Dział 3 - Przepisy o ruchu drogowym. - Ruch na drogach publicznych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1968.27.183

Akt utracił moc

Wersja od: 1 lipca 1976 r.

Dział  III

Przepisy o ruchu drogowym.

Rozdział  1

Przepisy o ruchu pieszym.

Postanowienia ogólne.

§  6.

1. Pieszy obowiązany jest korzystać z chodnika lub innej drogi specjalnie przeznaczonej dla pieszych albo z pobocza drogi w taki sposób, aby nie tamować ruchu innych użytkowników drogi oraz nie narażać ich na niebezpieczeństwo.

2. Ruch pieszych po jezdni dozwolony jest tylko w razie braku drogi dla pieszych lub braku pobocza albo w razie czasowej niemożności korzystania z nich.

3. Pieszy idący po jezdni lub poboczu poza obszarami zabudowanymi obowiązany jest iść po lewej stronie drogi.

4. Na obszarach zabudowanych, w razie zamknięcia chodnika dla ruchu, piesi mogą poruszać się po jezdni przy jej krawędzi.

5. Zabrania się pieszym korzystania z dróg przeznaczonych tylko dla rowerów i w tym celu specjalnie oznakowanych; wyjątkowo pieszy może korzystać z drogi dla rowerów w razie braku na danej drodze chodnika lub pobocza albo niemożności korzystania z nich.

6. Przepisów dotyczących ruchu pieszych na jezdni i przekraczania jezdni nie stosuje się w przypadkach, gdy ruch pojazdów na drodze jest zamknięty.

§  7.

1. Przepisy § 6 ust. 1, 2 i 3 nie dotyczą zorganizowanych grup pieszych (kolumn), które powinny poruszać się po jezdni jak najbliżej prawej jej krawędzi. Liczba osób idących w kolumnie obok siebie nie może przekraczać czterech, a w kolumnach wojskowych - sześciu. Kolumna nie może zajmować więcej niż połowy szerokości jezdni i powinna stosować się do ogólnych przepisów o ruchu drogowym. Pieszym idącym w kolumnie zabrania się wyprzedzania innych użytkowników drogi, jeżeli spowoduje to przejście kolumny na część jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym.

2. Jeżeli przemarsz kolumny odbywa się w czasie od zmroku do świtu oraz w warunkach niedostatecznej widoczności w ciągu dnia, pierwszy i ostatni z maszerujących z lewej strony powinien nieść zapaloną latarkę:

1) pierwszy - o świetle białym, skierowanym do przodu,

2) ostatni - o świetle czerwonym, skierowanym do tyłu.

Jeżeli długość kolumny przekracza 20 m, maszerujący po lewej stronie powinni nieść dodatkowe zapalone latarki o świetle białym, rozmieszczone w taki sposób, aby odległość miedzy sąsiednimi latarkami nie była większa niż 10 m.

3. W czasie mgły zabrania się ruchu kolumn pieszych (ust. 1) na jezdni. Zakaz ten nie dotyczy kolumn wojskowych.

4. Piesi idący w kolumnie obowiązani są poruszać się przy prawej krawędzi jezdni również przy skręcaniu w lewo, nawet jeżeli znaki na jezdni wskazują inaczej.

5. Za przestrzeganie przepisów ust. 1-4 odpowiedzialny jest kierownik grupy pieszych (kolumny), a w kolumnach wojskowych - dowódca maszerującej kolumny.

6. Narzędzia lub przedmioty niesione przez pieszego, a mogące stanowić niebezpieczeństwo dla innych użytkowników drogi, powinny być w czasie przenoszenia odpowiednio zabezpieczone i tak niesione, aby nie przeszkadzały innym użytkownikom drogi.

7. 5 W przypadkach uzasadnionych względami porządku i bezpieczeństwa drogowego terenowe organy administracji państwowej stopnia wojewódzkiego (terenowe organy administracji państwowej miast wyłączonych z województw) mogą wydawać przepisy lokalne, ograniczające na określonych odcinkach dróg korzystanie z jezdni przez grupy pieszych.

Korzystanie z chodników.

§  8.

1. Liczba osób idących po chodniku obok siebie w tym samym kierunku powinna być taka, aby nie powodowała utrudnienia ruchu pieszym idącym w kierunku przeciwnym; wymijając pieszych należy - jeżeli to jest potrzebne dla ułatwienia ruchu - zboczyć na prawo.

2. Na środki komunikacji publicznej piesi powinni oczekiwać na chodnikach, wysepkach lub w innych miejscach do tego przeznaczonych.

§ 9. W miastach (osiedlach) osoby niosące, pchające lub ciągnące duże lub brudzące przedmioty, które mogą utrudnić ruch pieszym na chodniku lub narazić ich na szkodę, powinny poruszać się po jezdni jak najbliżej prawej jej krawędzi, zachowując przy tym szczególną ostrożność. Przepis § 7 ust. 4 ma odpowiednie zastosowanie.

§  10.

1. Nieletni do lat 14, idący w kolumnach, powinni maszerować dwójkami po chodniku, pod nadzorem osoby dorosłej, odpowiedzialnej za przestrzeganie przepisów ruchu.

2. Liczba nieletnich w kolumnie powinna być taka, aby osoba nadzorująca mogła bez trudności zapewnić im należytą opiekę.

§ 11. Na chodnikach i innych drogach dla pieszych dopuszcza się ruch wózków dziecięcych, podręcznych wózków do zakupów oraz wózków inwalidzkich poruszanych siłą mięśni ludzkich.

Przechodzenie przez jezdnię.

§  12.

1. Przechodzenie przez jezdnię może odbywać się tylko przy zachowaniu szczególnej ostrożności.

2. Przy przechodzeniu przez jezdnię pieszy powinien uwzględnić odległość i szybkość jadących pojazdów oraz istniejące ograniczenia widoczności jezdni spowodowane przez pojazdy lub inne przedmioty. Jeżeli znaki na jezdni nie wskazują inaczej, pieszy powinien kierować się do przeciwległej krawędzi jezdni drogą jak najkrótszą (prostopadle do osi jezdni).

3. Z zachowaniem przepisów ust. 1 i 2:

1) pieszy powinien przechodzić przez jezdnię na przejściach, tj.:

a) w miejscach w tym celu wyznaczonych (wskazanych znakami),

b) na skrzyżowaniach dróg (ulic);

2) na ulicach o małym ruchu oraz poza obszarem zabudowanym pieszy może przechodzić przez jezdnię w innych miejscach niż określone w pkt 1.

4. Jeżeli na skrzyżowaniu dróg (ulic) wyznaczono przejścia tylko dla niektórych ciągów ruchu pieszego, przechodzenie przez jezdnię na takim skrzyżowaniu dozwolone jest jedynie w tych wyznaczonych miejscach.

5. Zabrania się:

1) przechodzić przez jezdnię na zakrętach (łukach) oraz w innych miejscach, gdzie widoczność drogi jest ograniczona,

2) wchodzić na jezdnię bezpośrednio przed jadącym lub ruszającym pojazdem,

3) przebiegać przez jezdnię,

4) bez uzasadnionej potrzeby zmniejszać szybkość kroku lub zatrzymywać się podczas przechodzenia przez jezdnię.

6. Jeżeli przejście przez jezdnię wyposażone jest w specjalne sygnały świetlne dla pieszych, piesi obowiązani są podporządkować się wskazaniom tych sygnałów. Jeżeli ruch pojazdów na skrzyżowaniu jest kierowany sygnałami świetlnymi (§ 113) lub przez osobę kierującą ruchem (§ 117), a przejście na tym skrzyżowaniu nie jest wyposażone w specjalne sygnały dla pieszych, piesi mogą wchodzić na jezdnię tylko w tym czasie, gdy w kierunku równoległym dozwolony jest ruch pojazdów.

7. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również przy przechodzeniu przez jezdnię na przystanku w związku z korzystaniem z pojazdu komunikacji publicznej.

8. Jeżeli jezdnia podzielona jest wysepką na dwie części, obie części przejścia uważa się za przejścia niezależne.

Przechodzenie przez tory tramwajowe i kolejowe.

§  13.

1. Zabrania się chodzenia po torach (torowiskach), zatrzymywania się na nich oraz przechodzenia przez wydzielone torowisko w miejscach do tego nie przeznaczonych.

2. Przy przechodzeniu przez tory tramwajowe lub kolejowe pieszy obowiązany jest zachować szczególną ostrożność i na tory wejść dopiero po upewnieniu się, że nie nadjeżdża pojazd szynowy. Jeżeli przejście przez tory zamykane jest za pomocą sygnalizacji świetlnej, zapór (rogatek), półzapór (półrogatek) lub w inny widoczny sposób, zabrania się wchodzenia na tory, gdy zapory (rogatki) lub półzapory (półrogatki) są opuszczone lub gdy opuszczanie ich zostało rozpoczęte albo gdy jakiekolwiek sygnały zabraniają wejścia na tory.

3. Osoby maszerujące w kolumnach, a zwłaszcza kierownik (dowódca) kolumny, powinny podczas przechodzenia przez tory tramwajowe lub kolejowe zwracać uwagę na tory oraz urządzenia zabezpieczające i w razie stwierdzenia, że zbliża się pojazd szynowy lub że urządzenia zabezpieczające wskazują jego zbliżanie, natychmiast wstrzymać przemarsz kolumny.

Dzieci oraz osoby upośledzone.

§  14.

1. Na drogach (ulicach) należy zapewnić opiekę dzieciom do lat 7 oraz osobom upośledzonym umysłowo; osoby te oraz dzieci powinny być przeprowadzane przez jezdnię przez osoby, pod których opieką się znajdują.

2. Niewidomi, korzystający samodzielnie z dróg, są obowiązani używać białej laski; mogą oni ponadto nosić na ramionach żółte opaski o szerokości 15 cm z ułożonymi w trójkąt trzema czarnymi kropkami.

3. W opaski określone w ust. 2 mogą zaopatrzyć się również inne niż niewidome osoby upośledzone, jeżeli zechcą zwrócić uwagę innym użytkownikom drogi na konieczność zachowania w stosunku do nich większej ostrożności.

Osoby pracujące na jezdni.

§  15.

1. Osoby, których charakter pracy wymaga przebywania na jezdni, mogą w czasie wykonywania pracy nie stosować się do przepisów o ruchu pieszym, pod warunkiem posiadania specjalnego, z dala dobrze widocznego oznaczenia oraz zachowywania należytej ostrożności.

2. Obowiązek posiadania oznaczenia (ust. 1) nie dotyczy osób pracujących na jezdni w miejscach odgrodzonych od ruchu lub pracujących w porze dziennej (od świtu do zmroku) na drogach poza granicami miast i innych miejscowości o zabudowie ciągłej lub skupionej.

3. Ministrowie Komunikacji i Spraw Wewnętrznych ustalą sposób specjalnego oznaczenia osób wymienionych w ust. 1.

Rozdział  2

Przepisy ogólne o ruchu pojazdów.

§  16.

1. Kierujący pojazdem obowiązany jest jechać po jezdni możliwie jak najbliżej prawej krawędzi.

2. Jeżeli prawa strona jezdni jest zajęta lub z prawej strony jezdni występuje zwężenie, uniemożliwiające ruch na prawej jej połowie - kierujący pojazdem, przed wjechaniem na lewą połowę jezdni, obowiązany jest ustąpić pierwszeństwa przejazdu pojazdom nadjeżdżającym z przeciwnego kierunku ruchu.

3. Na drogach posiadających dwie oddzielne jezdnie przeznaczone do jazdy w przeciwnych kierunkach (jednokierunkowe) kierujący pojazdami obowiązani są korzystać z prawej jezdni, zachowując przepis ust. 1.

4. Jeżeli kierujący pojazdem nieszynowym korzysta z torowiska znajdującego się w jezdni, obowiązany on jest, w razie zbliżania się pojazdu szynowego, niezwłocznie zjechać z torowiska, aby nie utrudniać ruchu tego pojazdu.

§  17.

1. Jeżeli droga przeznaczona jest dla określonej kategorii pojazdów lub dla określonego rodzaju ruchu, zabrania się na niej ruchu innym użytkownikom drogi, z wyjątkiem określonym w § 6 ust. 5.

2. Na drogach specjalnie zaprojektowanych i zbudowanych dla ruchu samochodowego, oznaczonych znakiem "autostrada" (§ 99 ust. 12), zabrania się ruchu pieszych, zwierząt, rowerów i wszelkich innych pojazdów, z wyjątkiem pojazdów samochodowych (również z przyczepami), które na równym poziomym odcinku drogi mogą osiągnąć szybkość co najmniej 40 km na godzinę. Na drogach tych zabrania się:

1) prowadzenia nauki jazdy,

2) zatrzymywania się i postoju w innych miejscach niż oznaczone w celu postoju,

3) cofania i zawracania,

4) wjeżdżania na pas rozdzielający jezdnie, włączając w to również połączenia poprzeczne obu jezdni.

