Prawo rzeczowe.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1946.57.319

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1965 r.

DEKRET

z dnia 11 października 1946 r.

Prawo rzeczowe. ^*

Preambuła ¹ (uchylona).

TYTUŁ I.

Rzeczy.

Art.  1-13. ²

(uchylone).

TYTUŁ II.

Przepisy ogólne o prawach jawnych z księgi wieczystej.

Art.  14. ³

W celu ustalenia praw rzeczowych na nieruchomościach prowadzi się księgi wieczyste.

Art.  15.

Właściciel kilku nieruchomości może żądać ich połączenia w księdze wieczystej w jedną nieruchomość. Jednakże nieruchomości, które nie graniczą ze sobą, mogą być połączone tylko w przypadku, gdy stanowią całość gospodarczą.

Art.  16.

§ 1. W razie połączenia kilku nieruchomości w jedną prawa rzeczowe, ciążące na którejkolwiek z nich, będą obciążać całą nieruchomość utworzoną przez połączenie. Nie wpływa to wszakże na zakres wykonywania użytkowania i służebności.

§ 2. Nieruchomości, obciążone prawami rzeczowymi, mogą być połączone tylko wtedy, gdy uprawnieni ułożą się co do pierwszeństwa, jakie ma służyć ich prawom na nieruchomości utworzonej przez połączenie.

Art.  17.

Nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę.

Art.  18.

§ 1. Domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.

§ 2. Domniemywa się, że prawo wykreślone z księgi wieczystej nie istnieje.

Art.  19.

Jeżeli ważność rozporządzenia prawem rzeczowym zależy od zachowania formy aktu notarialnego, wyłączony jest po dokonaniu wpisu w księdze wieczystej zarzut, iż akt obejmujący to rozporządzenie nie ma mocy dokumentu publicznego z powodu naruszenia przepisów prawa o notariacie. Nie dotyczy to jednak zarzutu, że osoba, która sporządziła akt, nie była notariuszem.

Art.  20.

W razie niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną nabywa własność lub inne prawo rzeczowe, chyba że chodzi o rozporządzenie bezpłatne albo że nabywca działał w złej wierze (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych).

Art.  21.

Przepis artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w przypadku innych rozporządzeń prawami jawnymi z księgi wieczystej, jak również w przypadku, gdy na zasadzie wpisanego prawa zostaje spełnione świadczenie na rzecz osoby, uprawnionej według treści księgi.

Art.  22.

§ 1. W złej wierze w rozumieniu przepisów niniejszych jest ten, kto wie, iż treść księgi wieczystej jest niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym.

§ 2. Jeżeli do dokonania rozporządzenia potrzebny jest wpis w księdze wieczystej, chwila złożenia wniosku o wpis jest stanowcza dla oceny dobrej lub złej wiary tego, na czyją rzecz rozporządzenie następuje. Jednakże, gdy rozporządzenie dochodzi do skutku dopiero po dokonaniu wpisu, rozstrzyga chwila, w której rozporządzenie doszło do skutku.

Art.  23.

Jeżeli treść księgi wieczystej jest niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym, osoba, której prawo nie jest wpisane albo jest wpisane błędnie, albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

Art.  24.

§ 1. Roszczenie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym może być ujawnione przez ostrzeżenie. Podstawą ostrzeżenia jest zarządzenie tymczasowe sądu albo wyrok nieprawomocny.

§ 2. W zakresie, którego roszczenie dotyczy, ostrzeżenie wyłącza rękojmię wiary publicznej księgi wieczystej.

Art.  25.

Do wydania zarządzenia tymczasowego, przewidzianego w artykule poprzedzającym, nie potrzeba uprawdopodobnienia, że roszczenie jest zagrożone.

Art.  26.

Jeżeli zarządzenie tymczasowe albo wyrok nieprawomocny, na których podstawie było wpisane ostrzeżenie, zostaną prawomocnie uchylone, ostrzeżenie będzie wykreślone na żądanie osoby, której prawo jest nim dotknięte. Wykreślenie może nastąpić również z urzędu. To samo obowiązuje, gdy osoba, która uzyskała ostrzeżenie na zasadzie zarządzenia tymczasowego, wydanego przed wytoczeniem powództwa, nie wniesie pozwu w terminie.

Art.  27.

Jeżeli wskutek wniesionego powództwa wpis zostanie prawomocnie uchylony, sąd prowadzący księgę wieczystą, zarządzając wykreślenie zaskarżonego wpisu, zarządzi równocześnie wykreślenie wpisów, dokonanych na jego podstawie po wpisaniu ostrzeżenia.

TYTUŁ III.

Własność.

DZIAŁ I.

