Dział 2 - Sędziowie. - Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1964.6.40 t.j.

Akt utracił moc

Wersja od: 1 lipca 1985 r.

DZIAŁ  II

Sędziowie.

Rozdział  I.

Niezawisłość sędziowska.

Art.  47.

Sędziowie są w sprawowaniu swego urzędu sędziowskiego niezawiśli i podlegają tylko ustawom.

Art.  48.

Niezawisłość sędziego nie wyłącza obowiązku spełniania zleceń w zakresie administracji sądowej, wydanych w granicach uprawnień władzy dającej zlecenie. Sędzia ma prawo żądać, ażeby mu zlecenie doręczono na piśmie.

Art.  49.

§ 1. Sędzia nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej, sądowej lub administracyjnej bez zezwolenia właściwego sądu dyscyplinarnego ani zatrzymany bez nakazu sądu, chyba że został schwytany na gorącym uczynku. Aż do wydania uchwały zezwalającej na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej wolno przedsiębrać tylko czynności nie cierpiące zwłoki.

§ 2. Do czasu rozstrzygnięcia wniosku o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności - właściwy sąd dyscyplinarny władny jest zażądać niezwłocznego zwolnienia zatrzymanego sędziego.

§ 3. W ciągu 7 dni od doręczenia uchwały odmawiającej zezwolenia na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej służy władzy lub osobie, która wnosiła o zezwolenie, oraz rzecznikowi dyscyplinarnemu skarga do sądu dyscyplinarnego drugiej instancji.

§ 4. Sądy dyscyplinarne wydają uchwały przewidziane w niniejszym artykule, na posiedzeniu niejawnym, po wysłuchaniu rzecznika dyscyplinarnego.

Rozdział  II.

Powoływanie i odwoływanie sędziego.

Art.  50.

Na stanowisko sędziego może być powołany ten, kto:

a) daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków sędziego w Polsce Ludowej;

b) posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich;

c) jest nieskazitelnego charakteru;

d) ukończył uniwersyteckie studia prawnicze;

e) 29 odbył aplikację sądową lub prokuratorską;

f) 30 złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski;

g) 31 pracował w charakterze asesora sądowego lub prokuratorskiego co najmniej jeden rok;

h) ukończył 26 lat życia.

Art.  51.

§ 1. Od wymagań wymienionych w art. 50 pod pkt e), f) i g) wolni są:

a) profesorowie i docenci nauk prawniczych na polskich uniwersytetach państwowych lub w Polskiej Akademii Nauk;

b) adwokaci;

c) osoby, które zajmowały stanowiska stałych urzędników referendarskich w byłej Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej i w byłych organach zastępstwa prawnego;

d) prokuratorzy, wiceprokuratorzy i podprokuratorzy;

e) oficerowie, którzy zajmowali w wojskowej służbie sprawiedliwości stanowiska sędziów, prokuratorów, wiceprokuratorów i podprokuratorów;

f) 32 prezesi, wiceprezesi, arbitrzy Głównej Komisji Arbitrażowej i okręgowych komisji arbitrażowych oraz byli radcowie prezesa do spraw orzecznictwa w państwowych komisjach arbitrażowych, którzy zajmowali te stanowiska co najmniej przez trzy lata,

g) 33 notariusze,

h) 34 osoby, które co najmniej przez trzy lata wykonywały zawód radcy prawnego.

§ 2. 35 (skreślony).

§ 3. W wypadkach wyjątkowych inne osoby nie wymienione w § 1 i § 2 mogą być zwolnione od wymagań wskazanych w art. 50 pkt e), f) i g). Zwolnienie to następuje na wniosek Ministra Sprawiedliwości przy powołaniu na stanowisko sędziowskie.

Art.  52.

§ 1. Osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz małżonkowie nie mogą być sędziami w jednym wydziale sądu bądź w sądzie nie podzielonym na wydziały, brać udziału w jednym składzie orzekającym ani też podlegać sobie służbowo.

§ 2. Nie może być sędzią osoba, której małżonek wykonuje zawód adwokacki. Nie może być również sędzią osoba, której krewny lub powinowaty w stopniu określonym w § 1 wykonuje zawód adwokacki na obszarze właściwości tego samego sądu wojewódzkiego.

§ 3. Przepisów § 2 nie stosuje się w przypadkach, gdy małżonek, krewny lub powinowaty sędziego jest wpisany na listę adwokatów, lecz nie wykonuje zawodu adwokackiego.

Art.  53.

Sędziów sądów powszechnych powołuje Rada Państwa na wniosek Ministra Sprawiedliwości.

Art.  54. ³⁶

§ 1. Prezesów i wiceprezesów sądów powszechnych powołuje spośród sędziów oraz odwołuje ich Minister Sprawiedliwości.

§ 2. Wiceprezesa sądu wojewódzkiego sprawującego kierownictwo sądu pracy i ubezpieczeń społecznych Minister Sprawiedliwości powołuje i odwołuje po zasięgnięciu opinii Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych.

Art.  55.

§ 1. Stosunek służbowy zawiązuje się z chwilą doręczenia urzędowego zawiadomienia o powołaniu.

§ 2. Sędzia powinien się zgłosić w celu objęcia stanowiska u kierownika właściwego sądu w ciągu dni czternastu od dnia otrzymania urzędowego zawiadomienia o powołaniu, o ile władza nie oznaczyła terminu krótszego. Osoba, która przechodzi z innego stanowiska w służbie państwowej na stanowisko sędziowskie, powinna się zgłosić w ciągu dni czternastu od dnia zwolnienia od obowiązków poprzedniej służby.

