Dział 1 - Przepisy ogólne. - Przepisy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1961.10.57 t.j.

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1965 r.

Dział  I.

Rozdział  1.

Przepisy ogólne.

Art.  1.

W sprawach cywilnych, wymienionych w ustawie niniejszej, pobiera się opłaty sądowe na rzecz Skarbu Państwa oraz zwrot wydatków. Opłaty sądowe i wydatki stanowią koszty sądowe.

Art.  2.

1. Jeżeli ustawa niniejsza lub inne przepisy nie stanowią inaczej, do uiszczenia kosztów sądowych obowiązana jest strona, która dokonywa czynności, powodującej opłatę sądową lub wydatki.

2. Stroną w rozumieniu przepisów o kosztach sądowych jest każdy uczestnik postępowania.

Art.  3 ¹

(uchylony).

Art.  4.

1. Skarb Państwa jest zwolniony od opłat sądowych.

2. Minister Sprawiedliwości może w porozumieniu z Ministrem Finansów i innymi zainteresowanymi ministrami zwolnić według swego uznania od opłat sądowych instytucje i stowarzyszenia, zasługujące na zwolnienie od tych opłat ze względu na ich działalność społeczną, naukową, oświatową lub samopomocową. Zwolnienie może być w każdej chwili cofnięte.

Art.  5.

1. Koszty sądowe, od których strona była zwolniona przez sąd, będą ściągnięte z urzędu po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu w danej sprawie od przeciwnika albo od strony, zwolnionej przez sąd od kosztów z zasądzonego jej roszczenia według przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

2. Przepisy ustępu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w sprawach wymienionych w art. 3 ust. 1 pkt 2-6.

Art.  6.

1. Opłaty sądowe, od których zwolniony był kurator (art. 3 ust. 1 pkt 2) lub podmioty, wymienione w art. 4 będą ściągnięte z urzędu po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu w danej sprawie od przeciwnika w takim stosunku, w jakim zostały włożone na niego koszty procesu lub innego postępowania.

2. Jeżeli strona, zastąpiona przez kuratora, posiada majątek, opłaty, które nie zostały włożone na jej przeciwnika lub też nie ściągnięte, będą ściągnięte od tej strony.

Art.  7.

W razie cofnięcia zwolnienia od kosztów sądowych lub uchylenia kurateli należne od strony koszty sądowe będą ściągnięte z urzędu z zastosowaniem odpowiednio przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Art.  8.

Jeżeli o obowiązku uiszczenia kosztów sądowych sąd nie orzekł w toku postępowania w danej sprawie, postanowienie w tej mierze wyda sąd, w którym sprawa toczyła się w pierwszej instancji.

Art.  9.

Należności Skarbu Państwa z tytułu powstałych w toku procesu lub innego postępowania kosztów sądowych, a włożonych na przeciwnika strony zwolnionej od kosztów sądowych lub opłat sądowych, będą w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym zaspokojone w tym samym stopniu i w tych samych granicach, jak koszty procesu lub innego postępowania, przyznane stronie zwolnionej.

Art.  10.

Postępowanie o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych i postępowanie przed sądem polubownym wolne jest od opłat sądowych.

Art.  11.

Opłatę sądową należy uiścić przy wniesieniu do sądu pisma lub przy złożeniu wniosku podlegającego opłacie.

Art.  12.

1. W każdym piśmie lub wniosku należy podać wartość przedmiotu sprawy, jeżeli od tej wartości zależy wysokość opłaty, a przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna.

2. Pisma lub wnioski, dotyczące części przedmiotu sprawy, podlegają opłacie tylko w stosunku do wartości tej części.

Art.  13.

1. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata sądowa. Pismo takie będzie zwrócone, jeżeli wnoszący je w terminie tygodniowym od dnia doręczenia mu wezwania o uiszczenie należnej opłaty, opłaty tej nie uiści. Jeżeli pismo wniosła osoba zamieszkała za granicą, nie mająca w kraju przedstawiciela, termin do uiszczenia opłaty wynosi 1 miesiąc, a w zależności od okoliczności może być odpowiednio przedłużony.

2. Przepisu co do wezwania o uiszczenie należnej opłaty nie stosuje się do pism, wnoszonych przez adwokata, podlegających opłacie w wysokości stałej. Pisma takie, jeżeli nie są należycie opłacone, będą od razu zwrócone.

