Dział 1 - Przepisy ogólne - Prawo geologiczne i górnicze.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2023.633 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 1 stycznia 2024 r.

DZIAŁ  I

Przepisy ogólne

Art.  1.  [Zakres przedmiotowy ustawy]

1. Ustawa określa zasady i warunki podejmowania, wykonywania oraz zakończenia działalności w zakresie:

1) prac geologicznych;

2) wydobywania kopalin ze złóż;

3) podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji;

4) podziemnego składowania odpadów;

5) 2  podziemnego składowania dwutlenku węgla.

2. Ustawa określa także:

1) wymagania w zakresie ochrony złóż kopalin, wód podziemnych oraz innych elementów środowiska w związku z wykonywaniem działalności, o której mowa w ust. 1;

2) zasady wykonywania nadzoru i kontroli nad działalnością regulowaną ustawą.

3. 3  (uchylony).

4. 4  Warunki wykonywania i kontrolowania działalności polegającej na przesyłaniu dwutlenku węgla w celu jego podziemnego składowania określa ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385, z późn. zm.^{( 5 )}).

Art.  2.  [Odpowiednie stosowanie ustawy]

1. Przepisy ustawy, z wyjątkiem działu III, stosuje się odpowiednio do:

1) budowy, rozbudowy oraz utrzymywania systemów odwadniania zlikwidowanych zakładów górniczych;

1a) 6  utrzymywania i niezwiązanego z wydobywaniem kopaliny ze złoża wykorzystywania podziemnej części likwidowanych zakładów górniczych niezbędnej do prowadzenia ruchu innych zakładów górniczych;

2) robót prowadzonych w wyrobiskach zlikwidowanych podziemnych zakładów górniczych w celach innych niż określone ustawą, w szczególności turystycznych, leczniczych i rekreacyjnych;

3) robót podziemnych prowadzonych w celach naukowych, badawczych, doświadczalnych i szkoleniowych na potrzeby geologii i górnictwa;

4) 7  drążenia tuneli;

5) likwidacji obiektów, urządzeń oraz instalacji, o których mowa w pkt 1-4.

2. (uchylony).

3. Przepisy ustawy dotyczące przedsiębiorcy stosuje się odpowiednio do podmiotów, które uzyskały inne niż koncesja decyzje stanowiące podstawę wykonywania działalności regulowanej ustawą.

Art.  2a.  ⁸ [Przepisy stosowane do gazów szlachetnych]

 Przepisy dotyczące węglowodorów stosuje się do gazów szlachetnych oraz do wodoru.

Art.  3.  [Wyłączenia stosowania ustawy]

Ustawy nie stosuje się do:

1) korzystania z wód w zakresie uregulowanym odrębnymi przepisami;

2) wykonywania wkopów oraz otworów wiertniczych o głębokości do 30 m w celu wykorzystania ciepła Ziemi, poza obszarami górniczymi;

2a) 9  wykonywania wkopów oraz otworów wiertniczych o głębokości do 30 mwcelu wykonywania ujęć wód podziemnych na potrzeby poboru wód podziemnych w ilości nieprzekraczającej 5 m³ na dobę poza obszarami górniczymi utworzonymi w celu wydobywania wód leczniczych lub solanek;

3) badań naukowych i działalności dydaktycznej, prowadzonych bez wykonywania robót geologicznych;

4) pozyskiwania okazów minerałów, skał i skamielin w celach naukowych, kolekcjonerskich i dydaktycznych, prowadzonego bez wykonywania robót górniczych;

5) wykonywania robót związanych ze sztucznym zasilaniem strefy brzegowej piaskiem, pochodzącym z osadów dennych obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej;

6) wydobywania kruszywa w zakresie niezbędnym do wykonania pilnych prac zabezpieczających przed powodzią w czasie obowiązywania stanu klęski żywiołowej;

7) ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych bez wykonywania robót geologicznych.