§ 3. Nie usprawiedliwione niezgłoszenie się najpóźniej dnia czternastego po otrzymaniu zawiadomienia o powołaniu lub po zwolnieniu od poprzedniej służby daje Ministrowi Sprawiedliwości prawo postawienia wniosku o unieważnienie powołania.

Art.  56.

Na sędziego, który bezpośrednio przed tym był w służbie państwowej, wszelkie prawa i obowiązki związane z jego stanowiskiem sędziowskim przechodzą z chwilą zwolnienia go od poprzedniej służby, w innych wypadkach - z chwilą objęcia stanowiska, o ile szczególne przepisy nie zawierają odmiennych postanowień.

Art.  57.

§ 1. Obejmując stanowisko sędzia składa wobec prezesa właściwego sądu ślubowanie według przepisanej roty.

§ 2. Sędzia przechodzący z jednego stanowiska sędziowskiego na drugie ponownego ślubowania nie składa.

Art.  58.

§ 1. Prezes właściwego sądu prowadzi dla każdego sędziego osobny wykaz służbowy, zawierający istotne dane dotyczące jego stosunków osobistych i służbowych.

§ 2. Sposób prowadzenia tych wykazów określi rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości.

Art.  59.

§ 1. Rada Państwa na wniosek Ministra Sprawiedliwości odwołuje sędziego, jeżeli nie daje on rękojmi należytego wykonywania obowiązków sędziego.

§ 2. Minister Sprawiedliwości zwalnia sędziego z zajmowanego stanowiska, jeżeli sędzia:

a) zrzeknie się swego stanowiska,

b) z powodu choroby lub ułomności został orzeczeniem komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia uznany za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków sędziego,

c) z powodu choroby lub zwolnienia od zajęć dla poratowania zdrowia nie pełnił służby dłużej niż rok; za przerwę będą uważane tylko te okresy czynnej służby, które wynoszą co najmniej połowę czasu spędzonego poprzednio poza służbą z powyższych powodów,

d) przekroczył sześćdziesiąt pięć lat życia, chyba że Minister Sprawiedliwości na wniosek zainteresowanego sędziego wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska, nie dłużej jednak niż do ukończenia lat siedemdziesięciu.

§ 3. Minister Sprawiedliwości zwalnia sędziego z zajmowanego stanowiska, jeżeli:

a) małżonek sędziego w dniu wejścia w życie ustawy wykonuje zawód adwokacki i nie zaprzestał go wykonywać po upływie roku od dnia ogłoszenia ustawy,

b) sędzia po dniu wejścia w życie ustawy zawrze związek małżeński z osobą, która wykonuje zawód adwokacki i nie zaprzestała go wykonywać w terminie trzech miesięcy od zawarcia związku małżeńskiego.

§ 4. 37 Minister Sprawiedliwości może zwolnić sędziego z zajmowanego stanowiska w razie jego nieuzasadnionej odmowy poddania się badaniu lekarskiemu przez komisję lekarską do spraw inwalidztwa i zatrudnienia.

§ 5. 38 Jeżeli przyczyną zwolnienia sędziego z zajmowanego stanowiska jest uznanie go za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków sędziego, orzeczone w czasie niepełnienia służby z powodu choroby, zwolnienie sędziego ze stanowiska następuje z zachowaniem okresu przewidzianego w § 2. lit. c).

§ 6. 39 Odwołanie lub zwolnienie sędziego z zajmowanego stanowiska następuje po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu.

§ 7. 40 Zrzeczenie się przez sędziego swego stanowiska może nastąpić bez podania powodów; sędzia może jednak opuścić to stanowisko dopiero po otrzymaniu urzędowego zawiadomienia o zwolnieniu go przez Ministra Sprawiedliwości.

Rozdział  III.

Zmiana stanowiska.

Art.  60.

§ 1. Powołanie sędziego na inne stanowisko lub przeniesienie go na inne miejsce służbowe może nastąpić tylko za jego zgodą.

§ 2. Przepis ten nie dotyczy wypadków przeniesienia:

a) z powodu zwinięcia stanowiska, wywołanego postanowioną w drodze ustawy zmianą ustroju sądownictwa lub zniesienia danego sądu;

b) z powodu związku małżeńskiego pomiędzy sędziami danego sądu nie podzielonego na wydziały albo wskutek powstałej podległości służbowej pomiędzy sędziami małżonkami;

c) z powodu pozostawania sędziego w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w stopniu określonym w art. 52 § 1 do osoby, która wykonuje zawód adwokacki na obszarze właściwości tego samego sądu wojewódzkiego;

d) dla dobra wymiaru sprawiedliwości lub powagi stanowiska sędziowskiego na podstawie orzeczenia sądu wyższego, powziętego w składzie trzech sędziów tegoż sądu na posiedzeniu niejawnym na wniosek prezesa sądu właściwego, a w stosunku do prezesa - na wniosek prezesa sądu wyższego, po wysłuchaniu zainteresowanego sędziego, jeżeli na wezwanie się stawi;

e) w drodze dyscyplinarnej.

§ 3. Przeniesienie sędziego w wypadkach objętych niniejszym artykułem zarządza Minister Sprawiedliwości.

Art.  61.

Przeniesienie stałe lub czasowe siedziby sądu powoduje tym samym zmianę miejsca służbowego sędziów tegoż sądu.

