Rozdział 1 - Ogólne warunki dopuszczenia pojazdów samochodowych do ruchu. - Ruch na drogach publicznych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1962.61.295

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1967 r.

Rozdział  1.

Ogólne warunki dopuszczenia pojazdów samochodowych do ruchu.

Warunki zasadnicze.

§  170.

1. Do ruchu na drogach publicznych dopuszcza się tylko takie pojazdy samochodowe, które są zbudowane, urządzone i utrzymywane w ten sposób, że nie będą:

1) zagrażać bezpieczeństwu publicznemu w ogóle, a bezpieczeństwu osób jadących tymi pojazdami i porządkowi ruchu drogowego w szczególności;

2) niszczyć drogi w sposób przekraczający zwykłe jej zużycie;

3) zakłócać spokoju publicznego, powodować hałasu, jak również wydzielać dymu i gryzącej lub odrażającej woni, szkodliwych lub uciążliwych dla kierowcy, osób jadących i dla innych użytkowników drogi oraz osób zamieszkałych w pobliżu;

4) wyrzucać iskier, które mogą wzniecić pożar;

5) posiadać zewnątrz i wewnątrz wystających ostrych lub spiczastych upiększeń lub zbędnych przedmiotów, które mogłyby być niebezpieczne dla użytkowników pojazdów lub drogi.

2. Ministrowie Komunikacji i Spraw Wewnętrznych określą sposoby badania dopuszczalnej hałaśliwości oraz wydadzą przepisy o zewnętrznym i wewnętrznym wyposażeniu pojazdów.

3. Pojazd powinien być tak zbudowany, aby pole widzenia kierowcy było wystarczające do bezpiecznego prowadzenia pojazdu.

4. Urządzenia i wyposażenie pojazdu, zapewniające bezpieczeństwo ruchu, powinny być w należytym stanie i działać sprawnie.

5. Urządzenia i przyrządy potrzebne do kierowania i hamowania pojazdu oraz do sygnalizacji i oświetlenia drogi przed pojazdem powinny być tak rozmieszczone, aby kierowca mógł łatwo, wygodnie i pewnie posługiwać się nimi, nie tracąc drogi z oczu.

Wymiary i ciężary pojazdów.

§  171.

1. Całkowita długość pojazdów nie może przekraczać:

1) pojazdu dwuosiowego, z wyjątkiem autobusów - 10 m;

2) pojazdu wieloosiowego - 11 m;

3) autobusu niezależnie od liczby osi - 11 m, a autobusów używanych wyłącznie w granicach miasta - 12 m;

4) pojazdu członowego - 14 m;

5) pojazdu samochodowego z jedną przyczepą i autobusu przegubowego - 18 m;

6) zespołu pojazdów - 22 m.

2. Całkowita szerokość pojazdu nie może przekraczać 2,5 m, z wyjątkiem przyczepy ciągniętej za motocyklem, której szerokość nie może przekraczać 100 cm.

3. Wysokość pojazdu nie obciążonego nie może przekraczać 3,8 m, z wyjątkiem przyczep o specjalnym przeznaczeniu (campingowych), których wysokość ogranicza się do 3 m.

4. Dopuszczalny ciężar całkowity pojazdów nie może przekraczać:

1) pojazdu dwuosiowego, z wyjątkiem autobusów - 14 t;

2) autobusu dwuosiowego - 16 t;

3) pojazdu wieloosiowego - 21 t;

4) pojazdu członowego (z zachowaniem przepisów ust. 6 i 7) - 30 t.

5. Przepis ust. 4 nie dotyczy walców drogowych.

6. Nacisk jednej osi pojazdu nie może przekraczać 8 t, nacisk dwóch osi sąsiednich (osi podwójnej), oddalonych od siebie nie mniej niż o 1 m i nie więcej niż o 2 m, nie może przekraczać 14,5 t.