3. Jeżeli kierowca na skutek awarii pojazdu lub z innych podobnych przyczyn zmuszony jest do zatrzymania się na autostradzie (ust. 2), obowiązany jest sprowadzić pojazd poza obręb jezdni, a jeżeli to nie jest możliwe, podjąć wszelkie środki zaradcze w celu uprzedzenia zawczasu innych kierujących o przeszkodzie, którą napotkają.

§  18.

1. Kierujący pojazdami przeznaczonymi do wykonywania czynności na jezdni, jak np. pojazdami pogotowia drogowego, pojazdami-polewarkami, pojazdami oczyszczającymi jezdnię lub konserwującymi urządzenia na drodze, mogą w czasie wykonywania tych czynności nie stosować się do przepisów o ruchu po prawej stronie drogi i zatrzymywaniu się pod warunkiem, że pojazdy te są oznakowane w sposób określony przez Ministrów Komunikacji i Spraw Wewnętrznych.

2. W czasie pracy pojazdów określonych w ust. 1 lub osób określonych w § 15 kierujący innymi pojazdami obowiązani są zachowywać się w taki sposób, aby nie utrudniać im wykonywania zadania.

§  19.

1. Przepisy dotyczące ruchu pojazdów samochodowych mają zastosowanie również do trolejbusów, jeżeli niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej.

2. Przepisy dotyczące ruchu pojazdów z przyczepami mają odpowiednie zastosowanie do ruchu pojazdów ciągnących maszyny niesamobieżne, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Rozdział  3

Przepisy szczegółowe o ruchu pojazdów.

Włączanie się do ruchu.

§  20.

1. Włączając się do ruchu kierujący pojazdem obowiązany jest zachować ostrożność i w taki sposób rozpocząć jazdę, aby nie utrudnić ruchu użytkownikom drogi już znajdującym się w ruchu; w szczególności powinien ustąpić im pierwszeństwa przejazdu.

2. Za włączającego się do ruchu uważa się kierującego pojazdem rozpoczynającym jazdę po zatrzymaniu się lub postoju nie spowodowanym warunkami ruchu lub koniecznością podporządkowania się przepisom ruchu oraz znakom i sygnałom na drodze, jak również kierującego wyjeżdżającego:

1) z nieruchomości, parkingu lub stacji paliwowej na drogę,

2) z pola na drogę oraz z drogi gruntowej nie utwardzonej na drogę twardą lub utwardzoną,

3) z pobocza lub z drogi dla rowerów na jezdnię,

4) z podjazdu do instytucji użyteczności publicznej, handlowej, usługowej, przemysłowej itp. na drogę,

5) pojazdem szynowym z zajezdni na drogę.

3. Przepisy ust. 2 dotyczą kierującego wjeżdżającego na drogę (jezdnię) w celu jazdy po niej lub jej przecięcia.

4. Nie uważa się za drogę twardą lub utwardzoną drogi gruntowej (ust. 2 pkt 2), posiadającej nawierzchnię twardą (utwardzoną) tylko w obrębie skrzyżowania.

Wymijanie.

§  21.

1. Przy wymijaniu kierujący pojazdem obowiązany jest zachować szczególną ostrożność i bezpieczny odstęp od wymijanego użytkownika drogi; w razie potrzeby powinien zboczyć na prawo i zmniejszyć szybkość.

2. Wyjątkowo, w celu wyminięcia pojazdu szynowego, poruszającego się przy tej samej krawędzi drogi, należy zboczyć na lewo o tyle, o ile jest to potrzebne dla bezpiecznego wyminięcia.

3. Jeżeli na niebezpiecznym spadku drogi, ze względu na niedostateczną szerokość jezdni, wyminięcie wymaga zjechania z jezdni, uczynić to obowiązany jest kierujący pojazdem jadącym z góry.

Omijanie.

§  22.

1. Przy omijaniu kierujący pojazdem obowiązany jest zachować szczególną ostrożność oraz bezpieczny odstęp od omijanej przeszkody lub nie poruszającego się użytkownika drogi i w razie potrzeby zmniejszyć szybkość.

2. Omijanie wysepek lub stałych przeszkód na jezdni, jak również unieruchomionych pojazdów, znajdujących się na prawej połowie jezdni, powinno następować:

1) po prawej lub po lewej stronie - jeżeli to nie spowoduje wjechania na połowę jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym,

2) po lewej stronie - jeżeli po prawej stronie przeszkody nie ma dostatecznego miejsca do ominięcia.

3. Omijanie przeszkód lub użytkowników dróg znajdujących się na lewej połowie jezdni powinno się odbywać zgodnie z przepisem § 21 ust. 1.

Wyprzedzanie.

§  23.

1. Przy wyprzedzaniu kierujący pojazdem obowiązany jest przejeżdżać z lewej strony wyprzedzanego użytkownika drogi, w bezpiecznym od niego odstępie i przy zachowaniu szczególnej ostrożności; w przypadku wyprzedzania pojazdu jednośladowego lub kolumny pieszych odstęp nie może być mniejszy niż 1 m.

2. Wyjątkowo należy przejeżdżać z prawej strony wyprzedzanego użytkownika drogi, który zbliża się do środka jezdni i sygnalizuje zamiar skręcenia w lewo.

3. Kierujący pojazdem, który zamierza wyprzedzać, obowiązany jest upewnić się, czy droga przed pojazdem jest widoczna na dostateczną odległość, potrzebną do wyprzedzenia, oraz czy ma przed sobą dostateczne miejsce do wyprzedzenia bez narażenia kogokolwiek na niebezpieczeństwo; po wyprzedzeniu kierujący powinien sprowadzić swój pojazd na prawo, po upewnieniu się, że może to uczynić nie powodując zajechania drogi wyprzedzonemu.

4. O zamiarze wyprzedzenia na drodze poza obszarem zabudowanym kierujący pojazdem powinien zawczasu ostrzec w skuteczny sposób znajdującego się przed nim użytkownika drogi, jednak wyprzedzanie może rozpocząć dopiero po upewnieniu się, że nie utrudni to ruchu jadącym za nim.

5. Kierujący pojazdem wyprzedzanym obowiązany jest:

1) zbliżyć się jak najbardziej do prawej krawędzi jezdni,

2) nie zwiększać szybkości.

6. Przepis ust. 5 pkt 1 nie dotyczy wyprzedzania na jezdniach, których szerokość umożliwia wyprzedzenie bez przejeżdżania na lewą połowę albo gdy pojazdy poruszają się po wyznaczonych na jezdni pasach ruchu.

7. Jeżeli niedostateczna szerokość jezdni, jej profil lub stan nie pozwalają - uwzględniając natężenie ruchu z przeciwka - na wyprzedzenie bez trudności i bez narażenia na niebezpieczeństwo pojazdu powolnego albo zajmującego wiele miejsca, albo którego używanie jest dozwolone przy pewnej ograniczonej szybkości, kierujący pojazdem wyprzedzanym powinien zmniejszyć szybkość, a w razie potrzeby usunąć się możliwie jak najbardziej w celu przepuszczenia pojazdu jadącego za nim.

8. Wyprzedzanie pojazdów szynowych odbywa się w zależności od usytuowania torów, a mianowicie:

1) jeżeli tory znajdują się na środku lub lewej połowie jezdni, wyprzedzanie powinno następować po prawej stronie pojazdu szynowego,

2) jeżeli tory znajdują się bezpośrednio przy prawej krawędzi jezdni, wyprzedzanie powinno następować po lewej stronie pojazdu szynowego,

3) na jezdniach jednokierunkowych, jeżeli tory znajdują się na środku jezdni, wyprzedzać można po prawej lub lewej stronie pojazdu szynowego.

9. Zabrania się wyprzedzania, jeżeli droga nie jest widoczna na dostateczną odległość lub jeżeli ze względu na niedostateczną szerokość jezdni albo ruch innych użytkowników dróg wyprzedzanie stanowiłoby zagrożenie bezpieczeństwa ruchu, a w szczególności:

1) na przejazdach kolejowych i bezpośrednio przed nimi,

2) na skrzyżowaniach dróg, z wyjątkiem skrzyżowań o ruchu okrężnym lub na których jest ruch kierowany,

3) na lukach drogowych oznaczonych znakami ostrzegawczymi,

4) przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia,

5) przed przystankami tramwajów lub kolei, gdy stoją na nich tramwaje lub pociągi,

6) jeżeli kierujący pojazdem, który ma być wyprzedzony, dał sygnał o zmianie kierunku jazdy w lewo, z wyjątkiem przypadku określonego w ust. 2.

10. Jeżeli natężenie ruchu jest takie, że pojazdy zajmują całą szerokość jezdni przeznaczoną dla kierunku ruchu, w którym jadą, i poruszają się z szybkością zależną od szybkości pojazdów jadących przed nimi w rzędzie, poruszanie się pojazdów jednego rzędu szybciej, niż poruszają się pojazdy innego rzędu, nie stanowi wyprzedzania w rozumieniu niniejszego paragrafu, jednak przy ruchu takim kierujący powinien przestrzegać przepisów § 32 ust. 6.

Szybkość.

§  24.

1. Szybkość pojazdu powinna być bezpieczna, to jest taka, aby kierujący mógł panować nad pojazdem. Ustalając szybkość pojazdu, kierujący powinien brać pod uwagę warunki, w jakich ruch się odbywa, w szczególności zaś takie okoliczności, jak rzeźbę terenu, stan drogi, stan i ładunek pojazdu, który prowadzi, oraz warunki atmosferyczne i natężenie ruchu.

2. Jadąc za innym pojazdem, kierujący powinien utrzymywać za nim odstęp wystarczający do uniknięcia zderzenia w razie gwałtownego hamowania lub zatrzymania pojazdu, który go poprzedza.

3. Kierujący pojazdem powinien zachować szczególną ostrożność i prowadzić pojazd z taką szybkością, aby miał możliwość zatrzymania go:

1) gdy droga nie jest dostatecznie widoczna,

2) przy zbliżaniu się do przejazdu kolejowego (tramwajowego),

3) przy przejeżdżaniu obok pochodów i zwartych oddziałów pieszych oraz obok wysepek na jezdni, na których znajdują się piesi,

4) w razie śliskiej nawierzchni,

5) na wewnętrznych ulicach osiedli mieszkaniowych.

4. Poza obszarami zabudowanymi kierującym następującymi pojazdami zabrania się przekraczać szybkości:

1) autobusami, samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym przekraczającym 2,5 t, samochodami osobowymi z przyczepami oraz pojazdami członowymi - 70 km na godzinę,

2) autobusami, samochodami ciężarowymi, ciągnikami drogowymi oraz motocyklami, jeżeli pojazdy te ciągną przyczepę - 60 km na godzinę.

5. Kierującym pojazdami ciągnącymi więcej niż jedną przyczepę zabrania się przekraczać szybkości 40 km na godzinę.

6. Kierującym ciągnikami rolniczymi zabrania się przekraczać szybkości 25 km na godzinę.

7. Ministrowie Komunikacji i Spraw Wewnętrznych mogą zezwalać na przekraczanie granic szybkości, określonych w ust. 4, przez niektóre pojazdy lub na poszczególnych drogach oraz ustalać największą dopuszczalną szybkość niektórych rodzajów pojazdów lub na określonych drogach.

8. 6 Właściwy terenowy organ administracji państwowej prowadzący rejestrację pojazdów samochodowych, niezależnie od ograniczeń określonych w niniejszym paragrafie, może przy rejestracji:

1) wprowadzić dalsze ograniczenia szybkości pojazdów samochodowych, których właściwości takiego ograniczenia wymagają,

2) określić największą dopuszczalną szybkość, z jaką mogą być ciągnięte przyczepy, których cechy konstrukcyjne lub przeznaczenie takiego ograniczenia wymagają.

9. Granice szybkości, ustalone dla poszczególnych pojazdów na podstawie przepisów ust. 7 i 8, powinny być uwidocznione z tyłu takiego pojazdu samochodowego lub przyczepy, z wyjątkiem pojazdów Sił Zbrojnych. Szczegółowe wytyczne w tym zakresie wyda Minister Komunikacji.

§  25.

1. Na obszarze zabudowanym kierującemu pojazdem zabrania się przekraczać szybkości 50 km na godzinę, z wyjątkiem przypadków, gdy przepisy szczególne stanowią inaczej.

2. Granica szybkości określona w ust. 1 może być podniesiona:

1) 7 do 60 km na godzinę na drogach (ulicach) o dobrych warunkach bezpieczeństwa ruchu na obszarze miasta - przez terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego (terenowy organ administracji państwowej miasta wyłączonego z województwa),

2) 8 do 70 km na godzinę na drogach państwowych oznaczonych znakami szlaku drogowego (§ 104 ust. 1) lub znakami z numerem drogi międzynarodowej (§ 104 ust. 4) na obszarze poza miastem - przez terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego.

3. Podniesienie dopuszczalnej szybkości poza granice określone w ust. 2 wymaga zgody Ministra Komunikacji.

Przecinanie się kierunków ruchu i pierwszeństwo przejazdu.