Art.  4.  [Stosowanie ustawy do wydobywania piasków i żwirów]

1. Przepisów działu III-VIII oraz art. 168-174 nie stosuje się do wydobywania piasków i żwirów, przeznaczonych dla zaspokojenia potrzeb własnych osoby fizycznej, z nieruchomości stanowiących przedmiot jej prawa własności (użytkowania wieczystego), bez prawa rozporządzania wydobytą kopaliną, jeżeli jednocześnie wydobycie:

1) będzie wykonywane bez użycia środków strzałowych;

2) nie będzie większe niż 10 m³ w roku kalendarzowym;

3) nie naruszy przeznaczenia nieruchomości.

2. Ten, kto zamierza podjąć wydobywanie, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany z 7-dniowym wyprzedzeniem na piśmie zawiadomić o tym właściwy organ nadzoru górniczego, określając lokalizację zamierzonych robót oraz zamierzony czas ich wykonywania.

3. 10  W przypadku naruszenia wymagań określonych w ust. 1 i 2 właściwy organ nadzoru górniczego, w drodze decyzji, ustala prowadzącemu taką działalność opłatę podwyższoną, o której mowa w art. 140 ust. 3 pkt 3. Przepisy art. 140 ust. 5 i 6, art. 141, art. 142 i art. 143 ust. 1a stosuje się.

4. 11  W przypadku naruszenia wymagań określonych w ust. 1 i 2, jeżeli działalność była prowadzona przez kilka podmiotów, podmioty te odpowiadają solidarnie.

Art.  5.  [Definicje pojęć]

1. Kopalinami nie są wody, z wyjątkiem wód leczniczych, wód termalnych i solanek.

2. Wodą:

1) leczniczą jest woda podziemna, która pod względem chemicznym i mikrobiologicznym nie jest zanieczyszczona, cechuje się naturalną zmiennością cech fizycznych i chemicznych, o zawartości:

a) rozpuszczonych składników mineralnych stałych - nie mniej niż 1000 mg/dm³ lub

b) jonu żelazawego - nie mniej niż 10 mg/dm³ (wody żelaziste), lub

c) jonu fluorkowego - nie mniej niż 2 mg/dm³ (wody fluorkowe), lub

d) jonu jodkowego - nie mniej niż 1 mg/dm³ (wody jodkowe), lub

e) siarki dwuwartościowej - nie mniej niż 1 mg/dm³ (wody siarczkowe), lub

f) kwasu metakrzemowego - nie mniej niż 70 mg/dm³ (wody krzemowe), lub

g) radonu - nie mniej niż 74 Bq/dm³ (wody radonowe), lub

h) dwutlenku węgla niezwiązanego - nie mniej niż 250 mg/dm³, z tym że od 250 do 1000 mg/dm³ to wody kwasowęglowe, a powyżej 1000 mg/dm³ to szczawa;

2) termalną jest woda podziemna, która na wypływie z ujęcia ma temperaturę nie mniejszą niż 20°C.

3. Solanką jest woda podziemna o zawartości rozpuszczonych składników mineralnych stałych, nie mniejszej niż 35 g/dm³.

4. Wodami leczniczymi, wodami termalnymi i solankami nie są wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych.

Art.  6.  [Definicje legalne]

1. W rozumieniu ustawy:

1) danymi geologicznymi - są wyniki bezpośrednich obserwacji i pomiarów uzyskanych w toku prowadzenia prac geologicznych;

1a) działaniami naprawczymi - są działania podjęte w celu:

a) naprawienia lub usunięcia nieprawidłowości w procesie zatłaczania lub składowania dwutlenku węgla albo w kompleksie podziemnego składowania dwutlenku węgla, które wiążą się z ryzykiem wystąpienia wycieku dwutlenku węgla lub powstaniem zagrożenia zdrowia i życia ludzi oraz środowiska,

b) zatrzymania wycieku dwutlenku węgla, aby uniemożliwić lub zatrzymać wydostanie się dwutlenku węgla poza kompleks podziemnego składowania dwutlenku węgla;

1b) formacją geologiczną - jest podstawowe wydzielenie litostratygraficzne, w ramach którego można wyodrębnić warstwy skał i przedstawić je na mapie;