7. Rozstaw osi pojazdu o dwóch osiach, z których przynajmniej jedna wywiera nacisk 8 t, nie może być mniejszy niż 3 m.

8. Ciężar własny pojazdu gotowego do ruchu powinien być ustalony na podstawie wiarygodnych danych lub przez zważenie.

9. Ładowność samochodu ciężarowego należy ustalać na podstawie danych wytwórni z uwzględnieniem przepisów ust. 4 i 6; w razie braku wiarygodnych danych lub w razie zmian lub przeróbek pojazdu, które mają wpływ na jego ciężar własny, ładowność należy ustalić w odpowiednim stosunku do ciężaru własnego pojazdu z uwzględnieniem wytrzymałości opon i z zachowaniem przepisów ust. 4 i 6.

Wyposażenie.

§  172.

1. Pojazd samochodowy powinien być wyposażony:

1) w tłumik wydechu, jeżeli pojazd jest napędzany silnikiem spalinowym; zabrania się stosowania tłumika z wylotem rury wydechowej, skierowanym w prawą stronę; rura wydechowa silnika wysokoprężnego może być skierowana tylko do góry lub do dołu; w sposób nie wzniecający kurzu;

2) w ogumienie pneumatyczne o dostatecznej wytrzymałości i przyczepności do powierzchni drogi lub w ogumienie innego systemu o odpowiedniej wytrzymałości, elastyczności i przyczepności do powierzchni drogi; na pojazdach, których cechy konstrukcyjne ograniczają szybkość do 10 km na godzinę, może być dopuszczony gąsienicowy mechanizm napędowy bez ostrych krawędzi, które mogą uszkodzić nawierzchnię drogi; ograniczenie szybkości nie dotyczy pojazdów na gąsienicach gumowych lub wykonanych z tworzywa o odpowiedniej elastyczności, jednak bez elementów metalowych, które mogą uszkodzić nawierzchnię drogi;

3) w urządzenie umożliwiające jazdę do tyłu, jeżeli pojazd jest zaopatrzony w nadwozie zamknięta lub kabinę kierowcy albo jeżeli ciężar własny pojazdu jest większy niż 400 kg;

4) co najmniej w jedną samoczynną wycieraczkę szyby przedniej, zapewniającą widoczność drogi w razie deszczu lub śniegu; motocykl (skuter) z przednią szybą powinien być zaopatrzony w wycieraczkę samoczynną tylko w przypadku, gdy szyba przednia ma taki wymiar lub kształt, że kierujący może widzieć drogę tylko przez tę szybę; wycieraczka szyby przedniej na pojeździe, którego cechy konstrukcyjne ograniczają szybkość do 30 km na godzinę, może być poruszana ręcznie;

5) co najmniej w jedno lusterko odpowiedniej wielkości, autobusy w 3 lusterka, samochody ciężarowe zaś i ciągniki z kabiną co najmniej w dwa lusterka po prawej i po lewej stronie; lusterka powinny umożliwiać widoczność drogi z tyłu bez konieczności zmiany normalnej pozycji, jaką kierowca zajmuje podczas jazdy; obowiązek wyposażenia w lusterko nie dotyczy motocykli (skuterów), z wyjątkiem tych, które są przeznaczone dla głuchoniemych, oraz pojazdów trójkołowych, ciągników i maszyn samobieżnych, jeżeli pojazdy te są bez kabiny kierowcy lub skrzyni zasłaniającej widoczność do tyłu;

6) w sygnał dźwiękowy o donośnym, lecz nieprzeraźliwym dźwięku;

7) w szybkościomierz umieszczony w polu widzenia kierowcy i licznik kilometrów; obowiązek wyposażenia pojazdu w szybkościomierz nie dotyczy ciągników rolniczych oraz innych pojazdów, których cechy konstrukcyjne ograniczają szybkość do 30 km na godzinę;

8) w urządzenie zabezpieczające przed uruchomieniem pojazdu przez osoby niepowołane:

9) w tabliczkę, umieszczoną w miejscu łatwo dostępnym i podającą pismem czytelnym:

a) markę fabryczną pojazdu,

b) rok produkcji pojazdu,

c) ciężar własny pojazdu,

d) ładowność (dla ciągników rolniczych ciężar wyposażenia) lub liczbę miejsc w pojeździe,

e) numery fabryczne silnika i podwozia lub silnika i nadwozia samonośnego.