§  26.

1. Zbliżając się do skrzyżowania dróg, kierujący pojazdem obowiązany jest zachować szczególną ostrożność oraz prowadzić pojazd z taką szybkością, aby miał możliwość zatrzymania go dla przepuszczenia pojazdów korzystających z pierwszeństwa przejazdu oraz pieszych przechodzących przez jezdnię.

2. Na skrzyżowaniu dróg kierujący pojazdem obowiązany jest ustąpić pierwszeństwa przejazdu pojazdom zbliżającym się z jego prawej strony, z wyjątkiem przypadków określonych w ust. 4-7. W razie zbliżania się pojazdów z kierunków przeciwnych, kierujący pojazdem skręcającym w lewo obowiązany jest ustąpić pierwszeństwa przejazdu jadącym prosto lub skręcającym w prawo.

3. Zasady pierwszeństwa przejazdu określone w ust. 2 stosuje się poza skrzyżowaniami dróg w razie przecinania się kierunków ruchu pojazdów jadących po tej samej drodze.

4. W razie przecinania się kierunków ruchu pojazdu szynowego z pojazdem nie poruszającym się po szynach pierwszeństwo przejazdu przysługuje kierującemu pojazdem szynowym.

5. Kierujący pojazdem - nie wyłączając kierującego pojazdem szynowym - wjeżdżający na skrzyżowanie dróg z ruchem okrężnym, oznaczone znakiem "ruch okrężny" (§ 96 ust. 3), obowiązany jest ustąpić pierwszeństwa przejazdu pojazdom znajdującym się już w ruchu okrężnym.

6. Jeżeli przez ustawienie znaku drogowego (§ 92 ust. 28 i § 94 ust. 19) ruch na drodze podporządkowany został na skrzyżowaniu ruchowi z drogi przecinającej ją, wszyscy kierujący pojazdami - również pojazdami szynowymi - jadący drogą o ruchu podporządkowanym, obowiązani są ustąpić pierwszeństwa przejazdu jadącym drogą, do której się zbliżają.

7. Kierujący pojazdami - nie wyłączając kierujących pojazdami szynowymi - obowiązani są zawsze dawać pierwszeństwo przejazdu pojazdom uprzywilejowanym w ruchu (§ 37 ust. 1), sygnalizującym przysługujące im uprawnienia.

8. Zabrania się kierującym pojazdami przecinać kolumny maszerujących osób (oddziały wojskowe, kondukty pogrzebowe, grupy manifestujących itp.).

9. Kierujący pojazdem, który wjechał na skrzyżowanie dróg o ruchu kierowanym, może opuścić skrzyżowanie, nie czekając na otwarcie ruchu w kierunku, w którym zamierza jechać, pod warunkiem, że nie spowoduje to utrudnienia ruchu poruszającym się w kierunku, w którym ruch jest otwarty.

Zmiana kierunku ruchu i jazda na wprost.

§  27.

1. Zabrania się:

1) zajeżdżania drogi,

2) skręcania lub zmiany zajmowanego pasa ruchu bez uprzedniego upewnienia się, że nie spowoduje to zajechania drogi innym kierującym, zbliżającym się z tyłu oraz z przodu.

2. Zamiar skręcenia lub zmiany zajmowanego pasa ruchu powinien być zawczasu i wyraźnie zasygnalizowany; samo sygnalizowanie, bez upewnienia się, że skręcenie lub zmiana pasa ruchu nie spowoduje zajechania drogi innym kierującym, nie upoważnia do wykonania tych manewrów; dotyczy to również włączania się do ruchu, połączonego ze zmianą pasa ruchu. Nie wymaga się sygnalizowania zamiaru skręcenia w prawo przy wjeździe na skrzyżowanie dróg z ruchem okrężnym.

3. Przed skręceniem kierujący pojazdem obowiązany jest zbliżyć się możliwie jak najbardziej:

1) do prawej krawędzi jezdni, jeżeli zamierza skręcić w prawo,

2) do środka jezdni (na jezdni o ruchu jednokierunkowym do lewej jej krawędzi), jeżeli zamierza skręcić w lewo.

4. Skręcając w lewo w drogę poprzeczną, kierujący pojazdem obowiązany jest rozpocząć skręcanie z pasa ruchu najbliższego środka jezdni i zakończyć na pasie ruchu najbliższym środka jezdni na prawej połowie drogi, na którą wjeżdża; przepisu tego nie stosuje się w przypadkach, gdy wymiary pojazdu uniemożliwiają takie skręcenie.

5. Przy zawracaniu kierujący pojazdem obowiązany jest zachować szczególną ostrożność i o zamiarze swym ostrzec innych użytkowników drogi, którym powinien także ustąpić pierwszeństwa przejazdu.

6. Zabrania się zawracania na jezdniach jednokierunkowych, w tunelach oraz w warunkach, w których mogłoby to zagrażać bezpieczeństwu innych użytkowników drogi lub utrudnić ruch.

7. Jazda na wprost przez skrzyżowanie dozwolona jest z każdego pasa ruchu, jeżeli znaki lub sygnały na drodze nie wskazują inaczej.

8. Sygnalizowanie zamiaru zmiany pasa ruchu (włączenia się do ruchu) oraz skręcenia powinno ustać niezwłocznie po wykonaniu zamierzonego manewru.

Hamowanie.

§  28.

1. Hamowanie pojazdu należy wykonywać w sposób nie zagrażający bezpieczeństwu ruchu, a w szczególności bezpieczeństwu jadących w pojeździe i za pojazdem.

2. Zabrania się gwałtownego hamowania pojazdu, z wyjątkiem przypadku, gdy:

1) wymagają tego względy bezpieczeństwa ruchu, a w szczególności konieczność uniknięcia zderzenia lub najechania,

2) kierujący pojazdem ma pewność, że żaden pojazd nie jedzie za nim lub jedzie w takiej odległości, iż hamowanie to nie spowoduje niebezpieczeństwa lub utrudnienia ruchu.

Cofanie.

§  29.

1. W razie cofania kierujący pojazdem obowiązany jest zachować szczególną ostrożność, a zwłaszcza:

1) sprawdzić, czy nie zagrozi to bezpieczeństwu innych użytkowników drogi lub nie zaszkodzi płynności albo porządkowi ruchu,

2) upewnić się, czy nikt lub nic nie znajduje się na drodze za pojazdem; jeżeli istnieje trudność w osobistym upewnieniu się, powinien zapewnić sobie podczas cofania pomoc innej osoby.

2. Zabrania się cofania pojazdu:

1) w tunelach,

2) na ruchliwych odcinkach dróg, jeżeli możliwa jest jazda do przodu,

3) o dopuszczalnym ciężarze całkowitym przekraczającym 10 ton oraz pojazdu z przyczepą (przyczepami), jeżeli kierujący nie może zapewnić sobie pomocy innej osoby.

Zatrzymanie i postój.

§  30.

1. Za zatrzymanie uważa się chwilowe unieruchomienie pojazdu bez opuszczenia go przez kierującego; każde inne unieruchomienie pojazdu uważa się za postój.

2. Dojeżdżanie do krawędzi jezdni w celu zatrzymania oraz zatrzymanie i postój nie powinny powodować niebezpieczeństwa lub utrudniać ruchu innym użytkownikom drogi.

3. Jeżeli znaki na drodze nie wskazują inaczej, pojazdy w czasie zatrzymania i postoju na jezdni powinny być umieszczone równolegle do jej krawędzi.

§  31.

1. Zabrania się zatrzymywania i postoju pojazdów w miejscach, w których stanowiłoby to niebezpieczeństwo lub przeszkodę w ruchu, a w szczególności:

1) na przejazdach kolejowych i tramwajowych,

2) na skrzyżowaniach dróg,

3) na przejściach przez jezdnię i na przejazdach dla rowerzystów oraz w odległości mniejszej niż 5 m przed tymi przejściami i przejazdami,

4) w miejscach o ograniczonej widoczności, a zwłaszcza na wierzchołkach wzniesień i w ich pobliżu oraz na zakrętach oznaczonych znakami ostrzegawczymi,

5) na przystankach komunikacji publicznej (tramwaje, trolejbusy, autobusy), z wyjątkiem pojazdów, dla których dany przystanek został ustanowiony, z zastrzeżeniem przepisów ust. 5,

6) na jezdni, obok stojącego na niej pojazdu oraz z dala od jej krawędzi, z wyjątkiem miejsc, w których torowisko pojazdów szynowych znajduje się w jezdni przy jej krawędzi,

7) na zwężeniu jezdni,

8) na mostach i wiaduktach znajdujących się poza granicami miast,

9) w tunelach, z wyjątkiem miejsc do tego przeznaczonych,

10) na pasach ruchu wyznaczonych liniami ciągłymi oraz w odległości mniejszej niż 10 m od punktów krańcowych tych linii,

11) w odległości mniejszej niż 10 m od skrzyżowania dróg (mierząc od punktu, w którym łuk krawędzi jezdni przechodzi w prostą) lub od przedniej strony znaku drogowego, jeżeli zostałby on zasłonięty przez pojazd,

12) naprzeciw stojącego po przeciwnej stronie pojazdu, jeżeli utrudni to ruch innym użytkownikom drogi,

13) z zastrzeżeniem przepisu ust. 6 przy lewej krawędzi jezdni, z wyjątkiem zatrzymania lub postoju pojazdu na drogach (ulicach) jednokierunkowych lub o małym ruchu na obszarze zabudowanym w warunkach dobrej widoczności zarówno w dzień, jak i w nocy.

2. Zabrania się postoju:

1) w miejscach utrudniających wjazd lub wyjazd (wejście, wyjście), a w szczególności przed wjazdami do bram, garaży, parkingów i wnęk postojowych,

2) przy oznaczonej studzience lub kolumnie hydrantu,

3) w odległości mniejszej niż 100 m od przejazdu kolejowego.

3. Na chodnikach dopuszcza się zatrzymanie i postój, kołami jednego boku, pojazdów samochodowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym nie przekraczającym 2,5 t, pod warunkiem że:

1) na danym odcinku jezdni nie obowiązuje zakaz zatrzymywania się lub zakaz postoju,

2) szerokość pozostawionego do ruchu pieszych chodnika wynosi co najmniej 1,5 m,

3) pojazd na chodniku nie tamuje ruchu pieszych.

4. Przy zachowaniu warunków określonych w ust. 3 pkt 2 i 3 dopuszcza się zatrzymanie i postój na chodniku pojazdów jednośladowych. Zatrzymywanie i postój na chodniku całych pojazdów samochodowych wielośladowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym nie przekraczającym 2,5 t dopuszcza się tylko w miejscach oznaczonych w tym celu znakami oraz stosownie do wskazań tych znaków.

5. Zakaz zatrzymania na przystankach (ust. 1 pkt 5) obowiązuje na odcinkach po 15 m w obie strony od słupka lub tablicy oznaczającej przystanek. Jeżeli na przystanku znajduje się wysepka dla pasażerów, a jezdnia z prawej strony wysepki posiada tylko jeden pas ruchu, zabrania się zatrzymywania pojazdu na tym pasie oraz w odległości mniejszej niż 15 m od punktów krańcowych wysepki.

6. Zatrzymanie i postój przy lewej krawędzi jezdni (ust. 1 pkt 13) są zabronione, jeżeli na drodze (placu) znajdują się dwie oddzielne jezdnie przeznaczone do ruchu w przeciwnych kierunkach.

7. Kierujący pojazdem nie może opuścić pojazdu przed zastosowaniem środków ostrożności, koniecznych dla uniknięcia wypadku i zapobieżenia uruchomieniu pojazdu przez osoby niepowołane; od zmroku do świtu oraz w warunkach niedostatecznej widoczności w ciągu dnia kierujący powinien zapewnić oświetlenie pojazdu.

8. Kierujący pojazdem samochodowym, z wyjątkiem motocykla oraz pojazdu samochodowego, którego cechy konstrukcyjne ograniczają szybkość do 25 km na godzinę, w czasie postoju lub unieruchomienia pojazdu z powodu awarii na jezdni poza obszarem zabudowanym obowiązany jest umieścić w odległości 30-50 m za pojazdem trójkąt odblaskowy (§ 172 ust. 1 pkt 11), jeżeli widoczność pojazdu na jezdni dla kierujących pojazdami zbliżającymi się z tyłu jest mniejsza niż 100 m.

9. Przepisy ust. 8 stosuje się odpowiednio w razie pozostawienia przyczepy w warunkach określonych w ust. 8.

10. W razie postoju kolumny pojazdów w warunkach określonych w ust. 8 trójkąt odblaskowy umieszcza się tylko za ostatnim pojazdem kolumny, pod warunkiem że odległość pomiędzy poszczególnymi pojazdami nie przekracza 50 m.

11. Trójkąt odblaskowy (ust. 8) powinien być umieszczony na jezdni na prawym pasie ruchu, prostopadle lub prawie prostopadle do jej powierzchni, tak aby był jak najlepiej widoczny dla nadjeżdżających z tyłu.