Art.  62.

W razie przeniesienia sędziego do innej miejscowości należy mu się zwrot kosztów przeniesienia z wyjątkiem wypadku, gdy przeniesienie sędziego nastąpiło w drodze wyroku dyscyplinarnego lub na jego prośbę. Sędziemu przenoszonemu na własną prośbę Minister Sprawiedliwości w szczególnie uzasadnionych wypadkach może przyznać zwrot kosztów przeniesienia.

Art.  63.

§ 1. 41 Delegować sędziego za jego zgodą do zastępczego pełnienia w innym sądzie obowiązków sędziego lub czynności administracyjnych albo do czynności w Ministerstwie Sprawiedliwości lub w innej jednostce organizacyjnej podległej Ministrowi Sprawiedliwości albo przez niego nadzorowanej może tylko Minister Sprawiedliwości.

§ 2. Minister Sprawiedliwości może delegować sędziego nawet bez jego zgody, jednakże na czas nie dłuższy niż trzy miesiące w ciągu roku.

§ 3. Jeżeli chodzi o czynności sędziowskie w okręgu tego samego sądu wojewódzkiego, prawo wymienione w § 2 służy także prezesowi sądu wojewódzkiego, jednakże na czas nie dłuższy niż miesiąc w ciągu roku.

§ 4. Łączny czas delegacji, zarządzonych na zasadzie §§ 2 i 3, nie może przekraczać trzech miesięcy w ciągu roku.

Art.  64.

W razie powołania sędziego do czasowej służby wojskowej przywiązane do jego stanowiska prawa i obowiązki służbowe pozostają w czasie trwania tej służby w zawieszeniu. Sędzia zatrzymuje jednak swoje stanowisko, a czas służby wojskowej wlicza się całkowicie do jego służby cywilnej czynnej. Należne w tym czasie uposażenia określają osobne przepisy.

Rozdział  IV.

Prawa.

Art.  65. ⁴²

W sprawach nie unormowanych w niniejszej ustawie lub w przepisach szczególnych do sędziów stosuje się odpowiednio przepisy o pracownikach urzędów państwowych.

Art.  65¹. ⁴³

Czas pracy sędziego określony jest wymiarem jego zadań.

Art.  65². ⁴⁴

§ 1. Sędziemu może być udzielony płatny urlop dla poratowania zdrowia lub załatwienia ważnych spraw osobistych i rodzinnych.

§ 2. Urlop dla poratowania zdrowia nie może przekraczać sześciu miesięcy, a z innych przyczyn - jednego miesiąca w ciągu roku kalendarzowego.

§ 3. Urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony, jeżeli sędzia nie pełnił służby przez jeden rok z powodu choroby. Przy obliczaniu rocznego okresu niepełnienia służby z powodu choroby stosuje się art. 59 § 2 lit. c).

§ 4. Decyzje o udzieleniu urlopu dla poratowania zdrowia wydaje Minister Sprawiedliwości po stwierdzeniu przez zakład społecznej służby zdrowia, że zachodzi potrzeba powstrzymania się przez sędziego od pełnienia służby.

§ 5. Decyzje o udzieleniu urlopu dla załatwienia ważnych spraw osobistych i rodzinnych wydaje kierownik właściwej jednostki organizacyjnej.

Art.  65³. ⁴⁵

Za czas nieobecności w pracy z powodu choroby świadczenia określone w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługują sędziemu przez okres do jednego roku. W innych wypadkach usprawiedliwionej nieobecności w pracy niż wymienione w tych przepisach sędziemu przysługuje wynagrodzenie.

Art.  65⁴. ⁴⁶

W sprawach o roszczenia sędziów wynikające ze stosunku pracy właściwa jest droga postępowania administracyjnego.

Art.  65⁵. ⁴⁷

Sędzia, któremu przyznano zaopatrzenie emerytalne (rentowe), może używać dotychczasowego tytułu poprzedzając go wyrazem: «emerytowany».

Rozdział  V.

Obowiązki.

Art.  66.

Sędzia obowiązany jest wiernie służyć Polsce Ludowej, przestrzegać zasad praworządności ludowej, sprawiedliwość wymierzać bezstronnie, zgodnie z interesem Państwa Ludowego, obowiązki swe wypełniać sumiennie i gorliwie, dochować tajemnicy służbowej oraz stale podnosić poziom swego uświadomienia społecznego i wiedzy zawodowej.

Art.  67.

§ 1. Sędzia obowiązany jest zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których poza jawną rozprawą sądową powziął wiadomość ze względu na swoje stanowisko sędziowskie.

§ 2. Obowiązek zachowania tajemnicy ustaje, gdy sędzia składa zeznanie jako świadek przed sądem, chyba że ujawnienie tajemnicy zagraża dobru Państwa albo takiemu ważnemu interesowi prywatnemu, który nie jest sprzeczny z celami wymiaru sprawiedliwości.

§ 3. Od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić sędziego tylko Minister Sprawiedliwości.

§ 4. Obowiązek zachowania tajemnicy trwa także po opuszczeniu służby.

Art.  68.

Sędzia powinien w służbie i poza służbą strzec powagi sądu i unikać wszystkiego, co mogłoby przynieść ujmę godności sędziego. Nie wolno mu brać udziału w takich wystąpieniach, które mogłyby osłabiać zaufanie do jego bezstronności albo wierności względem ustroju lub władz demokratycznych Państwa Polskiego.