2. Szyby pojazdu powinny być ze szkła lub innego przezroczystego tworzywa, nie dającego ostrych odprysków w razie rozbicia; nie dotyczy to szkieł urządzeń oświetleniowych, przyrządów pomiarowych i kontrolnych oraz lusterka; przednia szyba ponadto powinna zapewniać kierowcy pełną i wyraźną widoczność bez zniekształcenia obrazu i w razie rozbicia zapewniać jeszcze dostateczną widoczność drogi.

3. Nadwozie zamknięte samochodu, kabina kierowcy i nadwozie autobusu powinny być szczelne oraz dźwiękowo izolowane, odpowiadać swemu przeznaczeniu i być wyposażone:

1) w urządzenia zapewniające dostateczne przewietrzanie wnętrza;

2) w drzwi zaopatrzone w zamki uniemożliwiające samoczynne otwieranie się;

3) w szyby umocowane w taki sposób lub sporządzone z takiego tworzywa, aby w razie wypadku, w którego następstwie wyjście z nadwozia inaczej jak przez okno okazałoby się niemożliwe, istniała możność wyjścia na zewnątrz pojazdu co najmniej przez jeden otwór okienny z każdej strony.

Hamulce.

§  173.

1. Pojazd samochodowy powinien być zaopatrzony co najmniej w dwa układy hamulców, wprowadzanych w działanie z miejsca kierowcy, w szczególności w układ zasadniczy (w zasadzie hamulec nożny) i w pomocniczy (w zasadzie hamulec ręczny); nie dotyczy to motocykli (skuterów).

2. Motocykl (skuter) powinien być wyposażony w dwa niezależne hamulce: ręczny i nożny; motocykl trójkołowy, z wyjątkiem motocykli z bocznym wózkiem, powinien ponadto mieć hamulec postojowy; jako hamulec postojowy może być urządzony jeden z wyżej wymienionych hamulców.

3. 12 Hamulec zasadniczy, jak również hamulce motocykla użyte równocześnie, powinny umożliwiać panowanie nad ruchem pojazdu i zatrzymanie go w sposób pewny i skuteczny.

4. Hamulec pomocniczy powinien zapewnić zatrzymanie pojazdu, gdy zawiedzie hamulec zasadniczy; hamulec pomocniczy może być tak urządzony, aby mógł być użyty jako hamulec postojowy, w razie gdy pojazd nie jest wyposażony w trzeci układ hamulców.

5. Hamulec postojowy powinien być uruchamiany z miejsca kierowcy, chyba że odrębny przepis stanowi inaczej, oraz działać bez potrzeby stałego nacisku na mechanizm wprowadzający go w działanie.

6. Na ciągnikach rolniczych o ciężarze własnym nie większym niż 2 t, których cechy konstrukcyjne ograniczają szybkość do 25 km na godzinę, dopuszcza się tylko jeden hamulec spełniający funkcje hamulca zasadniczego i postojowego, jednak pod warunkiem, by w razie usterki mechanizmu układu hamowania pozostawała możność zahamowania co najmniej jednego koła.