12. Trójkąt odblaskowy (ust. 8) może być umieszczany również przez kierujących innymi pojazdami niż wymienione w ust. 8.

Zachowanie się kierujących wobec pieszych.

§  32.

1. Pieszy przechodzący przez jezdnię na przejściach, tj. w miejscach wyznaczonych, oraz na skrzyżowaniach dróg (§ 12 ust. 3 pkt 1) korzysta ze szczególnej ochrony. W tym celu kierujący pojazdem obowiązany jest stosować się do przepisów ust. 2-6.

2. Kierujący pojazdem zbliżający się do przejścia przez jezdnię (ust. 1) obowiązany jest zachować szczególną ostrożność, a jeżeli na przejściu znajdują się piesi, również odpowiednio zmniejszyć szybkość, aby mógł zatrzymać pojazd, jeżeli kontynuowanie jazdy mogłoby narazić pieszych znajdujących się na przejściu na niebezpieczeństwo lub zmusić ich do zatrzymania się.

3. Skręcając w drogę poprzeczną, przy wjeździe na którą znajduje się przejście przez jezdnię, kierujący pojazdem obowiązany jest jechać powoli, aby mógł zatrzymać pojazd, jeżeli kontynuowanie jazdy mogłoby narazić na niebezpieczeństwo pieszych znajdujących się na przejściu lub tych, którzy właśnie na nie wkraczają, albo zmusić pieszych do zatrzymania się.

4. Na skrzyżowaniu dróg z sygnalizacją świetlną kierujący pojazdem nie może wjechać na skrzyżowanie pomimo zapalenia się sygnału zielonego, jeżeli utrudniłoby to opuszczenie jezdni pieszym, którzy weszli na nią podczas sygnału zielonego. Przepis ten stosuje się odpowiednio przy sygnałach dawanych przez osobę kierującą ruchem (§ 117).

5. Na przejściach przez jezdnię oznaczonych w sposób specjalny (§ 109 ust. 3) kierujący pojazdem obowiązany jest ustąpić pierwszeństwa pieszym przechodzącym przez jezdnię lub wkraczającym na nią, zatrzymując pojazd przed przejściem do czasu opuszczenia przejścia przez pieszych.

6. Zabrania się wyprzedzania na przejściach przez jezdnię i bezpośrednio przed nimi oraz omijania pojazdów, które poruszały się w tym samym kierunku, lecz zatrzymały się stosownie do przepisów ust. 2-5.

7. Przejeżdżając przez chodnik lub inną drogę dla pieszych (wjazd do bramy, garażu, nieruchomości przydrożnej itp.) kierujący pojazdem powinien zachować szczególną ostrożność oraz prowadzić pojazd powoli, ustępując pierwszeństwa pieszym.

8. Przepisy ust. 7 stosuje się odpowiednio przy jeździe na placach (ulicach), na których ze względu na brak wyodrębnienia jezdni i chodników ruch pieszych i pojazdów odbywa się na tej samej powierzchni.

9. Jeżeli szyny tramwajowe nie znajdują się bezpośrednio przy chodniku, kierujący pojazdem nieszynowym obowiązany jest:

1) zbliżając się do oznaczonego przystanku tramwajowego bez wysepki dla pasażerów, na którym stoi tramwaj, zachować szczególną ostrożność i zatrzymać pojazd w takim miejscu, aby umożliwić wsiadanie i wysiadanie oraz przejście na chodnik osobom korzystającym z tramwaju,

2) przy przejeżdżaniu obok oznaczonego przystanku tramwajowego, wyposażonego w wysepkę dla pasażerów, zachować szczególną ostrożność, nie utrudniając przejścia do wysepki i na chodnik.

10. Przepisy ust. 9 stosuje się odpowiednio przy ruchu innych niż tramwaje pojazdów komunikacji publicznej.

11. W razie przechodzenia przez jezdnię osób, o których mowa w § 14 ust. 2 i 3, kierujący pojazdem obowiązany jest zatrzymać pojazd, aby umożliwić im przejście.

Ruch drogowy na przejazdach kolejowych.

§  33.

1. Zbliżając się do przejazdu kolejowego oraz przejeżdżając przez przejazd, kierujący pojazdem powinien zachować szczególną ostrożność, nawet jeżeli przejazd posiada urządzenia zabezpieczające (sygnalizację świetlną, zapory-rogatki lub półzapory-półrogatki); przed wjechaniem na tory kierujący pojazdem powinien upewnić się, czy nie zbliża się pociąg, a ponadto przedsięwziąć wszelkie środki ostrożności, jeżeli wskutek mgły lub z innych powodów widoczność jest zmniejszona.

2. Kierujący powinien w szczególności prowadzić pojazd z taką szybkością, aby mógł go zatrzymać w bezpiecznym miejscu, gdy nadjeżdża pociąg lub gdy urządzenia zabezpieczające (sygnalizacja świetlna, zapory-rogatki, półzapory-półrogatki) lub pracownicy służby kolejowej zabraniają wjazdu na przejazd.

3. Zabrania się:

1) objeżdżania opuszczonych półzapór (półrogatek),

2) wjeżdżania na przejazd, jeżeli po drugiej stronie przejazdu brak jest miejsca do kontynuowania bezpiecznej jazdy.

4. Zbliżając się do przejazdu z zaporami (rogatkami) kierujący pojazdem jest obowiązany także zwrócić uwagę na położenie zapór (rogatek) i jeżeli opuszczanie ich zostało rozpoczęte, zatrzymać się przed nimi.

5. Przejazd pojazdów lub zespołów złączonych ze sobą pojazdów o długości przekraczającej 10 m i nie mogących rozwinąć szybkości powyżej 6 km na godzinę (np. pojazdów zaprzęgowych przewożących dłużyce) może być dokonana tylko po uprzednim upewnieniu się, że w czasie potrzebnym do przejechania przez przejazd nie nadjedzie pociąg, lub po uzgodnieniu czasu przejazdu z dróżnikiem kolejowym; przepis ten stosuje się również do pojazdów ciężarowych na płozach lub ciężkich maszyn samobieżnych.

6. Przed przejazdem kolejowym kierujący powinni ustawiać pojazdy na pasach ruchu przeznaczonych dla ich kierunku jazdy oraz w takiej kolejności, w jakiej nadjechali.

Holowanie.

§  34.

1. Holowanie pojazdu samochodowego lub maszyny samobieżnej może odbywać się tylko w razie niezbędnej konieczności, przy zachowaniu szczególnej ostrożności oraz następujących warunków:

1) w pojeździe holującym oraz w pojeździe holowanym powinni znajdować się kierujący posiadający prawo jazdy na kierowanie tymi pojazdami,

2) pojazd holowany powinien być połączony z pojazdem holującym w sposób wykluczający odczepienie się w czasie jazdy, z wyjątkiem holowania motocykla, który powinien być połączony z pojazdem holującym w sposób umożliwiający łatwe odczepienie,

3) do holowania powinno być użyte połączenie sztywne, a w razie jego braku połączenie giętkie, z wyjątkiem motocykla, który może być holowany tylko na połączeniu giętkim,

4) w pojeździe holowanym na połączeniu sztywnym powinien być sprawny co najmniej jeden układ hamulców, a w pojeździe holowanym na połączeniu giętkim - dwa układy, jeżeli konstrukcja pojazdu przewiduje dwa układy hamulców,

5) połączenie sztywne powinno mieć długość 1,5-3 m i być pomalowane w pasy biało-czerwone lub biało-czarne; połączenie giętkie powinno mieć długość 4-6 m i być zaopatrzone w wyraźny, widoczny znak, np. chorągiewkę,

6) w czasie od zmroku do świtu oraz w warunkach niedostatecznej widoczności w ciągu dnia pojazd holowany powinien być odpowiednio oświetlony,

7) kierujący pojazdem holującym powinien mieć zapewnioną możliwość otrzymywania sygnałów od kierującego pojazdem holowanym,

8) szybkość pojazdu holującego nie może przekraczać 25 km na godzinę. Poza obszarami zabudowanymi szybkość ta może być zwiększona do 40 km na godzinę, pod warunkiem że holowanie odbywa się na sztywnym połączeniu.

2. Zabrania się:

1) holować pojazd w sposób zagrażający bezpieczeństwu lub zakłócający porządek ruchu albo powodujący uszkodzenie drogi,

2) holować pojazd, który może poruszać się samodzielnie,

3) holować pojazd o niesprawnym układzie kierowniczym lub hamulcowym,

4) holować pojazdem z przyczepą (naczepą) lub holować jednocześnie więcej niż jeden pojazd,

5) holować na połączeniu giętkim pojazd, w którym działanie układu hamulcowego uzależnione jest od pracy silnika.

3. Przepis:

1) ust. 1 pkt 5 nie dotyczy pojazdów Sił Zbrojnych,

2) ust. 2 pkt 3 nie dotyczy holowania pojazdu w sposób wykluczający potrzebę użycia układu kierowniczego lub hamulcowego.

Pchanie.

§  35.

1. Pchanie pojazdu przez inny pojazd może odbywać się w razie nagłej potrzeby przy zachowaniu szczególnej ostrożności i tylko wtedy, gdy żadne inne sposoby wprawienia w ruch pojazdu nie mogą być zastosowane.

2. Pojazd pchający nie może rozwijać szybkości przekraczającej 15 km na godzinę.

3. Pojazd pchany powinien być kierowany przez osobę posiadającą prawo jazdy odpowiedniej kategorii.

4. Kierujący pojazdem pchającym powinien widzieć drogę przed pojazdem pchanym lub otrzymywać wskazówki od osoby widzącej drogę.

Ruch pojazdów w kolumnach.

§  36.

1. Liczba pojazdów jadących w kolumnie nie może przekraczać:

1) dla samochodów osobowych i motocykli - 10;

2) dla pozostałych pojazdów - 6.

2. Odległość pomiędzy jadącymi kolumnami nie może być mniejsza niż 1.000 m dla kolumn pojazdów samochodowych oraz 200 m dla kolumn pojazdów zaprzęgowych.

3. Jazda w kolumnie nie zwalnia kierującego pojazdem od przestrzegania obowiązujących przepisów ruchu drogowego.

4. Przepisy ust. 1 i 2 nie dotyczą pojazdów Sił Zbrojnych oraz Milicji Obywatelskiej; zasady poruszania się tych pojazdów w kolumnach ustalą Ministrowie Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Obrony Narodowej.

Pojazdy uprzywilejowane w ruchu.

§  37.

1. Kierowcy pojazdów: straży pożarnej, pogotowia ratunkowego i górniczego, Milicji Obywatelskiej, Wojskowej Służby Wewnętrznej, a na terenie pasa granicznego również Wojsk Ochrony Pogranicza, uczestniczący w akcjach związanych z wypadkami lub innymi zagrożeniami, korzystają z ułatwień w ruchu drogowym i zwolnieni są od obowiązku stosowania się do przepisów o kierunku ruchu, o największej dopuszczalnej szybkości, o pierwszeństwie przejazdu, o wymijaniu i wyprzedzaniu oraz zatrzymywaniu i postoju - nawet jeżeli są one określone znakami i sygnałami na drogach - pod warunkiem specjalnego oznakowania pojazdów oraz używania w czasie jazdy specjalnych dźwiękowych sygnałów ostrzegawczych, jak również specjalnych świateł dodatkowych barwy niebieskiej.

2. Zabrania się używania specjalnych dźwiękowych sygnałów ostrzegawczych oraz świateł dodatkowych w innych przypadkach niż określone w ust. 1.

3. W razie przecinania się kierunków ruchu pojazdów uprzywilejowanych kierowcy tych pojazdów obowiązani są stosować się do przepisów o pierwszeństwie przejazdu (§ 26).

4. 9 Uprawnienie do korzystania z przywilejów w ruchu drogowym oraz do używania specjalnych sygnałów dźwiękowych i świetlnych (ust. 1) przez kierujących pojazdami innych rodzajów pogotowia, a w szczególności wypadkowego pogotowia technicznego, wydaje właściwy terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego (terenowy organ administracji państwowej miasta wyłączonego z województwa).

5. Ministrowie Komunikacji i Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej ustalą cechy wyróżniające, a w szczególności oznakowanie, oświecenie i rodzaje sygnałów pojazdów uprzywilejowanych w ruchu.

Ostrzeganie sygnałami dźwiękowymi oraz głosem.

§  38.

1. Kierujący pojazdem obowiązany jest dać sygnał dźwiękowy lub ostrzec głosem we wszystkich przypadkach, gdy zachodzi konieczność ostrzeżenia.

2. Zabrania się:

1) nadużywania sygnałów dźwiękowych,

2) używania sygnałów dźwiękowych do innych celów niż do niezbędnego ostrzeżenia,

3) używania w godzinach nocnych (od godz. 22 do godz. 6) sygnałów dźwiękowych na obszarze zabudowanym, z wyjątkiem przypadków, gdy jest to konieczne w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem.

