Rozdział 1 - Przepisy ogólne. - Prawo bankowe.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1975.20.108

Akt utracił moc

Wersja od: 10 lipca 1981 r.

Rozdział  1

Przepisy ogólne.

Art.  1.

Podstawowym zadaniem banków jest gromadzenie środków pieniężnych oraz zasilanie gospodarki narodowej w środki finansowe niezbędne do jej prawidłowego funkcjonowania i rozwoju, zgodnie z celami ustalonymi w narodowych planach społeczno-gospodarczych.

Art.  2.

1. Banki zapewniają sprawne funkcjonowanie obrotu pieniężnego oraz obsługę finansową jednostek gospodarki uspołecznionej, nie uspołecznionej i ludności.

2. Banki, przy wykonywaniu swoich zadań, współdziałają z właściwymi organami administracji państwowej i jednostkami gospodarki uspołecznionej, w szczególności w kierunku:

1) zwiększania efektywności gospodarowania jednostek gospodarki uspołecznionej oraz zachowania równowagi inwestycyjnej i zaopatrzeniowej,

2) zapewniania równowagi pieniężno-towarowej i równowagi bilansu płatniczego,

3) umacniania dyscypliny finansowej i gospodarczej.

Art.  3.

1. Do realizacji swoich zadań banki wykonują czynności bankowe oraz inne czynności określone w niniejszym prawie i przepisach szczególnych.

2. Do czynności bankowych należy:

1) gromadzenie środków pieniężnych jednostek gospodarki uspołecznionej i nie uspołecznionej oraz oszczędności pieniężnych ludności,

2) finansowanie inwestycji i środków obrotowych,

3) udzielanie kredytów,

4) przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych,

5) obsługa finansowa obrotów z zagranicą.

Art.  4.

1. Do wykonywania czynności bankowych są uprawnione:

1) Narodowy Bank Polski, będący bankiem państwowym,

2) Bank Gospodarki Żywnościowej, będący bankiem państwowo-spółdzielczym, oraz zrzeszone w nim banki spółdzielcze, będące spółdzielniami,

3) Bank Handlowy w Warszawie S.A. i Bank Polska Kasa Opieki S.A., będące spółkami akcyjnymi.

2. 1  Rada Ministrów, na wniosek Rady Banków przedstawiony po uzgodnieniu z Ministrem Finansów, może utworzyć w drodze rozporządzenia inny bank, określając jego nazwę, siedzibę i podstawowe zadania.

3. 2  Narodowy Bank Polski działa według wytycznych Rady Ministrów.

4. 3  (skreślony).

Art.  4¹. ⁴

 

1. Organem koordynacyjnym i konsultacyjnym banków jest Rada Banków.

2. W skład Rady Banków wchodzą:

1) Prezes Narodowego Banku Polskiego,

2) prezesi banków (zarządów banków) o zasięgu ogólnokrajowym,

3) przedstawiciel Krajowej Rady Banków Gospodarki Żywnościowej,

4) przedstawiciel Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów,

5) przedstawiciel Ministra Finansów.

3. Prezes Narodowego Banku Polskiego przewodniczy Radzie Banków i reprezentuje ją na zewnątrz.

Art.  4². ⁵

 

1. Do zadań Rady Banków należy:

1) opracowywanie założeń polityki pieniężnej i kredytowej,

2) opiniowanie projektów planu kredytowego, bilansu płatniczego państwa oraz bilansu pieniężnych przychodów i wydatków ludności,

3) rozpatrywanie sprawozdań banków z realizacji polityki pieniężnej i kredytowej, planu kredytowego, bilansu płatniczego państwa oraz bilansu pieniężnych przychodów i wydatków ludności,

4) rozpatrywanie opracowań analitycznych i prognostycznych przedstawianych Radzie Ministrów,

5) opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących wysokości stopy oprocentowania kredytów i środków pieniężnych na rachunkach bankowych oraz prowizji i opłat bankowych,

6) opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących systemu bankowego oraz ustalenie szczegółowych zasad organizacji tego systemu.

2. Rada Banków w zakresie określonym ustawą podejmuje uchwały obowiązujące wszystkie banki.

3. W wypadku sprzeciwu Ministra Finansów w stosunku do określonej uchwały Rady Banków sprawę rozstrzyga Rada Ministrów.

4. Prezes Narodowego Banku Polskiego czuwa nad wykonaniem uchwał Rady Banków.

5. Rada Ministrów określi szczegółowy zakres i tryb działania Rady Banków.

Art.  5.

Narodowy Bank Polski spełnia koordynacyjną rolę w stosunku do innych banków w dziedzinie kształtowania systemu i planu kredytowego, organizacji i planowania obrotu gotówkowego i oszczędnościowego, organizacji rozliczeń i operacji bankowych, a także operacji walutowych i dewizowych.

Art.  6.