1c) badaniami geofizycznymi w celu zbadania struktur geologicznych związanych z występowaniem złóż węglowodorów - jest wykonywanie prac geologicznych z zastosowaniem metod geofizycznych, w tym połączonych z robotami geologicznymi z wyłączeniem robót polegających na wykonywaniu otworów wiertniczych o głębokości przekraczającej 100 m lub robót z użyciem środków strzałowych;

2) informacją geologiczną - są dane i próbki geologiczne wraz z wynikami ich przetworzenia i interpretacji, w szczególności przedstawione w dokumentacjach geologicznych oraz zapisane na informatycznych nośnikach danych;

2a) kompleksem podziemnego składowania dwutlenku węgla - jest podziemne składowisko dwutlenku węgla i otaczające je formacje geologiczne, które mogą mieć wpływ na stabilność i bezpieczeństwo podziemnego składowania dwutlenku węgla;

2b) 12  intensyfikacją wydobycia węglowodorów - są metody wspomagania wydobywania węglowodorów ze złoża mające na celu zwiększenie stopnia zamierzonego wykorzystania zasobów złoża;

3) kopaliną wydobytą - jest całość kopaliny odłączonej od złoża;

4) obiektem budowlanym zakładu górniczego - jest znajdujący się poza podziemnym wyrobiskiem górniczym obiekt zakładu górniczego będący obiektem budowlanym w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2021 r. poz. 2351, z późn. zm. ¹³ ), służący bezpośrednio do wykonywania działalności regulowanej ustawą w zakresie:

a) wydobywania kopalin ze złóż, a w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny wraz z pozostającym w związku technologicznym z wydobyciem kopaliny przygotowaniem wydobytej kopaliny do sprzedaży, albo

b) podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, albo

c) podziemnego składowania odpadów, albo

d) podziemnego składowania dwutlenku węgla;

5) obszarem górniczym - jest przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny, podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, podziemnego składowania odpadów, podziemnego składowania dwutlenku węgla oraz prowadzenia robót górniczych niezbędnych do wykonywania koncesji;

5a) podziemnym składowiskiem dwutlenku węgla - jest część górotworu o określonej pojemności wykorzystywana w celu trwałego przechowywania dwutlenku węgla, połączona z powierzchniową instalacją zatłaczającą;

5b) 14  podziemnym składowaniem dwutlenku węgla - jest zatłaczanie strumieni dwutlenku węgla do podziemnych formacji geologicznych w celu jego trwałego przechowywania oraz jego przechowywanie w taki sposób, aby uniemożliwić lub - w przypadku gdy nie jest to możliwe - w jak największym stopniu wyeliminować negatywne oddziaływanie na zdrowie ludzi i środowisko oraz zagrożenia dla nich;

6) podziemnym składowiskiem odpadów - jest część górotworu, w tym podziemne wyrobisko górnicze, wykorzystywana w celu unieszkodliwiania odpadów przez ich składowanie;

7) poszukiwaniem - jest wykonywanie prac geologicznych w celu ustalenia i wstępnego udokumentowania złoża kopaliny, wód podziemnych albo kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla;

8) pracą geologiczną - jest projektowanie i wykonywanie badań oraz innych czynności, w celu ustalenia budowy geologicznej kraju, a w szczególności poszukiwania i rozpoznawania złóż kopalin, wód podziemnych oraz kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla, określenia warunków hydrogeologicznych, geologiczno-inżynierskich, a także sporządzanie map i dokumentacji geologicznych oraz projektowanie i wykonywanie badań na potrzeby wykorzystania ciepła Ziemi lub korzystania z wód podziemnych;

9) przedsiębiorcą - jest ten, kto posiada koncesję na prowadzenie działalności regulowanej ustawą;

10) przywróceniem stanu poprzedniego - jest odtworzenie stanu sprzed powstania szkody, w szczególności przez zapewnienie obiektom budowlanym, urządzeniom oraz instalacjom niepogorszonej odporności, ciepłochłonności, szczelności i użyteczności techniczno-funkcjonalnej;

11) 15  robotą geologiczną - jest wykonywanie w ramach prac geologicznych wszelkich czynności poniżej powierzchni terenu, w tym przy użyciu środków strzałowych, a także likwidacja wyrobisk po tych czynnościach, wykonywanie badań sejsmicznych w celu zbadania struktur geologicznych związanych z występowaniem złóż kopalin, o których mowa w art. 10 ust. 1 i 2, oraz w celu wykonania regionalnych badań budowy geologicznej kraju;