TREŚĆ I WYKONYWANIE WŁASNOŚCI.

Art.  28-42. ⁴

(uchylone).

DZIAŁ II.

NABYCIE I UTRATA WŁASNOŚCI.

Rozdział I.

Przeniesienie własności.

Art.  43-49. ⁵

(uchylone).

Rozdział II.

Dawność.

Art.  50-58. ⁶

(uchylone).

Art.  59. ⁷

(uchylony).

Rozdział III.

Inne przypadki nabycia i utraty własności.

Oddział 1.

Nabycie własności rzeczy niczyjej.

Art.  60-63. ⁸

(uchylone).

Oddział 2.

Znalezienie.

Art.  64. ⁹

(uchylony).

Art.  65. ¹⁰

(skreślony).

Art.  66. ¹¹

(uchylony).

Art.  67. ¹²

(uchylony).

Art.  68. ¹³

(skreślony).

Art.  69. ¹⁴

(uchylony).

Art.  70. ¹⁵

(skreślony).

Oddział 3.

Nabycie własności przychodów naturalnych.

Art.  71. ¹⁶

(uchylony).

Oddział 4.

Połączenie, pomieszanie, przeistoczenie.

Art.  72-77. ¹⁷

(uchylone).

DZIAŁ III.

WSPÓŁWŁASNOŚĆ.

Art.  78-99. ¹⁸

(uchylone).

DZIAŁ IV.

¹⁹ (UCHYLONY).

TYTUŁ IV.

Przepisy ogólne o prawach rzeczowych ograniczonych.

Art.  113. ²⁰

(uchylony).

Art.  114. ²¹

Do przeniesienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości albo prawa na takim prawie potrzebna jest umowa między uprawnionym i nabywcą oraz, jeżeli prawo jest ujawnione w księdze wieczystej, wpis do księgi wieczystej.

Art.  115. ²²

Do zmiany treści ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa między uprawnionym i drugą stroną oraz, jeżeli prawo jest ujawnione w księdze wieczystej, wpis do księgi wieczystej.

Art.  116. ²³

(uchylony).

Art.  117. ²⁴

(uchylony).

Art.  118. ²⁵

Ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości, wpisane do księgi wieczystej, ma pierwszeństwo przed takim prawem, nieujawnionym w księdze wieczystej.

Art.  119. ²⁶

§ 1. O pierwszeństwie ograniczonych praw rzeczowych, wpisanych do księgi wieczystej, rozstrzyga chwila złożenia wniosku o wpis. Prawa wpisane na podstawie wniosków złożonych równocześnie mają równe pierwszeństwo.

§ 2. Do odmiennego oznaczenia pierwszeństwa potrzebny jest wpis w księdze wieczystej.

Art.  120. ²⁷

§ 1. Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych może być zmienione. Do zmiany potrzebna jest umowa między tym, czyje prawo ma być zmianą dotknięte, i tym, czyje prawo ma uzyskać wyższe pierwszeństwo, a jeżeli chociaż jedno z tych praw jest ujawnione w księdze wieczystej, potrzebny jest także wpis do księgi wieczystej.

§ 2. Zmiana nie może szkodzić ani przynosić korzyści prawom, mającym pierwszeństwo niższe aniżeli prawo, które zostało zmianą dotknięte, a wyższe aniżeli prawo, które uzyskało jego dotychczasowe pierwszeństwo.

Art.  121. ²⁸

(uchylony).

Art.  122. ²⁹

§ 1. W razie zmiany pierwszeństwa między hipotekami wygaśnięcie jednej z nich nie ma wpływu na pierwszeństwo służące drugiej w wyniku zmiany.

§ 2. W innych przypadkach zmiana pierwszeństwa staje się bezskuteczną wraz z wygaśnięciem prawa, które nią było dotknięte, chyba że prawo to wygasło wskutek zniesienia przez czynność prawną.

Art.  123. ³⁰

§ 1. Ustanawiając prawo na nieruchomości, właściciel może zastrzec pierwszeństwo przed tym prawem lub równe z tym prawem dla innego prawa. Do zastrzeżenia pierwszeństwa potrzebny jest wpis w księdze wieczystej.

§ 2. Zastrzeżenie takie może nastąpić także po ustanowieniu prawa, za zgodą osoby, której to prawo służy.

Art.  124. ³¹

Jeżeli przed wpisaniem prawa, dla którego było zastrzeżone pierwszeństwo, zostało wpisane inne prawo, do wpisu prawa z zastrzeżonym pierwszeństwem potrzebna jest zgoda osoby, której to inne prawo służy.

