Rozdział 2 - Ustalenie wartości majątku. (do art. art. 124-129 ustawy). - Przepisy wykonawcze do ustawy o państwowym podatku dochodowym i podatku majątkowym.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1921.48.298

Akt utracił moc

Wersja od: 15 czerwca 1921 r.

Rozdział  II.

Ustalenie wartości majątku.

(do art. art. 124-129 ustawy).

§ 201. Przy ustalaniu wartości majątku czyni ustawa różnicę między majątkami, dla których są sporządzane regularne zamknięcia rocznych rachunków na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg handlowych lub gospodarczych, a majątkami, dla których takich zamknięć się nie sporządza.

W pierwszym wypadku należy wartość majątku obliczyć i oszacować na podstawie książkowo wykazanego czystego majątku, według stanu z końcem roku bilansowego (gospodarczego), poprzedzającego bezpośrednio okres wymiarowy, względnie rok podatkowy.

Ocena prawidłowego prowadzenia ksiąg należy do kompetencji Komisji szacunkowej.

W drugim zaś wypadku ustala się wartość przedmiotów majątkowych według stanu na dzień 1 stycznia roku, rozpoczynającego okres wymiarowy (rok podatkowy), na podstawie ich przeciętnej wartości obrotowej w myśl wskazówek, zawartych w ustępach 1-5 art. 126 ustawy.

§ 202. Stosując wskazówki, zawarte w ustępach 1, 2 i 4 art. 126 ustawy, przy oszacowaniu wartości przedmiotów majątkowych, należy mieć na uwadze termin odpłatnego nabycia tych przedmiotów.

Gdy przedmioty te nabyto odpłatnie po 31 grudnia 1916 r., wówczas za podstawę ich oszacowania przyjmuje się ostatnią cenę nabycia, o ile na tę cenę nie wpłynęły wyjątkowe stosunki (pokrewieństwo, powinowactwo między kupującym, a sprzedający n, przymusowa sprzedaż i t. p.) i o ile stosunki w dniu 1 stycznia roku, rozpoczynającego okres wymiarowy, wogóle nie uległy zmianie (np. znaczna zwyżka).

Natomiast, gdy przedmioty tego rodzaju zostały nabyte odpłatnie do 31 grudnia 1916 r- lub później, lecz pod tytułem darmym (§ 204 nin. rozp.), należy wartość ich oszacować na zasadach, wyłuszczonych pod 1, 2 i 4 art. 126 ustawy. Oszacowana w ten sposób wartość nie może jednak przekraczać dwudziestopięciokrotnego czystego dochodu rocznego z przecięcia trzech ostatnich lat przed okresem wymiarowym.

§ 203. Jeżeli przeciętny dochód czysty (część trzecia § 202 nin. rozp.) nie da się obliczyć, należy go ustalić przez porównanie z czystym dochodem z innych podobnych przedmiotów majątkowych.

Może to nastąpić w szczególności:

1) gdy, wskutek stosunków wojennych, płynący z przedmiotów majątkowych dochód nie może być obecnie ustalony (przymusowy zarząd, rekwizycja);

2) gdy, wskutek bezpośrednich działań lub wydarzeń wojennych, osiągnięcie dochodu było w części lub w całości czasowo wykluczone (rowy strzeleckie, linja lub strefa bojowa);

3) gdy pobieranie dochodu z przedmiotu majątkowego ulegało ustawowym ograniczeniom.

Obliczenie dochodu przez porównanie może być zaniechane, jeżeli akta urzędowe zawierają dane potrzebne do obliczenia dochodu lub też podatnik dostarczy takich danych, a Komisja uzna je za dostateczne.

Przedmioty, które z powodu swej właściwości lub swego przeznaczenia w regule nie przynoszą dochodu, lub przynoszą tylko dochód bardzo nieznaczny (place budowlane, parki, zbiory i t. p.), nie podpadają pod ograniczenie przedostatniej części art. 126 ustawy.

§ 204. Zasady, odnoszące się do przedmiotów majątkowych, nabytych odpłatnie do 31 grudnia 1916 roku (część trzecia § 202 nin. rozp.), należy stosować również do przedmiotów majątkowych, które nabyto pod tytułem darmym, bez względu na termin ich nabycia, jednakże również tylko pod warunkiem, że ostatnie odpłatne nabycie tychże przedmiotów nastąpiło przed 31 grudnia 1916 r.

Za tytuł darmy uważa się spadki oraz darowizny. Zamiana nie jest tytułem darmym.

