Rozdział 3 - Działalność Prokuratury. - Prokuratura Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1980.10.30 t.j.

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1983 r.

Rozdział  3

Działalność Prokuratury.

1.

 Ściganie przestępstw.

Art.  22.

1. Prokurator stosownie do przepisów ustawy wszczyna i prowadzi postępowanie przygotowawcze albo zleca wszczęcie lub prowadzenie takiego postępowania właściwemu organowi ścigania.

2. W toku postępowania przygotowawczego prokurator stosuje w wypadkach przewidzianych w ustawie środki zapobiegające uchylaniu się od sądu.

3. Tymczasowe aresztowanie może nastąpić tylko po uprzednim przesłuchaniu przez prokuratora osoby podlegającej aresztowaniu, chyba że sprawca się ukrywa.

Art.  23.

Prokurator sprawuje nadzór nad postępowaniem przygotowawczym, prowadzonym przez Milicję Obywatelską lub inny organ ścigania. Zarządzenia prokuratora w postępowaniu przygotowawczym są dla organu ścigania wiążące.

Art.  24.

1. W wypadku gdy postępowanie przygotowawcze ujawni istnienie okoliczności, sprzyjających popełnianiu przestępstw lub utrudniających ich wykrycie, prokurator kieruje wystąpienie do odpowiedniego organu.

2. W wystąpieniu prokurator może żądać również przeprowadzenia kontroli, a także wszczęcia przeciwko winnym postępowania w przedmiocie odpowiedzialności służbowej, dyscyplinarnej lub materialnej.

3. Do wystąpienia w tym trybie stosuje się odpowiednio przepisy art. 52 ust. 1 i art. 53.

Art.  25.

W razie umorzenia postępowania przygotowawczego prokurator może, stosownie do okoliczności, przesłać sprawę właściwym organom w celu wszczęcia postępowania w sprawach o wykroczenia, dyscyplinarnego lub służbowego albo w celu rozpatrzenia sprawy przez sąd społeczny.

Art.  26.

Wydawane przez ministrów akty o charakterze ogólnym, dotyczące postępowania przygotowawczego, wymagają uprzedniego uzgodnienia z Prokuratorem Generalnym, a wydawane przez organy państwowe o terenowym zakresie działania - uprzedniego uzgodnienia z prokuratorem wojewódzkim lub rejonowym.

Art.  27.

1. Prokurator Generalny może występować do naczelnych i centralnych organów administracji państwowej o podjęcie środków w celu usprawnienia działalności podległych im organów w zakresie postępowania przygotowawczego.

2. Uprawnienia określone w ust. 1 przysługują odpowiednio prokuratorom wojewódzkim i rejonowym w stosunku do organów państwowych o terenowym zakresie działania.

Art.  28.

W sprawach należących do zakresu działania sądów wojskowych uprawnienia przewidziane w art. 26 i 27 przysługują również Naczelnemu Prokuratorowi Wojskowemu oraz odpowiednio - podległym mu prokuratorom wojskowym.

2.

 Udział prokuratora w postępowaniu sądowym.

Art.  29.

1. W postępowaniu karnym przed sądem prokurator wnosi i popiera oskarżenie. Prokurator może również popierać oskarżenie w sprawach wniesionych przez innych oskarżycieli oraz obejmować oskarżenie w tych sprawach.

2. W wypadku gdy wyniki postępowania sądowego nie potwierdzają zarzutów oskarżenia, prokurator odstępuje od oskarżenia.

3. Prokurator wnosi w wypadkach przewidzianych w ustawie środki zaskarżenia od orzeczeń sądu.

Art.  30.

Uznając, że tego wymaga ochrona praworządności, praw obywateli, interesu społecznego lub własności społecznej, prokurator wytacza lub popiera powództwo cywilne w sprawach karnych oraz, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wytacza powództwo w postępowaniu cywilnym, a także może brać udział w każdym stadium postępowania toczącego się przed sądem z czyjegokolwiek powództwa.

Art.  31.

Nadzwyczajne środki zaskarżenia od orzeczeń prawomocnych kończących postępowanie wnosi do Sądu Najwyższego Prokurator Generalny. W sprawach należących do zakresu działania sądów wojskowych uprawnienia te przysługują również Naczelnemu Prokuratorowi Wojskowemu.

Art.  32.

1. Prokurator Generalny zgłasza Sądowi Najwyższemu i popiera wnioski w zakresie sprawowanego przez Sąd Najwyższy nadzoru nad orzecznictwem sądów powszechnych i szczególnych.

2. W szczególności Prokurator Generalny zgłasza wnioski o ustalenie wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej oraz wnioski o wyjaśnienie przepisów prawnych, które budzą wątpliwości albo których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie.

3.

 Nadzór nad wykonaniem wyroków w sprawach karnych oraz orzeczeń o pozbawieniu wolności.

