Prawo o sądach obywatelskich.
Dz.U.1946.8.64
Akt utracił mocDEKRET
z dnia 22 lutego 1946 r.
Prawo o sądach obywatelskich. *
Ustrój sądów obywatelskich.
Ustrój sądów obywatelskich.
Sędzią obywatelskim może być osoba, która posiada obywatelstwo polskie, korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich, mieszka przynajmniej od roku w gminie, w której mieści się siedziba sądu obywatelskiego lub w jednej z gmin wchodzących do okręgu tego sądu, jest nieskazitelnego charakteru, ukończyła 30 lat i włada językiem polskim w słowie i piśmie.
Poza tym do wyborów przez powiatową radę narodową sędziego obywatelskiego, jego zastępcy i ławników stosuje się odpowiednio przepisy paragrafu poprzedzającego.
Sędzia obywatelski jest w sprawowaniu swego urzędu sędziowskiego niezawisły i podlega tylko ustawom. Obowiązany jest on służyć wiernie Rzeczypospolitej Polskiej i obowiązki swe wypełniać zgodnie z ustawami bezstronnie i gorliwie.
Sędziemu obywatelskiemu w związku z urzędowaniem przysługuje ochrona prawna jak urzędnikowi państwowemu.
Sędzia obywatelski pełni swe obowiązki bezpłatnie, jednak ma prawo otrzymać za stratę zarobku w związku z oderwaniem go od zwykłych zajęć zawodowych wynagrodzenie, którego wysokość i sposób wypłaty ustali w rozporządzeniu Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrami: Administracji Publicznej i Skarbu.
Bezpośredni nadzór służbowy nad sądem obywatelskim wykonuje sędzia sprawujący kierownictwo sądu grodzkiego.
Właściwość rzeczowa i miejscowa.
Właściwość rzeczowa i miejscowa.
Sąd obywatelski w każdym stanie sprawy może z uwagi na jej zawiłe okoliczności przekazać ją do rozpoznania sądowi grodzkiemu lub władzy administracji ogólnej w zależności od tego, czy w razie nieutworzenia sądu obywatelskiego właściwym do rozpoznania jej byłby sąd grodzki (art. 19 i art. 20 § 1 lit. d) czy - władze administracji ogólnej (art. 20 § 1 lit. a, b, c).
Niezależnie od orzekania w sprawach przekazanych sądom obywatelskim, sądy te są właściwe do przeprowadzenia pojednania stron w sprawach o roszczenia majątkowe, które nie dotyczą przejścia, ograniczenia lub obciążenia prawa własności do nieruchomości, a nadto do rozpoznania takich spraw, jeżeli obie strony poddadzą je pod polubowne rozstrzygnięcie sądu obywatelskiego; poddanie to może być zawarte bądź w pisemnej umowie stron na przypadek powstania sporu, bądź gdy spór już istnieje - formie zapisu, złożonego sądowi obywatelskiemu.
Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia poddać właściwości sądów obywatelskich inne sprawy spośród spraw należących do właściwości sądów grodzkich lub władz administracji ogólnej albo właściwość sądów obywatelskich ograniczyć.
Sąd obywatelski winien w każdym stanie sprawy przestrzegać swej właściwości rzeczowej i miejscowej. Uznając, że sprawa nie podlega jego właściwości, stwierdza to, a na wniosek strony, która sprawę wniosła, przekazuje tę sprawę właściwemu sądowi lub innej właściwej władzy.
Spór o właściwość między sądami obywatelskimi rozstrzyga ostatecznie sąd grodzki przełożony nad sądem obywatelskim, który pierwszy wydał orzeczenie w przedmiocie właściwości.
Wyłączenie.
Wyłączenie.
Postępowanie.
Postępowanie.
Przepisy wspólne dla spraw cywilnych i karnych.
Przepisy wspólne dla spraw cywilnych i karnych.