§ 205. Zasady podanemi pod 1), 2) i 4) art. 126 ustawy należy kierować się przy oszacowaniu przedmiotów majątkowych, dających bezpośrednio lub pośrednio dochód.

Za dochód bezpośredni uważa się wpływy (stałe lub zmienne) w pieniądzach lub naturze, służące do rozporządzania uprawnionej osoby; za dochód zaś pośredni uważa się użytki, nie posiadające postaci rzeczy zmysłowych, które zwalniają korzystającą z nich osobę od wydatków na zaspokojenie danej potrzeby (wartość użytkowa mieszkania we własnym domu i t. p.).

Oszacowanie poszczególnych przedmiotów majątkowych.

nieruchomość wiejska.

§ 206. Grunta rolne wiejskie, nabyte odpłatnie przed 31 grudnia 1916 r. Iub później, lecz pod tytułem darmym, a posiadające wartość użytkową, należy szacować na podstawie przepisów, zawartych w części trzeciej § 202 nin. rozp.

Celem ułatwienia prac wymiarowych mogą Komisje szacunkowe przed przystąpieniem do wymiaru podatku ustalić ogólne normy jakości gruntu i stosownie do tych norm podzielić cały obszar okręgu szacunkowego na odpowiednią ilość klas, zależnie od stopnia wydatności gruntów, np. według następujących zasadniczych typów: bardzo dobre, dobre, średnie i liche.

Przy określeniu wydatności należy uwzględnić wszelkie warunki i okoliczności, wpływające dodatnio lub ujemnie na stopień wydatności gruntów, jako to konfigurację, położenie, bliskość ważnych punktów zbytu, dogodną komunikację, drogi, nieużytki i t. p.,

Z typów tych wchodzą w rachubę tylko takie, które się znajdują w danym okręgu szacunkowym.

Dla oszacowania każdego poszczególnego majątku należy wszystkie wchodzące w jego skbd grunta zaliczyć do tej klasy wydatności, której odpowiada przeważna ilość gruntów w tym majątku.

Dla każdej klasy wydatności należy ustalić wartość szacunkową (obrotową), przyjmując odpowiednią wartość jednego morga gruntów danej klasy.

Zaliczenie poszczególnych majątków do odpowiedniej klasy wydatności nie wyklucza oczywiście wyższego oszacowania majątku, zwłaszcza w wypadkach, gdy wartość majątku obliczona w myśl zasad, wyłuszczonych w przedostatniej części art. 126 ustawy, byłaby wyższą od wartości ustalonej według klas.

Przyjęcie wyższej wartości będzie uzasadnione również w wypadku, gdy chodzi o grunta pod ogrodami i sadami, których wartość winna być niewątpliwie zawsze znacznie wyższą.

Natomiast grunta, przeznaczone pod uprawę rolną, które przejściowo nie przynoszą żadnego dochodu (odłogi nie służące nawet za pastwiska), należy zaklasować w porównaniu z podobnemi gruntami, przynoszącemi dochód w tej samej lub sąsiedniej miejscowości.

Przyjęcie niższego oszacowania majątku od wartości ustalonej według klas wydatności może nastąpić w wypadkach wyjątkowych, np. przy majątkach, które według przeświadczenia Komisji znajdują się w trudnych warunkach gospodarczych. W każdym razie gospodarstwa, znajdujące się w normalnych lub nawet korzystniejszych warunkach gospodarczych, należy- szacować wedle wartości odpowiadającej stosunkom rzeczywistym.

§ 207. Do wartości gruntów, ustalonej w sposób wskazany w § 206 nin. rozp. należy doliczyć wartość budynków mieszkalnych i gospodarczych (§ 208 nin. rozp.) oraz wartość inwentarza żywego (§ 209 nin. rozp.), tudzież wartość inwentarza martwego (§ 210 nin. rozp.).

Ustalenie wartości budynków.

§ 208. W sposób analogiczny do postanowień § 206 nin. rozp. można ustalić normy szacunkowe dla wartości budynków, posługując się szacunkami, ustalonemi przez instytucje ubezpieczeniowe, o ile szacunek pochodzi z roku 1920. Natomiast szacunki dokonane wcześniej można przyjąć w odpowiedniej wielokrotności, np. szacunki dokonane do końca roku 1916 w dziesięciokrotnej wysokości sumy ubezpieczeniowej, dokonane zaś w latach 1917, 1918 i 1919 np.-w pięciokrotnej wysokości tejże sumy.

Budynki nieubezpieczone porównuje się z takiemi samemi budynkami ubezpieczonemi w tej samej lub sąsiedniej miejscowości, ustalając ich wartość w sposób wyżej podany.