1. Banki są obowiązane przestrzegać tajemnicy obrotów i stanów rachunków bankowych. Informacji w tym zakresie mogą udzielać tylko posiadaczom rachunków, ich jednostkom zwierzchnim oraz organom uprawnionym do tego na podstawie obowiązujących przepisów.

2. Informacje dotyczące wkładów oszczędnościowych ludności nie mogą być udzielane, chyba że w związku z toczącą się przeciwko wkładcy sprawą karną lub karną skarbową albo sprawą o alimenty, o rentę o charakterze alimentacyjnym lub o podział majątku wspólnego małżonków informacji takich zażąda sąd lub prokurator.

Art.  7.

1. Banki nie odpowiadają za zobowiązania Skarbu Państwa.

2. Skarb Państwa nie odpowiada za zobowiązania banków, z wyjątkiem zobowiązań z tytułu wkładów oszczędnościowych ludności oraz zobowiązań, za które przyjął odpowiedzialność z tytułu poręczenia.

Art.  8.

1. Banki otwierają i prowadzą rachunki bankowe, na których jednostki gospodarki uspołecznionej i nie uspołecznionej oraz ludność gromadzą swoje środki pieniężne.

2. Banki organizują, przeprowadzają i kontrolują rozliczenia pieniężne jednostek gospodarki uspołecznionej i nie uspołecznionej oraz organizują i przeprowadzają rozliczenia pieniężne ludności.

3. Rada Ministrów określa, jakie rodzaje rachunków prowadzonych przez banki podlegają oprocentowaniu i w jakiej wysokości.

4. 6  Prezes Narodowego Banku Polskiego określa wysokość prowizji i opłat bankowych pobieranych przez banki za czynności bankowe.

Art.  9. ⁷

 Ogólne zasady udzielania kredytów przez banki ustala Rada Ministrów, a wysokość odsetek pobieranych od tych kredytów - Prezes Narodowego Banku Polskiego.

Art.  10.

1. Banki mają prawo:

1) sprawować kontrolę działalności finansowo-gospodarczej obsługiwanych jednostek oraz przestrzegania przez nie dyscypliny finansowej i inwestycyjnej,

2) żądać od jednostek gospodarki uspołecznionej składania ustalonych obowiązującymi przepisami planów oraz bilansów i innych sprawozdań finansowych, a także innych materiałów niezbędnych do wykonywania zadań banku,

3) sprawdzać w jednostkach kredytowanych celowość przeznaczenia i zużycia zgodnie z przeznaczeniem udzielonych kredytów bankowych oraz stan zabezpieczenia tych kredytów,

4) zabezpieczać udzielone kredyty także na nieruchomości stanowiącej własność kredytobiorcy przez złożenie dokumentu stwierdzającego fakt udzielenia kredytu, jego wysokość i warunki spłaty; dokument taki jest podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej, a jeżeli nieruchomość nie posiada księgi wieczystej - zabezpieczenie może być dokonane przez złożenie dokumentu dotyczącego kredytu do zbioru dokumentów.

2. Przepis ust. 1 pkt 4 stosuje się odpowiednio w wypadkach, gdy bank prowadzi obsługę należności państwa z tytułu sprzedaży nieruchomości i lokali.

3. Wnioski banków o zabezpieczenie należności z tytułu udzielonych kredytów lub z tytułu sprzedaży nieruchomości i lokali są wolne od opłat sądowych.

4. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z Ministrem Finansów, może w drodze rozporządzenia ustalić ulgowe stawki opłat sądowych lub zwolnić od tych opłat wnioski w sprawach wymienionych w ust. 3, składane przez innych wnioskodawców.

Art.  11. ⁸

 

1. Banki działają na podstawie niniejszego prawa i statutu.

2. Statut Narodowemu Bankowi Polskiemu oraz bankom utworzonym na podstawie art. 4 ust. 2 nadaje Rada Ministrów, na wniosek Rady Banków uzgodniony z Ministrem Finansów.

3. Statut Banku Gospodarki Żywnościowej uchwalany jest zgodnie z przepisami ustawy o spółdzielniach i ich związkach. Jego postanowienia w zakresie, w jakim Bank ten wykonuje funkcje banku państwowego, powinny być zgodne z ustaleniami Rady Ministrów.

4. Statuty banków wymienionych w art. 4 ust. 1 pkt 3 zatwierdza Minister Finansów.

Art.  12.

Jednostki organizacyjne banków oraz banki spółdzielcze mogą na zlecenie innych banków wykonywać określone czynności bankowe należące do zakresu działania banków zlecających.

Art.  13.

1. 9  Rada Banków może, nie naruszając statutowego zakresu czynności banku, uchwalić częściowe przejęcie agend oraz aktywów i pasywów jednego banku przez inny bank.

