Przygotowanie zawodowe młodocianych i ich wynagradzanie.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2018.2010 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 7 marca 2024 r.

ROZPORZĄDZENIE

RADY MINISTRÓW

z dnia 28 maja 1996 r.

w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania

Na podstawie art. 191 § 3 i art. 195 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917, 1000, 1076, 1608 i 1629) zarządza się, co następuje:

Rozdział  1

Przepisy ogólne

§  1.  [Rodzaje przygotowania zawodowego młodocianych]

1. Przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników, zwanych dalej "młodocianymi", może odbywać się przez:

1) naukę zawodu;

2) przyuczenie do wykonywania określonej pracy.

2. Nauka zawodu ma na celu przygotowanie młodocianego do pracy w charakterze wykwalifikowanego pracownika lub czeladnika i obejmuje praktyczną naukę zawodu, która jest organizowana u pracodawcy na zasadach ustalonych w odrębnych przepisach, oraz dokształcanie teoretyczne.

3. Przyuczenie do wykonywania określonej pracy ma na celu przygotowanie młodocianego do pracy w charakterze przyuczonego pracownika i może dotyczyć wybranych prac związanych z nauką zawodu, o której mowa w § 6 ust. 2 i 3.

§  2.  [Podmioty uprawnione do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych]

1. Przygotowanie zawodowe młodocianych może prowadzić:

1) pracodawca,

2) osoba prowadząca zakład pracy w imieniu pracodawcy,

3) osoba zatrudniona u pracodawcy

- pod warunkiem posiadania kwalifikacji wymaganych od instruktorów praktycznej nauki zawodu, określonych w przepisach dotyczących praktycznej nauki zawodu.

2. Kwalifikacje, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą pracodawców, w imieniu których przygotowanie zawodowe młodocianych prowadzą uprawnieni do tego pracownicy.

§ 3. [Zawarcie z młodocianym umowy o pracę] Pracodawca jest obowiązany zawrzeć z młodocianym na piśmie umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, stosownie do przepisów art. 195 § 1 Kodeksu pracy.

§ 3a. [Zawiadomienie organów administracji o zawarciu umowy o pracę z młodocianym] O zawarciu umowy, o której mowa w § 3, pracodawca zawiadamia wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego, a w przypadku pracodawcy będącego rzemieślnikiem - również izbę rzemieślniczą właściwą ze względu na siedzibę rzemieślnika.

§ 3b. [Pojęcie izby rzemieślniczej w rozporządzeniu] Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o "izbie rzemieślniczej", należy przez to rozumieć także cech, jeżeli sprawuje on nadzór nad przebiegiem przygotowania zawodowego w rzemiośle pracowników młodocianych na podstawie upoważnienia udzielonego przez izbę rzemieślniczą, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle (Dz. U. z 2018 r. poz. 1267).

§ 3c. [Przepisy rozporządzenia stosowane do pracodawców będących rzemieślnikami] Przepisy § 1 ust. 2, § 2, 3, 5, 8-10, § 11 ust. 6, § 14 i § 15 ust. 3 odnoszące się do pracodawców stosuje się odpowiednio do pracodawców będących rzemieślnikami.

§ 4. [Zachowanie ciągłości realizacji obowiązku nauki w przypadku wypowiedzenia młodocianemu umowy o pracę] W razie konieczności wypowiedzenia młodocianemu umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu pracodawca zawiadamia przedstawiciela ustawowego młodocianego lub jego opiekuna oraz szkołę, jeżeli młodociany dokształca się w szkole, a także izbę rzemieślniczą, jeżeli pracodawcą jest rzemieślnik, w celu umożliwienia młodocianemu kontynuowania nauki zawodu w dotychczasowym lub zbliżonym zawodzie.

Rozdział  2

Nauka zawodu

§  5.  [Termin zawarcia umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu]

1. Umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu zawiera pracodawca z młodocianym w terminie przyjęć kandydatów do branżowych szkół I stopnia.

2. Jeżeli młodociany nie dokształca się w branżowej szkole I stopnia, umowa o pracę, o której mowa w ust. 1, może być zawarta w innym terminie.

§  6.  [Czas trwania nauki zawodu]

1. Nauka zawodu trwa nie dłużej niż 36 miesięcy, z zastrzeżeniem § 12.

2. 1  Zawody, w których odbywa się nauka zawodu, określają przepisy dotyczące klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego.

3. 2  Nauka zawodu u pracodawców będących rzemieślnikami może odbywać się także w zawodach odpowiadających danemu rodzajowi rzemiosła, nieujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego, określonych w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy.

