Dział 2 - USTRÓJ. - Prawo o sądach ubezpieczeń społecznych.
Dziennik Ustaw
Dz.U.1961.41.215 t.j.
Akt utracił moc Wersja od: 22 lutego 1962 r.
DZIAŁ II.
USTRÓJ.
USTRÓJ.
Przepisy ogólne.
Przepisy ogólne.
§ 1.
Powołuje się:1)
okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych,2)
Trybunał Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie.2.
Sądy ubezpieczeń społecznych wydają wyroki w imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.§ 1.
Ilekroć w prawie niniejszym użyto określeń "sąd(y) ubezpieczeń społecznych" lub "sąd(y)", dotyczą one wszystkich sądów wymienionych w art. 4 § 1.§ 2.
W przepisach prawa niniejszego przez wyrażenie "sędzia" rozumie się także prezesów i wiceprezesów sądów ubezpieczeń społecznych, jeżeli z danego przepisu nie wynika inaczej.§ 1.
Językiem sądowym jest język polski.§ 2.
W sprawie używania innych języków w okręgowych sądach ubezpieczeń społecznych stosuje się odpowiednio przepisy obowiązujące w sądownictwie powszechnym.§ 1.
Poszczególne okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych tworzy i znosi rozporządzeniami Minister Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.§ 2.
Rozporządzenie tworzące okręgowy sąd ubezpieczeń społecznych określa jego siedzibę i okręg.§ 3.
Zmiany siedziby i granic okręgów poszczególnych okręgowych sądów ubezpieczeń społecznych dokonuje rozporządzeniami Minister Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych.
Okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych.
Okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych rozpoznają w pierwszej instancji sprawy należące do właściwości sądów ubezpieczeń społecznych.
Okręgowy sąd ubezpieczeń społecznych składa się z prezesa, sędziów i ławników, a w miarę potrzeby także z jednego lub więcej wiceprezesów.
Okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych mogą dzielić się na wydziały na zasadach określonych w regulaminie wewnętrznego urzędowania okręgowych sądów ubezpieczeń społecznych.
Jeżeli prawo niniejsze nie stanowi inaczej, okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych orzekają w kolegiach składających się z jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników.
Okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych orzekają jednoosobowo bez udziału ławników w sprawach:
1)
o renty i zaopatrzenia dla członków rodzin pozostałych po rencistach, jeżeli świadczenia te nie są uzależnione od niezdolności do wykonywania zatrudnienia;2)
o świadczenia jednorazowe i dodatki do rent;3)
o zawieszenie prawa do świadczeń i ustalenie wysokości renty wyrównawczej;4)
o ponowne ustalenie wysokości świadczeń w związku ze zmianą ich podstawy wymiaru;5)
o wstrzymanie wypłaty świadczeń w związku ze zbiegiem prawa do dwóch lub więcej świadczeń;6)
o ponowne ustalenie świadczeń na skutek zmiany przepisów.§ 1.
W sprawach, w których od orzeczenia okręgowego sądu ubezpieczeń społecznych nie służy skarga rewizyjna, przewodniczący kolegium orzekającego (art. 11) lub sędzia orzekający (art. 12) może przedstawić w toku postępowania zagadnienie prawne, budzące wątpliwości, wraz ze swą opinią do rozstrzygnięcia Trybunałowi Ubezpieczeń Społecznych. Trybunał rozstrzyga przekazane mu zagadnienie na posiedzeniu niejawnym w kolegium określonym w art. 17, po wysłuchaniu wniosku rzecznika interesu publicznego lub złożeniu przez niego oświadczenia, iż nie zamierza złożyć wniosku.§ 2.
Jeżeli w sprawie, w której od orzeczenia okręgowego sądu ubezpieczeń społecznych nie służy skarga rewizyjna, sąd ten zamierza odstąpić od zasady prawnej wpisanej do księgi zasad prawnych Trybunału Ubezpieczeń Społecznych - wówczas przedstawia zagadnienie prawne wraz ze swą opinią do rozstrzygnięcia Trybunałowi.§ 3.
Rozstrzygnięcie Trybunału Ubezpieczeń Społecznych wiąże w danej sprawie okręgowy sąd ubezpieczeń społecznych.
Trybunał Ubezpieczeń Społecznych.
Trybunał Ubezpieczeń Społecznych.
Trybunał Ubezpieczeń Społecznych:
1)
rozstrzyga środki odwoławcze od orzeczeń okręgowych sądów ubezpieczeń społecznych;2) 1
(uchylony);3)
orzeka w innych sprawach, przekazanych mu przez przepisy prawa.Trybunał Ubezpieczeń Społecznych dzieli się na wydziały na zasadach określonych w regulaminie wewnętrznego urzędowania Trybunału Ubezpieczeń Społecznych.