12) robotą górniczą - jest wykonywanie, utrzymywanie, zabezpieczanie lub likwidowanie wyrobisk górniczych oraz zwałowanie nadkładu w odkrywkowych zakładach górniczych w związku z działalnością regulowaną ustawą;

13) rozpoznawaniem - jest wykonywanie prac geologicznych na obszarze wstępnie udokumentowanego złoża kopaliny, wód podziemnych albo kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla;

13a) 16  rozliczeniem emisji - jest rozliczenie wielkości emisji, o którym mowa w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2023 r. poz. 589);

14) środkami strzałowymi - są materiały wybuchowe w rozumieniu ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2378);

15) terenem górniczym - jest przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego;

16) węglowodorami - są ropa naftowa, gaz ziemny oraz ich naturalne pochodne, a także metan występujący w złożach węgla kamiennego, z wyjątkiem metanu występującego jako kopalina towarzysząca;

16a) 17  wyciekiem dwutlenku węgla - jest każde wydostanie się dwutlenku węgla poza podziemne składowisko dwutlenku węgla, z wyłączeniem uwalniania z instalacji powierzchniowych w procesie intensyfikacji wydobycia węglowodorów połączonej z podziemnym składowaniem dwutlenku węgla ilości dwutlenku węgla nie większej niż ilość konieczna w normalnym procesie wydobywania węglowodorów ze złoża, która nie osłabia bezpieczeństwa podziemnego składowania dwutlenku węgla ani nie wpływa negatywnie na środowisko;

16b) wtłaczaniem wód do górotworu - jest pozbycie się wód pochodzących z odwodnień wyrobisk górniczych, wykorzystanych wód leczniczych, wód termalnych, solanek, a także wód złożowych, w tym wód z podziemnych magazynów węglowodorów, z wyłączeniem wód technologicznych wykorzystywanych w magazynach węglowodorów zlokalizowanych w złożach soli kamiennej, polegające na ich wprowadzaniu otworami wiertniczymi do formacji geologicznych izolowanych od użytkowych poziomów wodonośnych;

16c) wydobywaniem węglowodorów ze złóż - jest prowadzenie wydobycia węglowodorów, w tym przygotowanie wydobytych węglowodorów do transportu oraz ich transport w obrębie zakładu górniczego;

17) wyrobiskiem górniczym - jest przestrzeń w nieruchomości gruntowej lub górotworze powstała w wyniku robót górniczych;

17a) zakładem - jest wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków służących bezpośrednio do wykonywania działalności określonej w art. 2 ust. 1 albo art. 86, w tym wyrobiska górnicze, obiekty budowlane, urządzenia oraz instalacje;

18) zakładem górniczym - jest wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków służących bezpośrednio do wykonywania działalności regulowanej ustawą w zakresie wydobywania kopalin ze złóż, a w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny wraz z pozostającym w związku technologicznym z wydobyciem kopaliny przygotowaniem wydobytej kopaliny do sprzedaży, podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, podziemnego składowania odpadów albo podziemnego składowania dwutlenku węgla, w tym wyrobiska górnicze, obiekty budowlane, urządzenia oraz instalacje;

18a) zamknięciem podziemnego składowiska dwutlenku węgla - jest trwałe zaprzestanie zatłaczania dwutlenku węgla do podziemnego składowiska dwutlenku węgla;

19) złożem kopaliny - jest naturalne nagromadzenie minerałów, skał oraz innych substancji, których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą;

19a) 18  złożem strategicznym - jest złoże kopaliny, które ze względu na jego znaczenie dla gospodarki lub bezpieczeństwa kraju podlega szczególnej ochronie prawnej;

20) zwałowaniem nadkładu - jest zespół czynności prowadzonych w odkrywkowych zakładach górniczych, nierozerwalnie związanych technicznie i organizacyjnie z przemieszczeniem i składowaniem mas ziemnych i skalnych usuwanych znad złoża, w celu umożliwienia wydobycia kopaliny użytecznej.

