Dział 2 - Zasady dziedziczenia. - Prawo spadkowe.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1946.60.328

Akt utracił moc

Wersja od: 1 października 1950 r.

DZIAŁ II.

Dziedziczenie.

Rozdział I.

Zasady dziedziczenia.

Art.  4.

Dziedziczenie polega na przejściu spadku jako całości na jedną lub więcej osób (spadkobierców).

Art.  5.

§ 1. Spadkobiercą może być tylko ten, kto żyje w chwili otwarcia spadku.

§ 2. Dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte, lecz jeszcze nieurodzone, może być spadkobiercą, jeżeli przyjdzie na świat żywe. W tym przypadku uważa się, że staje się ono spadkobiercą tak, jak gdyby było już urodzone w chwili otwarcia spadku.

Art.  6.

Osoba prawna może być spadkobiercą, jeżeli istnieje w chwili otwarcia spadku. Jednakże fundacja, powołana przez spadkodawcę w testamencie, może być spadkobiercą, jeżeli zostanie utworzona w ciągu roku od zawiadomienia władzy, właściwej do zatwierdzenia fundacji, o powołaniu fundacji do spadku. W tym przypadku uważa się, że staje się ona spadkobiercą tak, jak gdyby istniała już w chwili otwarcia spadku.

Art.  7.

Niegodnym dziedziczenia jest ten, kto:

1) dopuścił się zbrodni przeciwko spadkodawcy lub jednej z najbliższych mu osób;

2) podstępem lub groźbą skłonił spadkodawcę do sporządzenia, zmiany lub uchylenia testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu tych czynności;

3) świadomie ukrył, zniszczył, podrobił lub przerobił testament spadkodawcy albo świadomie skorzystał z testamentu przez kogokolwiek podrobionego lub przerobionego.

Art.  8.

§ 1. Niegodny wyłączony jest od dziedziczenia tak, jak gdyby nie żył w chwili otwarcia spadku.

§ 2. Niegodność dziedziczenia ocenia się według stanu rzeczy w chwili otwarcia spadku. Jednakże okoliczności, przewidziane w pkt 3 artykułu poprzedzającego, powodują niegodność dziedziczenia, chociażby nastąpiły po otwarciu spadku.

Art.  9.

Niegodny może dziedziczyć, jeżeli mu spadkodawca przebaczył. Przebaczenie może być wyraźne lub dorozumiane. W szczególności uważa się, że spadkodawca przebaczył niegodnemu, jeżeli znając przyczynę niegodności powołuje go do spadku.

Art.  10.

§ 1. Można w drodze umowy zawartej ze spadkodawcą zrzec się prawa do dziedziczenia. Umowa powinna być pod rygorem nieważności zawarta w formie aktu notarialnego.

§ 2. Zrzeczenie to może być ograniczone do zrzeczenia się tylko prawa do zachowku.

Art.  11.

§ 1. Zrzekający się prawa do dziedziczenia nie dziedziczy, chyba że został powołany do spadku na podstawie testamentu, sporządzonego dopiero po zrzeczeniu się.

§ 2. Zrzeczenie się dziedziczenia z oznaczonego w umowie tytułu nie wyłącza dziedziczenia z innego tytułu.

Art.  12.

§ 1. Zrzeczenie się prawa do dziedziczenia ustawowego odnosi się również do zstępnych zrzekającego się, chyba że w umowie postanowiono inaczej.

§ 2. Zrzekającego się oraz tych zstępnych, do których zrzeczenie się odnosi, uważa się tak, jak gdyby nie żyli w chwili otwarcia spadku.

Art.  13.

Zrzeczenie się prawa do dziedziczenia na korzyść innej osoby uważa się w razie wątpliwości za zrzeczenie się pod warunkiem, że osoba ta będzie dziedziczyć.

Art.  14.

Zrzeczenie się prawa do dziedziczenia może być uchylone w drodze umowy zawartej między spadkodawcą a tym, kto zrzekł się prawa do dziedziczenia. Umowa powinna być pod rygorem nieważności zawarta w formie aktu notarialnego.

Art.  15.

§ 1. Dziedziczenie może być ustawowe albo testamentowe.

§ 2. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku zachodzi wówczas, gdy spadkodawca nie zostawił testamentu, w którym ustanowił spadkobiercę, albo gdy wszyscy spadkobiercy, powołani do spadku w testamencie, nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami.

§ 3. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, dziedziczenie ustawowe co do części spadku zachodzi wówczas, gdy spadkodawca nie ustanowił dla tej części spadkobiercy albo gdy tylko jeden lub niektórzy ze spadkobierców, powołanych do spadku w testamencie, nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami.

Rozdział II.

Dziedziczenie ustawowe.

Oddział 1.

Dziedziczenie krewnych.

Art.  16.

Spadkobiercami ustawowymi z tytułu pokrewieństwa są krewni spadkodawcy: w linii zstępnej - bez ograniczenia, w linii wstępnej - tylko rodzice, a w linii bocznej - rodzeństwo i jego zstępni.

Art.  17.

§ 1. Do spadku powołane są przede wszystkim dzieci spadkodawcy, które dziedziczą w częściach równych.

§ 2. Jeżeli dziecko nie żyje w chwili otwarcia spadku, część spadkowa, jaka by mu przypadła, przechodzi na jego dzieci w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do wstępowania dalszych zstępnych w miejsce swych wstępnych.

Art.  18.

§ 1. W braku zstępnych powołani są do spadku rodzice i rodzeństwo spadkodawcy.

§ 2. W zbiegu z rodzeństwem każde z rodziców otrzymuje jedną czwartą część spadku, przypadającego krewnym spadkodawcy; pozostałą część otrzymuje rodzeństwo w częściach równych.