Ustalenie wartości inwentarza żywego.

§ 209. Wartość inwentarza żywego stanowi przeciętna wartość obrotowa w dniu 1 stycznia roku, rozpoczynającego okres wymiarowy, względnie rok podatkowy.

Celem uproszczenia i przyspieszenia praw może Komisja szacunkowa również ustalić przeciętną wartość obrotową poszczególnych gatunków inwentarza żywego (konie, krowy, woły, owce, kozy, świnie i t. p.) dla całego okręgu wymiarowego.

Ustalenie wartości inwentarza martwego.

§ 210. Wartość inwentarza martwego należy ustalić w sposób analogiczny do ustalenia wartości inwentarza żywego, przyjmując przeciętną wartość obrotową dla poszczególnych rodzajów tego inwentarza (wozy, pługi, brony, sieczkarnie, siewniki, młockarnie i t. p.).

Ustalenie wartości gospodarstwa rybnego.

§ 211. Wartość jednego morga gospodarstwa rybnego można określić według następującej tabeli:

Klasyfikacja	Kategorja	RODZAJ GLEBY POD WODAMI	Stosunek procentowy wartości jednego morga gospodarstwa rybnego do ustalonej wartości jednego morga gruntów rolnych
sztuczne	I	czarnoziem i gliny ciężkie	300%
	II	gliny lekkie i dobre torfy	200%
	III	piaski i liche torfy	150%
	IV	piaski jałowe, żwiry i torfy gorzkie	100%
Dzikie na jeziorach i rzekach	V	jeziora dobre, w których znajdują się ryby łososiowe, sielawa i sieja	25%
	VI	rzeki	15%
	VII	jeziora, w których znajdują się inne ryby, niż pod V wymienione	10%

Przykład:

Jeżeli w majątku o przestrzeni 500 morgów gruntów rolnych dobrej wydatności, dla którego ustalono wartość np. po 30.000 mk. za jeden mórg, znajduje się sztuczne gospodarstwo rybne 1 kategorji o przestrzeni 40 morgów, wówczas wartość szacunkowa jednego morga gospodarstwa rybnego w stosunku do wartości jednego morga gospodarstwa rolnego oblicza się w następujący sposób:

500	morgów	gosp.	roln. po 30.000 mk. =	15.000.000 mk
z 40	"	"	rybnego 300% o od 30.000 mk. = 90.000 x 40 =	3.600.000 mk.

Wyjaśnienia, zawarte w czterech ostatnich częściach § 206 nin. rozp., należy analogicznie stosować do gospodarstw rybnych, szacowanych na podstawie powyższej tabeli.

Ustalenie wartości gospodarstwa leśnego.

§ 212. Analogicznie do postanowień §§ 206-211 nin. rozp. może Komisja szacunkowa postąpić również przy ustalaniu wartości lasów, kierując się w tym względzie wskazówkami, zawartemu w §§ 213, 214 i 215 nin. rozp.

§ 213. Za podstawę przy określaniu wartości lasów, obciążonych pożyczką instytucji kredytu długoterminowego, może służyć szacunek tych instytucji powiększony odpowiednim mnożnikiem, zależnie od czasu dokonania szacunku, np. dla szacunku dokonanego w roku 1920 - nie niżej tego szacunku, dla szacunku dokonanego do roku 1918 włącznie w wysokości np. dziesięsiokrotnej, dla szacunku zaś dokonanego w roku 1919 w wysokości np. dwukrotnej szacunku.

§ 214. Szacunek wartości lasów, które nie są obciążone pożyczką instytucji kredytu długoterminowego, w których jednak prowadzi się prawidłowe gospodarstwo leśne, można uskutecznić za pomocą oszacowania drzewostanów na podstawie skapitalizowanego czystego dochodu rocznego z ciąć (porąb) corocznych, obliczonego w myśl postanowień ustawy o podatku dochodowym.

Wartość drzewostanów otrzymuje się, mnożąc wysokość czystego dochodu porąb rocznych:

a) przez 25, przy lasach wysokopiennych z koleją 80-cio letnią,

b) przez 20, przy lasach wysokopiennych z koleją krótszą od lat 80,

c) przez 15, przy lasach niskopiennych.

§ 215. Przy określaniu wartości lasów, nieobjętych planem prawidłowego gospodarstwa leśnego, można porównać je z lasami o prawidłowem gospodarstwie leśnem, lub oszacować oddzielnie wartość gruntów pod lasem i dodać do niej wartość znajdujących się na tych gruntach drzewostanów.