Art.  125. ³²

§ 1. Do zniesienia ograniczonych praw rzeczowych potrzebne jest zrzeczenie się ze strony uprawnionego oraz, jeżeli ustawa inaczej nie stanowi, a prawo było ujawnione w księdze wieczystej, wykreślenie tego prawa z księgi wieczystej.

§ 2. Jeżeli prawo jest obciążone prawem osoby trzeciej, do zniesienia prawa potrzebna jest zgoda tej osoby.

Art.  126. ³³

§ 1. Oświadczenie właściciela nieruchomości w przedmiocie ustanowienia na niej ograniczonego prawa rzeczowego uważa się za złożone także wtedy, gdy dokument obejmujący oświadczenie wpłynął do sądu prowadzącego księgę wieczystą.

§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do oświadczeń w przedmiocie ustanowienia prawa na prawie ujawnionym w księdze wieczystej oraz w przedmiocie ustępstwa pierwszeństwa i zniesienia praw rzeczowych ograniczonych.

Art.  127-129. ³⁴

(uchylone).

TYTUŁ V.

Użytkowanie.

DZIAŁ I.

UŻYTKOWANIE RZECZY.

Art.  130-161. ³⁵

(uchylone).

DZIAŁ II.

UŻYTKOWANIE PRAW.

Art.  162-166. ³⁶

(uchylone).

TYTUŁ VI.

Służebności.

DZIAŁ I.

SŁUŻEBNOŚCI GRUNTOWE.

Art.  167-175. ³⁷

(uchylone).

DZIAŁ II.

SŁUŻEBNOŚCI OSOBISTE.

Art.  176-183. ³⁸

(uchylone).

DZIAŁ III.

NABYCIE, ZMIANA TREŚCI I UTRATA SŁUŻEBNOŚCI.

Art.  184-189. ³⁹

(uchylone).

TYTUŁ VII.

Hipoteka.

DZIAŁ I.

HIPOTEKA W OGÓLNOŚCI.

Rozdział I.

Przepisy ogólne.

Art.  190.

§ 1. Nieruchomość można obciążyć w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności z tym skutkiem, że przy zaspokojeniu z nieruchomości służy uprawnionemu pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi każdoczesnego właściciela (hipoteka).

§ 2. Część ułamkowa nieruchomości może być obciążona hipoteką, jeżeli stanowi udział współwłaściciela.

Art.  191. ⁴⁰

Przedmiotem hipoteki może być także użytkowanie wieczyste oraz wierzytelność hipoteką zabezpieczona.

Art.  192.

Do ustanowienia hipoteki potrzebny jest wpis w księdze wieczystej.

Art.  193.

§ 1. Hipoteka może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej oraz, jeżeli ustawa inaczej nie stanowi, może zabezpieczać jedynie wierzytelność pieniężną.

§ 2. Hipoteka może zabezpieczać także wierzytelność przyszłą lub warunkową.

Art.  194.

Hipoteka zabezpiecza, oprócz kapitału wierzytelności, objęte wpisem odsetki za dwa ostatnie lata przed licytacją oraz przyznane koszty procesu w wysokości, nie przenoszącej dziesiątej części kapitału.

Art.  195.

Zmiana terminu lub miejsca płatności wierzytelności hipotecznej, podwyższenie stopy odsetek do sześciu od sta w stosunku rocznym lub zastrzeżenie takich odsetek od wierzytelności dotychczas nieoprocentowanej oraz zastąpienie wierzytelności hipoteką zabezpieczonej inną wierzytelnością może nastąpić bez zgody osób, którym służą na nieruchomości prawa z pierwszeństwem równym lub niższym.

Art.  196.

Domniemanie istnienia prawa, wynikające z wpisu hipoteki, obejmuje, o ile chodzi o odpowiedzialność z nieruchomości, także wierzytelność hipoteką zabezpieczoną.

Art.  197.

Właściciel nieruchomości nie będący dłużnikiem osobistym może niezależnie od zarzutów, jakie mu służą osobiście przeciwko wierzycielowi hipotecznemu, zasłaniać się zarzutami, które służą dłużnikowi osobistemu, jak również tymi, których dłużnik osobisty zrzekł się po powstaniu hipoteki.

Art.  198.

O ile chodzi o odpowiedzialność z nieruchomości obciążonej hipoteką, nie można powołać się na ograniczenie odpowiedzialności, wynikające z przepisów prawa spadkowego.

Art.  199.

Nieważne jest zastrzeżenie, przez które właściciel nieruchomości zobowiązuje się względem wierzyciela hipotecznego, że nie dokona zbycia lub obciążenia nieruchomości przed wygaśnięciem hipoteki.

Art.  200.

Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości obciążonej następuje w drodze egzekucji. Umowa przeciwna jest nieważna.

Art.  201.