3. Sąd nie przyjmie wniosku ustnego podlegającego opłacie, zgłoszonego bez jednoczesnego uiszczenia należnej opłaty.

4. Nie żąda się opłat od pisma, jeżeli już z jego treści wynika, że podlega ono odrzuceniu.

Art.  14.

1. Przepisy art. 13 ust. 1 stosuje się odpowiednio także wówczas, gdy w wyniku sprawdzenia wartości przedmiotu sprawy, dokonanego przez sąd z urzędu przed nadaniem sprawie biegu lub wskutek zmiany albo rozszerzenia żądania, należy uiścić opłatę wyższą od uiszczonej.

2. Jeżeli wymiar opłaty w kwocie wyższej od uiszczonej nastąpił z innych przyczyn aniżeli wymienione w ust. 1, nieuiszczenie przez stronę dodatkowej opłaty w terminie zakreślonym nie wstrzymuje biegu postępowania, a nie uiszczona opłata podlega ściągnięciu z urzędu od strony obowiązanej do jej uiszczenia.

Art.  15.

Przepisów art. 13 i 14 nie stosuje się w przypadkach, gdy sąd obowiązany jest do działania z urzędu. W tym przypadku opłatę pobiera się na podstawie wymiaru z urzędu.

Art.  16.

1. Przewodniczący wydaje zarządzenia co do wezwania o określenie wartości przedmiotu sprawy, o uiszczenie opłaty, zwrotu pisma nie opłaconego należycie, zwrotu opłaty, wymiaru opłaty z urzędu i ściągnięcia opłaty.

2. Postanowienie co do odrzucenia pisma sąd wydaje na posiedzeniu niejawnym, jeżeli opłata przypada od rewizji, zażalenia lub skargi o wznowienie, wniesionej do sądu rewizyjnego.

3. Na zarządzenie co do wezwania strony do określenia wartości przedmiotu sprawy nie ma zażalenia.

Art.  17.

Opłatę wymierzoną z urzędu oraz wydatki poniesione przez Skarb Państwa za stronę nie korzystającą ze zwolnienia od kosztów sądowych należy pod rygorem egzekucji uiścić w terminie dwutygodniowym od dnia doręczenia stronie wezwania do zapłaty.

Art.  18.

1. W postępowaniu związanym z uiszczeniem i zwrotem, wymiarem lub ściągnięciem kosztów sądowych, stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli ustawa niniejsza nie stanowi inaczej.

2. W sprawach zaś, w których tryb postępowania normują inne ustawy, przepisy kodeksu postępowania cywilnego stosuje się tylko w braku odpowiednich przepisów tych ustaw.

3. Na zarządzenia i postanowienia sądu pierwszej instancji, dotyczące obowiązku uiszczenia kosztów sądowych oraz wymiaru lub zwrotu kosztów, służy zażalenie. Jednakże złożenie zażalenia na wymiar opłaty nie wstrzymuje obowiązku uiszczenia żądanej opłaty.

Art.  19.

1. Zażalenia, dotyczące wyłącznie wymiaru opłaty sądowej, wolne są od wpisu.

2. Podania o zwrot opłaty, jak również zażalenia w tych sprawach wolne są od wszelkich opłat sądowych.

Art.  20.

Opłatę, uchyloną w całości lub w części prawomocnym orzeczeniem, zwraca się stronie z urzędu.

Art.  21.

1. Prawo Skarbu Państwa do żądania nie uiszczonej opłaty sądowej przedawnia się z upływem lat trzech, licząc od dnia, w którym opłaty należało uiścić.

2. Prawo strony do żądania zwrotu opłaty sądowej przedawnia się z upływem lat trzech od dnia powstania tego prawa.

Art.  22.

Groszowe końcówki opłat, niepodzielne przez dziesięć, zaokrągla się wzwyż do kwoty w ten sposób podzielnej.

Art.  23.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości określi sposób uiszczania opłat sądowych.

Rozdział  2.

Opłaty sądowe.

Art.  24.

W sprawach cywilnych pobiera się następujące opłaty sądowe:

1) wpis,

2) opłatę kancelaryjną.

Art.  25.

Podania i wnioski do protokołu, nie podlegające opłacie wpisu, oraz załączniki wolne są od opłat sądowych.

Oddział  1.

Wpis.

Art.  26.

Wpis jest stosunkowy i stały.

Art.  27.