Wartość jednego morga gruntów leśnych w stosunku do jednego morga gruntów rolnych tego samego majątku (gospodarstwa), a w braku tych ostatnich, w stosunku do sąsiednich gruntów rolnych, znajdujących się w podobnych warunkach wynosić może np.:

1) dla jednego morga gruntów leśnych pod dębem i cennemi liściastemi (jesion, jawor, klon, wiąz) ¹/₂ wartości jednego morga gruntów rolnych, ustalonej w myśl § 206 nin. rozp.;

2) dla jednego morga gruntów leśnych pod sosną i innemi szpilkowemi ¹/₃ wartości jednego morga gruntów rolnych, ustalonej w myśl § 206 nin. rozp.;

3) dla jednego morga gruntów leśnych pod innemi liściastemi (brzoza, osika, olsza, grab, buk ¹/₄ wartości jednego morga gruntów rolnych, ustalonej w myśl § 206 nin. rozp.

Celem określenia wartości drzewostanów w różnych klasach wieku i przy różnych gatunkach drzewa mnoży się wartość gruntu leśnego przez odpowiednie współczynniki, np. wedle następujących tabelek:

a) przy drzewostanach wysokopiennych.

Klasa	WIEK			GATUNEK DRZEWA
				dąb i cenne liściaste	sosna i szpilkowe	inne liściaste
I	od	1 do 20	lat	1,3	1	0,8
II	ponad	20- 40		p	4	3,3
III	"	40- 60	"	13	10	8
IV	"	60- 80	"	26	19	15
V	"	80 - 100	"	38	29	24
VI	"	100	"	45	34	28

b) przy drzewostanach odroślowych (niskopiennych).

Klasa	WIEK			GATUNEK DRZEWA
				Dąb	Olsza
I	od	1 do 20	lat	4	2
II	ponad	20-40	"	9	5
III	"	40-60	"	13	8
IV	"	60	"	17	10

Przykład:

Majątek, którego grunta rolne w myśl § 206 nin. rozp. zaliczono do klasy i, ustalając wartość jednego morga np. na 40.000 mk., posiada 20 morgów lasu dębowego wysokopiennego w wieku ponad 20 do 40 lat.

Wartość jednego morga gruntu leśnego w tym wypadku wynosi ¹/₂ wartości gruntu rolnego, t. j 40.000: 2 = 20000 mk.

Wartość drzewostanu według tabelki

pod a) wynosi 20.000 x 5 = 100.000 mk.

Wartość przeto jednego morga lasu 120.000 mk.

czyli ogólna wartość 20 morgów lasu wynosi. 120.000 X 20 = 2.400.000 mk.

Jeżeli w gospodarstwie leśnem znajdują się drzewostany różnego rodzaju i wieku, należy obliczyć odrębnie wartości dla każdego wieku, rodzaju drzewa oraz gruntów pod nimi.

Przykład:

Majątek, którego grunta rolne w wyśl § 206 nin. rozp. zaliczono do II klasy, ustalając wartość jednego morga, np. 30.000 mk., posiada 20 mor-. gów lasu dębowego w wieku 30 lat i 10 morgów lasu szpilkowego w wieku 60 lat.

Wartość jednego morga gruntu leśnego w tym wypadku wynosi wartości gruntu rolnego, i. j	30.000: 2	=	15.000	mk.
wartość jednego morga drzewostanu	15.000 X 5	=	75.000	mk
Razem			90.000	mk.
t. j. wartość 20 morgów	90.000 x 20	=	1.800.000	mk.
^1/3 wartości gruntu rolnego, t. j.	30 000: 3	=	10.000	mk.
wartość 1 morga drzewostanu	10.000 X 10	=	100 000	mk.
Razem			110.000	mk.
t. j. wartość 10 morgów	110.000 X 10	=	1.100.000	mk;
Ogólna wartość całego lasu =			2.900.0C0	mk.

§ 216. Komisja szacunkowa w każdym poszczególnym wypadku rozważa, czy ustalone przez nią normy w myśl wskazówek, podanych w §§ 206- 215 nin. rozp., odpowiadają rzeczywistej wartości i o ile okaże się, że normy te są za niskie, zadaniem Komisji będzie ustalić przeciętną wartość obrotową, posługując się w tej mierze danemi:

1) cenami, ujawnionemi w tranzakcjach z ostatnich czasów (art. 126 punkt 1 ustawy):

2) wynikami szacunku towarzystw długoterminowego kredytu lub ubezpieczeniowych, albo danemi katastru gruntowego, względnie majątkowego, zmodyfikowanemi odpowiednim mnożnikiem, w myśl wskazówek, zawartych w §§ 208 i 213 nin. rozp.;

3) wreszcie, w razie braku lub niedostateczności tych danych, oceną rzeczoznawców.