Kilka nieruchomości może ulec obciążeniu w celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności (hipoteka łączna). W przypadku takim wierzyciel może według swego uznania żądać zaspokojenia w całości lub w części z każdej nieruchomości z osobna, z niektórych z nich lub ze wszystkich łącznie.

Art.  202.

Wierzyciel, któremu służy hipoteka łączna, może również według swego uznania dokonać jej podziału między poszczególne nieruchomości. Do takiego rozporządzenia stosuje się odpowiednio przepisy o zniesieniu praw rzeczowych ograniczonych.

Art.  203.

§ 1. Jeżeli wymagalność wierzytelności hipotecznej zależy od wypowiedzenia przez wierzyciela, wypowiedzenie jest skuteczne względem właściciela nieruchomości, nie będącego dłużnikiem osobistym, gdy było dokonane w stosunku do niego.

§ 2. Jeżeli wymagalność wierzytelności hipotecznej zależy od wypowiedzenia przez dłużnika, właściciel nieruchomości, nie będący dłużnikiem osobistym, może wypowiedzenia dokonać ze skutkiem co do hipoteki.

Art.  204.

Wypowiedzenie, przewidziane w artykule poprzedzającym, jest skuteczne, chociażby wierzyciel wiedział, że osoba wpisana w księdze wieczystej jako właściciel nieruchomości nie jest właścicielem.

Rozdział II.

Przelew wierzytelności hipotecznej.

Art.  205.

§ 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, wierzytelność zabezpieczona hipoteką nie może być przeniesiona bez hipoteki.

§ 2. Hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.

Art.  206.

W razie przelewu wierzytelności hipotecznej nabywca może, o ile chodzi o zaspokojenie z nieruchomości obciążonej, powołać się na przepisy o rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych także w odniesieniu do wierzytelności zabezpieczonej oraz w odniesieniu do zarzutów przeciwko wierzytelności, które mogły być podniesione przeciwko zbywcy.

Art.  207.

W razie przelewu wierzytelności hipotecznej właściciel nieruchomości obciążonej, który dokonał spłaty kapitału do rąk zbywcy, nie może powołać się wobec nabywcy na brak zawiadomienia o przelewie. Jednakże zapłata odsetek do rąk zbywcy zwalnia właściciela, jeżeli nie otrzymał piśmiennego zawiadomienia o przelewie od zbywcy lub od nabywcy albo nie został zawiadomiony przez sąd prowadzący księgę wieczystą.

Art.  208.

Właściciel nieruchomości obciążonej nie może powołać się wobec nabywcy wierzytelności hipotecznej na zapłatę odsetek, dokonaną do rąk zbywcy z góry za więcej niż jeden pełny okres płatności, chyba że zapłata była ujawniona w księdze wieczystej albo że nabywca o niej wiedział w chwili przelewu.

Art.  209.

Przepisów rozdziału niniejszego nie stosuje się do przelewu roszczenia o zaległe odsetki wierzytelności hipotecznej.

Rozdział III.

Zakres obciążenia hipoteką.

Art.  210.

Hipoteka obejmuje nieruchomość wraz z przynależnościami i utrzymuje się na niej jako na całości aż do zupełnego wygaśnięcia wierzytelności, którą zabezpiecza.

Art.  211.

§ 1. Części składowe nieruchomości są objęte hipoteką również po ich odłączeniu, dopóki pozostają na nieruchomości, chyba że zostały zbyte w granicach prawidłowej gospodarki, a umowa zbycia jest stwierdzona pismem z datą urzędownie ustaloną.

§ 2. Hipoteka nie obejmuje odłączonych części składowych, które przypadają dzierżawcy, jako też takich, które przypadają użytkownikowi lub mającemu służebność, gdy użytkowanie lub służebność ma pierwszeństwo przed hipoteką.

Art.  212.

Rzeczy, które wskutek zbycia przestały być przynależnościami, są objęte hipoteką, dopóki pozostają na nieruchomości, chyba że zostały zbyte w granicach prawidłowej gospodarki, a umowa zbycia jest stwierdzona pismem z datą urzędownie ustaloną.

Art.  213.

Aż do chwili zajęcia nieruchomości wierzyciel hipoteczny nie może sprzeciwić się usunięciu jej części składowych lub przynależności, o ile właściciel nie narusza przez to zasad prawidłowej gospodarki.

Art.  214.

§ 1. Hipoteka obejmuje roszczenie właściciela o czynsz najmu lub dzierżawy, jednakże aż do chwili zajęcia nieruchomości przez wierzyciela hipotecznego właściciel może czynsz pobierać.