Art.  33.

Prokurator sprawuje w granicach przewidzianych ustawą nadzór nad wykonaniem wyroków w sprawach karnych, postanowień o tymczasowym aresztowaniu oraz innych orzeczeń i decyzji o pozbawieniu wolności. Przepis ten nie narusza ustawowych uprawnień sądów.

Art.  34.

1. Nadzór penitencjarny prokuratora nad zakładami, w których przebywają osoby pozbawione wolności, obejmuje przede wszystkim kontrolę legalności osadzania w nich tych osób oraz kontrolę legalności wykonywania kary pozbawienia wolności, jak również wszelkich orzeczeń i decyzji o pozbawieniu wolności.

2. Prokurator Generalny w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, a w razie potrzeby również z innymi właściwymi ministrami określi szczegółowo zakres prokuratorskiego nadzoru penitencjarnego oraz tryb jego wykonywania.

Art.  35.

Prokuratorowi przysługuje prawo wstępu w każdym czasie do pomieszczeń zakładu, w którym przebywają osoby pozbawione wolności, jak również przeglądania dokumentów i żądania wyjaśnień od administracji zakładu, przeprowadzania rozmów z osobami osadzonymi w zakładzie oraz badania ich skarg i wniosków.

Art.  36.

1. W razie stwierdzenia faktu niezgodnego z prawem pozbawienia wolności prokurator zarządza natychmiastowe zwolnienie.

2. Prokurator może wstrzymać wykonanie każdej decyzji administracji zakładu, w którym przebywają osoby pozbawione wolności, jeżeli decyzja ta dotyczy osoby pozbawionej wolności i jest sprzeczna z prawem. O wstrzymaniu wykonania decyzji prokurator zawiadamia niezwłocznie organ nadrzędny nad administracją zakładu.

Art.  37.

1. Prokurator Generalny przedstawia Radzie Państwa wnioski w przedmiocie ułaskawienia osób skazanych przez sądy.

2. W odniesieniu do wniosków w przedmiocie ułaskawienia osób skazanych przez sądy wojskowe uprawnienie określone w ust. 1 przysługuje również Naczelnemu Prokuratorowi Wojskowemu.

4.

 Badanie zagadnień przestępczości.

Art.  38.

1. Prokurator Generalny prowadzi przez podległych mu prokuratorów badania dotyczące stanu i przyczyn przestępczości oraz środków jej zwalczania.

2. Prokurator Generalny w dziedzinie stanu i przyczyn przestępczości oraz środków jej zwalczania prowadzi badania także przy pomocy instytutu tworzonego w trybie odrębnych przepisów oraz wykorzystuje w tym zakresie prace innych placówek naukowo-badawczych.

Art.  39.

1. Jeżeli wyniki badań to uzasadniają, Prokurator Generalny występuje z wnioskiem do właściwego organu o wydanie lub zmianę odpowiednich przepisów albo o podjęcie innych czynności w celu przeciwdziałania przestępczości.

2. Zadania określone w ust. 1 wykonują również prokuratorzy wojewódzcy i rejonowi w stosunku do organów terenowych.

Art.  40.

1. W odniesieniu do przestępstw należących do zakresu działania sądów wojskowych czynności określone w art. 38 ust. 1 i art. 39 ust. 1 podejmuje Naczelny Prokurator Wojskowy.

2. Czynności określone w art. 39 mogą podejmować w zakresie swego działania również prokuratorzy okręgów wojskowych, prokuratorzy rodzajów Sił Zbrojnych i prokuratorzy garnizonowi.

5.

 Prokuratorska kontrola przestrzegania prawa.

Art.  41.

Prokurator kontroluje przestrzeganie prawa przez organy państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne, z wyłączeniem naczelnych i centralnych organów państwowych, terenowych organów władzy państwowej oraz sądów, a w zakresie wykonywania funkcji administracji państwowej oraz działalności gospodarczej - kontroluje także przestrzeganie prawa przez organizacje zawodowe, spółdzielcze, samorządowe i inne organizacje społeczne.

Art.  42.

1. Prokurator Generalny informuje Prezesa Rady Ministrów i zainteresowanych ministrów o ważniejszych wynikach prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa.

2. W uzasadnionych wypadkach Prokurator Generalny zgłasza Prezesowi Rady Ministrów i zainteresowanym ministrom propozycje i wnioski, zmierzające do usunięcia stwierdzonych uchybień lub do usprawnienia działalności administracji i gospodarki.

3. W wypadku gdy zwróci się o to Prezes Rady Ministrów lub właściwy minister, Prokurator Generalny zarządza przeprowadzenie kontroli przestrzegania prawa przez określone organy albo w określonych zagadnieniach.

Art.  43.