7. Skuteczność hamulców określa się długością drogi hamowania (mierzoną od miejsca, w którym hamulec zaczął działać) całkowicie obciążonego pojazdu, hamowanego przy szybkości 30 km na godzinę na drodze poziomej o nawierzchni twardej, równej, suchej i czystej; w wymienionych warunkach:

1) długość drogi hamowania motocykla (skutera) jednośladowego nie może być większa niż:

a) 7,5 m przy równoczesnym użyciu obydwu hamulców,

b) 10,5 m przy użyciu tylko hamulca nożnego;

2) długość drogi hamowania motocykla z bocznym wózkiem i motocykla trójkołowego nie może być większa niż 8,5 m przy równoczesnym użyciu obydwu hamulców;

3) długość drogi hamowania samochodu osobowego (bez względu na jego ciężar własny) oraz samochodu sanitarnego lub dostawczego i ciężarowego o ciężarze własnym nie większym niż 2 t nie może być większa niż:

a) 7,5 m przy użyciu tylko hamulca zasadniczego,

b) 15 m przy użyciu tylko hamulca pomocniczego;

4) długość drogi hamowania autobusu nie może być większa niż:

a) 11,5 m przy użyciu tylko hamulca zasadniczego,

b) 23 m przy użyciu tylko hamulca pomocniczego;

5) długość drogi hamowania pozostałych pojazdów samochodowych, nie wymienionych w pkt 1-4, nie może być większa niż:

a) 12,5 m przy użyciu tylko hamulca zasadniczego,

b) 25 m przy użyciu tylko hamulca pomocniczego;

6) długość drogi hamowania samochodu ciężarowego z przyczepą (przyczepami) lub ciągnika z przyczepą (przyczepami) i pojazdu członowego nie może być większa niż:

a) 13,5 m przy użyciu tylko hamulca zasadniczego,

b) 27 m przy użyciu tylko hamulca pomocniczego.

8. Skuteczność hamulców pojazdu, którego cechy konstrukcyjne ograniczają szybkość poniżej 30 km na godzinę, określa się długością drogi hamowania (mierzoną od miejsca, w którym hamulec zaczął działać) całkowicie obciążonego samochodu ciężarowego, nie obciążonego ciągnika rolniczego lub maszyny samobieżnej, samochodu lub ciągnika z przyczepą lub z przyczepami z obciążeniem całkowitym, hamowanego przy największej osiągalnej szybkości na drodze poziomej o nawierzchni twardej, równej, suchej i czystej; w tych warunkach długość drogi hamowania nie może być większa niż:

a) 10 m przy użyciu tylko hamulca zasadniczego,

b) 20 m przy użyciu tylko hamulca pomocniczego.

9. Hamulec postojowy powinien zapewnić postój pojazdu całkowicie obciążonego na pochyłości co najmniej 16%, a pojazdu całkowicie obciążonego z całkowicie obciążoną przyczepą - na pochyłości co najmniej 8%.

10. Ministrowie Komunikacji i Spraw Wewnętrznych określą sposoby badania skuteczności hamulców.

11. Hamulce powinny w szczególności odpowiadać następującym warunkom:

1) sterowanie poszczególnych układów powinno być tak urządzone, aby usterka jednego układu nie wpływała ujemnie na działanie innego układu;

2) hamulec powinien być konstrukcyjnie nierozłączny od mechanizmu wprowadzającego go w działanie;

3) hamulec zasadniczy powinien działać na koła wszystkich osi pojazdu; nie dotyczy to motocykli (skuterów) i pojazdów o ciężarze własnym nie przekraczającym 400 kg, jak również ciągników rolniczych, jeżeli co najmniej 2/3 ciężaru ogólnego ciągnika obciąża oś hamowaną;

4) hamulec zasadniczy autobusu o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 5 t i samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 12 t powinien być tak urządzony, aby w razie uszkodzenia hamulca, działającego na koła jednej osi, mogły być nadal hamowane koła co najmniej jednej z osi hamowanych;

5) hamulec sterowany pneumatycznie powinien być zaopatrzony w dobrze widoczny dla kierowcy sygnał optyczny albo w sygnał akustyczny, wyraźnie ostrzegający go o spadku ciśnienia w zbiorniku sprężonego powietrza poniżej ustalonej normy;

6) mechanizm wspomagający działanie hamulca zasadniczego pod wpływem podciśnienia powinien być tak urządzony, aby w razie zatrzymania się silnika działanie hamulca zasadniczego umożliwiało zahamowanie pojazdu;

7) hamulec sterowany hydraulicznie powinien być wyposażony w zbiorniczek płynu hamulcowego, umieszczony w miejscu łatwo dostępnym dla kontroli.