§ 2. W razie zajęcia nieruchomości zapłata czynszu, dokonana z góry więcej niż za jeden pełny okres płatności przypadający po zajęciu, nie ma skutku względem wierzyciela hipotecznego, chyba że została ujawniona w księdze wieczystej przed ustanowieniem hipoteki. Przepisy te stosuje się odpowiednio do rozporządzeń roszczeniem o czynsz.

Art.  215.

Przepisy artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do roszczeń o świadczenia z ciężaru realnego, służącego każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości obciążonej hipoteką.

Art.  215¹. ⁴¹

§ 1. Jeżeli nieruchomość obciążona hipoteką jest ubezpieczona, zakład ubezpieczeń może zapłacić odszkodowanie ubezpieczającemu tylko za zgodą wierzyciela hipotecznego.

§ 2. Jednakże zakład ubezpieczeń może bez zgody wierzyciela hipotecznego zapłacić ubezpieczającemu odszkodowanie w celu pokrycia poniesionych przez niego wydatków na przywrócenie nieruchomości do stanu poprzedniego; w wypadku takim zapłata odszkodowania może być dokonana w ratach płatnych w miarę przywracania nieruchomości do stanu poprzedniego.

Art.  216.

W razie sprzedaży części nieruchomości, obciążonej hipoteką, zarówno sprzedawca, jak i kupujący mogą żądać, ażeby wierzyciel zwolnił tę część od obciążenia, jeżeli jest ona stosunkowo nieznaczna, a wartość pozostałej części zapewnia wierzycielowi dostateczne bezpieczeństwo. Na żądanie wierzycieli cena sprzedaży winna im być wypłacona według pierwszeństwa służących im hipotek.

Art.  217.

Przepisy artykułu poprzedzającego, wyjąwszy przepis dotyczący ceny sprzedaży, stosuje się także w razie bezpłatnego ustąpienia części nieruchomości na cele publiczne.

Rozdział IV.

Ochrona hipoteki.

Art.  218.

Jeżeli właściciel lub osoba trzecia oddziaływa na nieruchomość w taki sposób, że może to pociągnąć za sobą zmniejszenie jej wartości w stopniu zagrażającym bezpieczeństwu hipoteki, wierzyciel może żądać zaniechania tych działań.

Art.  219.

Jeżeli skutkiem okoliczności, za które właściciel odpowiada, wartość nieruchomości uległa zmniejszeniu naruszającemu bezpieczeństwo hipoteki, wierzyciel może żądać, wyznaczając właścicielowi odpowiedni termin na piśmie, bądź przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego, bądź dostatecznego zabezpieczenia dodatkowego. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu wierzyciel może żądać niezwłocznego zaspokojenia z nieruchomości obciążonej.

Art.  220.

Jeżeli zmniejszenia wartości nieruchomości naruszające bezpieczeństwo hipoteki, nastąpiło skutkiem okoliczności, za które właściciel nie odpowiada, hipoteka obejmuje roszczenie o naprawienie szkody, jakie może należeć się właścicielowi.

Rozdział V.

Wygaśnięcie hipoteki.

Art.  221.

Wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki, chyba że szczególny przepis stanowi inaczej.

Art.  222.

Przedawnienie wierzytelności nie pozbawia wierzyciela prawa zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej hipoteką.

Art.  223.

Jeżeli dłużnikowi osobistemu, który zaspokoił wierzyciela hipotecznego, służy roszczenie zwrotne względem właściciela nieruchomości obciążonej albo względem jego poprzednika prawnego, hipoteka przechodzi na dłużnika aż do wysokości służącego mu roszczenia. Jednakże gdy wierzyciel został zaspokojony tylko w części, służy mu co do pozostałej części pierwszeństwo przed hipoteką, uzyskaną przez dłużnika osobistego.

Art.  224.

§ 1. Gdy skutkiem zaspokojenia wierzyciela z jednej z nieruchomości obciążonych łącznie jej właściciel uzyskał roszczenie zwrotne względem właściciela nieruchomości współobciążonej albo względem jego poprzednika prawnego, hipoteka ciążąca dotychczas na tej nieruchomości jako łączna przechodzi na uprawnionego do zwrotu aż do wysokości służącego mu roszczenia. Jednakże gdy wierzyciel został zaspokojony tylko w części, służy mu co do pozostałej części pierwszeństwo przed hipoteką, uzyskaną przez uprawnionego do zwrotu.

§ 2. Jeżeli w chwili przejścia hipoteki na uprawnionego do zwrotu ciążą na nieruchomości prawa z pierwszeństwem równym z hipoteką łączną lub niższym, prawom tym służy pierwszeństwo przed hipoteką uzyskaną przez uprawnionego do zwrotu.

Art.  225.