§ 1.
Trybunał Ubezpieczeń Społecznych orzeka w kolegiach składających się z trzech sędziów.§ 2.
W składzie tego kolegium orzekającego może brać udział bez prawa przewodniczenia jeden sędzia okręgowego sądu ubezpieczeń społecznych, delegowany do Trybunału Ubezpieczeń Społecznych w trybie określonym w art. 54.§ 1.
Wydziałem Trybunału Ubezpieczeń Społecznych kieruje wiceprezes Trybunału.§ 2.
Prezes Trybunału Ubezpieczeń Społecznych może kierować jednym z wydziałów Trybunału oraz przewodniczyć każdemu kolegium orzekającemu.§ 1.
Zgromadzenie ogólne Trybunału Ubezpieczeń Społecznych składa się z wszystkich sędziów tego Trybunału, z wyłączeniem wszakże sędziów delegowanych (art. 54). Sędziowie są obowiązani brać udział w posiedzeniach zgromadzenia ogólnego.§ 2.
Na zgromadzeniu ogólnym przewodniczy prezes Trybunału Ubezpieczeń Społecznych lub jego zastępca (art. 27).§ 3.
Do powzięcia uchwał zgromadzenia ogólnego wymagana jest obecność przynajmniej trzech czwartych jego członków. Uchwały zapadają większością głosów. Przewodniczący głosuje na równi z innymi członkami; w razie równości głosów przeważa głos przewodniczącego.Prócz spraw, wymienionych w art. 18 § 2 i w art. 19 § 1, zgromadzenia ogólne rozpoznają sprawy przekazane im innymi przepisami oraz te sprawy z zakresu administracji sądowej, co do których prezes Trybunału Ubezpieczeń Społecznych zażąda opinii zgromadzenia ogólnego.
§ 1.
Najpóźniej w listopadzie każdego roku zgromadzenie ogólne Trybunału Ubezpieczeń Społecznych wybiera na rok następny ze swego grona dwóch członków i dwóch zastępców do kolegium administracyjnego, w skład którego wchodzi ponadto prezes Trybunału jako przewodniczący oraz powołany przez niego jeden członek zgromadzenia ogólnego.§ 2.
Kolegium administracyjne rozpoznaje sprawy w pełnym składzie. Przewodniczący głosuje na równi z innymi członkami. Uchwały zapadają większością głosów. W razie równości głosów przeważa głos przewodniczącego.§ 1.
Kolegium administracyjne najpóźniej w listopadzie każdego roku ustala zarówno dla Trybunału Ubezpieczeń Społecznych, jak i dla poszczególnych okręgowych sądów ubezpieczeń społecznych podział czynności na rok następny lub na okres dłuższy, jeżeli szczególne akty ustawodawcze to stanowią, a w razie potrzeby - także w ciągu roku.§ 2.
Podział czynności obejmuje również ustalenie zastępstw, tudzież wyznaczanie składu kolegium sędziowskiego, powołanego do orzekania w sprawach określonych w art. 65 § 2 lit. c) prawa o ustroju sądów powszechnych.§ 3.
Podział czynności we wszystkich sądach ubezpieczeń społecznych następuje na podstawie wniosku prezesa Trybunału Ubezpieczeń Społecznych, jednak podział czynności w poszczególnych okręgowych sądach ubezpieczeń społecznych następuje po rozpoznaniu wniosków prezesów tych sądów.§ 4.
Prezes Trybunału Ubezpieczeń Społecznych oznacza zakres czynności własny i wiceprezesów Trybunału.§ 1.
Trybunał Ubezpieczeń Społecznych wydaje zbiór swoich orzeczeń, zawierających rozstrzygnięcia zasadniczych zagadnień prawnych.§ 2.
Materiał prawny do orzecznictwa zbiera i ewidencję orzecznictwa prowadzi sekcja orzecznictwa złożona co najmniej z jednego sędziego Trybunału Ubezpieczeń Społecznych oraz osoby posiadającej kwalifikacje na stanowisko sędziego okręgowego sądu ubezpieczeń społecznych. Regulamin Trybunału Ubezpieczeń Społecznych może powierzyć sekcji orzecznictwa i inne czynności pomocnicze.
Administracja sądowa i nadzór.
Administracja sądowa i nadzór.
Czynności administracji sądowej pełnią prezesi sądów ubezpieczeń społecznych. Mogą oni powoływać do współdziałania w czynnościach administracyjnych, nie wyłączając nadzorczych, swoich zastępców, a w poszczególnych przypadkach - sędziów.