§ 7. [Cel pracy wykonywanej przez młodocianego podczas nauki zawodu] Zatrudnienie młodocianego odbywającego naukę zawodu jest dopuszczalne tylko przy pracach objętych programem praktycznej nauki zawodu.

§ 8. [Realizacja przez pracodawcę programu nauczania] Pracodawca zatrudniający młodocianego w celu nauki zawodu:

1) 3  realizuje program nauczania uwzględniający podstawę programową kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego określonym w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego w zakresie nauczanego zawodu lub realizuje program zapewniający spełnienie wymagań egzaminacyjnych określonych w standardach będących podstawą przeprowadzania egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika w zawodach nieujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego określonych w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy;

2) zapewnia, aby osoby szkolące młodocianych posiadały kwalifikacje, o których mowa w § 2 ust. 1.

§ 9. [Umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego zawierane na czas określony] Pracodawca zatrudniający w celu nauki zawodu większą liczbę młodocianych, niż wynika to z jego potrzeb, może zawierać z młodocianymi umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego na czas określony, jednak nie krótszy niż okres kształcenia określony w przepisach, o których mowa w § 6 ust. 2, lub okres kształcenia wymagany do przystąpienia do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika. Przepis § 8 pkt 1 stosuje się odpowiednio.

§  10.  [Dokształcanie teoretyczne młodocianych]

1. Pracodawca zatrudniający młodocianych w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu:

1) kieruje ich na dokształcanie teoretyczne do branżowej szkoły I stopnia albo

2) 4  kieruje ich na dokształcanie teoretyczne w formie turnusu dokształcania teoretycznego młodocianych, realizowane zgodnie z przepisami w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych, do centrum kształcenia zawodowego, branżowego centrum umiejętności lub do szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, albo

3) organizuje dokształcanie teoretyczne we własnym zakresie.

2. W przypadku organizowania dokształcania teoretycznego, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, pracodawca realizuje obowiązkowe zajęcia edukacyjne z zakresu teoretycznego kształcenia zawodowego wynikające z odpowiedniego programu, o których mowa w § 8 pkt 1.

3. 5  Młodocianym zatrudnionym w celu nauki zawodu i dokształcającym się w formie turnusu dokształcania teoretycznego młodocianych w centrum kształcenia zawodowego, branżowym centrum umiejętności lub w szkole prowadzącej kształcenie zawodowe, które znajdują się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy młodocianych, pracodawca może sfinansować koszty dojazdu do centrum kształcenia zawodowego, branżowego centrum umiejętności lub szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe i koszty pobytu w nich.

§  11.  [Egzamin zawodowy; egzamin kwalifikacyjny na tytuł czeladnika]

1. Wiedza i umiejętności nabyte przez młodocianego podczas nauki zawodu są sprawdzane w trakcie egzaminu.

2. 6  Młodociany zatrudniony u pracodawcy niebędącego rzemieślnikiem dokształcający się w branżowej szkole I stopnia zdaje egzamin zawodowy, zgodnie z przepisami rozdziału 3b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2019 r. poz. 1481).

3. 7  Młodociany zatrudniony u pracodawcy niebędącego rzemieślnikiem dokształcający się u pracodawcy albo na turnusie dokształcania teoretycznego młodocianych organizowanym przez centrum kształcenia zawodowego, branżowe centrum umiejętności lub szkołę prowadzącą kształcenie zawodowe zdaje egzamin eksternistyczny zawodowy, przeprowadzany przez okręgową komisję egzaminacyjną, zgodnie z przepisami rozdziału 3b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

4. Młodociany zatrudniony u pracodawcy będącego rzemieślnikiem zdaje egzamin kwalifikacyjny na tytuł czeladnika przeprowadzany przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych, zgodnie z przepisami w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych.

5. (uchylony).

6. Pracodawca zatrudniający młodocianych:

1) pokrywa koszty przeprowadzenia egzaminów, o których mowa w ust. 2-4, zdawanych w pierwszym wyznaczonym terminie;

2) może pokryć koszty egzaminu poprawkowego.

7. (uchylony).