1. W uzasadnionych wypadkach prokuratorzy wojewódzcy i rejonowi zgłaszają terenowym organom administracji państwowej odpowiedniego stopnia propozycje i wnioski zmierzające do usunięcia stwierdzonych uchybień lub do usprawnienia działalności administracji i gospodarki.

2. Prokurator wojewódzki lub rejonowym zarządza przeprowadzenie kontroli przestrzegania prawa przez określone organy albo w określonych zagadnieniach, gdy wystąpi o to rada narodowa, prezydium rady lub terenowy organ administracji państwowej.

Art.  44.

1. Prokurator czuwa nad stosowaniem prawa w postępowaniu administracyjnym oraz w innych rodzajach postępowania, o których stanowią ustawy.

2. Prokurator może domagać się wszczęcia postępowania określonego w ust. 1, a także brać udział w takim postępowaniu w każdym jego stadium. Prokuratorowi przysługują wówczas prawa strony, a ponadto prawo wnoszenia sprzeciwu i innych przewidzianych w przepisach szczególnych środków zaskarżenia od ostatecznych lub prawomocnych decyzji oraz orzeczeń.

3. Do udziału prokuratora w postępowaniu unormowanym w kodeksie postępowania administracyjnego stosuje się przepisy tego kodeksu.

Art.  45.

1. Powziąwszy wiadomość o naruszeniu prawa przez podmioty określone w art. 41, prokurator podejmuje stosowne czynności, zmierzające do wyjaśnienia sprawy, chyba że strona nie wyczerpała zwykłych środków prawnych służących jej w postępowaniu przed właściwymi organami lub wkroczył właściwy organ nadzoru.

2. Prokurator podejmuje jednak czynności w celu wyjaśnienia sprawy, pomimo niewyczerpania przez stronę zwykłych środków prawnych służących jej w postępowaniu przed właściwymi organami lub wkroczenia właściwego organu nadzoru, jeżeli potrzebę taką uzasadnia nieporadność strony lub interes społeczny.

3. Prokurator wojskowy działa również w razie powzięcia wiadomości o naruszeniu przez organ wojskowy rozkazów lub zarządzeń Ministra Obrony Narodowej o charakterze ogólnym.

4. Prokurator przeprowadza także kontrole przestrzegania prawa o charakterze problemowym lub kompleksowym, jeżeli uzasadnia to interes społeczny.

Art.  46.

1. Prokurator wnosi sprzeciw przeciwko niezgodnym z prawem aktom o charakterze ogólnym, wydanym przez podmioty określone w art. 41.

2. Prokurator wojskowy wnosi nadto sprzeciw przeciwko wydanym przez organy wojskowe rozkazom lub zarządzeniom niezgodnym z rozkazami lub zarządzeniami Ministra Obrony Narodowej o charakterze ogólnym.

Art.  47.

1. Prokurator wnosi również sprzeciw przeciwko niezgodnym z prawem ostatecznym lub prawomocnym decyzjom i innym rozstrzygnięciom w indywidualnych sprawach, wydanym przez podmioty określone w art. 41, jeżeli rozstrzygnięcie może być zmienione lub uchylone albo gdy może być stwierdzona jego nieważność na podstawie przepisów prawa.

2. Prokurator, wnosząc sprzeciw, może w uzasadnionych wypadkach złożyć wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji lub innego rozstrzygnięcia w indywidualnej sprawie do czasu załatwienia sprzeciwu.

Art.  48.

1. Prokurator odpowiedniego stopnia wnosi sprzeciw do właściwego organu nadrzędnego albo do organu, jednostki organizacyjnej lub organizacji, które wydały akt prawny o charakterze ogólnym, wytyczne albo decyzje lub inne rozstrzygnięcia w indywidualnej sprawie, o ile są one uprawnione do ich uchylenia lub zmiany albo stwierdzenia nieważności.

2. Organ, który otrzymał sprzeciw prokuratora, wszczyna postępowanie, zawiadamiając o tym strony.

Art.  49.

1. Sprzeciw powinien być załatwiony w terminie trzydziestu dni od daty jego wniesienia. Jeżeli sprzeciw zawiera wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji lub innego rozstrzygnięcia w indywidualnej sprawie do czasu załatwienia sprzeciwu, wniosek ten powinien być rozpoznany niezwłocznie.

2. Jeżeli do załatwienia sprzeciwu właściwy jest organ kolegialny, termin określony w ust. 1 może być przedłużony do dnia najbliższego posiedzenia organu.

3. Prokurator może być obecny przy rozpatrywaniu sprzeciwu przez organ kolegialny. O terminie posiedzenia organ zawiadamia prokuratora.

Art.  50.