§ 1.
Zastępcą prezesa sądu ubezpieczeń społecznych jest najstarszy służbą wiceprezes lub sędzia.§ 2.
W razie przerwy w urzędowaniu prezesa sądu ubezpieczeń społecznych zastępcę może wyznaczyć:1)
Minister Sprawiedliwości - w stosunku do wszystkich sądów ubezpieczeń społecznych, spośród sędziów tego samego albo innego równorzędnego sądu ubezpieczeń społecznych lub Trybunału Ubezpieczeń Społecznych;2)
prezes Trybunału Ubezpieczeń Społecznych - w stosunku do okręgowych sądów ubezpieczeń społecznych, spośród sędziów tego samego sądu.O starszeństwie służbowym wiceprezesów lub sędziów sądów ubezpieczeń społecznych, zajmujących stanowiska równorzędne w tym samym sądzie, rozstrzyga dzień nominacji na dane stanowisko, a w razie równoczesnego mianowania - dane w kolejności następującej:
1)
czas spędzony na stanowisku sędziowskim;2)
czas służby państwowej, liczony jednak nie wcześniej, jak od ukończenia studiów prawniczych z przepisanymi egzaminami,3)
wiek.Nadzór nad sądami ubezpieczeń społecznych oraz nad sędziami i ławnikami pełnią:
1)
prezes sądu ubezpieczeń społecznych - nad swoim sądem;2)
prezes Trybunału Ubezpieczeń Społecznych - także nad wszystkimi okręgowymi sądami ubezpieczeń społecznych.§ 1.
Nadzór naczelny nad wszystkimi sądami ubezpieczeń społecznych oraz nad sędziami i ławnikami sprawuje Minister Sprawiedliwości.§ 2.
Minister Sprawiedliwości wykonywa nadzór ten osobiście, przez Podsekretarza Stanu lub przez delegowanych sędziów instancji równorzędnej lub wyższej sądów ubezpieczeń społecznych lub sądów powszechnych.§ 1.
Osoby powołane do nadzoru (art. 26, 29, 30) mają prawo żądać wyjaśnień, wglądać w czynności i usuwać oczywiste usterki oraz z powodu dostrzeżonych przewinień kierować sprawy do sądu dyscyplinarnego, nadto Minister Sprawiedliwości oraz prezesi sądów ubezpieczeń społecznych co do sądów podległych ich nadzorowi mają prawo uchylać zarządzenia administracyjne niezgodne z prawem oraz zarządzenia niezgodne z regulaminami lub innymi przepisami porządkowymi.§ 2.
Osoby powołane do nadzoru mogą być obecne na rozprawie toczącej się przy drzwiach zamkniętych.§ 3.
Prezesi sądów ubezpieczeń społecznych w granicach służącego im nadzoru, tudzież Minister Sprawiedliwości mogą w razie dostrzeżenia uchybienia zwrócić na nie uwagę oraz żądać usunięcia skutków uchybienia.§ 4.
Nadzór nie może wkraczać w dziedzinę, w której w myśl Konstytucji sędziowie są niezawiśli.Do pracowników sądowych stosuje się przepisy o nadzorze służbowym, zawarte w ustawie o państwowej służbie cywilnej.
§ 1.
Minister Sprawiedliwości kontroluje działalność służbową władz powołanych do nadzoru, deleguje osoby wymienione w art. 30 § 2 do periodycznych wizytacji sądów ubezpieczeń społecznych oraz czuwa nad wykonaniem wydanych w drodze nadzoru zarządzeń.§ 2.
Minister Sprawiedliwości wydaje przepisy co do periodycznych wizytacji okręgowych sądów ubezpieczeń społecznych przez prezesa, wiceprezesów lub sędziów Trybunału Ubezpieczeń Społecznych.Trybunał Ubezpieczeń Społecznych o spostrzeżonych przez siebie usterkach w urzędowaniu okręgowego sądu ubezpieczeń społecznych zawiadamia prezesa danego sądu.
§ 1.
Trybunał Ubezpieczeń Społecznych w razie dostrzeżenia przy rozstrzyganiu środków odwoławczych od orzeczeń okręgowych sądów ubezpieczeń społecznych oczywistej obrazy przepisów ustawowych w postępowaniu tych sądów, władny jest - niezależnie od uprawnień służących mu z mocy przepisów o postępowaniu - stwierdzić uchybienie i wytknąć je danemu okręgowemu sądowi ubezpieczeń społecznych. Na żądanie okręgowy sąd ubezpieczeń społecznych obowiązany jest udzielić wyjaśnień. Stwierdzenie i wytknięcie uchybienia nie ma wpływu na daną sprawę.§ 2.