§  12.  [Przedłużenie lub skrócenie czasu trwania nauki zawodu]

1. Jeżeli młodociany dokształcający się w branżowej szkole I stopnia nie otrzymał promocji do klasy programowo wyższej lub nie ukończył szkoły, pracodawca, na wniosek młodocianego, albo izba rzemieślnicza, na wniosek pracodawcy będącego rzemieślnikiem i młodocianego, może przedłużyć czas trwania nauki zawodu, nie więcej jednak niż o 12 miesięcy, w celu umożliwienia dokończenia nauki w szkole, a w innych uzasadnionych przypadkach nie więcej niż o 6 miesięcy.

2. Pracodawca, na wniosek młodocianego, a jeżeli pracodawcą jest rzemieślnik - izba rzemieślnicza, na wniosek pracodawcy będącego rzemieślnikiem i młodocianego, może wyrazić zgodę na skrócenie czasu trwania nauki zawodu, nie więcej jednak niż o 12 miesięcy, jeżeli młodociany nie dokształca się w branżowej szkole I stopnia.

§ 13. [Ukończenie nauki zawodu przez osoby pełnoletnie] Osoby, które przed ukończeniem nauki zawodu osiągnęły pełnoletność, kończą tę naukę na warunkach określonych dla młodocianych.

§  14.  [Przerwanie nauki zawodu i podjęcie jej na nowo]

1. W razie przerwania nauki zawodu i podjęcia jej w tym samym lub zbliżonym zawodzie u tego samego albo innego pracodawcy czas odbytej poprzednio nauki zawodu wlicza się młodocianemu do okresu wymaganego do odbycia przygotowania zawodowego, jeżeli przerwa w nauce zawodu nie trwała dłużej niż 12 miesięcy, a w przypadku podjęcia nauki zawodu u innego pracodawcy - dodatkowo po sprawdzeniu stopnia opanowania zawodu.

2. Zaliczenia praktycznej nauki zawodu dokonuje pracodawca, który przyjął młodocianego w celu dokończenia nauki zawodu, a zaliczenia przedmiotów teoretycznych - w zakresie zrealizowanym w okresie odbywania przygotowania zawodowego u poprzedniego pracodawcy - dokonuje podmiot prowadzący teoretyczne kształcenie zawodowe tego młodocianego w czasie odbywania przez niego przygotowania zawodowego ponownie u tego samego albo u innego pracodawcy.

3. Przepisy ust. 1 i 2 dotyczą odpowiednio młodocianych, którzy rozpoczęli naukę zawodu na innej podstawie niż umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego, lecz nauki tej nie ukończyli.

Rozdział  3

Przyuczenie do wykonywania określonej pracy

§  15.  [Czas trwania przyuczenia młodocianego do wykonywania określonej pracy]

1. Przyuczenie młodocianego do wykonywania określonej pracy może trwać od 3 do 6 miesięcy.

2. W odniesieniu do młodocianych uczestników Ochotniczych Hufców Pracy okres ustalony w ust. 1 może być przedłużony do czasu ukończenia ośmioletniej szkoły podstawowej i trwać łącznie nie dłużej niż 22 miesiące.

3. 8  Czas trwania, zakres oraz program przyuczenia do wykonywania określonej pracy ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wybrane treści programu nauczania uwzględniającego podstawę programową kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego określonym w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego lub programu zapewniającego spełnienie wymagań egzaminacyjnych określonych w standardach będących podstawą przeprowadzania egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika w zawodach nieujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego określonych w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy.

§  16.  [Egzamin]

1. Przyuczenie do wykonywania określonej pracy kończy się egzaminem sprawdzającym.

2. Młodociani zatrudnieni u pracodawców niebędących rzemieślnikami składają egzamin, o którym mowa w ust. 1, bezpośrednio u swoich pracodawców.

3. Młodociani zatrudnieni u pracodawców będących rzemieślnikami składają egzamin, o którym mowa w ust. 1, przed komisją egzaminacyjną izby rzemieślniczej, na zasadach określonych przez Związek Rzemiosła Polskiego.

§  17.  [Zaświadczenie potwierdzające nabycie umiejętności podczas przyuczenia; przedłużenie czasu trwania przyuczenia]

1. Jeżeli wynik egzaminu jest pozytywny, pracodawca lub izba rzemieślnicza wydaje zaświadczenie stwierdzające nabycie umiejętności w wykonywaniu prac, których dotyczyło przyuczenie, oraz określające jego rodzaj, czas trwania i uzyskaną ocenę.

2. W razie negatywnego wyniku egzaminu pracodawca, a w odniesieniu do pracodawcy będącego rzemieślnikiem - izba rzemieślnicza ustala, na jaki okres należy przedłużyć przyuczenie do wykonywania określonej pracy, z tym jednak, że okres ten nie może przekroczyć 3 miesięcy.