Ustalenie przeciętnej wartości obrotowej winno w regule następować w powyższej kolejności.

Ogólną podstawą ustalenia wartości przedmiotów majątku w myśl art. 124 ustawy jest wartość obrotowa. Natomiast ograniczenie jej, zawarte w przedostatniej części art. 126 ustawy, stosuje się:

1) gdy akta wymiarowe podatku dochodowego zawierają określenie czystego dochodu z ostatnich trzech lat;

2) lub gdy podatnik złoży w terminie zeznanie i poda w niem czysty dochód z danego przedmiotu majątkowego za ostatnie trzy lata.

Regułą przeto powinno być ustalenie przez Komisję szacunkową przeciętnej wartości obrotowej przedmiotu majątkowego, rzeczą zaś podatnika będzie zwrócić uwagę Komisji szacunkowej na potrzebę obniżenia tej wartości, jeżeliby wartość obrotowa w pewnym poszczególnym wypadku miała być wyższą od 25 krotnego rocznego dochodu czystego za ostatnie trzy lata.

Ustalenie wartości przemysłów, i przedsiębiorstw złączonych z gospodarstwem rolnem.

§ 217. Uboczne przemysły (wydobywanie kamienia, torfu, gliny, piasku i t. p.) oraz przedsiębiorstwa złączone z gospodarstwem rolnem (gorzelnie, młyny, tartaki, krochmalnie i t. p.) podlegają odrębnemu oszacowaniu we dług następujących zasad:

1) wartość pokładów ziemnych, jak kamienia, torfu, gliny, piasku i t. p. przyjmuje się na podstawie indywidualnego oszacowania, w razie zaś potrzeby na podstawie opinji rzeczoznawców;

2) wartość przedsiębiorstw, jak gorzelń, młynów, tartaków, krochmalń i t. p. należy przyjąć według zasad, służących za podstawę do oszacowania przedsiębiorstw samoistnych (§§ 221-226 nin. rozp.).

Nieruchomość miejska.

§ 218. Przy ustalaniu wartości budynków i gruntów w miastach należy - z uwagi na istniejące prawne ograniczenia w osiąganiu normalnego dochodu, będącego podstawą do obliczenia skapitalizowanej wartości w myśl przedostatniej części art. 126 ustawy, a w szczególności w okresie obowiązywania ustawy o ochronie lokatorów - w regule postępować według następujących zasad:

1) wartość budynków i gruntów miejskich, nabytych odpłatnie po dniu 31 grudnia 1916, szacuje się przedewszystkiem według ostatniej ceny ich nabycia, o ile na tę cenę nie wpłynęły wyjątkowe stosunki i o ile te stosunki w dniu 1 stycznia roku podatkowego, względnie okresu wymiarowego wogóle nie uległy zmianie;

2) wartość budynków i gruntów miejskich, dających bezpośrednio lub pośrednio dochód, a nabytych do 31 grudnia 1916 r., oraz wartość tego rodzaju majątków, nabytych pod tytułem darmyrn bez względu na termin nabycia (§ 204 nin. rozp.), można ustalić na podstawie szacunku, dokonanego w roku 1920 przez instytucję ubezpieczeniową, względnie przez instytucję kredytu długoterminowego, o ile ten ostatni szacunek jest wyższy od szacunku ubezpieczeniowego. Jeżeli zaś szacunku dokonano przed rokiem 1920, sumę ubezpieczeniową powiększa się odpowiednim mnożnikiem, np. do r. 1916 włącznie w pięciokrotnej, w latach zaś 1917, 1918 i 1919 w trzykrotnej wysokości.

Do szacunku ubezpieczeniowego należy doliczyć wartość zabudowanej powierzchni gruntu i fundamentów pod budynkami. Wartość gruntów ustala się według wartości obrotowej niezabudowanych placów, wartość zaś fundamentów na podstawie ustalonego przez Komisję przeciętnego procentowego dodatku do wartości budynku, zależnie od jakości materjałów użytych na fundamenta.

Gdyby tego rodzaju przedmioty majątku nie były oszacowane przez wspomniane towarzystwa, należy te przedmioty porównać z innemi podobnemi majątkami, dla których szacunku dokonano w tej samej lub sąsiedniej miejscowości.