Światła.

§  174.

1. Pojazdy samochodowe powinny być wyposażone:

1) w światła do oświetlania drogi przed pojazdem (światła drogowe i światła mijania);

2) w światła ostrzegające użytkowników drogi o znajdowaniu się pojazdu na drodze (przednie i tylne światła pozycyjne i światła postojowe);

3) w światło oświetlające tylną tablicę rejestracyjną;

4) w światła sygnalizujące zmianę kierunku ruchu pojazdu (kierunkowskazy);

5) w światła sygnalizujące działanie hamulca zasadniczego (światła "stop");

6) w światła odblaskowe.

2. Różne światła mogą być umieszczone w jednym i tym samym urządzeniu oświetlającym, pod warunkiem że każde z tych świateł będzie odpowiadać ustalonym dla niego przepisom niniejszego paragrafu; uznaje się za jedno światło wszelką kombinację dwóch identycznych lub nieidentycznych źródeł światła, których suma płaszczyzn oświetlających zajmuje co najmniej 50% powierzchni opisanego na nich prostokąta, pod warunkiem że charakterystyki fotometryczne tych dwóch świateł odpowiadają warunkom wymaganym w stosunku do jednego światła.

3. Włączenie świateł drogowych, świateł mijania lub przednich świateł pozycyjnych powinno spowodować równoczesne włączenie się tylnych świateł pozycyjnych i światła tylnej tablicy rejestracyjnej; światła pozycyjne przednie mogą tylko w tym przypadku pozostawać nie włączone, gdy światła oświetlające drogę są umieszczone nie dalej niż w odległości 40 cm od bocznych płaszczyzn obrysu pojazdu, licząc od zewnętrznego skrajnego punktu płaszczyzny oświetlającej.

4. Z wyjątkiem światła wymienionego w ust. 1 pkt 3 światła powinny odpowiadać następującym warunkom ogólnym:

1) światła powinny być umieszczone parami, z wyjątkiem świateł motocykli (skuterów) oraz innych pojazdów o szerokości nie większej niż 100 cm; wózek boczny motocykla powinien mieć tylko jedno przednie i jedno tylne światło pozycyjne i jedno tylne światło odblaskowe;

2) światła jednej pary powinny:

a) być umieszczone po obu stronach pojazdu symetrycznie do jego podłużnej osi symetrii,

b) znajdować się na jednakowej wysokości ponad płaszczyzną jezdni,

c) mieć jednakową barwę i jednakowe natężenie oświetlenia;

3) światła skierowane do przodu i światło wymienione w ust. 1 pkt 3 powinny być białe, światła skierowane do tyłu powinny być czerwone; dopuszcza się:

a) żółte selektywne światła do oświetlenia drogi przed pojazdem i białe lub żółte selektywne światło cofania (ust. 17),

b) żółte samochodowe światła kierunkowskazów i światła postojowe oraz umieszczone na bocznych płaszczyznach pojazdu (ust. 17) żółte samochodowe światła odblaskowe,

c) niebieskie światła, zastrzeżone dla pojazdów wymienionych w § 37.