§ 18. [Zaliczenie okresu przyuczenia do okresu praktycznej nauki zawodu] Młodocianemu, który ukończył przyuczenie do wykonywania określonej pracy z wynikiem pozytywnym i podjął naukę zawodu obejmującą zakres przyuczenia do wykonywania określonej pracy, zalicza się okres przyuczenia do okresu praktycznej nauki zawodu.

§ 18a. [Ukończenie przyuczenia przez osoby pełnoletnie] Osoby, które przed ukończeniem przyuczenia do wykonywania określonej pracy osiągnęły pełnoletność, kończą przyuczenie na warunkach określonych dla młodocianych.

Rozdział  4

Zasady wynagradzania młodocianych

§  19.  [Wysokość wynagrodzenia przysługującego młodocianym w okresie nauki zawodu]

1. Młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

2. 9  Stosunek procentowy wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1, wynosi:

1) nie mniej niż 8% - w pierwszym roku nauki lub klasie I branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole;

2) nie mniej niż 9% - w drugim roku nauki lub klasie II branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole;

3) nie mniej niż 10% - w trzecim roku nauki lub klasie III branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole.

§ 20. 10 [Wysokość wynagrodzenia przysługującego młodocianym odbywającym przyuczenie do wykonywania określonej pracy]  Młodocianym odbywającym przyuczenie do wykonywania określonej pracy przysługuje nie mniej niż 7% wynagrodzenia, o którym mowa w § 19 ust. 1.

Rozdział  5

Przepisy przejściowe i końcowe

§ 21. Do umów o pracę w celu przygotowania zawodowego, zawartych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, mają zastosowanie dotychczasowe przepisy, chyba że rozporządzenie przewiduje rozwiązania korzystniejsze dla młodocianych.

§ 22. W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 maja 1995 r. w sprawie Ochotniczych Hufców Pracy (Dz. U. Nr 59, poz. 309) w § 8 w ust. 1 skreśla się pkt 1.

§ 23. Tracą moc:

1) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 października 1989 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych w uspołecznionych zakładach pracy i ich wynagradzania (Dz. U. poz. 332, z 1990 r. poz. 346 oraz z 1992 r. poz. 519);

2) rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 30 grudnia 1974 r. w sprawie nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonych prac przez młodocianych w rzemieślniczych zakładach pracy (Dz. U. poz. 335, z 1982 r. poz. 130, z 1988 r. poz. 237, z 1990 r. poz. 332 oraz z 1992 r. poz. 525).

§ 24. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 2 czerwca 1996 r.

¹ § 6 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 13 sierpnia 2019 r. (Dz.U.2019.1636) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 2019 r.

² § 6 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 13 sierpnia 2019 r. (Dz.U.2019.1636) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 2019 r.

³ § 8 pkt 1 zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 13 sierpnia 2019 r. (Dz.U.2019.1636) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 2019 r.

⁴ § 10 ust. 1 pkt 2:

- zmieniony przez § 1 pkt 3 lit. a rozporządzenia z dnia 13 sierpnia 2019 r. (Dz.U.2019.1636) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 2019 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia z dnia 28 lutego 2024 r. (Dz.U.2024.322) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 7 marca 2024 r.

⁵ § 10 ust. 3:

- zmieniony przez § 1 pkt 3 lit. b rozporządzenia z dnia 13 sierpnia 2019 r. (Dz.U.2019.1636) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 2019 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 1 lit. b rozporządzenia z dnia 28 lutego 2024 r. (Dz.U.2024.322) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 7 marca 2024 r.

⁶ § 11 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 13 sierpnia 2019 r. (Dz.U.2019.1636) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 2019 r.

⁷ § 11 ust. 3:

- zmieniony przez § 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 13 sierpnia 2019 r. (Dz.U.2019.1636) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 2019 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 28 lutego 2024 r. (Dz.U.2024.322) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 7 marca 2024 r.

⁸ § 15 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 5 rozporządzenia z dnia 13 sierpnia 2019 r. (Dz.U.2019.1636) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 2019 r.

⁹ § 19 ust. 2:

- zmieniony przez § 1 pkt 6 rozporządzenia z dnia 13 sierpnia 2019 r. (Dz.U.2019.1636) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 2019 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 6 lipca 2023 r. (Dz.U.2023.1348) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 2023 r.

¹⁰ § 20 zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 6 lipca 2023 r. (Dz.U.2023.1348) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 września 2023 r.