Art.  69.

Jeżeli sędzia nie może pełnić swych obowiązków z powodu choroby lub innej uzasadnionej przyczyny, powinien o tym niezwłocznie zawiadomić kierownika sądu, a na jego żądanie złożyć odpowiednie dowody lub wyjaśnienia.

Art.  70.

§ 1. Sędzia powinien mieszkać w siedzibie sądu.

§ 2. Na wyjątek od powyższej zasady może wyrazić zgodę prezes właściwego sądu wojewódzkiego.

Art.  71.

Sędziemu nie wolno obok piastowanego stanowiska sędziowskiego zajmować żadnego urzędu państwowego, z wyjątkiem stanowisk: wykładowcy i pracownika nauki, jeżeli zajmowanie takiego stanowiska nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków sędziowskich.

Art.  72.

§ 1. Sędziemu nie wolno oddawać się zajęciom ubocznym, które by przeszkadzały w pełnieniu jego obowiązków sędziowskich albo mogły uchybiać jego godności lub zachwiać zaufanie do jego bezstronności.

§ 2. Kolegium administracyjne może zezwolić sędziemu na branie udziału we władzach spółdzielni. Zezwolenie dla sędziego powiatowego wydaje kolegium administracyjne sądu wojewódzkiego.

Art.  73.

§ 1. O zamiarze oddania się zajęciu ubocznemu sędzia powinien niezwłocznie zawiadomić prezesa właściwego sądu. Jeżeli prezes uważa, że dane zajęcie uboczne podpada pod zakaz art. 71 lub 72, sprawę rozstrzyga Minister Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii właściwego kolegium administracyjnego.

§ 2. 48 Prezes sądu wojewódzkiego lub rejonowego powinien zawiadomić o swoim zamiarze oddania się zajęciu ubocznemu Ministra Sprawiedliwości, który może odmówić zgody na to zajęcie.

Art.  74.

§ 1. Sędzia powinien wnosić w drodze służbowej wszelkie żądania, przedstawienia i zażalenia w sprawach osobistych, związanych z jego stanowiskiem.

§ 2. W żadnym razie sędzia nie powinien w takich sprawach zwracać się do instytucji i osób postronnych ani też podawać tych spraw do wiadomości publicznej.

Art.  75.

§ 1. Sędziowie przy rozprawach używają togi i biretu jako stroju urzędowego.

§ 2. Szczegółowy tego stroju, tudzież strój lub odznaki sędziów przy czynnościach urzędowych poza rozprawą określi rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości.

Rozdział  VI.

Odpowiedzialność dyscyplinarna.

Art.  76.

§ 1. Za przewinienia służbowe i uchybienia godności urzędu sędziowie ulegają karze dyscyplinarnej.

§ 2. Sędzia odpowiada także za swoje postępowanie przed objęciem stanowiska sędziowskiego, jeżeli przez nie uchybił obowiązkom piastowanego wówczas urzędu państwowego lub okazał się niegodnym stanowiska sędziowskiego.

Art.  77.

Kary dyscyplinarne są następujące:

a) upomnienie;

b) nagana;

c) przeniesienie na inne miejsce służbowe na koszt skazanego;

d) usunięcie ze stanowiska prezesa lub wiceprezesa sądu;

e) wydalenie ze służby sędziowskiej.

Art.  78.

Nagana i przeniesienie na inne miejsce służbowe na koszt skazanego pociągają za sobą wstrzymanie przesunięcia do wyższego uposażenia na przeciąg trzech lat.

Art.  79.

Usunięcie ze stanowiska prezesa lub wiceprezesa sądu pociąga za sobą przeniesienie skazanego na koszt własny na stanowisko sędziego sądu równorzędnego, z utratą dodatków połączonych z jego dotychczasowym stanowiskiem.

Art.  80.

§ 1. Jeżeli od chwili przewinienia do chwili wszczęcia postępowania dyscyplinarnego upłynęło pięć lat, postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte, a w razie wszczęcia - należy je umorzyć.

§ 2. Jeżeli jednak czyn zawiera znamiona przestępstwa karnego, przedawnienie dyscyplinarne nie może nastąpić wcześniej niż przedawnienie karne.

Art.  81.

§ 1. Do orzekania w sprawach dyscyplinarnych powołane są sądy następujące:

a) 49 sąd dyscyplinarny okręgu wojewódzkiego, orzekający w pierwszej instancji w składzie trzech sędziów wojewódzkich w sprawach przeciw sędziom zajmującym stanowiska w sądach rejonowych danego okręgu wojewódzkiego;

b) Sąd Dyscyplinarny Wyższy, orzekający w pierwszej instancji w składzie trzech sędziów Sądu Najwyższego w sprawach przeciw sędziom zajmującym stanowiska w sądach wojewódzkich, tudzież w drugiej instancji w sprawach rozpoznanych przez sąd dyscyplinarny okręgu wojewódzkiego;

c) Najwyższy Sąd Dyscyplinarny, orzekający w drugiej instancji w składzie pięciu sędziów Sądu Najwyższego w sprawach rozpoznanych w pierwszej instancji przez Sąd Dyscyplinarny Wyższy.

§ 2. Właściwość sądu określa stanowisko sędziego zajmowane w chwili wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, choćby obwiniony po wdrożeniu postępowania dyscyplinarnego objął stanowisko uzasadniające właściwość innego sądu.

§ 3. Spory o właściwość rozstrzyga Najwyższy Sąd Dyscyplinarny na posiedzeniu niejawnym.