O wytknięciu uchybienia Trybunał Ubezpieczeń Społecznych zawiadamia prezesa właściwego okręgowego sądu ubezpieczeń społecznych, a w wypadkach ważniejszych - ponadto Ministra Sprawiedliwości.§ 1.
Regulaminy wewnętrznego urzędowania okręgowych sądów ubezpieczeń społecznych i Trybunału Ubezpieczeń Społecznych wydaje w drodze rozporządzeń Minister Sprawiedliwości.§ 2.
Minister Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oznacza w drodze rozporządzenia, po upływie jakiego czasu i pod jakimi warunkami akta spraw sądowych będą w całości lub w części niszczone lub przekazywane organom rentowym albo archiwom państwowym.
Sekretariaty sądów ubezpieczeń społecznych i pracownicy sądowi.
Sekretariaty sądów ubezpieczeń społecznych i pracownicy sądowi.
Aplikanci i asesorzy sądowi.
Aplikanci i asesorzy sądowi.
§ 1.
Aplikant sądowy po odbyciu jednorocznej aplikacji w sądach powszechnych może być na pozostały okres aplikacji oddelegowany przez Ministra Sprawiedliwości do okręgowego sądu ubezpieczeń społecznych. Do aplikantów oddelegowanych do okręgowych sądów ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy prawa o ustroju sądów powszechnych o aplikantach.§ 2.
Minister Sprawiedliwości określi w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady dotyczące organizacji aplikacji sądowej oraz egzaminu sędziowskiego dla aplikantów odbywających aplikację również w okręgowym sądzie ubezpieczeń społecznych.§ 3.
Minister Sprawiedliwości może delegować do okręgowego sądu ubezpieczeń społecznych asesora sądowego, który odbył również aplikację w takim sądzie.§ 4.
Minister Sprawiedliwości może powierzyć asesorowi na oznaczony czas w okresie pierwszego roku asesury pełnienie czynności sędziowskich przewidzianych w art. 206, a po upływie roku może powierzyć mu na oznaczony czas pełnienie ogółu czynności sędziowskich. W zakresie orzekania asesor podlega tylko ustawie.
Biegli sądowi, tłumacze przysięgli.
Biegli sądowi, tłumacze przysięgli.
§ 1.
Przy sądach ubezpieczeń społecznych, mogą być ustanowieni biegli sądowi. Bliższe w tym względzie przepisy oraz zasady wynagrodzenia określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości, wydane po zasięgnięciu opinii Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.§ 2.
Czynności tłumaczów przysięgłych przy sądach ubezpieczeń społecznych pełnią tłumacze przysięgli, ustanowieni przy sądach powszechnych.§ 3.
W drodze przepisów, o których mowa w § 1, może być wprowadzony komisyjny tryb badań lekarskich w zakresie orzecznictwa inwalidzkiego.
Spory o właściwość między sądami ubezpieczeń społecznych a innymi sądami i organami administracji państwowej.
Spory o właściwość między sądami ubezpieczeń społecznych a innymi sądami i organami administracji państwowej.
§ 1.
Spory o właściwość między sądami ubezpieczeń społecznych a organami administracji państwowej rozstrzyga Trybunał Ubezpieczeń Społecznych.§ 2.
Orzeczenie Trybunału Ubezpieczeń Społecznych w sprawie właściwości wiąże w danej sprawie sądy ubezpieczeń społecznych.§ 3.
Spór o właściwość jest niedopuszczalny z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu ubezpieczeń społecznych.§ 1.
Spory o właściwość między sądami ubezpieczeń społecznych a sądami powszechnymi rozstrzyga sąd przełożony nad sądem powszechnym. Prawomocne orzeczenie sądu powszechnego wiąże sąd ubezpieczeń społecznych.§ 2.
Jeżeli sporu o właściwość nie wytoczono, rozstrzyga to orzeczenie sądowe, które się pierwsze uprawomocniło.Spory powstałe między sądami ubezpieczeń społecznych a sądami powszechnymi wskutek odmowy udzielania pomocy sądowej przez sąd powszechny rozstrzyga ostatecznie sąd wojewódzki przełożony nad sądem, do którego zwrócono się o pomoc.
1 Art. 14 pkt 2 uchylony przez art. 49 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U.62.11.54) z dniem 22 lutego 1962 r.
2 Art. 18 uchylony przez art. 49 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U.62.11.54) z dniem 22 lutego 1962 r.
3 Art. 19 uchylony przez art. 49 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U.62.11.54) z dniem 22 lutego 1962 r.