3. Zabrania się używania, jako sygnałów ostrzegawczych, dzwonków (z wyjątkiem rowerowych i tramwajowych), gwizdków, syren oraz sygnałów o przeraźliwym dźwięku, a na obszarach zabudowanych - ponadto sygnałów o silnym dźwięku.

4. 10 Terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego (terenowy organ administracji państwowej miasta wyłączonego z województwa) może wprowadzić w miastach o dużym ruchu oraz w uzdrowiskach i miejscowościach wypoczynkowych zakaz używania sygnałów dźwiękowych.

Światła zewnętrzne pojazdów.

§  39.

1. Pojazdy samochodowe, przyczepy oraz maszyny samobieżne i niesamobieżne powinny być wyposażone w światła i światła odblaskowe określone w części IV.

2. Pojazdy inne niż wymienione w ust. 1 powinny być wyposażone w następujące światła i światła odblaskowe:

1) pojazdy zaprzęgowe:

a) w co najmniej jedno światło białe widoczne z przodu i jedno światło czerwone widoczne z tyłu; na drogach o nawierzchni bitumicznej, betonowej, kostkowej i klinkierowej pojazdy te powinny mieć dwa światła białe widoczne z przodu i dwa światła czerwone widoczne z tyłu; dopuszcza się na drogach gruntowych nie utwardzonych jedno światło białe widoczne z przodu i z tyłu,

b) w dwa białe światła odblaskowe z przodu i dwa czerwone światła odblaskowe z tyłu,

2) rowery, wózki ręczne i inwalidzkie oraz kierowane przez pieszych wózki motorowe - w jedno białe światło z przodu, z tyłu zaś w jedno czerwone światło oraz jedno czerwone światło odblaskowe,

3) motorowery (wózki motorowe):

a) o szerokości nie większej niż 100 cm - w jedno światło oświetlające drogę na odległość co najmniej 15 m przed pojazdem w sposób nie powodujący oślepienia kierujących innymi pojazdami, z tyłu zaś w jedno czerwone światło oraz jedno czerwone światło odblaskowe,

b) o szerokości większej niż 100 cm - w jedno światło oświetlające drogę na odległość co najmniej 15 m przed pojazdem w sposób nie powodujący oślepienia kierujących innymi pojazdami oraz w dwa białe światła z przodu, z tyłu zaś w dwa czerwone światła i dwa czerwone światła odblaskowe,

4) pojazdy szynowe lub zespoły złączonych z sobą pojazdów szynowych - co najmniej w jedno białe światło z przodu i jedno światło czerwone z tyłu oraz po dwa dla każdej strony światła sygnalizujące zmianę kierunku ruchu (kierunkowskazy).

3. Światła i światła odblaskowe pojazdów wymienionych w ust. 2 pkt 1-3 oraz sposób ich umieszczenia powinny odpowiadać następującym warunkom:

1) światła powinny być widoczne po zapadnięciu zmroku z odległości co najmniej 150 m w warunkach zapewniających przejrzystość powietrza; przepis ten stosuje się również do pojazdów szynowych,

2) światła odblaskowe naświetlone światłem drogowym (§ 174 ust. 1 pkt 1) powinny być widoczne z odległości co najmniej 100 m w warunkach zapewniających przejrzystość powietrza,

3) światła i światła odblaskowe powinny być umieszczone na wysokości najwyżej 150 cm i najniżej 40 cm ponad płaszczyzną jezdni,

4) światła i światła odblaskowe pojedyncze na pojazdach wielośladowych powinny być umieszczone po lewej stronie pojazdu jak najbliżej jego krawędzi, z wyjątkiem świateł oświetlających drogę, które mogą być umieszczone pośrodku,

5) dwa światła i światła odblaskowe powinny być umieszczone symetrycznie po obu stronach pojazdu jak najbliżej jego krawędzi i na jednakowej wysokości ponad płaszczyzną jezdni; widoczność dwóch świateł powinna być jednakowa.

4. Oprócz świateł określonych w ust. 1-3 dopuszcza się umieszczenie na bokach pojazdu żółtych świateł odblaskowych na wysokości określonej w ust. 3 pkt 3.

5. Jeżeli do pojazdu zaprzęgowego lub roweru przyczepiony jest inny pojazd, maszyna lub urządzenie, powinny one być wyposażone co najmniej w jedno czerwone światło oraz jedno czerwone światło odblaskowe z tyłu, a ponadto w światło białe z przodu, jeżeli szerokość pojazdu ciągniętego (maszyny, urządzenia) przekracza szerokość pojazdu ciągnącego; wymienione światła i światła odblaskowe oraz sposób ich umieszczenia powinny odpowiadać przepisom ust. 3.

6. W razie konieczności światła pojazdu zaprzęgowego, wózka ręcznego i wózka inwalidzkiego mogą być niesione w ręku przez osobę towarzyszącą pojazdowi.

7. Różne światła i światła odblaskowe mogą być umieszczone w jednym i tym samym urządzeniu oświetlającym, pod warunkiem że każde z nich odpowiada ustalonym dla niego przepisom (ust. 3).

8. Pojazd nie może mieć światła czerwonego skierowanego do przodu ani światła białego skierowanego do tyłu, z zastrzeżeniem przepisów § 174 oraz z wyjątkiem białych świateł pojazdów zaprzęgowych na drogach gruntowych nie utwardzonych (ust. 2 pkt 1 lit. a).

9. Pojazd nie może mieć światła odblaskowego czerwonego skierowanego do przodu ani białego skierowanego do tyłu.

10. Na pojazdach przeznaczonych do wykonywania czynności na jezdni (§ 18), pojazdach pomocy drogowej i podobnych pojazdach, na które innym użytkownikom drogi należy zwrócić szczególną uwagę, dopuszcza się stosowanie światła migającego (świateł) koloru żółtego samochodowego, umieszczonego w górnej części pojazdu.

Używanie świateł zewnętrznych pojazdu.

§  40.

1. Od zmroku do świtu oraz w warunkach niedostatecznej widoczności w ciągu dnia na pojazdach powinny być zapalone i widoczne z przodu i z tyłu światła zewnętrzne, odpowiadające warunkom określonym w § 39 oraz w części IV.

2. Światła zewnętrzne powinny świecić skutecznie, nie mogą być zasłonięte lub przyćmione nawet częściowo.

3. W czasie postoju mogą być zapalone światła tylko po jednej stronie pojazdu, bliższej środka jezdni, a w miejscach dostatecznie oświetlonych lub odgrodzonych od ruchu albo znajdujących się poza jezdnią i poboczem wszystkie światła mogą być zgaszone; przepis ten nie dotyczy pojazdów szynowych.

4. Kierowca pojazdu samochodowego obowiązany jest podczas jazdy:

1) używać świateł pozycyjnych na drogach dostatecznie oświetlonych,

2) używać świateł mijania na drogach niedostatecznie oświetlonych na obszarze zabudowanym w granicach administracyjnych miasta lub osiedla,

3) używać świateł drogowych lub świateł mijania na drogach niedostatecznie oświetlonych poza obszarem zabudowanym oraz na obszarze zabudowanym - poza granicami administracyjnymi miast i osiedli,

4) 11 używać świateł mijania lub świateł przeciwmgłowych albo obu tych świateł jednocześnie podczas mgły, śnieżycy lub ulewnego deszczu; w innych przypadkach używanie świateł przeciwmgłowych jest zabronione,

5) zawczasu zmienić światła drogowe na światła mijania, aby uniknąć oślepienia:

a) kierującego pojazdem wymijanym,

b) kierowcy pojazdu, który go poprzedza, jeżeli zachodzi możliwość oślepienia przez oświetlenie światłem drogowym od tyłu,

c) pieszych, maszerujących w kolumnach,

d) innych użytkowników drogi podczas postoju, a w szczególności oczekujących przed przejazdem kolejowym.

5. Zmiana świateł drogowych na światła mijania przez jednego z mijających się kierowców jest nakazem do takiej samej zmiany dla drugiego kierowcy.

6. Dopuszcza się używanie świateł mijania i świateł drogowych w celach ostrzegania, polegające na kilkakrotnym krótkotrwałym ich włączaniu, przy czym światła drogowe mogą być włączone tylko w tych przypadkach, gdy używanie ich nie jest zabronione (ust. 4).

6a. 12 Dopuszcza się używanie świateł awaryjnych (§ 174 ust. 9 pkt 7) w czasie postoju lub unieruchomienia pojazdu na jezdni, gdy ostrzeżenie o obecności pojazdu na drodze jest uzasadnione względami bezpieczeństwa innych użytkowników drogi.

7. Przepisy:

1) ust. 4 pkt 2-4 nie mają zastosowania do pojazdów, dla których warunki techniczne, określone w § 174, nie wymagają świateł drogowych lub świateł mijania,

2) ust. 4 pkt 5 lit. a) mają odpowiednie zastosowanie w przypadku, gdy zachodzi możliwość oślepienia kierujących pociągami lub innymi pojazdami poruszającymi się po szynach albo kierujących statkami na drodze wodnej, a znajdujących się w pobliżu drogi,

4) ust. 4-6 mają odpowiednie zastosowanie do kierujących pojazdami szynowymi lub innymi pojazdami niesamochodowymi wyposażonymi w światła drogowe i światła mijania.

Jazda we mgle.

§  41.

1. W czasie jazdy we mgle wszyscy kierujący powinni stale zachowywać szczególną ostrożność.

2. W czasie mgły kierujący pojazdami samochodowymi powinni w miarę możliwości ograniczyć wyprzedzanie innych pojazdów samochodowych, jeżeli przy wykonywaniu tego manewru konieczne jest przejechanie na część jezdni przeznaczoną do jazdy w kierunku przeciwnym.

3. Jeżeli kierujący pojazdem samochodowym w czasie wyprzedzania lub omijania we mgle poza obszarem zabudowanym zmuszony jest do przejechania na część jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym, obowiązany jest on zachować odpowiednio ograniczoną szybkość oraz dawać krótkotrwałe sygnały dźwiękowe podczas przebywania na tej części jezdni.

4. Kierującym pojazdami niesamochodowymi wielośladowymi, z wyjątkiem tramwajów i trolejbusów, zabrania się wyprzedzania w czasie mgły.

5. Kierujący pojazdami zaprzęgowymi oraz wszelkimi pojazdami poruszanymi siłą mięśni ludzkich w czasie jazdy we mgle poza obszarem zabudowanym obowiązani są na dźwięk sygnału ostrzegawczego pojazdu samochodowego, zbliżającego się z tyłu, niezwłocznie zjechać z jezdni na prawo i zatrzymać się. W razie niemożności zjechania z jezdni ze względu na istniejący krawężnik lub przylegającą drogę dla pieszych (chodnik), zatrzymanie powinno nastąpić na jezdni, jak najbliżej prawej krawędzi. Przepisu tego nie stosuje się na jezdniach o dwu lub więcej pasach ruchu w jednym kierunku.

Ogólne warunki używania pojazdu.

§  42.

1. Używanie pojazdu powinno być zgodne z przeznaczeniem, wynikającym z jego budowy oraz określonym w dowodzie stwierdzającym dopuszczenie pojazdu do ruchu. Przepisu tego nie stosuje się do pojazdów Sił Zbrojnych.

2. Kierujący pojazdem obowiązany jest mieć przy sobie dokument uprawniający go do kierowania danym pojazdem oraz dowód stwierdzający dopuszczenie pojazdu do ruchu, jeżeli dokumenty te są wymagane.

3. Dokumenty określone w ust. 2 kierujący obowiązany jest okazywać na żądanie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej oraz innych osób upoważnionych do kontroli ruchu drogowego. Kierujący pojazdem Sił Zbrojnych obowiązany jest okazywać wymienione wyżej dokumenty na każde żądanie właściwych organów wojskowych oraz na żądanie organów Milicji Obywatelskiej w przypadkach określonych przez Ministra Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrami Obrony Narodowej i Komunikacji.

4. Umieszczenie ładunku na pojeździe powinno być równomierne, nie naruszać równowagi i stateczności pojazdu oraz nie powodować przekroczenia największych dopuszczalnych nacisków osi. Ładunek powinien być zabezpieczony przed zmianą położenia, wypadnięciem (wylaniem), wydzielaniem pyłu lub woni, wywoływaniem nadmiernego hałasu lub budzeniem odrazy.

5. Zabrania się przeciążania pojazdu ponad normy wynikające z jego budowy lub ustalone przepisami szczególnymi albo określone przy dopuszczeniu pojazdu do ruchu.

6. Ładunek nie może być umieszczony na pojeździe w taki sposób, aby utrudniał kierowanie pojazdem, zasłaniał widoczność drogi lub urządzenia sygnalizacyjne pojazdu oraz tablice rejestracyjne lub inne, w które pojazd powinien być zaopatrzony. Ładunek nie może również wystawać z tyłu poza pojazd na odległość większą niż 1/3 długości powierzchni ładunkowej, jednak nie więcej niż na 2 m. Przepisów tych nie stosuje się do pojazdów specjalnych Sił Zbrojnych.