5. Światła oświetlające drogę przed pojazdem samochodowym powinny w szczególności odpowiadać następującym warunkom:

1) światła drogowe powinny oświetlać drogę co najmniej na odległość 100 m;

2) dwa światła mijania powinny dostatecznie oświetlać drogę na odległość co najmniej 30 m przed pojazdem, jednak nie oślepiając kierującego mijanego pojazdu i innych użytkowników drogi;

3) światła drogowe i światła mijania powinny być umieszczone ponad płaszczyzną jezdni nie niżej niż 50 cm (na motocyklach i skuterach - nie niżej niż 40 cm), licząc do najniższego punktu płaszczyzny oświetlającej, i nie wyżej niż 120 cm, licząc do najwyższego punktu płaszczyzny oświetlającej, przy nie obciążonym pojeździe; światła mijania powinny być umieszczone możliwie najbliżej bocznych płaszczyzn obrysu pojazdu, a wewnętrzne krawędzie prawej i lewej płaszczyzny oświetlającej powinny być od siebie oddalone co najmniej o 60 cm.

6. W stosunku do świateł oświetlających drogę dopuszcza się:

1) więcej niż dwa światła drogowe, o jednakowym natężeniu oświetlenia i z zachowaniem pozostałych przepisów ogólnych i szczegółowych, dotyczących tych świateł;

2) na pojazdach samochodowych, których cechy konstrukcyjne ograniczają szybkość do 40 km na godzinę - tylko światła mijania; na pojazdach, których cechy konstrukcyjne ograniczają szybkość do 10 km na godzinę - tylko światła pozycyjne;

3) asymetryczne światła mijania, oświetlające drogę na prawo od podłużnej osi symetrii pojazdu na większą odległość niż na lewo, przy czym oświetlenie drogi na lewo od osi symetrii pojazdu powinno odpowiadać przepisowi ust. 5 pkt 2;

4) dwa dodatkowe światła przeciwmgłowe o mniejszym natężeniu oświetlenia niż światła drogowe, przeznaczone do oświetlenia drogi podczas mgły lub śnieżycy; światła przeciwmgłowe powinny być umieszczone nie dalej niż 40 cm od bocznych płaszczyzn obrysu pojazdu, licząc od zewnętrznego skrajnego punktu płaszczyzny oświetlającej, niżej niż światła oświetlające drogę, jednak nie niżej niż 25 cm ponad płaszczyzną jezdni, licząc do najniższego punktu płaszczyzny oświetlającej, i nie wyżej niż 75 cm, licząc do najwyższego punktu płaszczyzny oświetlającej, przy nie obciążonym pojeździe.

7. Światła pozycyjne powinny w szczególności odpowiadać następującym warunkom:

1) dwa przednie i dwa tylne światła pozycyjne powinny być umieszczone możliwie najbliżej bocznych płaszczyzn obrysu pojazdu, a w każdym razie nie dalej niż 40 cm, licząc od bocznej płaszczyzny obrysu pojazdu od zewnętrznego skrajnego punktu płaszczyzny oświetlającej i na wysokości ponad płaszczyzną jezdni, najwyżej 155 cm, licząc do najwyższego punktu płaszczyzny oświetlającej i najniżej 40 cm, licząc do najniższego punktu płaszczyzny oświetlającej, przy nie obciążonym pojeździe; wyjątkowo, gdy tego wymaga konstrukcja pojazdu, światła tylne mogą znajdować się na wysokości do 190 cm ponad płaszczyzną jezdni (licząc w sposób wyżej podany);

2) światła pozycyjne przednie i tylne powinny być widoczne w nocy z odległości co najmniej 150 m w warunkach zapewniających przejrzystość powietrza i nie oślepiać osób znajdujących się na drodze lub obok drogi.

8. Oprócz świateł pozycyjnych dopuszcza się światła postojowe, służące do zastąpienia świateł pozycyjnych na postoju, urządzone tak, aby mogły świecić również jednostronnie, lecz tylko wtedy, gdy wszystkie światła są wyłączone; światła postojowe powinny być umieszczone na bocznych płaszczyznach obrysu pojazdu, nie wyżej niż 150 cm ponad płaszczyzną jezdni, wyjątkowo - gdy tego wymaga konstrukcja pojazdu - 190 cm, licząc do najwyższego punktu płaszczyzny oświetlającej, i nie niżej niż 40 cm, licząc do najniższego punktu płaszczyzny oświetlającej przy nie obciążonym pojeździe; światła postojowe powinny ponadto odpowiadać warunkom ust. 7 pkt 2.