§ 3. Jeżeli do spadku powołani są tylko rodzice albo tylko rodzeństwo, otrzymują oni całość spadku, przypadającego krewnym spadkodawcy, w częściach równych.

Art.  19.

Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa nie żyje w chwili otwarcia spadku, część spadkowa, jaka by mu przypadła, przechodzi na jego zstępnych w częściach równych według zasad, obowiązujących dla wstępowania zstępnych po dzieciach spadkodawcy.

Art.  20. ¹

§ 1. (uchylony).

Art.  21.

§ 1. 2 Przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym na równi z jego dzieckiem, nie dziedziczy jednak po jego rodzinie.

§ 2. Przysposabiający nie dziedziczy po przysposobionym.

§ 3. Przysposobienie nie narusza wzajemnych praw spadkowych między przysposobionym i jego rodziną.

Oddział 2.

Dziedziczenie małżonka.

Art.  22.

Pozostały przy życiu małżonek dziedziczy z ustawy: w zbiegu ze zstępnymi małżonka zmarłego - jedną czwartą część spadku, w zbiegu z jego rodzicami i rodzeństwem lub zstępnymi rodzeństwa - połowę spadku, a w braku takich krewnych - cały spadek.

Art.  23.

§ 1. Jeżeli pozostały przy życiu małżonek otrzymuje cały spadek, obowiązany jest on na żądanie dziadów małżonka zmarłego, w razie ich niedostatku, dostarczyć im środków utrzymania. Środki utrzymania powinny być dostarczane w odpowiednim stosunku do potrzeb osoby uprawnionej i do wartości czystego spadku.

§ 2. Pozostały przy życiu małżonek może jednak zwolnić się od obowiązku dostarczania środków utrzymania przez zapłatę wartości jednej czwartej części czystego spadku.

Art.  24.

Pozostały przy życiu małżonek, który dziedziczy w zbiegu z krewnymi małżonka zmarłego z wyjątkiem jego zstępnych, otrzymuje należące do spadku przedmioty urządzenia domowego, które służyły małżonkom do wspólnego użytku, jako to: meble, naczynia stołowe i kuchenne. Do roszczeń małżonka z tego tytułu stosuje się odpowiednio przepisy o zapisie.

Art.  25.

Pozostały przy życiu małżonek, który otrzymuje część majątku, podlegającego według obowiązującego małżonków ustroju małżeńskiego majątkowego podziałowi na przypadek ustania małżeństwa, nie dziedziczy w zbiegu ze zstępnymi małżonka zmarłego pozostałej części tego majątku.

Art.  26.

§ 1. Pozostały przy życiu małżonek nie dziedziczy z ustawy i nie ma prawa do należących do spadku przedmiotów urządzenia domowego, jeżeli spadkodawca wytoczył powództwo o rozwód z jego winy i jeżeli zostanie ustalone, że żądanie rozwodu było uzasadnione.

§ 2. Ustalenie, że żądanie rozwodu było uzasadniane, może nastąpić jedynie na skutek powództwa, wytoczonego przez spadkobiercę ustawowego, powołanego do spadku obok małżonka, przed upływem trzech miesięcy od dnia, w którym spadkobierca ten dowiedział się o otwarciu spadku.

Oddział 3.

Dziedziczenie gminy i Skarbu Państwa.

Art.  27.

§ 1. W braku powołanych do spadku krewnych i małżonka spadkodawcy dziedziczy z ustawy gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli miejsce to znajdowało się za granicą - Skarb Państwa. Jednakże nieruchomości ziemskie oraz nieruchomości położone za granicą dziedziczy Skarb Państwa, inne nieruchomości zaś - gmina miejsca ich położenia.

§ 2. Jeżeli stosownie do przepisów paragrafu poprzedzającego jest kilku spadkobierców, uważa się ich za powołanych do spadku w częściach ułamkowych, jakie odpowiadają stosunkowi wartości przypadających im praw.

Art.  28.

Przepisy o obowiązku dostarczania środków utrzymania dziadom małżonka zmarłego przez pozostałego przy życiu małżonka stosuje się odpowiednia do dziadów spadkodawcy, gdy spadek przechodzi na gminę lub Skarb Państwa.

Rozdział III.

Dziedziczenie testamentowe.

Art.  29.

Spadkodawca może ustanowić spadkobiercę w testamencie, powołując go do całości lub do części spadku.

Art.  30.

§ 1. Jeżeli wszyscy spadkobiercy, powołani do spadku w testamencie, nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami, spadkobiercy ustawowi, na których przechodzi spadek, obowiązani są, w braku odmiennej woli spadkodawcy, wypełnić zapisy i polecenia oraz inne rozporządzenia, zamieszczone w testamencie.

§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy na spadkobierców ustawowych przechodzi tylko część spadku wskutek tego, że jeden lub niektórzy ze spadkobierców, powołanych do spadku w testamencie, nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami.

Art.  31.

Jeżeli spadkodawca wyłączył w testamencie od dziedziczenia ustawowego swego krewnego lub małżonka, nie ustanawiając równocześnie innej osoby spadkobiercą (testament negatywny), wyłączonego uważa się tak, jak gdyby nie żył w chwili otwarcia spadku; nie narusza to jednak praw spadkobiercy koniecznego do żądania zachowku.

¹ Art. 20 uchylony przez art. VII pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1950 r. Przepisy wprowadzające kodeks rodzinny (Dz.U.50.34.309) z dniem 1 października 1950 r.

² Art. 21 § 1 zmieniony przez art. VII pkt 2 ustawy z dnia 27 czerwca 1950 r. Przepisy wprowadzające kodeks rodzinny (Dz.U.50.34.309) z dniem 1 października 1950 r.