§ 219. Wartość niezabudowanych placów miejskich, chociażby służących przejściowo do innych celów, należy zawsze ustalać według ich przeciętnej wartości obrotowej, ustalonej na zasadach, podanych w ustępach 1), 2) i 4) art. 126 ustawy.

§ 220. Grunta miejskie i podmiejskie, przeznaczone pod uprawę rolną, ogrody i sady w miastach, należy zawsze szacować według ich przeciętnej wartości obrotowej.

Przedsiębiorstwa handlowe i przemysłowe

A.

Prowadzące prawidłowe księgi handlowe.

§ 221. Wartość majątku przedsiębiorstw handlowych i przemysłowych, sporządzających regularne zamknięcia rocznych rachunków na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg handlowych, należy obliczyć i oszacować w myśl części drugiej § 201 nin. rozp.

Jeżeli jednak takie przedsiębiorstwo posiada majątek nieruchomy lub ruchomy, nie będący przedmiotem handlu, w postaci budynków, placów, gruntów, maszyn, narzędzi, produktów, patentów, przywilejów i t. p., z wyjątkiem papierów procentowych, można wartość książkową wymienionych przedmiotów majątkowych, przewalutować według odpowiedniego współczynnika, mnożąc np.:

1) wartość przedmiotów nabytych przed dniem 1 stycznia 1916 r. przez pięć;

2) wartość przedmiotów nabytych w czasie od 1 stycznia 1916 r. do 31 grudnia 1918 r. przez trzy;

3) wartość przedmiotów nabytych w roku 1919 przez dwa.

§ 222. Przeszacowanie wartości książkowej wyrobów, towarów i wszelkich wogóle przedmiotów handlu oraz przedmiotów i materjałów produkcji nie może mieć miejsca, o ile wartość książkową tych przedmiotów majątkowych wykazano według cen nabycia lub kosztów produkcji."

B.

Nieprowadzące prawidłowych ksiąg handlowych.

§ 223. Wartość takich przedsiębiorstw, które nie sporządzają regularnych zamknięć rocznych rachunków lub których księgi handlowe nie będą uznane za prawidłowe, należy oszacować według wartości poszczególnych części składowych majątku tych przedsiębiorstw w myśl przepisów, zawartych w odnośnych paragrafach nin. rozp.

§ 224. Za podstawę oszacowania wartości wyrobów towarów i wszelkich wogóle przedmiotów handlu oraz przedmiotów własnej produkcji winna służyć przeciętna cena produkcji lub nabycia tych przedmiotów, obliczona według przeciętnych cen rynkowych w dniu 1 stycznia roku, rozpoczynającego okres wymiarowy, względnie rok podatkowy, po potrąceniu z tych cen zwykłego zysku kupieckiego stosownie do charakteru i rodzaju przedsiębiorstwa.

§ 225. Za podstawę oszacowania maszyn, narzędzi i urządzeń przyjmuje się ich wartość sprzedażną, jaką przedstawiają w dniu 1 stycznia roku, rozpoczynającego okres wymiarowy (rok podatkowy), z uwzględnieniem stanu, w jakim się znajdują te przedmioty majątkowe. Stan ten w razie potrzeby należy ustalić przez rzeczoznawców.

§ 226. Przy oszacowaniu wartości praw związanych z wykonywaniem przedsiębiorstwa przemysłowego lub handlowego oraz górnictwa należy stosować przepisy § 228 nin. rozp.

Prawa i uprawnienia.

§ 227. Wartość praw, które są przynależytością nieruchomości, należy szacować łącznie z wartością nieruchomości na rzecz której prawa te ustanowiono.

Do tego rodzaju praw należą: prawo wypasu lub paszy na obcym gruncie, prawo polowania na obcym gruncie, serwituty leśne, prawo rybołóstwa lub spławianie drzewa na obcych wodach, odszkodowania za ograniczenie prawa własności i t. p.

§ 228. Wartości praw, związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa handlowego, przemysłowego lub górnictwa, nie należy również szacować osobno, lecz uwzględnić ją przy oszacowaniu wartości kapitału zakładowego i obrotowego odnośnego przedsiębiorstwa lub górnictwa.

Do tego rodzaju praw należą: prawo nakładu uzyskane przez właściciela księgarni, koncesja aptekarska i t. p.