1. Wysokość wpisu stosunkowego zależna jest od wartości przedmiotu sprawy.

2. Cały wpis stosunkowy wynosi:

1) przy wartości przedmiotu sprawy do 1.500 zł włącznie - 4%,

2) przy wartości przedmiotu sprawy od 1.500 zł do 3.000 zł włącznie: od pierwszych 1.500 zł - 60 zł, a od nadwyżki - 4 1/2%,

3) przy wartości przedmiotu sprawy od 3.000 zł do 5.000 zł włącznie: od pierwszych 3.000 zł - 128 zł, a od nadwyżki - 5%,

4) przy wartości przedmiotu sprawy ponad 5.000 zł: od pierwszych 5.000 zł - 228 zł, a od nadwyżki - 5 1/2%.

Art.  28.

1. Jednostka gospodarki uspołecznionej dochodząca od pracownika wynagrodzenia wyrządzonej przez niego szkody uiszcza wpis stosunkowy wynoszący:

1) przy wartości przedmiotu sprawy do 30.000 zł włącznie - 3%,

2) przy wartości przedmiotu sprawy od 30.000 zł do 90.000 zł włącznie: od pierwszych 30.000 zł - 900 zł, a od nadwyżki - 2%,

3) przy wartości przedmiotu sprawy ponad 90.000 zł: od pierwszych 90.000 zł - 2.100 zł, a od nadwyżki - 1%.

2. Różnicę pomiędzy wpisem stosunkowym przewidzianym w przepisach art. 27 a wpisem uiszczonym przez jednostkę gospodarki uspołecznionej stosownie do przepisów ustępu poprzedzającego ściąga się z urzędu od przeciwnika, biorąc za podstawę wysokość sumy od niego zasądzonej.

Art.  29.

1. O ile przepisy poniższe nie stanowią inaczej, do oznaczenia wartości przedmiotu sprawy stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego o oznaczeniu wartości przedmiotu sporu.

2. Jeżeli przepisy ustawy niniejszej nie stanowią inaczej, przewodniczący określa tymczasowy wpis w sprawach o roszczenia niemajątkowe w wysokości od 50 zł do 500 zł, a w sprawach o roszczenia majątkowe, w których wartość przedmiotu sprawy w chwili jej wytoczenia nie da się określić - w wysokości od 50 zł do 1.000 zł.

3. Na zarządzenie co do tymczasowego oznaczenia wpisu nie ma zażalenia.

4. Wpis tymczasowo oznaczony należy uiścić w terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia stronie interesowanej. Do osób zamieszkałych za granicą stosuje się odpowiednio przepisy art. 13 ust. 1.

5. Sumę wpisu określi sąd z urzędu przy wydaniu orzeczenia kończącego postępowanie w pierwszej instancji. Wpis tymczasowo pobrany ulega zaliczeniu na poczet wpisu określonego przez sąd. Określenie wpisu przez sąd z urzędu przy wydaniu orzeczenia, kończącego postępowanie, nastąpi również w przypadku zasądzenia ponad żądanie powoda.

Art.  29¹. ²

Wpis do wniosku o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego (art. 474¹-474⁴ kodeksu postępowania cywilnego) określa się w wysokości od 50 zł do 500 zł.

Art.  30. ³

1. Każde rozpoczęte 100 zł wartości przedmiotu sprawy liczy się za pełne.

2. Suma wpisu stosunkowego lub wszystkich wpisów stosunkowych w razie zgłoszenia równocześnie w jednym piśmie lub jednym oświadczeniu kilku wniosków, podlegających opłacie wpisu stosunkowego, nie może wynosić mniej niż 50 zł, a w przypadkach, w których pobiera się ułamkową część wpisu stosunkowego - mniej aniżeli 30 zł.

Art.  31.

Podstawą obliczenia wpisu stosunkowego od środków odwoławczych i skargi o wznowienie jest wartość przedmiotu zaskarżenia, objętego pismem.

Art.  32.

Wpis uiszczony od powództwa cywilnego, pozostawionego przez sąd karny bez rozpoznania, zalicza się przy wniesieniu tegoż powództwa przed sąd cywilny, jeżeli to nastąpi w terminie miesięcznym od dnia ogłoszenia orzeczenia sądu karnego o pozostawieniu powództwa cywilnego bez rozpoznania.

Art.  33.

