z tego powodu, że są sporządzone w języku Państwa pierwszego.

(2) Potwierdzenia odbioru rent, świadectwa życia i wszelkie inne urzędowe poświadczenia, potrzebne dla dochodzenia lub pobierania świadczeń ubezpieczenia społecznego jednego Państwa, nie mogą być odrzucane z tego powodu, że są sporządzone w języku urzędowym Państwa drugiego.

(3) Pisma instytucyj, władz i sądów ubezpieczenia społecznego jednego Państwa do obywateli Państwa drugiego winny być sporządzane w języku urzędowym Państwa pierwszego. Należy dołączyć przekład na język urzędowy Państwa drugiego z wyjątkiem wypadków, gdy chodzi o udzielenie odpowiedzi na podanie, sporządzone w języku urzędowym Państwa pierwszego.

Artykuł  13.

(1) Przy wnoszeniu środków prawnych w sprawach, związanych z wymienionemi w artykule 1 działami ubezpieczenia społecznego, terminy ustawowe uważane będą za zachowane również i wówczas, gdy środek prawny został wniesiony we właściwym czasie do władzy, sądu albo organu instytucji ubezpieczenia społecznego Państwa drugiego. W tych wypadkach pismo, zgłaszające środek prawny, winno być niezwłocznie przekazane, o ile polska władza jest właściwa do powzięcia decyzji co do środka prawnego, do polskiego Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, o ile niemiecka władza jest właściwa do powzięcia decyzji co do środka prawnego, do niemieckiego Urzędu Ubezpieczeń Rzeszy.

(2) Pismo, zgłaszające środek prawny, może być także przekazane bezpośrednio władzy, która jest właściwa do powzięcia decyzji co do środka prawnego.

Artykuł  14.

Przepisy co do zwolnień i ulg w zakresie opłat stemplowych i innych, istniejące w jednem Państwie w stosunku do ubezpieczenia społecznego, stosują się w równej mierze także przy wykonywaniu ubezpieczenia społecznego Państwa drugiego.

² Art. 5 ust. 1 zmieniony przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lipca 1935 r.

³ Art. 6a:

- dodany przez rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 18 listopada 1933 r. w sprawie zmiany i uzupełnienia umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem, podpisanej wraz z protokółem końcowym w Berlinie dnia 11 czerwca 1933 r. (Dz.U.33.101.773) z dniem 1 września 1933 r.

- zmieniony przez rozporządzenie z dnia 18 października 1938 r. (Dz.U.38.85.574) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 października 1938 r.

⁴ Art. 6b dodany przez rozporządzenie z dnia 12 sierpnia 1935 r. (Dz.U.35.68.426) zmieniające nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lipca 1935 r.