Strony, świadkowie i biegli obowiązani są stawić się na wezwanie sądu obywatelskiego, jeżeli zamieszkują w jego okręgu, a nawet poza jego okręgiem, lecz w odległości nie przenoszącej 20 km od miejsca stawiennictwa.
Wezwanie może być bądź ogłoszone ustnie przez sędziego obywatelskiego, bądź doręczone w formie pisemnej, przy czym należy wezwanego pouczyć o skutkach niestawiennictwa.
Rozprawa odbywa się jawnie. Przewodniczący uchyli jawność rozprawy na zgodny wniosek stron, albo gdy tego wymaga wzgląd na porządek publiczny lub dobre obyczaje. Ogłoszenie wyroku odbywa się publicznie.
Rozprawa odbywa się w ten sposób, że po wywołaniu sprawy i stwierdzeniu obecności osób wezwanych lub prawidłowości zawiadomienia o terminie nieobecnych, przewodniczący przedstawia stan sprawy, udziela głosu stronom i w razie potrzeby zarządza postępowanie dowodowe.
Sąd obywatelski może dopuszczać i przeprowadzać dowody nawet nie powołane przez strony i nie jest związany żadnymi ustawowymi zasadami dowodowymi, lecz orzeka według swego przekonania opartego na swobodnej ocenie wszelkich okoliczności sprawy.
Postępowanie dowodowe, polegające na odczytaniu i przejrzeniu dokumentów, przesłuchaniu świadków, biegłych i stron oraz dokonaniu oględzin przedmiotu sporu odbywa się przed sądem orzekającym. Gdyby to nie było możliwe z powodu poważnych niedogodności lub kosztów, sąd zwróci się o przeprowadzenie tych dowodów do sądu grodzkiego lub sądu obywatelskiego, mających siedzibę poza okręgiem sądu orzekającego.
Po zakończeniu rozprawy, jeżeli do ugody nie dojdzie, sąd obywatelski uznawszy, że sprawa jest dostatecznie wyjaśniona, wydaje wyrok, który ogłasza publicznie stronom, a nadto jeśli która ze stron była nieobecna na rozprawie, nakazuje doręczenie jej odpisu wyroku.
Wyrok zapada większością głosów. Podpisują go przewodniczący i ławnicy. Odmowę podpisu i jej przyczynę należy stwierdzić w wyroku. Do ważności wyroku wystarczy podpisanie go przez dwóch członków kompletu orzekającego.
Jeżeli zachodzą przyczyny, które w myśl przepisów kodeksu postępowania cywilnego lub kodeksu postępowania karnego stanowią podstawę skargi (wniosku) o wznowienie postępowania, właściwym do rozstrzygnięcia o wznowieniu jest sąd okręgowy. Sąd okręgowy wyda tylko postanowienie o dopuszczalności wznowienia, natomiast rozpoznanie sprawy przekaże sądowi obywatelskiemu.
W razie uchybienia terminu do wniesienia zażalenia, rewizji lub skargi o wznowienie właściwym do rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu jest sąd okręgowy.
Sprawy cywilne.
Sprawy cywilne.
Zgłoszenie do sądu obywatelskiego wniosku o pojednanie przerywa bieg terminów przedawnienia i prekluzji, jeżeli w razie niedojścia do zawarcia ugody lub zapisu, oddającego spór pod rozstrzygnięcie sądu obywatelskiego, strona wniesie do właściwego sądu powszechnego pozew przed upływem jednego miesiąca od daty ostatniej czynności w postępowaniu pojednawczym.
W sprawach przewidzianych w art. 19 § 1 lit. a) sąd obywatelski powinien niezwłocznie dokonać oględzin przedmiotu sporu i sporządzić szkic orientacyjny, przedstawiający położenie gruntów z uwidocznieniem stanu posiadania i zaszłych zmian.
Wyrok powinien zawierać: a) oznaczenie sądu, b) nazwiska sędziego, ławników i protokólanta, o ile brał udział w sprawie, c) datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, d) wymienienie stron, e) oznaczenie przedmiotu sprawy, f) rozstrzygnięcie sądu o żądaniach stron, g) rozstrzygnięcie o poniesieniu przez strony opłat i kosztów postępowania oraz h) krótkie uzasadnienie.