Art.  82.

§ 1. Przewodniczącym sądu dyscyplinarnego okręgu wojewódzkiego jest prezes sądu wojewódzkiego.

§ 2. Członków sądu dyscyplinarnego w liczbie dziewięciu sędziów, w tym trzech zastępców przewodniczącego, wybiera zgromadzenie ogólne sądu wojewódzkiego.

Art.  83.

§ 1. Członków sądów dyscyplinarnych wybiera się najdalej w październiku każdego roku na rok następny.

§ 2. Podział czynności sądu dyscyplinarnego określa na rok następny pełny skład członków tego sądu.

Art.  84.

Orzeczenia sądu zapadają większością głosów. Przewodniczący głosuje ostatni.

Art.  85.

§ 1. Przed powzięciem jakiegokolwiek orzeczenia sąd wysłucha wniosków rzecznika dyscyplinarnego.

§ 2. Rzecznikiem dyscyplinarnym w sądzie dyscyplinarnym jest sędzia wyznaczony przez Ministra Sprawiedliwości.

Art.  86.

Posiedzenia sądu dyscyplinarnego okręgu wojewódzkiego odbywają się w obecności protokolanta, którym powinien być wyznaczony przez prezesa sądu wojewódzkiego sędzia lub aplikant.

Art.  87.

Obwiniony może przybrać obrońcę spośród sędziów.

Art.  88.

§ 1. Postępowanie dyscyplinarne jest tajne.

§ 2. Rozprawa przed sądami dyscyplinarnymi jest jawna dla sędziów i asesorów uprawnionych do orzekania.

§ 3. Orzeczenia dyscyplinarne można podawać do wiadomości publicznej jedynie po ich uprawomocnieniu się, na podstawie uchwały sądu dyscyplinarnego, za zezwoleniem Ministra Sprawiedliwości.

Art.  89.

§ 1. Wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego władza nadzorcza przedstawia sądowi dyscyplinarnemu, po wstępnym wyjaśnieniu okoliczności koniecznych do ustalenia znamion przewinienia, przy czym obwinionemu należy dać możność złożenia wyjaśnień.

§ 2. Właściwy sąd dyscyplinarny na posiedzeniu niejawnym rozpoznaje wniosek i w razie uwzględnienia go wydaje uchwałę, którą wszczyna postępowanie dyscyplinarne. W uchwale należy dokładnie oznaczyć zarzuty mające być przedmiotem postępowania.

§ 3. Sąd może, przed powzięciem uchwały o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, zarządzić wyświetlenie stanu sprawy za pośrednictwem wyznaczonego sędziego albo właściwego kierownika sądu.

§ 4. Przeciw uchwale oddalającej wniosek o wszczęcie postępowania rzecznikowi dyscyplinarnemu służy w ciągu siedmiu dni od dnia doręczenia skarga do sądu dyscyplinarnego drugiej instancji, który rozstrzyga na posiedzeniu niejawnym.

Art.  90.

Wszczynając postępowanie dyscyplinarne, sąd może zarządzić od razu rozprawę lub polecić przeprowadzenie śledztwa.

Art.  91.

Sędzia wyznaczony do przeprowadzenia śledztwa bada okoliczności sprawy i zbiera dowody; świadków i biegłych w razie potrzeby przesłuchuje po odebraniu przyrzeczenia.

Art.  92.

Sędzia wyznaczony do przeprowadzenia śledztwa może rozciągnąć badanie na zarzuty nie wyszczególnione w uchwale wszczynającej postępowanie dyscyplinarne.

Art.  93.

Na żądanie sędziego wyznaczonego do przeprowadzenia śledztwa sądy oraz inne władze państwowe obowiązane są udzielać pomocy.

Art.  94.

§ 1. Po ukończeniu śledztwa sędzia wyznaczony przesyła akta rzecznikowi dyscyplinarnemu w celu przedstawienia wniosku. Przed odesłaniem sędzia powinien dać obwinionemu lub jego obrońcy możność przejrzenia akt i poczynienia wyciągów.

§ 2. Rzecznik i obwiniony mogą składać wnioski o uzupełnienie śledztwa.

Art.  95.

Sąd dyscyplinarny, po otrzymaniu wniosku rzecznika dyscyplinarnego, na posiedzeniu niejawnym:

a) zarządza, w miarę potrzeby, uzupełnienie śledztwa;

b) zarządza wyznaczenie rozprawy i rozstrzyga o potrzebie wezwania świadków i biegłych;

c) wydaje wyrok skazujący, jeżeli wymierza tylko karę upomnienia;

d) umarza postępowanie dyscyplinarne.

Art.  96.

§ 1. W uchwale zarządzającej wyznaczenie rozprawy sąd oznacza dokładnie zarzuty mające stanowić jej przedmiot.

§ 2. Odpis uchwały doręcza się rzecznikowi dyscyplinarnemu i obwinionemu.

Art.  97.

§ 1. W razie skazania bez rozprawy na karę upomnienia odpis wyroku z uzasadnieniem doręcza się rzecznikowi dyscyplinarnemu i obwinionemu, którzy mogą w ciągu siedmiu dni od daty doręczenia zażądać przeprowadzenia rozprawy.

§ 2. W razie takiego żądania wyrok poprzedni uważa się za niebyły.

Art.  98.