§ 229. O ile prawa, wymienione w §§ 227 i 228 nin. rozp., nie są przynależytością nieruchomości lub nie są związane z wykonaniem przedsiębiorstwa, wówczas wartość takich praw należy odrębnie oszacować w sposób następujący:

1) wartość praw użytkowania, rent i innych podobnych praw, które mają za przedmiot świadczenia, względnie użytki trwałe lub powtarzające się perjodycznie, ustala się według zasad, zawartych w postanowieniach art. 127 ustawy. Wyjątek zachodzi jedynie w wypadku oszacowania majątku fideikomisowego lub innego tego rodzaju majątku; w tym wypadku bowiem posiadaczowi takiego rodzaju majątku nie dolicza się wartości prawa użytkowania, lecz traktuje się go narówni z właścicielem majątku;

2) wartość innych samoistnych praw, np. prawo poszukiwania i wydobywania produktów kopalnianych, prawo autorskie, prawo patentu i t. p. ustala się według wartości sprzedażnej.

Przy ustalaniu wartości należy kierować się ceną sprzedażną, którą za dane prawo można by uzyskać według faktycznie istniejących stosunków w wolnym obrocie handlowym.

W braku dostatecznych danych do ustalenia wartości sprzedażnej można przy oszacowaniu uwzględnić roczny dochód oraz prawdopodobny czas trwania tegoż dochodu i postąpić w myśl postanowień ustępów 4 i 5 art. 127 ustawy.

Majątek w kapitałach.

§ 230. Majątek w kapitałach należy obliczyć i ustalić według następujących zasad:

1) gotówkę w walucie polskiej według wartości nominalnej;

2) złoto i srebro oraz obce pieniądze według wartości sprzedażnej;

3) akcje, udziały, zapisy długów, listy zastawne, obligacje i inne papiery wartościowe, o ile mają w Polsce urzędowy kurs giełdowy, według przeciętnego kursu lub też według wartości sprzedażnej, ustalonej przez Ministra Skarbu po wysłuchaniu opinji Komitetów giełdowych;

4) wszystkie wierzytelności, nie mające za przedmiot świadczeń powtarzających się, według ich wartości nominalnej, o ile nie zachodzą okoliczności, które uzasadniają przyjęcie wartości sprzedażnej, odmiennej od wartości nominalnej.

§ 231. W rachubę bierze się tylko same wierzytelności, a nie procenty bieżące.

Od wartości odroczonych wierzytelności bezprocentowych należy aż do czasu ich płatności potrącić 5% tytułem odsetków rocznych.

§ 232. O ile według postanowień ustępu 4 § 230 nin. rozp. chodzi o wartość sprzedażną, należy ustalić na podstawie ceny sprzedaży, którą według wszelkiego prawdopodobieństwa możnaby uzyskać przy zrealizowaniu roszczenia lub sprzedaży przedmiotu majątkowego.

§ 233. Jeżeli kurs notuje się na kilku giełdach, wówczas miarodajnym jest kurs notowany na giełdzie, najbliższej miejsca zamieszkania podatnika.

Do oznaczenia kursu giełdowego miarodajnym jest przeciętny kurs giełdowy z roku, poprzedzającego bezpośrednio okres wymiarowy, względnie rok podatkowy.

§ 234. Płatne już wierzytelności z tytułu ubezpieczenia wszelkiego rodzaju bierze się w rachubę wtedy, gdy przedmiotem ubezpieczenia jest kapitał, a nie powtarzające się świadczenia, z wyjątkiem jednak wolnych od podatku wpływów z ubezpieczenia, wymienionych w ustępie 2 art. 121 ustawy.

§ 235. Do podstaw opodatkowania przyjmuje się niepłatne jeszcze wierzytelności z tytułu wszelkiego rodzaj u ubezpieczeń życia, kapitału lub renty, niezależnie od sposobu, w jaki ubezpieczenia dokonano".

Do ubezpieczeń życiowych należą w szczególności nietylko zwykłe ubezpieczenia na wypadek śmierci, lecz także ubezpieczenia na przeżycie lub dożycie oraz inne kombinacje ubezpieczeń.

§ 236. Wierzytelności z tego rodzaju ubezpieczeń, których w myśl ustępu 2 art. 121 ustawy nie zalicza się do majątku, nie bierze się w rachubę także przed terminem ich płatności.

§ 237. Wierzytelność z tytułu ubezpieczeń zalicza się do majątku tego podatnika, któremu według warunków umowy o ubezpieczenie przysługuje prawo rozporządzenia polisą.

Nie stanowi przeto żądnej różnicy, czy ubezpieczenia dokonano na życie odbierającego ubezpieczenie, czy też na życie innej osoby, oraz czy ubezpieczenie zawarto na korzyść osoby odbierającej ubezpieczenie, czy też nie.