§ 1. Gdy wierzytelność jest już wymagalna albo gdy jej wymagalność zależy od wypowiedzenia wierzycielowi, hipoteka wierzyciela, którego osoby albo miejsca zamieszkania i pobytu ustalić nie można, może ulec umorzeniu, jeżeli właściciel nieruchomości złoży kapitał do depozytu sądowego, zrzekając się uprawnienia do odebrania go z powrotem przed upływem lat dwudziestu od daty postanowienia o umorzeniu hipoteki. Gdy wierzytelność jest oznaczona we wpisie hipoteki jako oprocentowana, właściciel winien złożyć wraz z kapitałem odsetki nie przedawnione.

§ 2. Hipoteka wygasa, gdy postanowienie o jej umorzeniu stanie się prawomocnym.

Art.  226.

Jeżeli przed upływem lat dwudziestu od daty postanowienia o umorzeniu hipoteki wierzyciel nie zgłosi się po odbiór sumy złożonej do depozytu sądowego, jego prawo do tej sumy wygasa, a składający może odebrać ją z powrotem.

Art.  227.

Jeżeli ustawa inaczej nie stanowi, połączenie w jednej osobie własności nieruchomości obciążonej i hipoteki pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki.

Art.  228.

Jeżeli wierzytelność hipoteczna jest obciążona prawem osoby trzeciej, połączenie w jednej osobie własności nieruchomości i hipoteki nie może szkodzić prawom tej osoby trzeciej.

Art.  229.

§ 1. Gdy wierzytelność zabezpieczona hipoteką przejdzie na właściciela nieruchomości obciążonej, nie będącego dłużnikiem osobistym, właściciel nabywa również hipotekę i może żądać przepisania jej na swoją rzecz w księdze wieczystej. Służą mu wszelkie prawa wierzyciela hipotecznego, jednakże nie może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości, dopóki ona należy do niego.

§ 2. Przepis powyższy stosuje się także w przypadku, gdy własność nieruchomości obciążonej hipoteką przejdzie na wierzyciela, a wierzytelność pozostaje nadal w mocy.

Art.  230.

W razie wygaśnięcia hipoteki wierzyciel obowiązany jest spełnić to, co do niego należy, ażeby mogło nastąpić wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej.

DZIAŁ II.

HIPOTEKA KAUCYJNA.

Art.  231.

§ 1. Wierzytelności o wysokości nieustalonej mogą być zabezpieczone hipoteką do oznaczonej sumy najwyższej (hipoteka kaucyjna).

§ 2. Hipoteka kaucyjna może w szczególności zabezpieczać istniejące lub powstać mogące wierzytelności z określonego stosunku prawnego, jako to wierzytelności z rachunku bieżącego lub otwartego kredytu albo roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, nieobjęte z mocy ustawy hipoteką zwykłą.

Art.  232.

Jest również kaucyjną hipoteka, która zabezpiecza wierzytelności z dokumentów zbywalnych przez indos, chociażby wysokość wierzytelności była z góry ustalona.

Art.  233.

Hipoteka kaucyjna zabezpiecza odsetki oraz koszty procesu o tyle, o ile mieszczą się w sumie we wpisie hipoteki wymienionej.

Art.  234.

Wierzyciel nie może powołać się na wpis hipoteki kaucyjnej w celu udowodnienia wierzytelności zabezpieczonej.

Art.  235.

Do wypowiedzenia wierzytelności, zabezpieczonej hipoteką kaucyjną, nie stosuje się przepisów o wypowiedzeniu wierzytelności hipotecznej.

Art.  236.

Do przelewu wierzytelności, zabezpieczonej hipoteką kaucyjną, nie stosuje się przepisów o przelewie wierzytelności hipotecznej. Jednakże gdy wraz z wierzytelnością ma być przeniesiona także hipoteka, do przelewu potrzebny jest wpis w księdze wieczystej.

Art.  237.

§ 1. Hipoteka kaucyjna może być zmieniona na hipotekę zwykłą, a hipoteka zwykła na kaucyjną. Do zmiany stosuje się odpowiednio przepisy o zmianie treści hipoteki. Zgoda osób, którym służą na nieruchomości prawa z pierwszeństwem równym lub niższym, nie jest potrzebna.

§ 2. Zmiana hipoteki kaucyjnej na hipotekę zwykłą nie wpływa na zakres zabezpieczenia odsetek i kosztów procesu.

DZIAŁ III.

HIPOTEKA NA WIERZYTELNOŚCI HIPOTECZNEJ.

Art.  238.

Do hipoteki na wierzytelności hipotecznej stosuje się odpowiednio przepisy o hipotece na nieruchomości z zachowaniem przepisów działu niniejszego.