§ 1. Odpis uchwały umarzającej postępowanie dyscyplinarne wraz z uzasadnieniem doręcza się rzecznikowi dyscyplinarnemu, któremu służy skarga w ciągu dni siedmiu od daty doręczenia. Skargę rozstrzyga sąd dyscyplinarny drugiej instancji na posiedzeniu niejawnym.

§ 2. Po uprawomocnieniu się uchwały doręcza się jej odpis obwinionemu.

Art.  99.

§ 1. Przewodniczący wyznacza dzień rozprawy i zawiadamia o nim rzecznika dyscyplinarnego, obwinionego i obrońcę oraz wzywa powołanych do rozprawy świadków i biegłych.

§ 2. Nie usprawiedliwione niestawiennictwo obwinionego lub jego obrońcy nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.

Art.  100.

Wnioski rzecznika dyscyplinarnego i obwinionego w przedmiocie dowodów, przedstawione przed rozprawą, sąd rozpoznaje na posiedzeniu niejawnym.

Art.  101.

§ 1. Rozprawę rozpoczyna odczytanie uchwały zarządzającej jej wyznaczenie, po czym następuje przesłuchanie obwinionego. Akta dochodzeń i śledztwa można odczytać, według uznania sądu, w całości lub w części. Sąd zarządzi bezpośrednie przeprowadzenie dowodów, jakich dostarczyły dochodzenia i śledztwo lub które dopuszczono później, jeżeli to uzna za potrzebne.

§ 2. Rozprawę kończą przemówienia rzecznika dyscyplinarnego i obrońcy, po czym obwinionemu służy głos ostatni.

Art.  102.

Jeżeli w toku rozprawy ujawni się nowe przewinienie, sąd może wydać co do niego wyrok tylko za zgodą rzecznika dyscyplinarnego i obwinionego lub jego obrońcy. W braku zgody należy wszcząć osobne postępowanie.

Art.  103.

W naradzie i głosowaniu uczestniczą wyłącznie sędziowie orzekający.

Art.  104.

§ 1. Koszty postępowania dyscyplinarnego ponosi w razie wyroku skazującego obwiniony, w innych wypadkach - Skarb Państwa.

§ 2. Sąd ma prawo, uwzględniając sposób obrony obwinionego i jego stosunki majątkowe, zwolnić go od zwrotu całości lub części kosztów.

Art.  105.

§ 1. Sąd opiera wyrok na dowodach ujawnionych w toku rozprawy.

§ 2. Sentencję wyroku, sporządzoną bezpośrednio po głosowaniu, podpisują wszyscy sędziowie, po czym przewodniczący ją ogłasza.

§ 3. Wyrok z uzasadnieniem należy sporządzić w ciągu siedmiu dni i niezwłocznie doręczyć rzecznikowi dyscyplinarnemu i obwinionemu.

Art.  106.

Z przebiegu rozprawy sporządza się protokół, który zawiera wymienienie składu sądu i osób obecnych na rozprawie oraz przedstawienie przebiegu rozprawy z podaniem treści zeznań świadków i opinii biegłych. Protokół podpisują przewodniczący i protokolant.

Art.  107.

§ 1. Od wyroku sądu dyscyplinarnego pierwszej instancji służy odwołanie obwinionemu i rzecznikowi dyscyplinarnemu.

§ 2. Odwołanie składa się w sądzie, który rozpoznawał sprawę w pierwszej instancji, w ciągu siedmiu dni od daty doręczenia wyroku.

Art.  108.

§ 1. Sąd odwoławczy na posiedzeniu niejawnym:

a) odrzuca odwołanie jako niedopuszczalne, spóźnione lub nie podpisane przez osobę uprawnioną albo

b) zarządza wyznaczenie rozprawy odwoławczej.

§ 2. Do postępowania odwoławczego mają odpowiednie zastosowanie przepisy o postępowaniu w pierwszej instancji. Sąd odwoławczy może zlecić uzupełnienie materiału dowodowego przez sędziego, którego wyznaczy sąd dyscyplinarny pierwszej instancji.

Art.  109.

§ 1. W razie śmierci obwinionego przed uprawomocnieniem się wyroku sąd umarza postępowanie.

§ 2. Jeżeli obwiniony w toku postępowania występuje ze służby sędziowskiej, postępowanie dyscyplinarne toczy się dalej, przy czym w razie, gdy obwiniony przechodzi do innej służby państwowej, adwokatury lub notariatu, sąd przesyła wyrok jego zwierzchności.

Art.  110.

§ 1. Po uprawomocnieniu się wyroku przewodniczący sądu pierwszej instancji przesyła odpis wyroku z uzasadnieniem Ministrowi Sprawiedliwości, nadto - właściwemu prezesowi sądu wojewódzkiego, a o ile chodzi o sędziów Sądu Najwyższego - Pierwszemu Prezesowi.

§ 2. Wykonanie wyroku w stosunku do sędziów sądów powszechnych należy do Ministra Sprawiedliwości, a co do kar wymienionych w art. 77 pod. lit. a) oraz b) - do prezesa sądu wojewódzkiego.

Art.  111.

Wznowienie postępowania dyscyplinarnego na niekorzyść obwinionego może nastąpić na wniosek właściwej władzy nadzorczej, jeżeli umorzenie sprawy albo wydanie wyroku nastąpiło wskutek przestępstwa karnego, albo jeżeli w ciągu pięciu lat od umorzenia lub wyroku wyjdą na jaw nowe okoliczności lub dowody, które mogą uzasadnić skazanie lub wymierzenie kary surowszej.

Art.  112.