§ 238. W wypadkach przewidzianych § 235 nin. rozp. przyjmuje się do podstaw opodatkowania:

1) ²/₃ sumy wpłaconych prernji lub wpłaconego kapitału od początku ubezpieczenia, z potrąceniem jednak wypłaconych lub doliczonych ubezpieczonemu dywidend;

2) albo cenę wykupu, t. j. pełną kwotę, za którą zakład ubezpieczenia wykupiłby, lub już wykupił polisę.

Za cenę wykupu uważa się tę cenę, którą instytucja ubezpieczająca przyznała w każdym poszczególnym wypadku.

§ 239. Postanowienia §§ 235 do 238 nin. rozp. odnoszą się jedynie do te kich niepłatnych jeszcze wzezeń z tytułu ubezpieczeń, dla których termin lub wydarzenie, od którego zaistnienia zależy wypłata kapitału lub renty, jeszcze nie nastąpiły.

Powtarzające się użytki i świadczenia.

(do art. 127 ustewy).

§ 240. Celem obliczenia skapitalizowanej wartości praw użytkowania, rent i innych powtarzających się użytków i świadczeń należy wartość pieniężną jednorocznego użytku lub świadczenia przyjąć według zasad, wyr łuszczonych w ustępach 1-5 art. 127 ustawy.

Ruchomości służące do osobistego użytku.

§ 241. Meble, odzież, sprzęty i inne ruchomości, służące do osobistego użytku, o ile podlegają opodatkowaniu w myśl art. 121 ustawy, należy oszacować według następujących zasad:

1) wartość wszelkich ruchomości, służących do osobistego użytku, zarówno niezbędnych, jak i luksusowych, przyjmuje się według ich wartości obrotowej, jaką przedstawiają dnia 1 stycznia roku, rozpoczynającego okres wymiarowy, względnie rok podatkowy;

2) wartość ruchomych zabytków sztuki i kultury ustala się na podstawie opinji kompetentnych organów Ministerstwa Kultury i Sztuki, o ile te zabytki nie są przedmiotem handlu lub spekulacji.

Potrącenia.

(do art. 123 i 131 ustawy).

§ 242. Od ogólnej wartości majątku, ustalonej w sposób wskazany w §§ 201-241 nin. rozp., potrąca się:

1) rzeczowe i osobiste długi podatnika z podanemi niżej zastrzeżeniami;

2) skapitalizowaną wartość powinności, rent oraz innych powtarzających się i mających wartość pieniężną użytków i świadczeń na rzecz innych osób, o ile te powinności w postaci roszczeń uważa się za podlegający podatkowi majątek uprawnionego według postanowień części drugiej art. 119 ustawy.

Oprócz długów i ciężarów podatnika potrąca się również długi i ciężary tych członków rodziny, których majątek dolicza się do majątku głowy rodziny, oraz skapitalizowaną wartość powinności, rent i t. p., ciążących na majątku lub częściach majątku doliczonego do majątku podatnika.

Zobowiązania pod 1 i 2 wyszczególnione nadają się do potrącenia tylko w tych wypadkach, gdy zobowiązania te pozostają w związku gospodarczym z majątkiem, podlegającym opodatkowaniu.

Długów, które zaciągnięto na pokrycie bieżących kosztów utrzymania gospodarstwa domowego, nie uwzględnia się, podobnie jak przy ustalaniu wartości majątku nie bierze się w rachubę gotówki,- pochodzącej z bieżących dochodów,

Długów, które już potrącono przy ustaleniu wartości kapitału zakładowego i obrotowego, nie należy powtórnie potrącać z wartości ogólnego majątku.

Jeżeli opodatkowanie ogranicza się jedynie do majątków wyszczególnionych pod a i b ustęp 2 art. 117 ustawy, wówczas tylko takie długi i ciężary nadają się do potrącenia, które obciążają podlegające podatkowi majątki.

O ile zaś do podstaw opodatkowania nie przyjmuje się majątku położonego poza obszarem Rzeczypospolitej, wówczas nie należy również potrącać takich długów i ciężarów, które obciążają majątki wyłączone od opodatkowania.

Jeżeli długi lub ciężary obciążają zarówno podlegające podatkowi, jak i wyłączone od opodatkowania majątki, wówczas należy ogólną sumę tych długów lub ciężarów rozdzielić w stosunku wartości majątku, podlegającego podatkowi do wartości majątku wyłączonego od opodatkowania i potrącić tylko część przypadającą na majątek podlegający opodatkowaniu.

Przy obliczeniu długów i ciężarów należy postępować w myśl art. 131 ustawy, stosując analogicznie postanowienia ustępu 4 § 230 oraz §§ 231, 232 i 240 nin. rozp.