2. Z chwilą przekazania aktywów i pasywów wierzytelności banku przekazującego przechodzą w granicach przekazania na bank przejmujący, a bank ten staje się dłużnikiem w miejsce banku przekazującego, który zostaje zwolniony z zobowiązań. Przejście praw i obowiązków banku przekazującego na bank przejmujący następuje z mocy samego prawa, z dniem oznaczonym w zarządzeniu, o którym mowa w ust. 1.

3. Hipoteki, poręczenia i prawa zastawu ustanowione dla zabezpieczenia zobowiązań nie wygasają, lecz przysługują nadal bankowi przejmującemu, jeżeli stał się wierzycielem, lub przeciwko niemu, jeżeli stał się dłużnikiem.

4. W stosunku do zabezpieczeń będących przedmiotem wpisu do księgi wieczystej lub rejestru publicznego przejście zostanie uwidocznione na jednostronny wniosek osoby uprawnionej. Wniosek taki zaopatrzony w zaświadczenie banku przejmującego o przejściu zabezpieczenia stanowi podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych. Wnioski takie oraz czynności w postępowaniu dotyczącym prowadzenia ksiąg wieczystych i rejestrów są wolne od wszelkich opłat.

5. Przejście praw i obowiązków, o którym mowa w niniejszym artykule, nie pozbawia dłużnika praw wynikających z przepisów art. 513 i 524 Kodeksu cywilnego.

Art.  14.

Przepis art. 308 Kodeksu cywilnego stosuje się do wszystkich banków określonych w niniejszym prawie.

Art.  15.

Bank może potrącić ze swego długu wierzytelność, której termin płatności jeszcze nie nadszedł, jeżeli jednostka będąca dłużnikiem została postawiona w stan likwidacji, jak również we wszystkich tych wypadkach, gdy służy mu prawo ściągnięcia swoich wierzytelności przed nadejściem terminu płatności.

Art.  16.

1. Księgi banku, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez bank i opatrzone jego pieczęcią oraz wszelkie w ten sam sposób wystawione w formie pisemnej oświadczenia zawierające zobowiązanie, zwolnieni z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności lub stwierdzające udzielenie kredytu, jego wysokość i warunki spłaty mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonywania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych.

2. Wyciągi z ksiąg banku oraz inne dokumenty stwierdzające zobowiązanie na rzecz banku i zaopatrzone w oświadczenie banku, że oparte na nich roszczenia są wymagalne, mają moc prawną tytułów wykonawczych bez potrzeby uzyskiwania dla nich sądowych klauzul wykonalności. Egzekucja należności stwierdzonych tymi dokumentami odbywa się według wyboru banku bądź w trybie przepisanym w Kodeksie postępowania cywilnego, bądź w trybie egzekucji administracyjnej.

3. Bank nie może korzystać z uprawnień określonych w ust. 2 dla dochodzenia roszczeń przeciwko jednostkom, których spory z bankiem należą do właściwości państwowego arbitrażu gospodarczego.

4. Dłużnik może w drodze powództwa żądać umorzenia w całości lub w części egzekucji prowadzonej przez bank według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego bądź przepisów o egzekucji administracyjnej, jeżeli egzekwowana wierzytelność nie istnieje lub istnieje w kwocie mniejszej albo gdy dłużnik zgłasza wzajemne roszczenia nadające się do potrącenia z wierzytelności egzekwowanej.

5. W trybie zabezpieczenia powództwa sąd może na wniosek powoda zawiesić postępowanie egzekucyjne.

¹ Art. 4 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 3 lipca 1981 r. (Dz.U.81.17.82) zmieniającej nin. ustawę z dniem 10 lipca 1981 r.

² Art. 4 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 3 lipca 1981 r. (Dz.U.81.17.82) zmieniającej nin. ustawę z dniem 10 lipca 1981 r.

³ Art. 4 ust. 4 skreślony przez art. 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 3 lipca 1981 r. (Dz.U.81.17.82) zmieniającej nin. ustawę z dniem 10 lipca 1981 r.

⁴ Art. 4¹ dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 3 lipca 1981 r. (Dz.U.81.17.82) zmieniającej nin. ustawę z dniem 10 lipca 1981 r.

⁵ Art. 4² dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 3 lipca 1981 r. (Dz.U.81.17.82) zmieniającej nin. ustawę z dniem 10 lipca 1981 r.

⁶ Art. 8 ust. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 3 lipca 1981 r. (Dz.U.81.17.82) zmieniającej nin. ustawę z dniem 10 lipca 1981 r.

⁷ Art. 9 zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 3 lipca 1981 r. (Dz.U.81.17.82) zmieniającej nin. ustawę z dniem 10 lipca 1981 r.

⁸ Art. 11 zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 3 lipca 1981 r. (Dz.U.81.17.82) zmieniającej nin. ustawę z dniem 10 lipca 1981 r.

⁹ Art. 13 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 3 lipca 1981 r. (Dz.U.81.17.82) zmieniającej nin. ustawę z dniem 10 lipca 1981 r.