9. Światło oświetlające tylną tablicę rejestracyjną powinno być białe i mieć natężenie oświetlenia zapewniające możność odczytania znaków na tablicy z odległości co najmniej 20 m w warunkach, zapewniających przejrzystość powietrza; światło to, będąc przeznaczone tylko do oświetlenia tylnej tablicy rejestracyjnej, nie powinno być widoczne bezpośrednio z tyłu.

10. Kierunkowskazy powinny w szczególności:

1) znajdować się:

a) po obu stronach pojazdu w odległości co najmniej 60 cm, licząc od wewnętrznej krawędzi płaszczyzny oświetlającej prawego kierunkowskazu do wewnętrznej krawędzi płaszczyzny oświetlającej lewego kierunkowskazu oraz powinny być umieszczone w sposób umożliwiający ich widoczność z przodu, z tyłu i z boków; pojazd ciągnący powinien być zaopatrzony w kierunkowskazy na bocznych płaszczyznach obrysu; dotyczy to również pojazdów samochodowych o długości przekraczającej 6 m;

b) na bocznych płaszczyznach obrysu pojazdu lub z przodu i z tyłu pojazdu, lecz nie dalej niż 40 cm, licząc od zewnętrznego skrajnego punktu płaszczyzny oświetlającej, do bocznych płaszczyzn obrysu,

c) nie wyżej niż 150 cm, wyjątkowo - gdy tego wymaga konstrukcja pojazdu - 210 cm ponad płaszczyzną jezdni, licząc do najwyższego punktu płaszczyzny oświetlającej, i nie niżej niż 40 cm, licząc do najniższego punktu płaszczyzny oświetlającej, przy nie obciążonym pojeździe;

2) być widoczne z odległości co najmniej 30 m w warunkach zapewniających przejrzystość powietrza;

3) mieć częstotliwość przerw światła 90 razy na minutę z tolerancją ± 30;

4) nie oślepiać innych użytkowników drogi i osób znajdujących się obok drogi.

11. Dopuszcza się kierunkowskazy ramieniowe, zmieniające obrys pojazdu podczas ich działania, które w szczególności powinny odpowiadać następującym warunkom:

1) kierunkowskazy ramieniowe, wahające się podczas działania, powinny mieć światło stałe, światło pozostałych kierunkowskazów ramieniowych powinno być przerywane;

2) długość ramion kierunkowskazów powinna być odpowiednia do wielkości pojazdu, aby zapewnić ich widoczność;

3) kierunkowskazy ramieniowe powinny być umieszczone na bocznych płaszczyznach obrysu pojazdu nie wyżej ponad płaszczyzną jezdni niż 210 cm, licząc do najwyższego punktu płaszczyzny oświetlającej i nie niżej niż 50 cm, licząc do najniższego punktu płaszczyzny oświetlającej kierunkowskazu z ramieniem w położeniu poziomym, przy pojeździe nie obciążonym.

12. Przepisu ust. 1 pkt 4 nie stosuje się do:

1) motocykli (skuterów), z wyjątkiem trójkołowych z nadwoziem;

2) innych pojazdów samochodowych i maszyn samobieżnych bez kabiny kierowcy, jeżeli kierowca jest widoczny ze wszystkich stron;

3) przyczep i innych pojazdów ciągniętych, jeżeli pojazdy takie nie zasłaniają sygnałów zmiany kierunku ruchu, dawanych przez kierowcę pojazdu ciągnącego;

jeżeli pojazdy wymienione w pkt 1-3 są wyposażone w kierunkowskazy; kierunkowskazy te powinny odpowiadać przepisom ust. 10 lub 11.