1. O sposobie załatwienia sprzeciwu należy niezwłocznie zawiadomić prokuratora, który wniósł sprzeciw.

2. Jeżeli właściwy organ uzna sprzeciw za uzasadniony, powinien uchylić lub zmienić akt prawny o charakterze ogólnym, wytyczne, decyzję lub inne rozstrzygnięcia w indywidualnej sprawie albo spowodować ich uchylenie, zmianę lub wznowienie postępowania.

Art.  51.

1. Prokurator kieruje wystąpienie w wypadku:

1) gdy naruszenie prawa w akcie prawnym o charakterze ogólnym, w wytycznych albo decyzji lub innym rozstrzygnięciu w indywidualnej sprawie nie daje podstaw do ich zmiany lub uchylenia,

2) gdy naruszenie prawa polega na bezczynności organu,

3) gdy zmiana lub uchylenie wadliwej decyzji lub innego rozstrzygnięcia w indywidualnej sprawie nie są możliwe w myśl obowiązujących przepisów albo gdy wniesienie sprzeciwu lub innego przewidzianego w przepisach szczególnych środka zaskarżenia byłoby bezprzedmiotowe,

4) gdy zachodzi potrzeba podjęcia przez organ nadzoru lub kontroli czynności, mających na celu zapobieganie naruszeniom prawa, lub potrzeba zwrócenia uwagi na okoliczności wpływające ujemnie na przestrzeganie prawa.

2. Prokurator wojskowy kieruje ponadto wystąpienie w wypadku, gdy zachodzi potrzeba zwrócenia uwagi na okoliczności wpływające ujemnie na stan dyscypliny wojskowej i porządku wojskowego.

Art.  52.

1. Prokurator kieruje wystąpienie do organu, jednostki organizacyjnej lub organizacji, których działalności wystąpienie dotyczy, lub do ich organu nadrzędnego.

2. W wystąpieniu prokurator może również żądać przeprowadzenia kontroli, a także wszczęcia przeciwko winnym postępowania w przedmiocie odpowiedzialności służbowej, dyscyplinarnej lub materialnej.

Art.  53.

1. Organ, do którego skierowano wystąpienie, obowiązany jest w terminie trzydziestu dni od daty otrzymania wystąpienia zawiadomić prokuratora o powziętej decyzji lub o zajętym stanowisku.

2. Do rozpatrywania wystąpień stosuje się odpowiednio przepisy art. 49 ust. 2 i 3.

Art.  54.

1. W toku wykonywania prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa prokurator może:

1) żądać nadesłania lub przedstawienia akt oraz wszelkich niezbędnych dokumentów i pisemnych wyjaśnień,

2) żądać złożenia wyjaśnień i przesłuchiwać świadków,

3) zasięgać opinii biegłych,

4) zbierać inne niezbędne materiały.

2. Prokurator wojskowy może nadto:

1) zaznajamiać się w zakresie niezbędnym dla danego wypadku z poszczególnymi zagadnieniami wojskowymi,

2) zwracać się do właściwych dowódców (szefów) o przeprowadzenie badań lub szczegółowej kontroli działalności organów wojskowych.

3. Do czynności przewidzianych w ust. 1 stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, dotyczące doręczania wezwań, terminów, prawa odmowy zeznań i odmowy odpowiedzi na pytania, uprzedzenia o odpowiedzialności za złożenie fałszywych zeznań oraz skutków niezastosowania się do żądań organu.

Art.  55.

1. Jeżeli właściwy prokurator uważa uchwałę rady narodowej za niezgodną z prawem, zwraca się on o uchylenie lub zmianę uchwały do rady narodowej, która tę uchwałę podjęła, lub kieruje wniosek o uchylenie lub zawieszenie wykonania tej uchwały do organu właściwego w myśl ustawy o radach narodowych.

2. Wniosek o uchylenie lub zawieszenie wykonania niezgodnej z prawem uchwały wojewódzkiej rady narodowej kieruje Prokurator Generalny.

3. Przepisy art. 49, 50 i 54 ust. 1 i 3 stosuje się odpowiednio.

Art.  56.

1. Prokurator Generalny, uznając rozstrzygnięcie ministra w indywidualnej sprawie za niezgodne z prawem, wnosi sprzeciw do tegoż ministra, jeżeli jest on uprawniony do zmiany, uchylenia bądź stwierdzenia nieważności tego rozstrzygnięcia.

2. Prokurator Generalny, uznając wydany przez ministra akt o charakterze ogólnym za niezgodny z prawem, występuje do ministra o zmianę lub uchylenie tego aktu.

3. Postanowienia ust. 2 nie dotyczą rozporządzeń i zarządzeń, a w Siłach Zbrojnych także rozkazów, regulaminów i innych przepisów, wydanych przez ministrów na podstawie ustaw i w celu ich wykonania albo też w wykonaniu uchwał Rządu.

4. W sprawach określonych w ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio art. 49 ust. 1 oraz art. 53 ust. 1.