§ 1. Wznowienie postępowania dyscyplinarnego na korzyść skazanego może nastąpić nawet po jego śmierci, jeżeli wyjdą na jaw nowe okoliczności lub dowody, które mogą uzasadnić uniewinnienie lub wymierzenie kary łagodniejszej.

§ 2. W razie śmierci skazanego wnioski o wznowienie przedstawiać mogą małżonek skazanego, jego krewni w linii prostej oraz rzecznik dyscyplinarny.

Art.  113.

§ 1. Wniosek o wznowienie postępowania dyscyplinarnego składa się do sądu, który rozpoznawał sprawę w pierwszej instancji, najpóźniej w ciągu trzech miesięcy od chwili powzięcia przez uprawnionego do wniosku wiadomości o okolicznościach wymienionych w art. 111 lub 112.

§ 2. Sąd rozpoznaje wniosek na posiedzeniu niejawnym, po zażądaniu pisemnego oświadczenia strony przeciwnej i przeprowadzeniu w razie potrzeby śledztwa.

§ 3. Uchwały w przedmiocie wznowienia ulegają zaskarżeniu w ciągu siedmiu dni od doręczenia. Sąd dyscyplinarny drugiej instancji rozstrzyga skargę na posiedzeniu niejawnym.

§ 4. Wznawiając postępowanie, sąd może zarządzić wstrzymanie wykonania wyroku.

Art.  114.

Jeżeli dopuszczono wznowienie na korzyść skazanego, w nowym wyroku nie można wymierzyć kary surowszej.

Art.  115.

Jeżeli przewinienie zawiera cechy przestępstwa karnego, sąd wydaje uchwałę w myśl art. 49, co nie wstrzymuje toku postępowania dyscyplinarnego.

Art.  116.

§ 1. Po prawomocnym zakończeniu postępowania karnego przeciw sędziemu sąd karny przesyła akta właściwemu sądowi dyscyplinarnemu pierwszej instancji. Jeżeli postępowanie dyscyplinarne nie było wszczęte, sąd dyscyplinarny poweźmie uchwałę, czy należy je wszcząć, choćby sąd karny wydał wyrok uniewinniający; przepis art. 89 § 4 ma tu zastosowanie.

§ 2. Jeżeli przeciw sędziemu zapadł prawomocny wyrok karny, pociągający za sobą w myśl ustawy utratę stanowiska, sąd dyscyplinarny zawiadamia o tym Ministra Sprawiedliwości, który zarządza wydalenie skazanego ze służby, chociażby już wykonano wyrok dyscyplinarny skazujący na karę łagodniejszą niż wydalenie.

Art.  117.

§ 1. Odpis prawomocnego wyroku skazującego na karę dyscyplinarną dołącza się do akt osobowych i zamieszcza o nim wzmiankę w wykazie służbowym.

§ 2. Po upływie pięciu lat od daty uprawomocnienia się wyroku dyscyplinarnego, orzekającego kary przewidziane w art. 77 pod a) - d), Minister Sprawiedliwości na wniosek skazanego zarządza sporządzenie nowego wykazu służbowego z opuszczeniem wzmianki o wyroku dyscyplinarnym, jeżeli w ciągu tego okresu nie było innego wyroku skazującego.

Art.  118.

§ 1. Jeżeli miejsce pobytu obwinionego jest nieznane i nie da się bez szczególnych trudności ustalić, wszelkie pisma doręcza się jego obrońcy, którego w razie potrzeby wyznaczyć należy z urzędu.

§ 2. W razie wyroku skazującego, zapadłego w warunkach § 1, obwiniony może w ciągu miesiąca od daty, kiedy się o nim dowiedział, zażądać wznowienia postępowania, choćby nie zachodziły warunki wymienione w art. 112.

§ 3. Przepis art. 112 § 2 ma odpowiednie zastosowanie.

Art.  119.

Podanie wysłane pocztą lub telegraficznie uważa się za wniesione w dniu oddania w polskim urzędzie pocztowym lub telegraficznym.

Art.  120.

§ 1. Sąd dyscyplinarny drugiej instancji na posiedzeniu niejawnym może na prośbę obwinionego przywrócić termin chybiony.

§ 2. Wniosek o przywrócenie terminu składa się wraz z odwołaniem lub skargą do sądu pierwszej instancji w ciągu siedmiu dni po ustaniu przeszkody.

Art.  121.

Pisma dotyczące postępowania dyscyplinarnego są wolne od wszelkich opłat.

Art.  122.

§ 1. Minister Sprawiedliwości może wnieść rewizję nadzwyczajną do Najwyższego Sądu Dyscyplinarnego od każdego prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego, a Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego od każdego prawomocnego orzeczenia wydanego przez Sąd Dyscyplinarny Wyższy lub Najwyższy Sąd Dyscyplinarny.

§ 2. Rewizję nadzwyczajną na niekorzyść obwinionego można wnieść tylko w terminie sześciu miesięcy od uprawomocnienia się wyroku.

§ 3. Rewizję nadzwyczajną od wyroku Najwyższego Sądu Dyscyplinarnego rozpoznaje Najwyższy Sąd Dyscyplinarny w składzie siedmiu sędziów z wyłączeniem sędziów, którzy wydali zaskarżony wyrok.

Art.  123.

O ile przepisy rozdziału niniejszego nie zawierają odmiennych postanowień, mają odpowiednie zastosowanie przepisy kodeksu postępowania karnego.

Rozdział  VII.