Na żądanie strony zwraca się wpis:

1) od pisma zwróconego lub odrzuconego z powodu niepoprawienia lub nieuzupełnienia go w terminie zakreślonym,

2) od pisma odrzuconego lub cofniętego, jeżeli odrzucenie lub cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu pisma innym stronom, a w braku takich stron przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia.

Art.  34.

Na żądanie strony zwraca się połowę wpisu w razie cofnięcia pisma przed rozpoczęciem rozprawy lub posiedzenia, na które sprawa została skierowana. Również w razie zawarcia ugody zwraca się połowę wpisu za instancję, w której ugoda nastąpiła.

Oddział  2.

Opłata kancelaryjna.

Art.  35.

1. Za klauzulę wykonalności, wypisy, odpisy, zaświadczenia, wyciągi oraz inne dokumenty, wydawane na wniosek na podstawie akt, pobiera się opłatę kancelaryjną w wysokości 5 zł za każdą stronicę wydanego dokumentu, licząc 25 wierszy za stronicę.

2. Każdą rozpoczętą stronicę liczy się za całą.

3. Jeżeli pismo jest sporządzone w obcym języku lub zawiera tabelę, pobiera się opłatę w podwójnej wysokości.

Art.  36.

Opłata kancelaryjna za wypis orzeczenia z uzasadnieniem doręczonego na skutek żądania doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem, zgłoszonego w terminie siedmiodniowym od ogłoszenia sentencji, wynosi:

1) w sprawach, rozpoznawanych w pierwszej instancji przez sąd powiatowy - 20 zł,

2) w innych sprawach - 30 zł.

Opłatę tę pobiera się przy złożeniu podania lub wniosku do protokołu o doręczenie wypisu orzeczenia. Opłata, nie uiszczona przy złożeniu podania o doręczenie wypisu orzeczenia z uzasadnieniem, podlega ściągnięciu od strony.

Rozdział  3.

Wydatki.

Art.  37.

1. Do wydatków należą:

1) koszty opłat telefonicznych i telegraficznych,

2) diety i koszty podróży, należne sędziom, urzędnikom i funkcjonariuszom sądowym z powodu dokonywania czynności poza siedzibą sądu oraz ryczałt należny im za dokonywanie oględzin w sprawach dotyczących nieruchomości rolnych położonych poza miejscowością będącą siedzibą sądu,

3) należności świadków, biegłych i tłumaczów oraz kuratorów ustanowionych w poszczególnych sprawach,

4) koszty przewozu osób, zwierząt i rzeczy, utrzymywania ich lub przechowywania,

5) koszty ogłoszeń w pismach,

6) opłaty, należne innym władzom i urzędnikom,

7) koszty pobytu w areszcie.

2. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Przewodniczącym Komitetu Pracy i Płac określi w drodze rozporządzenia stawki ryczałtu przysługującego osobom wymienionym w ust. 1 pkt 2 za dokonanie oględzin i stawki należności kuratorów oraz warunki przyznawania i wypłaty tego ryczałtu i należności.

Art.  38.

1. Na pokrycie wydatków obowiązana jest złożyć zaliczkę strona, która wnosiła o podjęcie czynności połączonej z wydatkami; jeżeli dwie lub więcej stron wnosiło o podjęcie czynności lub sąd z urzędu czynność zarządził, zaliczkę powinny uiścić strony w równych częściach lub w innym stosunku według uznania sądu.

2. Sąd oznaczy wysokość zaliczki i termin jej złożenia.

3. Wykonanie czynności zależne jest od uiszczenia zaliczki, chyba że sąd pomimo nieuiszczenia zaliczki przez strony uzna wykonanie czynności za konieczne do rozstrzygnięcia sprawy.

Art.  39.

Koszty przeprowadzenia dowodu na żądanie sądu polubownego ponoszą obie strony. Przeprowadzenie dowodu zależne jest od złożenia oznaczonej przez sąd zaliczki.

¹ Art. 3 uchylony przez art. VII pkt 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.64.43.297) z dniem 1 stycznia 1965 r.

² Art. 29¹ dodany przez art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o zmianie przepisów postępowania w sprawach cywilnych (Dz.U.62.10.46) z dniem 24 marca 1962 r.

³ Art. 30 zmieniony przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o zmianie przepisów postępowania w sprawach cywilnych (Dz.U.62.10.46) z dniem 24 marca 1962 r.