Art.  239.

Spłata wierzytelności hipotecznej obciążonej hipoteką może być dokonana do wysokości tej hipoteki tylko do rąk wierzyciela, któremu ona służy, chociażby jego wierzytelność nie była jeszcze wymagalna; jeżeli hipoteka na wierzytelności hipotecznej jest kaucyjna, suma odpowiadająca jej wysokości winna być złożona do depozytu sądowego.

Art.  240.

Jeżeli wierzytelność, zabezpieczona hipoteką na wierzytelności hipotecznej, oraz obciążona wierzytelność hipoteczna są już wymagalne, wierzyciel, któremu służy hipoteka na wierzytelności hipotecznej, może żądać zapłaty wprost od dłużnika wierzytelności obciążonej; może również dochodzić zaspokojenia z nieruchomości.

Art.  241.

Jeżeli właściciel nieruchomości dokonał zapłaty do rąk wierzyciela, któremu służy hipoteka na wierzytelności hipotecznej, hipoteka na nieruchomości wygasa aż do wysokości sumy uiszczonej przez właściciela.

Art.  242.

Wierzytelność, zabezpieczona hipoteką na wierzytelności hipotecznej, może być przedmiotem dalszych hipotek.

Art.  243.

W przedmiotach, nieobjętych przepisami działu niniejszego, stosuje się do hipoteki na wierzytelności hipotecznej przepisy o zastawie na wierzytelności.

DZIAŁ IV.

HIPOTEKA NA UŻYTKOWANIU WIECZYSTYM.

Art.  243¹.

§ 1. Do hipoteki na użytkowaniu wieczystym stosuje się odpowiednio przepisy o hipotece na nieruchomości.

§ 2. Wierzycielom hipotecznym wieczystego użytkownika, którzy utracili hipoteki wskutek wygaśnięcia użytkowania wieczystego, przysługuje ustawowe prawo zastawu na roszczeniach wieczystego użytkownika o wynagrodzenie za wzniesione przez niego lub nabyte na własność budynki lub inne urządzenia istniejące w dniu zwrotu użytkowanego terenu.

DZIAŁ V.

HIPOTEKA PRZYMUSOWA.

Art.  244.

§ 1. Wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem egzekucyjnym, może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika (hipoteka przymusowa).

§ 2. Do powstania hipoteki przymusowej potrzebny jest wpis w księdze wieczystej.

Art.  245.

Hipotekę przymusową można uzyskać także na podstawie tymczasowego zarządzenia sądu. W przypadku takim hipoteka jest kaucyjną.

Art.  246.

§ 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, łączne obciążenie kilku nieruchomości hipoteką przymusową nie jest dopuszczalne, chyba że nieruchomości te są już obciążone inną hipoteką łączną albo że stanowią własność dłużników solidarnych.

§ 2. Podział zabezpieczenia między poszczególne nieruchomości zależy od uznania wierzyciela.

Art.  247.

W razie przelewu wierzytelności, zabezpieczonej hipoteką przymusową, albo innego rozporządzenia taką wierzytelnością nie stosuje się przepisów o rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych.

Art.  248. ⁴⁴

Przepisy działu niniejszego stosuje się odpowiednio do hipoteki na użytkowaniu wieczystym oraz do hipoteki na wierzytelności hipotecznej.

Art.  249.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Skarbu może postanowić, że wierzytelności, których wysokość nie przenosi oznaczonej sumy, nie mogą być zabezpieczone hipoteką przymusową.

TYTUŁ VIII.

Zastaw.

DZIAŁ I.

ZASTAW NA RZECZACH RUCHOMYCH.

Art.  250-268. ⁴⁵

(uchylone).

DZIAŁ II.

ZASTAW NA PRAWACH.

Art.  269-278. ⁴⁶

(uchylone).

TYTUŁ IX.

Ciężary realne.

Art.  279-289. ⁴⁷

(uchylone).

TYTUŁ X.

Prawa i roszczenia osobiste ujawnione w księdze wieczystej.

Art.  290.

Prawa i roszczenia osobiste mogą być ujawnione w księdze wieczystej jedynie w przypadkach w ustawie przewidzianych.

Art.  291.

Przez ujawnienie w księdze wieczystej prawo lub roszczenie osobiste uzyskuje skuteczność względem praw, nabytych po jego ujawnieniu. W szczególności prawo lub roszczenie osobiste, służące przeciwko właścicielowi nieruchomości, staje się skuteczne przeciwko każdoczesnemu właścicielowi.

Art.  292.

Mogą być w szczególności ujawnione w księdze wieczystej:

1) roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości oraz roszczenia o ustanowienie praw rzeczowych ograniczonych; dotyczy to także roszczeń przyszłych lub warunkowych;

2) prawo najmu lub dzierżawy, prawo odkupu i prawo pierwokupu.

