Rozdział 2 - Właściwość rzeczowa i miejscowa. - Prawo o sądach obywatelskich.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1946.8.64

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1965 r.

Rozdział  II.

Właściwość rzeczowa i miejscowa.

Art.  19.

§ 1. Sądy obywatelskie rozpoznają sprawy cywilne:

a) o ochronę zakłóconego lub przywrócenie utraconego posiadania (art. 390 i 391 kodeksu postępowania cywilnego) przygranicznych pasów ziemi;

b) 9 o naprawienie (wynagrodzenie) szkód wyrządzonych czynem niedozwolonym (art. 134-167 kodeksu zobowiązań), jeżeli wartość żądanego odszkodowania nie przewyższa 5.000 zł;

c) 10 o należności rolników z tytułu dostarczenia płodów rolniczych lub leśnych, tudzież o należności rzemieślników, przemysłowców i kupców z tytułu dokonania robót i dostarczenia towarów, jeżeli wysokość żądanej sumy nie przewyższa 5.000 zł.

§ 2. 11 Sprawy wymienione w § 1 należą do właściwości sądu obywatelskiego tylko wówczas, gdy obie strony są osobami fizycznymi mającymi obywatelstwo polskie i zamieszkują w jego okręgu, albo gdy przynajmniej jedna ze stron mieszka w jego okręgu, a druga w gminie sąsiedniej.

§ 3. 12 Jeżeli strony mieszkają w różnych okręgach sądu obywatelskiego, właściwym miejscowo jest sąd obywatelski miejsca zamieszkania pozwanego.

§ 4. 13 W sprawach oznaczonych w § 1 lit. a) właściwym miejscowo jest sąd obywatelski miejsca położenia gruntu.

Art.  20.

§ 1. Sądy obywatelskie rozpoznają sprawy karne o przestępstwa, przewidziane:

a) -c)  ¹⁴ (uchylone),

d) w art. 237, 239, 252, 256 § 1-3, 263 § 1-2 i 272 kodeksu karnego, a nadto w art. 255 kodeksu karnego, jeżeli pokrzywdzony, z oskarżenia którego przestępstwo to jest ścigane, wniesie akt oskarżenia do sądu obywatelskiego.

§ 2. 15 Sprawy wymienione w § 1 należą do właściwości sądu obywatelskiego tylko wówczas, gdy przestępstwo zostało popełnione na obszarze jego okręgu, a sprawca w chwili jego popełnienia miał ukończone 17 lat i podlega właściwości sądów powszechnych lub władz administracji ogólnej.

Art.  21.

Sąd obywatelski w każdym stanie sprawy może z uwagi na jej zawiłe okoliczności przekazać ją do rozpoznania sądowi grodzkiemu lub władzy administracji ogólnej w zależności od tego, czy w razie nieutworzenia sądu obywatelskiego właściwym do rozpoznania jej byłby sąd grodzki (art. 19 i art. 20 § 1 lit. d) czy - władze administracji ogólnej (art. 20 § 1 lit. a, b, c).

Art.  22.

Niezależnie od orzekania w sprawach przekazanych sądom obywatelskim, sądy te są właściwe do przeprowadzenia pojednania stron w sprawach o roszczenia majątkowe, które nie dotyczą przejścia, ograniczenia lub obciążenia prawa własności do nieruchomości, a nadto do rozpoznania takich spraw, jeżeli obie strony poddadzą je pod polubowne rozstrzygnięcie sądu obywatelskiego; poddanie to może być zawarte bądź w pisemnej umowie stron na przypadek powstania sporu, bądź gdy spór już istnieje - formie zapisu, złożonego sądowi obywatelskiemu.

Art.  23.

Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia poddać właściwości sądów obywatelskich inne sprawy spośród spraw należących do właściwości sądów grodzkich lub władz administracji ogólnej albo właściwość sądów obywatelskich ograniczyć.

Art.  24.

Sąd obywatelski winien w każdym stanie sprawy przestrzegać swej właściwości rzeczowej i miejscowej. Uznając, że sprawa nie podlega jego właściwości, stwierdza to, a na wniosek strony, która sprawę wniosła, przekazuje tę sprawę właściwemu sądowi lub innej właściwej władzy.

Art.  25.

Spór o właściwość między sądami obywatelskimi rozstrzyga ostatecznie sąd grodzki przełożony nad sądem obywatelskim, który pierwszy wydał orzeczenie w przedmiocie właściwości.

⁹ Art. 19 § 1 pkt b) zmieniony przez art. 1 pkt 9 dekretu z dnia 21 kwietnia 1948 r. (Dz.U.48.23.153) zmieniającego nin. dekret z dniem 12 maja 1948 r.

¹⁰ Art. 19 § 1 pkt c) zmieniony przez art. 1 pkt 9 dekretu z dnia 21 kwietnia 1948 r. (Dz.U.48.23.153) zmieniającego nin. dekret z dniem 12 maja 1948 r.

¹¹ Art. 19 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 9 dekretu z dnia 21 kwietnia 1948 r. (Dz.U.48.23.153) zmieniającego nin. dekret z dniem 12 maja 1948 r.

¹² Art. 19 § 3 zmieniony przez art. 1 pkt 9 dekretu z dnia 21 kwietnia 1948 r. (Dz.U.48.23.153) zmieniającego nin. dekret z dniem 12 maja 1948 r.

¹³ Art. 19 § 4 zmieniony przez art. 1 pkt 9 dekretu z dnia 21 kwietnia 1948 r. (Dz.U.48.23.153) zmieniającego nin. dekret z dniem 12 maja 1948 r.

¹⁴ Art. 20 § 1 lit. a)-c) uchylone przez art. 54 ustawy z dnia 15 grudnia 1951 r. o orzecznictwie karno-administracyjnym (Dz.U.51.66.454) z dniem 1 kwietnia 1952 r.

¹⁵ Art. 20 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 10 dekretu z dnia 21 kwietnia 1948 r. (Dz.U.48.23.153) zmieniającego nin. dekret z dniem 12 maja 1948 r.