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) starostach - rozumie się przez to również prezydentów miast na prawach powiatu;

2) powiatach - rozumie się przez to również miasta na prawach powiatu.

Art.  7.  [Podejmowanie i wykonywanie działalności w ramach ustaleń planistycznych]

1. Podejmowanie i wykonywanie działalności określonej ustawą jest dozwolone tylko wówczas, jeżeli nie naruszy ona przeznaczenia nieruchomości określonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w odrębnych przepisach.

2. 19  W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podejmowanie i wykonywanie działalności określonej ustawą jest dopuszczalne tylko wówczas, jeżeli nie naruszy ona sposobu wykorzystania nieruchomości wynikającego z planu ogólnego gminy oraz przepisów odrębnych.

Art.  8.  [Wymóg uzgodnienia decyzji z organami administracji morskiej; doręczanie kopii decyzji Komendantowi Głównemu Straży Granicznej]

1. Decyzje wydawane na podstawie ustawy, które dotyczą morskich wód wewnętrznych i morza terytorialnego oraz pasa nadbrzeżnego, wymagają uzgodnienia z dyrektorem właściwego urzędu morskiego.

2. Decyzje wydawane na podstawie ustawy, które dotyczą wyłącznej strefy ekonomicznej, wymagają uzgodnienia z ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej.

3. Kopie decyzji wydawanych na podstawie ustawy dotyczące poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów oraz wydobywania węglowodorów ze złóż w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej albo wydobywania węglowodorów ze złóż w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie doręcza się Komendantowi Głównemu Straży Granicznej.

Art.  9.  [Procedura współdziałania organów]

1. Jeżeli ustawa uzależnia rozstrzygnięcie organu administracji od współdziałania (uzgodnienia lub wyrażenia opinii) z innym organem administracji, zajmuje on stanowisko nie później niż w terminie 14 dni od dnia doręczenia projektu rozstrzygnięcia.

2. Jeżeli organ współdziałający nie zajmie stanowiska w terminie określonym w ust. 1, uważa się, że aprobuje przedłożony projekt rozstrzygnięcia.

3. Termin do zajęcia stanowiska jest zachowany, jeżeli przed upływem 14 dni od dnia doręczenia wniosku o zajęcie stanowiska w sprawie organ współdziałający doręczył postanowienie w tej sprawie lub dokonał jego wysyłki.

² Art. 1 ust. 1 pkt 5 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

³ Art. 1 ust. 3 uchylony przez art. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

⁴ Art. 1 ust. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

⁵ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2022 r. poz. 1723, 2127, 2243, 2370 i 2687 oraz z 2023 r. poz. 295, 1506, 1597, 1681, 1688, 1693, 1762 i 1785.

⁶ Art. 2 ust. 1 pkt 1a dodany przez art. 1 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

⁷ Art. 2 ust. 1 pkt 4 zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

⁸ Art. 2a zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

⁹ Art. 3 pkt 2a zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

¹⁰ Art. 4 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 5 lit. a ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

¹¹ Art. 4 ust. 4 dodany przez art. 1 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

¹² Art. 6 ust. 1 pkt 2b dodany przez art. 1 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

¹³ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2022 r. poz. 88, 1557, 1768, 1783, 1846, 2206 i 2687.

¹⁴ Art. 6 ust. 1 pkt 5b dodany przez art. 1 pkt 6 lit. b ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

¹⁵ Art. 6 ust. 1 pkt 11 zmieniony przez art. 1 pkt 6 lit. c ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

¹⁶ Art. 6 ust. 1 pkt 13a zmieniony przez art. 1 pkt 6 lit. d ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

¹⁷ Art. 6 ust. 1 pkt 16a zmieniony przez art. 1 pkt 6 lit. e ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

¹⁸ Art. 6 ust. 1 pkt 19a dodany przez art. 1 pkt 6 lit. f ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.2029) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 października 2023 r.

¹⁹ Art. 7 ust. 2 zmieniony przez art. 32 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. (Dz.U.2023.1688) zmieniającej nin. ustawę z dniem 24 września 2023 r.