Art.  293.

O pierwszeństwie prawa, którego ustanowienie było przedmiotem roszczenia ujawnionego w księdze wieczystej, rozstrzyga chwila złożenia wniosku o wpis roszczenia.

Art.  294. ⁴⁸

(uchylony).

Art.  295.

Do pierwszeństwa praw i roszczeń osobistych, ujawnionych w księdze wieczystej, stosuje się odpowiednio przepisy o pierwszeństwie praw rzeczowych ograniczonych.

TYTUŁ XI.

Posiadanie.

Art.  296-299. ⁴⁹

(uchylone).

Art.  300.

§ 1. (...).

§ 2. 50 Na domniemanie prawa, wynikające z posiadania, nie można się powołać przeciwko domniemaniu prawa, wynikającemu z wpisu w księdze wieczystej.

Art.  301-315. ⁵¹

(uchylone).

TYTUŁ XII.

Przepisy końcowe.

Art.  316. ⁵²

(uchylony).

Art.  317. ⁵³

(uchylony).

^* Z dniem 1 stycznia 1969 r. nin. dekret został uchylony, z wyjątkiem art. 14-27, 190-249, 290-293, 295 oraz art. 114, 115, 118-120, 122-126, 300 § 2 w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki, zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

¹ Preambuła uchylona przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

² Art. 1-13 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

³ Art. 14 zmieniony przez art. XVII pkt 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁴ Art. 28-42 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁵ Art. 43-49 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁶ Art. 50-58 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁷ Art. 59 uchylony przez art. VII pkt 2 ustawy z dnia 18 lipca 1950 r. - Przepisy wprowadzające przepisy ogólne prawa cywilnego (Dz.U.50.34.312) z dniem 1 października 1950 r.

⁸ Art. 60-63 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁹ Art. 64 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

¹⁰ Art. 65 skreślony przez art. 9 pkt 2 dekretu z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji nie podjętych depozytów i nie odebranych rzeczy (Dz.U.54.41.184) z dniem 22 września 1954 r.

¹¹ Art. 66 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

¹² Art. 67 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

¹³ Art. 68 skreślony przez art. 9 pkt 5 dekretu z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji nie podjętych depozytów i nie odebranych rzeczy (Dz.U.54.41.184) z dniem 22 września 1954 r.

¹⁴ Art. 69 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

¹⁵ Art. 70 skreślony przez art. 9 pkt 5 dekretu z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji nie podjętych depozytów i nie odebranych rzeczy (Dz.U.54.41.184) z dniem 22 września 1954 r.

¹⁶ Art. 71 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

¹⁷ Art. 72-77 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

¹⁸ Art. 78-99 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

¹⁹ Dział IV uchylony przez art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz.U.61.32.159) z dniem 22 października 1961 r.

²⁰ Art. 113 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

²¹ Zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94) art. 114 zachował moc w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki.

²² Zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94) art. 115 zachował moc w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki.

²³ Art. 116 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

²⁴ Art. 117 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

²⁵ Zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94) art. 118 zachował moc w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki.

²⁶ Zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94) art. 119 zachował moc w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki.

²⁷ Zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94) art. 120 zachował moc w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki.

²⁸ Art. 121 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

²⁹ Zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94) art. 122 zachował moc w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki.

³⁰ Zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94) art. 123 zachował moc w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki.

³¹ Zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94) art. 124 zachował moc w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki.

³² Zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94) art. 125 zachował moc w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki.

³³ Zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94) art. 126 zachował moc w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki.

³⁴ Art. 127-129 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

³⁵ Art. 130-161 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

³⁶ Art. 162-166 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

³⁷ Art. 167-175 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

³⁸ Art. 176-183 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

³⁹ Art. 184-189 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁴⁰ Art. 191 zmieniony przez art. XVII pkt 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁴¹ Art. 215¹ dodany przez art. XVII pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁴² Dział IV dodany przez art. XVII pkt 4 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁴³ Dział V według numeracji ustalonej przez art. XVII pkt 5 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁴⁴ Art. 248 zmieniony przez art. XVII pkt 6 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁴⁵ Art. 250-268 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁴⁶ Art. 269-278 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁴⁷ Art. 279-289 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁴⁸ Art. 294 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁴⁹ Art. 296-299 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁵⁰ Zgodnie z art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94) art. 300 § 2 zachował moc w zakresie ksiąg wieczystych i hipoteki.

⁵¹ Art. 301-315 uchylone przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁵² Art. 316 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).

⁵³ Art. 317 uchylony przez art. III pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U.64.16.94).