7. Zabrania się umieszczania na pojeździe przedmiotów lub ładunków wystających poza krawędzie boczne w taki sposób, że mogłyby być trudne do spostrzeżenia przez innych użytkowników dróg i przez to zagrażać bezpieczeństwu ruchu.

8. Na końcu ładunku, wystającego z tyłu poza pojazd na odległość większą niż 1 m, powinien być umieszczony w dzień (od świtu do zmroku) w warunkach dobrej widoczności znak ostrzegawczy w postaci czerwonej lub żółtej chorągiewki o wymiarach co najmniej 30 X 50 cm albo tarczy o wymiarach średnicy lub boków co najmniej 40 cm, a w czasie od zmroku do świtu oraz w warunkach niedostatecznej widoczności w ciągu dnia powinno być umieszczone czerwone światło.

9. 13 Przy wywozie drogami gruntowymi drewna z lasu dopuszcza się stosowanie na dłużycach wystających z tyłu poza pojazd na odległość większą niż 1 m tarczy z czerwonym światłem odblaskowym zamiast światła czerwonego (ust. 8); przy wywozie innymi drogami takie oznakowanie dopuszczalne jest na podstawie specjalnego zezwolenia właściwego terenowego organu administracji państwowej stopnia powiatowego; w zezwoleniu określone zostaną w szczególności odcinek drogi, po którym dopuszcza się ruch takiego pojazdu, pora doby oraz okres ważności zezwolenia.

10. 14 Na podstawie zezwolenia właściwego terenowego organu administracji państwowej stopnia powiatowego mogą być używane przy wywozie drewna z lasu tylko w porze dziennej przyczepy bez wyposażenia w światła zewnętrzne.

11. Jeżeli w czasie od zmroku do świtu lub warunkach niedostatecznej widoczności w ciągu dnia krawędź ładunku umieszczonego na pojeździe jest oddalona o więcej niż 40 cm (mierząc odległość pomiędzy płaszczyznami pionowymi, równoległymi do podłużnej osi symetrii pojazdu) od przedniego lub tylnego światła pozycyjnego pojazdu ciągnącego, powinna być ona oznaczona światłem białym skierowanym do przodu i czerwonym skierowanym do tyłu, umieszczonymi na najbardziej wystającej krawędzi.

12. Kierujący pojazdem obowiązany jest dbać o wygląd zewnętrzny pojazdu.

§  43.

1. Zabrania się:

1) wsiadać (wskakiwać) do pojazdu lub wysiadać (wyskakiwać) z niego podczas jazdy,

2) otwierać drzwi pojazdu podczas jazdy oraz otwierać drzwi bez upewnienia się, że nie zagraża to bezpieczeństwu innych użytkowników drogi,

3) wsiadać lub wysiadać z pojazdu w sposób powodujący niebezpieczeństwo lub utrudnienie ruchu, a w szczególności, jeżeli to nie jest konieczne - wysiadać na jezdnię lub na lewą stronę pojazdu,

4) zajmować miejsce na stopniach i burtach, dyszlach, sprzęgach przyczep lub innych częściach zewnętrznych pojazdu nie przeznaczonych do siedzenia lub stania,

5) zajmować miejsce w pobliżu kierującego pojazdem w sposób ograniczający jego pole widzenia oraz zachowywać się w sposób utrudniający kierowanie pojazdem,

6) osobom korzystającym z pojazdu (dysponującym pojazdem) wydawać kierującym polecenia niezgodne z przepisami o ruchu drogowym.

2. Zabrania się kierowcy:

1) oddalać się od pojazdu, gdy silnik jest w ruchu,

2) dopuszczać do dymienia pojazdu,

3) na obszarze zabudowanym używać pojazdu w sposób wywołujący hałas, a w szczególności używać silnika na zbytecznie wysokich obrotach przy ruszaniu, przyśpieszaniu lub na postoju, przy próbach działania silnika,

4) jechać z otwartymi drzwiami,

5) umieszczać przedmioty (np. maskotki) w polu swojego widzenia do przodu i do tyłu oraz zaklejać przednią lub tylną szybę w sposób istotnie ograniczający pole widzenia,

6) ruszać przed upewnieniem się, czy nikt do pojazdu nie wsiada lub nie wysiada z niego.

3. Zabrania się kierowcom autobusów oraz pojazdów osobowej komunikacji publicznej palenia tytoniu i spożywania pokarmów podczas przewożenia pasażerów.

4. Osoby korzystające z pojazdu obowiązane są stosować się do wskazówek dawanych przez obsługę pojazdu.

5. Osoby jadące motocyklami (skuterami) o pojemności skokowej silnika powyżej 50 cm³ po drogach twardych lub utwardzonych obowiązane są używać hełmów ochronnych. Obowiązek ten nie dotyczy dzieci do lat 8, pod warunkiem, że kierowca motocykla (skutera) przewożącego dziecko nie przekracza szybkości 50 km na godzinę.

6. Hełmy koloru białego z niebieskim pasem pośrodku mogą być używane wyłącznie przez organy Milicji Obywatelskiej.

7. Żołnierze jadący motocyklami Sił Zbrojnych mogą używać hełmów bojowych zamiast hełmów ochronnych (ust. 5).

§  44.

1. Zabrania się używania pojazdu, którego całkowita szerokość bez ładunku lub z ładunkiem przekracza 2,5 m (z zastrzeżeniem przepisu § 171 ust. 2, § 183 ust. 6 pkt 1 i § 186 ust. 2 pkt 1), całkowita wysokość z ładunkiem lub bez ładunku przekracza 4,0 m, a nacisk choćby jednej osi przekracza 8 ton, a dwóch osi sąsiednich (tandem) - 14,5 t. Długość zespołu złączonych z sobą pojazdów nie może przekraczać 22 m, a liczba złączonych pojazdów nie może przekraczać trzech. Długość pojazdu samochodowego oraz zespołu ciągniętego przez pojazd samochodowy nie może przekraczać wymiarów określonych w § 171 ust. 1.

2. Przejazd pojazdu lub zespołu złączonych z sobą pojazdów o szerokości, wysokości, długości lub nacisku osi przekraczających wielkości określone w ust. 1 i w § 171 ust. 1-6 oraz przewóz ładunków o długości przekraczającej określoną w § 42 ust. 6 może się odbywać tylko po uprzednim uzyskaniu zezwolenia oraz na warunkach w tym zezwoleniu określonych.

3. 15 Zezwolenia (ust. 2) wydają:

1) na przejazd w granicach województwa oraz miasta wyłączonego z tego województwa - terenowy organ administracji państwowej stopnia powiatowego właściwy według miejsca rozpoczęcia przejazdu; na przejazd rozpoczynający się w mieście wyłączonym z województwa zezwolenie wydaje terenowy organ administracji państwowej tego miasta,

2) na inne przejazdy w granicach Państwa - terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego właściwy według miejsca rozpoczęcia przejazdu,

3) na przejazd, którego trasa przekracza granicę Państwa - Minister Komunikacji.

4. Zezwolenie (ust. 2) powinno określać warunki przejazdu, a co najmniej trasę i czas przejazdu oraz sposób oznakowania pojazdów lub ładunków.

5. 16 Przy wywozie drogami gruntowymi drewna z lasu dopuszcza się przewóz dłużyc wystających z tyłu poza pojazd na odległość do 5 m; przy wywozie innymi drogami dopuszcza się taki przewóz dłużyc na podstawie zezwolenia właściwego terenowego organu administracji państwowej stopnia powiatowego; w zezwoleniu określone zostaną w szczególności odcinek drogi, po którym dopuszcza się przewóz, pora doby oraz okres ważności zezwolenia.

6. W razie gdy zachodzi podejrzenie, że została przekroczona dopuszczalna ładowność samochodu ciężarowego lub przyczepy, kierowca pojazdu obowiązany jest na wezwanie organów kontroli ruchu drogowego poddać pojazd zważeniu na miejscu lub udać się w tym celu do wagi, jeżeli waga znajduje się nie dalej niż w odległości 10 km.

7. Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się do pojazdów szynowych oraz pojazdów specjalnych Sił Zbrojnych, a przepisów ust. 6 nie stosuje się do wszelkich pojazdów Sił Zbrojnych.

§  45.

1. Ciężar całkowity przyczepy lub przyczep ciągniętych przez samochód nie może być większy niż ciężar całkowity samochodu ciągnącego. Przepisu tego nie stosuje się do pojazdów specjalnych Sił Zbrojnych.

2. Przyczepy autobusowe przewożące ludzi mogą być ciągnięte tylko przez autobusy. Przepis ten nie dotyczy naczep autobusowych.

3. Za motocyklem może być ciągnięta przyczepa do przewozu bagażu, o ciężarze całkowitym nie przekraczającym ciężaru własnego motocykla, jednak nie większym niż 100 kg.

4. W przypadkach szczególnie uzasadnionych Minister Komunikacji może zezwolić na odchylenia od warunków określonych w ust. 1 i 2.

Sprawdzanie stanu technicznego pojazdu.

§  46.

1. Kierujący pojazdem obowiązany jest dopuścić organ kontroli ruchu drogowego do sprawdzenia stanu technicznego, wyposażenia lub ciężaru pojazdu korzystającego z drogi publicznej oraz ułatwić temu organowi wykonanie czynności. Organ kontroli w razie potrzeby stwierdzenia stanu technicznego pojazdu może kierować pojazdem kontrolowanym za zgodą kierującego.

2. Organy kontroli drogowej w razie stwierdzenia w pojeździe braków lub uszkodzeń, zagrażających bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu, podejmą odpowiednie kroki zabezpieczające i skierują pojazd do badania technicznego.

3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do pojazdów Sił Zbrojnych oraz Milicji Obywatelskiej.

Postępowanie w razie wypadku.

§  47.

1. W razie uczestniczenia w wypadku drogowym kierujący pojazdem obowiązany jest natychmiast zatrzymać się i ustalić skutki wypadku.

2. Kierujący pojazdem i pozostałe osoby uczestniczące w wypadku drogowym powinny udzielić na miejscu pomocy ofiarom wypadku, postarać się zapewnić bezpieczeństwo ruchu w miejscu wypadku oraz podać swoje imię, nazwisko i miejsce zamieszkania na żądanie innych osób uczestniczących w wypadku.

3. O każdym wypadku (ust. 1) kierujący pojazdem powinien bezzwłocznie zawiadomić właściciela pojazdu lub zarządzającego transportem (dysponującego pojazdem), a o wypadku z ofiarami w ludziach - również najbliższą jednostkę Milicji Obywatelskiej.

4. Dla ostrzeżenia o miejscu wypadku drogowego dopuszcza się stosowanie żółtych świateł migających.

Oznakowanie pojazdów z ładunkiem materiałów niebezpiecznych oraz pojazdów specjalnych Sił Zbrojnych.

§  48.

1. Warunki bezpieczeństwa ruchu przy przewozie materiałów niebezpiecznych, jak materiały wybuchowe, samozapalne, zapalne i podtrzymujące palenie, trujące, promieniotwórcze, żrące itp., określają odrębne przepisy.

2. W czasie przewozu materiałów niebezpiecznych, szczególnie zagrażających bezpieczeństwu na drogach, pojazdy samochodowe użyte do tego przewozu powinny być oznakowane dwiema tablicami prostokątnymi koloru żółtego samochodowego o bokach 60 X 40 cm. Tablice powinny być umieszczone dłuższym bokiem poziomo, z przodu i z tyłu pojazdu, przy czym:

1) w czasie od zmroku do świtu oraz w warunkach niedostatecznej widoczności w ciągu dnia tablice powinny być oświetlone,

2) tablica przednia powinna być umieszczona nad kabiną kierowcy; dopuszcza się umieszczenie tablicy w innym widocznym miejscu w razie niemożności umieszczenia jej nad kabiną, jednak nie niżej niż 1,5 m nad jezdnią,

3) tablica tylna powinna być umieszczona na środku tylnej ściany skrzyni ładunkowej lub na lewej jej stronie; jeżeli pojazd nie posiada skrzyni ładunkowej, tablica powinna być umieszczona w innym odpowiednim miejscu; w razie użycia przyczepy tylna tablica powinna być umieszczona z tyłu na przyczepie.

3. Oświetlenie tablic (ust. 2 pkt 1) nie jest wymagane, jeżeli są one wykonane z materiału odblaskowego lub świecącego.

4. Szczegółowy zakres stosowania tablic określają odrębne przepisy (ust. 1).

5. Pojazdy specjalne Sił Zbrojnych niezależnie od tego, czy przewożą materiały niebezpieczne, powinny być oznakowane znakiem składającym się z czarnego trójkąta równobocznego wpisanego w koło koloru żółtego samochodowego z przodu i czerwonego z tyłu.

Przewóz osób samochodami ciężarowymi i przyczepami (naczepami).