Sprawy karne.
Sprawy karne.
Odstąpienie oskarżyciela publicznego od oskarżenia po wniesieniu aktu oskarżenia nie wiąże sądu.
Za pokrzywdzonego uważa się osobę, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone.
Sąd obywatelski, uznawszy oskarżonego winnym popełnienia przestępstwa, może odstąpić od wymierzenia kary i orzec w wyroku udzielenie oskarżonemu nagany, jeżeli ze względu na charakter sprawy i jego dotychczasowe nienaganne zachowanie się uzna to za celowe.
Wykonanie ugód i orzeczeń.
Wykonanie ugód i orzeczeń.
Księga umów.
Księga umów.
Przepisy wprowadzające i końcowe.
Przepisy wprowadzające i końcowe.
Minister Sprawiedliwości wyda w drodze rozporządzenia regulamin, w którym określi tryb wewnętrznego urzędowania sądów obywatelskich oraz sądów powiatowych w związku z przepisami niniejszego prawa.
Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej oznaczy zarządzeniami terminy, odkąd przepisy prawa niniejszego wejdą w moc w poszczególnych okręgach sądowych. Zarządzenia te będą ogłoszone w Monitorze Polskim.
Z dniem wejścia w życie niniejszego prawa tracą moc wszelkie dotychczasowe przepisy, dotyczące przedmiotów w nim unormowanych, a w szczególności przepis art. 6 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 października 1927 r. o uchyleniu odrębności stanowych (Dz. U. R. P. z 1937 r. Nr 30, poz. 223).
Wykonanie niniejszego dekretu porucza się Ministrom: Sprawiedliwości i Administracji Publicznej w porozumieniu z Ministrem Skarbu.
- zmieniony przez art. 12 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie przepisów postępowania w sprawach cywilnych (Dz.U.50.38.349) z dniem 2 października 1950 r.
- zmieniony przez art. 12 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie przepisów postępowania w sprawach cywilnych (Dz.U.50.38.349) z dniem 29 listopada 1950 r.
- zmieniony przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 1949 r. o zmianie przepisów postępowania karnego (Dz.U.49.32.238) z dniem 1 lipca 1949 r.
- zmieniony przez art. 12 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie przepisów postępowania w sprawach cywilnych (Dz.U.50.38.349) z dniem 2 października 1950 r.
Dokumenty powiązane
Jeżeli chcesz mieć dostęp do wszystkich dokumentów powiązanych, zaloguj się do LEX-a Nie korzystasz jeszcze z programów LEX? Zamów dostęp testowy »
Akty prawne liczba obiektów na liście: (33)
Akty zmieniające liczba obiektów na liście: (5)
Akty zmieniane liczba obiektów na liście: (1)
Akty wykonawcze liczba obiektów na liście: (25)
- Zm.: regulamin wewnętrzny urzędowania sądów obywatelskich oraz sądów grodzkich i okręgowych w sprawach rozpoznawanych przez sądy obywatelskie.
- Wejście w moc przepisów prawa o sądach obywatelskich w gminach wiejskich: Góra i Lubania oraz utworzenie jednego Sądu Obywatelskiego w Nowym Mieście n/Pilicą dla gminy miejskiej Nowe Miasto n/Pilicą i gmin wiejskich Góra i Lubania.
- Wejście w moc przepisów prawa o sądach obywatelskich w gminach wiejskich: Jaworzno-wieś, Trzebinia-wieś i Szczakowa-wieś oraz utworzenie jednego Sądu Obywatelskiego w Jaworznie dla gminy miejskiej i wiejskiej Jaworzno, - jednego Sądu Obywatelskiego w Trzebini dla gminy miejskiej i wiejskiej Trzebinia, oraz jednego Sądu Obywatelskiego w Szczakowej dla gminy miejskiej i wiejskiej Szczakowa.