13. Pojazdy samochodowe z kierunkowskazami powinny być wyposażone w lampkę kontrolną, świecącą podczas działania kierunkowskazu, umieszczoną w polu widzenia kierowcy, lub sygnał akustyczny, dający znać kierowcy o działaniu kierunkowskazu; lampka kontrolna lub sygnał akustyczny nie są wymagane, jeżeli kierowca może bezpośrednio widzieć kierunkowskaz ze swojego miejsca.

14. Światła "stop" powinny odpowiadać w szczególności następującym warunkom:

1) dwa światła "stop" powinny być umieszczone z tyłu pojazdu nie wyżej niż 150 cm, a wyjątkowo - gdy tego wymaga konstrukcja pojazdu - 190 cm ponad płaszczyzną jezdni, licząc do najwyższego punktu płaszczyzny oświetlającej, i najniżej 40 cm (na motocyklach i skuterach - 35 cm), licząc do najniższego punktu płaszczyzny oświetlającej, przy nie obciążonym pojeździe;

2) natężenie oświetlenia świateł "stop" powinno być większe niż natężenie oświetlenia tylnych świateł pozycyjnych, lecz nie powinno w nocy oślepiać innych użytkowników drogi;

3) światła "stop" powinny być widoczne z odległości co najmniej 30 m przy oświetleniu słonecznym.

15. Przepisu ust. 1 pkt 5 nie stosuje się do pojazdów samochodowych, których cechy konstrukcyjne ograniczają szybkość do 10 km na godzinę, jak również maszyn niesamobieżnych i innych pojazdów ciągniętych, jeżeli pojazdy te nie zasłaniają świateł "stop" na pojeździe ciągnącym; jeżeli jednak pojazdy te są wyposażone w światła "stop", światła te powinny odpowiadać przepisom ust. 14.

16. Światła odblaskowe powinny odpowiadać w szczególności następującym warunkom:

1) dwa tylne światła odblaskowe powinny być umieszczone nie dalej niż 40 cm od bocznych płaszczyzn obrysu, licząc do zewnętrznego skrajnego punktu płaszczyzny oświetlającej, i nie wyżej ponad płaszczyzną jezdni niż 90 cm, a wyjątkowo - gdy tego wymaga konstrukcja pojazdu - nie wyżej niż 120 cm, licząc do najwyższego punktu powierzchni oświetlającej, i nie niżej niż 40 cm (na motocyklach i skuterach - 35 cm), licząc do najniższego punktu płaszczyzny oświetlającej, przy pojeździe nie obciążonym;

2) światła odblaskowe, oświetlone światłem drogowym, powinny być widoczne z odległości co najmniej 100 m w warunkach zapewniających przejrzystość powietrza.

17. Dopuszcza się:

1) białe lub żółte selektywne światło do ułatwienia jazdy w tył (światło cofania), pod warunkiem samoczynnego wyłączania się światła z chwilą wyłączenia tylnego biegu; światło cofania nie może oświetlać drogi przed cofającym się pojazdem dalej niż na odległość 10 m;

2) białe światło do oświetlenia przedmiotów przydrożnych (szperacz) pod warunkiem urządzenia go w sposób wyłączający możność posługiwania się nim podczas ruchu pojazdu;

3) żółte światła odblaskowe, umieszczone na bocznych płaszczyznach pojazdu.

18. Zabrania się stosowania innych świateł, świecących na zewnątrz pojazdu niż określone w niniejszym rozporządzeniu.

19. Ministrowie Komunikacji i Spraw Wewnętrznych określą sposoby badania skuteczności świateł.

¹² § 173 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 7 rozporządzenia z dnia 6 maja 1965 r. (Dz.U.65.19.128) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 18 maja 1965 r.