§ 49. Przewóz osób ciężarowymi samochodami i przyczepami (naczepami) dozwolony jest tylko w wyjątkowych przypadkach; Ministrowie Komunikacji i Spraw Wewnętrznych określą przypadki, w których przewóz ten jest dozwolony, oraz warunki jego wykonywania. Przepisu tego nie stosuje się do pojazdów Sił Zbrojnych i Milicji Obywatelskiej.

Nauka jazdy.

§  50.

1. Nauka jazdy pojazdami samochodowymi oraz szynowymi może odbywać się przy zachowaniu następujących warunków:

1) pojazd samochodowy lub szynowy używany do nauki powinien być zaopatrzony z przodu i z tyłu w okrągłą niebieską tablicę z napisem "Nauka jazdy" (§ 149),

2) instruktor obowiązany jest zajmować miejsce obok uczącego się, z wyjątkiem przypadków, gdy nauka jazdy odbywa się na motocyklu,

3) do nauki jazdy można korzystać z dróg publicznych dopiero po opanowaniu przez uczącego się na terenie zamkniętym zasad techniki kierowania pojazdem w stopniu nie zagrażającym bezpieczeństwu,

4) osoba pragnąca uczyć się jazdy powinna uprzednio zapoznać się z obowiązującymi przepisami o ruchu drogowym, a nauczający (instruktor) obowiązany jest do sprawdzenia znajomości tych przepisów,

5) 17 do nauki jazdy pojazdami samochodowymi mogą być używane tylko pojazdy zarejestrowane z zastrzeżeniem używania do celów szkoleniowych.

2. Na drogach o dużym ruchu zabrania się nauki jazdy pojazdami innymi niż wymienione w ust. 1.

Rozdział  4

Przepisy dodatkowe o ruchu pojazdów szynowych.

§ 51. Szybkość pojazdów szynowych nie może przekraczać granicy szybkości:

1) dozwolonej dla autobusów na danym odcinku drogi, jeżeli szyny znajdują się w jezdni,

2) 18 wyznaczonej przez właściwy terenowy organ administracji państwowej stopnia powiatowego, jeżeli szyny znajdują się na torowisku wydzielonym.

§ 52. 19

1. Warunki związane z ustalaniem linii tramwajowych, przystanków oraz liczby wagonów w jednym pociągu w miastach wyłączonych z województw i w miastach stanowiących powiaty miejskie określą terenowe organy administracji państwowej tych miast.

2. Dla miast innych niż wymienione w ust. 1 warunki określone w tym ustępie może ustalić właściwy terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego.

§  53.

1. Kierującemu pojazdem szynowym zabrania się:

1) ruszać z przystanku, zanim wsiądą lub wysiądą pasażerowie,

2) jechać z otwartymi drzwiami, jeżeli drzwi zamykane są za pomocą specjalnego urządzenia.

2. Zabrania się zatrzymywać pojazdy szynowe w obrębie skrzyżowania dróg (ulic).

Rozdział  5

Przepisy dodatkowe o ruchu rowerów.

§  54.

1. Ruch rowerów powinien odbywać się na jezdni, jak najbliżej jej krawędzi, a w razie wyznaczenia specjalnej drogi dla rowerów - tylko po tej drodze.

2. Ruch rowerów na poboczach dróg twardych lub utwardzonych dozwolony jest tylko wówczas, gdy nie utrudnia ruchu pieszego na tych poboczach, przy czym kierujący rowerem obowiązany jest ustępować drogi pieszym.

3. Pieszy powinien prowadzić rower na jezdni jak najbliżej prawej jej krawędzi, jednak pod warunkiem, że nie powoduje to ograniczenia ruchu innych pojazdów oraz nie naraża na niebezpieczeństwo osoby prowadzącej rower. Jeżeli z tych przyczyn nie można prowadzić roweru na jezdni, może on być prowadzony po drodze przeznaczonej dla ruchu pieszych, przy czym prowadzący rower nie powinien utrudniać ruchu pieszym.

4. Jazda rowerem po drodze przeznaczonej wyłącznie dla ruchu pieszych jest zabroniona.

§  55.

1. Zabrania się jazdy obok siebie dwóch lub więcej rowerów, z wyjątkiem przewidzianym w ust. 2.

2. Jazda dwóch rowerów obok siebie jest dozwolona poza obszarami zabudowanymi w tych przypadkach, gdy nie utrudnia ruchu innym pojazdom, a szerokość jezdni wynosi co najmniej 6 m; w razie zbliżania się innego pojazdu wymijającego lub wyprzedzającego, rowerzysta jadący z lewej strony obowiązany jest zjechać na prawą stronę do krawędzi jezdni.

3. Zabrania się jazdy bez trzymania co najmniej jednej ręki na kierownicy lub nóg na pedałach oraz czepiania się innych pojazdów będących w ruchu.

§  56.

1. Zabrania się przewożenia na rowerze jednoosobowym innej osoby, z wyjątkiem dziecka do lat 7, jednak pod warunkiem że zostanie ono umieszczone na dodatkowym, zapewniającym bezpieczną jazdę, siedzeniu przed lub za kierującym rowerem.

2. Zabrania się przewożenia na rowerze przedmiotów o wymiarach zagrażających porządkowi lub bezpieczeństwu ruchu albo bezpieczeństwu kierującego oraz prowadzenia zwierząt podczas jazdy na rowerze; wyjątek stanowi prowadzenie psa przez myśliwego.

§ 57. We wszystkich przypadkach, gdy zachodzi konieczność ostrzeżenia, kierujący rowerem obowiązany jest dać sygnał ostrzegawczy; używanie innych sygnałów ostrzegawczych niż określone w § 58 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 jest zabronione.

§  58.

1. Rower powinien być zaopatrzony co najmniej w jeden skutecznie działający hamulec oraz dzwonek jako sygnał ostrzegawczy; rower wieloosobowy oraz wózek rowerowy powinien posiadać dwa niezależnie od siebie działające hamulce.

2. Motorower (§ 1 pkt 8) powinien być wyposażony:

1) w dwa niezależnie od siebie skutecznie działające hamulce,

2) w dzwonek lub inny przyrząd sygnalizujący jako sygnał ostrzegawczy o nieprzeraźliwym dźwięku,

3) w skutecznie działający tłumik wydechu.

§ 59. Ruch rowerków dziecięcych dozwolony jest tylko na chodniku lub innej drodze dla pieszych. Ruch tych rowerków nie może powodować utrudnienia ruchu pieszych ani narażać ich na niebezpieczeństwo.

Rozdział  6

Przepisy dodatkowe o ruchu pojazdów zaprzęgowych.

§  60.

1. Do zaprzęgu mogą być używane tylko zwierzęta niepłochliwe i dające sobą łatwo kierować; zwierzęta te nie mogą być ślepe i powinny być utrzymane w należytej czystości.

2. Zwierzęta w zaprzęgu powinny być okiełzane, a zwierzęta kąsające zaopatrzone w kagańce.

3. Zaprzęg powinien być taki, aby kierujący w każdej okoliczności panował nad pojazdem.

4. Zwierzęta mogą być prowadzone luzem przy pojeździe zaprzęgowym w liczbie nie większej niż dwa; zwierzęta te powinny być uwiązane z tyłu pojazdu po jego prawej stronie.

5. Jeden zaprzęg może ciągnąć najwyżej dwa złączone ze sobą wozy.

6. 20 Jeden koń powinien być zaprzężony pomiędzy dwa dyszle (hołoble). Terenowe organy administracji państwowej stopnia wojewódzkiego (terenowe organy administracji państwowej miast wyłączonych z województw) mogą zezwolić na używanie na swoim terenie pojazdów zaprzęgowych, w których jeden koń jest zaprzężony do wozu z jednym dyszlem, jednak z wyłączeniem dróg przeznaczonych do ruchu międzynarodowego (oznaczonych znakami z literą E i z numerem drogi międzynarodowej) oraz dróg państwowych oznaczonych znakami szlaku drogowego z numerem jednocyfrowym i dwucyfrowym.

7. Ministrowie Komunikacji i Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa mogą dopuścić na terenie niektórych województw używanie pojazdów zaprzęgowych, w których jeden koń jest zaprzężony do wozu z jednym dyszlem, również na drogach przeznaczonych do ruchu międzynarodowego oraz na drogach państwowych oznaczonych znakami szlaku drogowego z numerem dwucyfrowym.

8. Konie ostro kute mogą być używane do zaprzęgu tylko w okresie zimowym.

§  61.

1. Zabrania się jazdy obok siebie dwóch lub więcej pojazdów zaprzęgowych lub pojazdu zaprzęgowego obok innego pojazdu.

2. Bezpośrednio jeden za drugim może jechać nie więcej niż pięć pojazdów zaprzęgowych; odległość pomiędzy grupami po pięć pojazdów powinna wynosić co najmniej 50 m.

3. Przy wyjeździe pojazdu zaprzęgowego z zagrody na drogę twardą lub utwardzoną w celu jazdy po niej lub jej przecięcia koń powinien być wprowadzony za uzdę na jezdnię tej drogi.

§ 62. Zabrania się używania pojazdów zaprzęgowych posiadających koła na żelaznych obręczach, jeżeli ciśnienie kół na drogę jest większe niż 150 kg na jeden centymetr szerokości obręczy.

§  63.

1. Używanie pojazdów zaprzęgowych na płozach (sani) dozwolone jest tylko w takich warunkach, w których jazda nimi nie powoduje tarcia płóz bezpośrednio o nawierzchnię drogi.

2. Zabrania się jazdy pojazdami na płozach bez dzwonków lub grzechotek.

3. Zabrania się używać pojazdu na płozach bez dyszla lub hołobli, mającego zaprzęg z postronków lub pasów.

4. Zabrania się używania do przewozu ładunków ponad 300 kg pojazdów posiadających płozy mające w dolnej części mniej niż 120 cm długości i mniej niż 10 cm szerokości.

§  64.

1. Każdy pojazd zaprzęgowy służący do transportu zarobkowego powinien być wyposażony w hamulec uruchamiany z miejsca zajmowanego przez kierującego pojazdem; nie dotyczy to pojazdów na płozach.

2. 21 Terenowe organy administracji państwowej stopnia wojewódzkiego (terenowe organy administracji państwowej miast wyłączonych z województw) ze względu na miejscowe warunki topograficzne mogą rozciągnąć obowiązek określony w ust. 1 również na niektóre lub wszystkie pojazdy służące do transportu niezarobkowego.

§ 65. Kierującemu pojazdem zaprzęgowym zabrania się:

1) przeciążania zwierząt ciągnących,

2) znęcania się nad zwierzętami,

3) spania podczas jazdy,

4) wypuszczania z rąk lejc podczas jazdy,

5) wystawiania bata poza boczne krawędzie pojazdu,

6) pozostawiania pojazdu bez opieki, a w szczególności nie zabezpieczonego przed ruszeniem bez kierującego.

§  66.

1. Każdy pojazd zaprzęgowy znajdujący się na drodze poza obrębem miejsca zamieszkania właściciela (wsi, osady, miasta itp.), jak również w obrębie miejsca zamieszkania właściciela, jeżeli jest to miasto stanowiące powiat miejski lub wyłączone z województwa, powinien być zaopatrzony w tablicę o wymiarach nie mniejszych niż 25 X 15 cm, umieszczoną z prawej strony pojazdu i zawierającą czytelnie wypisane w języku polskim imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania właściciela pojazdu lub nazwę i adres gospodarstwa rolnego, zakładu przemysłowego, instytucji itp., do których pojazd należy. Jeżeli jeden właściciel posiada kilka pojazdów zaprzęgowych, na tablicy należy umieścić dodatkowo numer kolejny pojazdu.

2. 22 Terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego może rozciągnąć przepisy ust. 1 na wszystkie lub niektóre rodzaje pojazdów zaprzęgowych, poruszających się w granicach innych niż określone w ust. 1 miast położonych na obszarze województwa.

3. Przepis ust. 1 nie dotyczy pojazdów używanych wyłącznie przy pracach rolnych i leśnych lub na drogach gruntowych nie utwardzonych.

§ 67. Przewożenie osób ciężarowymi pojazdami zaprzęgowymi jest dozwolone pod warunkiem urządzenia miejsc do siedzenia. Liczba osób przewożonych nie może przekraczać liczby miejsc do siedzenia. Przepisu tego nie stosuje się podczas jazd związanych z pracami prowadzonymi w polu lub w lesie.

Rozdział  7

Przepisy dodatkowe o ruchu wózków ręcznych oraz inwalidzkich.

§  68.

1. Wózki ręczne oraz inwalidzkie powinny zajmować na jezdni miejsce możliwie najbliżej prawej jej krawędzi.

2. Zabrania się jazdy obok siebie wózków określonych w ust. 1 oraz jazdy wózkami obok innego pojazdu.

3. Kierujący wózkami inwalidzkimi poruszanymi siłą mięśni ludzkich mogą korzystać z chodników lub innych dróg dla pieszych, jednak szybkość ich nie może przekraczać szybkości pieszego.

4. Szerokość wózka (ust. 1) nie może przekraczać 1,5 m, a jego ciężar całkowity nie może w istniejących warunkach drogowych utrudniać kierowania.