Zawieszenie w czynnościach służbowych.

Art.  124.

Sąd dyscyplinarny pierwszej instancji na posiedzeniu niejawnym może zawiesić w czynnościach służbowych sędziego:

a) przeciw któremu wszczęto postępowanie karne lub dyscyplinarne;

b) przeciw któremu wszczęto postępowanie sądowe o ubezwłasnowolnienie.

Art.  125.

§ 1. Jeżeli sędziego zaaresztowano z powodu schwytania na gorącym uczynku albo jeżeli ze względu na rodzaj czynu sędziego powaga sądu lub istotne interesy służby wymagają natychmiastowego usunięcia go od wykonywania obowiązków służbowych, władza nadzorcza może zarządzić natychmiastową przerwę w czynnościach służbowych sędziego aż do postanowienia sądu dyscyplinarnego.

§ 2. O zarządzeniu tym należy jednocześnie zawiadomić sąd dyscyplinarny pierwszej instancji, który powinien niezwłocznie wydać uchwałę w przedmiocie zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych.

Art.  126.

§ 1. Podczas zawieszenia sędzia nie może uzyskać wyższej grupy uposażenia.

§ 2. Na czas trwania zawieszenia z powodu postępowania karnego lub dyscyplinarnego sąd dyscyplinarny może ograniczyć uposażenie sędziego, nie więcej jednak niż do połowy.

Art.  127.

Zawieszenie ustaje samo przez się z chwilą prawomocnego ukończenia postępowania dyscyplinarnego, jeżeli sąd dyscyplinarny nie uchyli go wcześniej.

Art.  128.

Uchwały w przedmiocie zawieszenia ulegają zaskarżeniu w ciągu siedmiu dni od doręczenia; skarga nie wstrzymuje wykonania. Skargę rozstrzyga sąd dyscyplinarny drugiej instancji na posiedzeniu niejawnym.

Art.  129.

§ 1. W razie umorzenia postępowania, wydania wyroku uniewinniającego albo skazania na upomnienie sędziemu zwraca się zatrzymaną część uposażenia.

§ 2. W razie skazania na wydalenie ze służby sędziowskiej zatrzymana część uposażenia przechodzi na rzecz Skarbu Państwa. W innych wypadkach sąd stanowi w wyroku, czy zatrzymana część uposażenia ma być sędziemu zwrócona (§ 1), czy też przechodzi na rzecz Skarbu Państwa.

Rozdział  VIII.

Przepis ogólny.

Art.  130.

W przepisach działu niniejszego przez wyrażenie ogólne "sędzia" rozumie się także prezesów i innych sędziów zajmujących stanowiska kierowników; przez wyrażenie "właściwy sąd" - ten sąd, do którego sędzia należy. Przez "sąd wyższy" rozumie się w stosunku do sędziów wojewódzkich - Sąd Najwyższy, a w innych wypadkach - sąd wojewódzki.

²⁹ Art. 50 lit. e) zmieniona przez art. 84 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 14 kwietnia 1967 r. o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U.67.13.55) z dniem 20 maja 1967 r.

³⁰ Art. 50 lit. f) zmieniona przez art. 84 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 14 kwietnia 1967 r. o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U.67.13.55) z dniem 20 maja 1967 r.

³¹ Art. 50 lit. g) zmieniona przez art. 84 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 14 kwietnia 1967 r. o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U.67.13.55) z dniem 20 maja 1967 r.

³² Art. 51 § 1 lit. f) zmieniona przez art. 57 ustawy z dnia 23 października 1975 r. o Państwowym Arbitrażu Gospodarczym (Dz.U.75.34.183) z dniem 1 grudnia 1975 r.

³³ Art. 51 § 1 lit. g) dodana przez art. 1 pkt 2 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

³⁴ Art. 51 § 1 lit. h) dodana przez art. 76 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U.82.19.145) z dniem 1 października 1982 r.

³⁵ Art. 51 § 2 skreślony przez art. 84 pkt 2 ustawy z dnia 14 kwietnia 1967 r. o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U.67.13.55) z dniem 20 maja 1967 r.

³⁶ Art. 54 zmieniony przez art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz.U.85.20.85) z dniem 1 lipca 1985 r.

³⁷ Art. 59 § 4 dodany przez art. 1 pkt 3 lit. a) dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

³⁸ Art. 59 § 5 dodany przez art. 1 pkt 3 lit. a) dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

³⁹ Art. 59 § 6 według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 3 lit. b) dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

⁴⁰ Art. 59 § 7 według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 3 lit. b) dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

⁴¹ Art. 63 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 4 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

⁴² Art. 65:

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

- zmieniony przez art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U.82.31.214) z dniem 1 stycznia 1983 r.

⁴³ Art. 65¹ dodany przez art. 1 pkt 6 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

⁴⁴ Art. 65² dodany przez art. 1 pkt 6 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

⁴⁵ Art. 65³ dodany przez art. 1 pkt 6 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

⁴⁶ Art. 65⁴ dodany przez art. 1 pkt 6 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

⁴⁷ Art. 65⁵ dodany przez art. 1 pkt 6 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.74.50.316) z dniem 1 stycznia 1975 r.

⁴⁸ Art. 73 § 2 zmieniony przez art. 20 pkt 4 ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U.75.16.91) z dniem 1 czerwca 1975 r.

⁴⁹ Art. 81 § 1 lit. a) zmieniona przez art. 20 pkt 4 ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U.75.16.91) z dniem 1 czerwca 1975 r.