5. Zabrania się zjeżdżać na wózkach ręcznych na spadkach dróg.

§  69.

1. Wózek inwalidzki powinien być wyposażony co najmniej w jeden skutecznie działający hamulec oraz w dzwonek jako sygnał ostrzegawczy.

2. Wózek inwalidzki wyposażony w pomocniczy silnik spalinowy o pojemności skokowej nie przekraczającej 50 cm³ powinien posiadać:

1) co najmniej dwa skutecznie działające hamulce,

2) dzwonek lub inny sygnał dźwiękowy o nieprzeraźliwym dźwięku,

3) skutecznie działający tłumik wydechu.

Rozdział  8

Przepisy dodatkowe o ruchu pojazdów samochodowych o konstrukcji specjalnej i maszyn samobieżnych.

§  70.

1. Największa dopuszczalna szybkość pojazdu samochodowego o konstrukcji specjalnej, jak np. dźwigu, pługa odśnieżnego itp., posiadającego urządzenia wystające do przodu ponad 1,5 m od siedzenia kierowcy, nie może przekraczać 25 km na godzinę na obszarach zabudowanych oraz 40 km na godzinę poza tymi obszarami.

2. Części urządzeń wystających najbardziej do przodu i do tyłu (ust. 1) powinny być pomalowane w pasy biało-czarne lub biało-czerwone; wymieniony sposób malowania można stosować również na innych częściach w celu polepszenia ich widoczności,

3. Od zmroku do świtu oraz w warunkach niedostatecznej widoczności w ciągu dnia najbardziej wystająca do przodu część urządzenia pojazdów wymienionych w ust. 1 powinna być oznaczona światłem białym widocznym z przodu i z boków.

4. 23 Właściwy terenowy organ administracji państwowej stopnia powiatowego rejestrujący pojazd samochodowy o konstrukcji specjalnej może, w celu zapewnienia bezpieczeństwa i sprawności ruchu, określić szczególne warunki jego używania i oznakowania.

5. Przepisy ust. 2 i 3 nie dotyczą pojazdów Sił Zbrojnych.

§ 71. Kierujący maszynami samobieżnymi, ciągnikami dostosowanymi również do prowadzenia przez pieszego (motokultywatorami) lub pojazdami ciągnącymi maszyny niesamobieżne i przyczepy o wyjątkowej konstrukcji, dopuszczone do ruchu zgodnie z przepisami części IV działu IV, powinni zachowywać szczególną ostrożność podczas jazdy, unikając - o ile to jest tylko możliwe - utrudnienia ruchu innym użytkownikom drogi.

§ 72. Zabrania się przewożenia osób lub ładunku na maszynie samobieżnej, chyba że konstrukcja jej przewiduje do tego celu odpowiednie miejsce.

§ 73. Do ruchu maszyn i urządzeń rolniczych lub leśnych poruszanych silnikiem, lecz prowadzonych przez osobę idącą pieszo, mają odpowiednie zastosowanie przepisy o ruchu wózków ręcznych (§ 68).

Rozdział  9

Przepisy o jeździe wierzchem i pędzeniu zwierząt.

§  74.

1. Przepisy o ruchu pojazdów mają odpowiednie zastosowanie do jazdy wierzchem i do pędzenia (przegonu) zwierząt, przy czym poganiacze powinni ustępować pierwszeństwa ruchowi kołowemu.

2. Jazda wierzchem oraz pędzenie (przegon) zwierząt powinny odbywać się na specjalnych drogach do jazdy wierzchem lub pasach przepędowych, a w razie ich braku po poboczach lub wyjątkowo po jezdni, jak najbliżej prawej jej krawędzi; przy skręcaniu w lewo należy przestrzegać przepisu § 7 ust. 4.

§  75.

1. Zabrania się używania do jazdy wierzchem zwierząt płochliwych i nie ujeżdżonych.

2. Zwierzęta używane do jazdy wierzchem nie mogą być ślepe i powinny być utrzymane w czystości oraz okiełzane, a kąsające - zaopatrzone w kagańce.

§  76.

1. Zabrania się jazdy wierzchem:

1) bez strzemion lub bez uzdy,

2) jeźdźcom obok siebie lub obok innego pojazdu,

3) w stanie wskazującym na użycie alkoholu.

2. Jeździec może prowadzić luzem najwyżej dwoje zwierząt.

§ 77. Zabrania się jazdy wierzchem z szybkością galopu. Szybkość jazdy wierzchem na obszarach zabudowanych nie może przekraczać 6 km na godzinę (szybkość konia w stępie).

§ 78. W czasie od zmroku do świtu oraz w warunkach niedostatecznej widoczności w ciągu dnia jeździec powinien posiadać umieszczone po lewej stronie światło białe, skierowane do przodu, oraz światło czerwone, skierowane do tyłu. Przepisy § 39 ust. 3 pkt 1 dotyczące widoczności świateł mają odpowiednie zastosowanie.

§  79.

1. Zabrania się wypuszczania na drogę zwierząt i ptactwa domowego.

2. Zabrania się pędzenia drogą zwierząt niebezpiecznych dla otoczenia; zwierzęta takie mogą być tylko przewożone.

3. Zwierzęta ślepe powinny być uwiązane do tylnej części wozu z prawej strony; jeżeli zwierzęta te są pędzone w grupach, zwierzę ślepe powinno być związane ze zwierzęciem widzącym, przy czym w jednej grupie związanej może znajdować się tylko jedno zwierzę ślepe.

4. Zwierzęta pędzone pojedynczo powinny znajdować się na uwięzi.

§  80.

1. Zabrania się pędzić drogą twardą lub utwardzoną zwierzęta bez dostatecznego dozoru. Jeden poganiacz może pędzić najwyżej 10 sztuk koni lub bydła albo 20 sztuk owiec lub trzody chlewnej.

2. Konie oraz bydło powinny być powiązane grupami po 3 sztuki lub zabezpieczone w inny skuteczny sposób; przepisu tego nie stosuje się do przypadków, gdy konie lub bydło są pędzone:

1) w poprzek drogi,

2) po drodze gruntowej nie utwardzonej,

3) po drodze twardej lub utwardzonej:

a) na odcinku nie dłuższym niż 500 m,

b) 24 na odcinku ponad 500 m, jednak nie dłuższym niż 3 km, na podstawie zezwolenia właściwego terenowego organu administracji państwowej stopnia powiatowego, oraz na warunkach w tym zezwoleniu określonych.

3. Zabrania się pędzić zwierzęta drogami przeznaczonymi do ruchu międzynarodowego (oznaczonymi znakami z literą E i z numerem drogi międzynarodowej) oraz drogami państwowymi oznaczonymi znakami szlaku drogowego z numerem jednocyfrowym lub dwucyfrowym. Zakaz ten nie dotyczy pędzenia zwierząt:

1) na pasach przepędowych,

2) na poboczu (lub w razie braku pobocza po jezdni), jednak na odcinku nie dłuższym niż 500 m oraz pod warunkiem uzyskania zezwolenia wydanego w trybie określonym w ust. 2 pkt 3 lit. b).

4. 25 Niezależnie od ograniczeń, określonych w ust. 1-3, terenowe organy administracji państwowej stopnia wojewódzkiego (terenowe organy administracji państwowej miast wyłączonych z województw) mogą wprowadzić dalsze ograniczenia jazdy wierzchem i przegonu zwierząt zarówno w stosunku do określonych dróg i obszarów, jak i czasu oraz rodzaju i liczby pędzonych zwierząt.

§ 81. Szybkość pędzonych zwierząt nie może przekraczać szybkości pieszego.

§  82.

1. W razie pędzenia zwierząt w czasie od zmroku do świtu oraz w warunkach niedostatecznej widoczności w ciągu dnia, poganiacz powinien iść po lewej stronie pędzonych zwierząt niosąc latarkę rzucającą białe światło do przodu oraz czerwone lub - na drogach gruntowych nie utwardzonych - białe do tyłu.

2. Jeżeli liczba pędzonych zwierząt przekracza 10 sztuk, powinno być dwóch poganiaczy: jeden z latarką o świetle białym, idący po lewej stronie na przedzie, drugi z latarką o świetle czerwonym lub - na drogach gruntowych nie utwardzonych - białym, idący po lewej stronie z tyłu.

§ 83. Poganiaczowi zabrania się:

1) pędzenia zwierząt, jeżeli znajduje się on w stanie wskazującym na użycie alkoholu,

2) zatrzymywania i popasania zwierząt na drogach twardych i utwardzonych,

3) dopuszczania do zajmowania przez zwierzęta dróg dla pieszych lub rowerzystów, lub więcej niż prawej połowy jezdni,

4) dopuszczania do wypasania rowów przydrożnych oraz niszczenia drzewostanu.

Rozdział  10

Zawody sportowe oraz imprezy na drogach.

§  84.

1. Zorganizowanie na drodze zawodów sportowych (rajdów) lub innych przedsięwzięć, pociągających za sobą ograniczenie lub utrudnienie ruchu, wymaga uprzedniego uzyskania zezwolenia, które określa również warunki urządzenia tych zawodów lub przedsięwzięć.

2. Zezwolenie (ust. 1) wydaje:

1) 26 właściwy terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego (terenowy organ administracji państwowej miasta wyłączonego z województwa) oraz właściwym zarządem drogi - jeżeli zamknięcie lub ograniczenie ruchu w związku z zawodami lub imprezą ma nastąpić na terenie jednego województwa (miasta),

2) Minister Komunikacji w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych - jeżeli zamknięcie lub ograniczenie ruchu ma nastąpić na terenie kilku województw.

3. 27 Jeżeli zamknięcie lub ograniczenie ruchu ma nastąpić na terenie miasta lub osiedla, na drodze o charakterze lokalnym, zezwolenie wydaje właściwy terenowy organ administracji państwowej stopnia powiatowego.

4. Wnioski o wydanie zezwoleń, o których mowa w ust. 2, powinny być zgłoszone co najmniej na 30 dni, a zezwolenie wydane co najmniej na 15 dni przed terminem rozpoczęcia zawodów sportowych lub imprez. W przypadkach określonych w ust. 3 terminy te wynoszą 15 i 7 dni.

§  85.

1. O organizowaniu zawodów sportowych (rajdów) lub imprez pojazdów samochodowych, nie wymagających zamknięcia lub ograniczenia ruchu na drodze, należy zawiadomić co najmniej na 20 dni przed terminem:

1) Ministerstwo Komunikacji - jeżeli mają one odbyć się na terenie kilku województw,

2) 28 właściwy terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego (terenowy organ administracji państwowej miasta wyłączonego z województwa) - jeżeli mają one odbyć się na terenie jednego województwa (miasta).

2. 29 O zgłoszonych zawodach sportowych lub imprezach właściwy terenowy organ administracji państwowej zawiadamia niezwłocznie zarząd drogi oraz komendę wojewódzką (miasta wyłączonego z województwa) Milicji Obywatelskiej.

§  86.

1. Wykorzystywanie dróg do zabaw, gier oraz w celach sportowych innych niż określone w §§ 84 i 85 jest zabronione; zakaz ten nie obejmuje kuligów oraz innych podobnych imprez organizowanych w miejscowościach o charakterze turystycznym lub wypoczynkowym.

2. 30 Właściwy terenowy organ administracji państwowej stopnia powiatowego może zezwolić na ciągnięcie narciarzy przez pojazdy i konie, saneczkowanie oraz inne zabawy o charakterze sportowym lub rozrywkowym tylko na drogach zamkniętych dla normalnego ruchu.

⁵ § 7 ust. 7 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

⁶ § 24 ust. 8 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

⁷ § 25 ust. 2 pkt 1 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

⁸ § 25 ust. 2 pkt 2 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

⁹ § 37 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

¹⁰ § 38 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

¹¹ § 40 ust. 4 pkt 4 zmieniony przez § 1 pkt 1 lit. a) rozporządzenia z dnia 6 maja 1976 r. (Dz.U.76.20.128) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 1976 r.

¹² § 40 ust. 6a dodany przez § 1 pkt 1 lit. b) rozporządzenia z dnia 6 maja 1976 r. (Dz.U.76.20.128) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 1976 r.

¹³ § 42 ust. 9 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

¹⁴ § 42 ust. 10 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

¹⁵ § 44 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

¹⁶ § 44 ust. 5 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

¹⁷ § 50 ust. 1 pkt 5 zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

¹⁸ § 51 pkt 2 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

¹⁹ § 52 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

²⁰ § 60 ust. 6 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

²¹ § 64 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

²² § 66 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

²³ § 70 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

²⁴ § 80 ust. 2 pkt 3 lit. b) zmieniona przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

²⁵ § 80 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

²⁶ § 84 ust. 2 pkt 1 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

²⁷ § 84 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

²⁸ § 85 ust. 1 pkt 2 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

²⁹ § 85 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.

³⁰ § 86 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 7 czerwca 1974 r. (Dz.U.74.23.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 1974 r.