Rozdział 12 - Rzecznik Praw Pacjenta - Prawa pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2023.1545 t.j.
Akt obowiązujący Wersja od: 6 września 2023 r. do: 9 listopada 2023 r.
Rozdział 12
Rzecznik Praw Pacjenta
Rzecznik Praw Pacjenta
W celu ochrony praw pacjenta określonych w niniejszej ustawie oraz w przepisach odrębnych ustanawia się Rzecznika Praw Pacjenta, zwanego dalej "Rzecznikiem".
1.
Rzecznik jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony praw pacjentów określonych w niniejszej ustawie oraz w przepisach odrębnych.2.
Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością Rzecznika.3.
Rzecznik wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Pacjenta, zwanego dalej "biurem".1.
Rzecznikiem może zostać osoba spełniająca łącznie następujące kryteria:1)
posiada co najmniej wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy magistra lub inny równorzędny;2)
nie była prawomocnie skazana za przestępstwo popełnione umyślnie;3)
stan jej zdrowia pozwala na prawidłowe sprawowanie funkcji Rzecznika;4)
posiada wiedzę i doświadczenie dające rękojmię prawidłowego sprawowania funkcji Rzecznika.2.
Rzecznik nie może:1)
zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych;2)
należeć do partii politycznej;3)
prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z obowiązkami i godnością jego urzędu.1.
Rzecznik jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru.2.
Informację o naborze na stanowisko Rzecznika ogłasza się przez umieszczenie ogłoszenia w miejscu powszechnie dostępnym w siedzibie biura oraz w Biuletynie Informacji Publicznej, o którym mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2022 r. poz. 902) i Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Ogłoszenie powinno zawierać:1)
nazwę i adres biura;2)
określenie stanowiska;3)
wymagania związane ze stanowiskiem pracy, wynikające z przepisów prawa;4)
zakres zadań wykonywanych na stanowisku;5)
wskazanie wymaganych dokumentów;6)
termin i miejsce składania dokumentów;7)
informację o metodach i technikach naboru.3.
Termin, o którym mowa w ust. 2 pkt 6, nie może być krótszy niż 10 dni od dnia opublikowania ogłoszenia w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.4.
Nabór na stanowisko Rzecznika przeprowadza zespół powołany przez ministra właściwego do spraw zdrowia, liczący co najmniej 3 osoby, których wiedza i doświadczenie dają rękojmię wyłonienia najlepszych kandydatów. W toku naboru ocenia się doświadczenie zawodowe kandydata, wiedzę niezbędną do wykonywania zadań na stanowisku, na które jest przeprowadzany nabór, oraz kompetencje kierownicze.5.
Ocena wiedzy i kompetencji kierowniczych, o których mowa w ust. 4, może być dokonana na zlecenie zespołu przez osobę niebędącą członkiem zespołu, która posiada odpowiednie kwalifikacje do dokonania tej oceny.6.
Członek zespołu oraz osoba, o której mowa w ust. 5, mają obowiązek zachowania w tajemnicy informacji dotyczących osób ubiegających się o stanowisko, uzyskanych w trakcie naboru.7.
W toku naboru zespół wyłania nie więcej niż trzech kandydatów, których przedstawia Prezesowi Rady Ministrów.8.
Z przeprowadzonego naboru zespół sporządza protokół zawierający:1)
nazwę i adres biura;2)
określenie stanowiska, na które był prowadzony nabór, oraz liczbę kandydatów;3)
imiona, nazwiska i adresy nie więcej niż trzech najlepszych kandydatów uszeregowanych według poziomu spełniania przez nich wymagań określonych w ogłoszeniu o naborze;4)
informację o zastosowanych metodach i technikach naboru;5)
uzasadnienie dokonanego wyboru albo powody niewyłonienia kandydata;6)
skład zespołu.9.
Wynik naboru ogłasza się niezwłocznie poprzez umieszczenie informacji w Biuletynach Informacji Publicznej, o których mowa w ust. 2. Informacja o wyniku naboru zawiera:1)
nazwę i adres biura;2)
określenie stanowiska, na które był prowadzony nabór;3)
imiona i nazwiska wybranych kandydatów oraz ich miejsca zamieszkania w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego albo informację o niewyłonieniu kandydata.10.
Umieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ogłoszenia o naborze oraz o wyniku tego naboru jest bezpłatne.Rzecznik jest odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów. Rzecznik pełni obowiązki do dnia powołania następcy.
1.
Rzecznik wykonuje swoje zadania przy pomocy nie więcej niż dwóch zastępców.2.
Prezes Rady Ministrów powołuje i odwołuje zastępców Rzecznika na wniosek Rzecznika.3.
Zastępcą Rzecznika może być osoba spełniająca łącznie następujące kryteria:1)
posiada co najmniej wykształcenie wyższe;2)
nie była prawomocnie skazana za przestępstwo popełnione umyślnie;3)
stan jej zdrowia pozwala na prawidłowe sprawowanie funkcji zastępcy Rzecznika;4)
posiada wiedzę i doświadczenie dające rękojmię prawidłowego sprawowania funkcji zastępcy Rzecznika.4.
Jeden z zastępców Rzecznika jest obowiązany posiadać co najmniej wykształcenie wyższe w dziedzinie nauk medycznych i tytuł zawodowy magistra lub równorzędny.5.
Zastępca Rzecznika nie może:1)
zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych;2)
należeć do partii politycznej;3)
prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z obowiązkami i godnością jego urzędu.1.
Do zakresu działania Rzecznika należy:1)
prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów;1a) 11
wykonywanie zadań związanych z prowadzeniem postępowań w sprawie świadczenia kompensacyjnego oraz obsługą Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych, o których mowa w rozdziale 13b;2)
prowadzenie postępowań w trybie art. 50-53;2a)
wykonywanie zadań określonych w przepisach art. 41 ust. 2, 5 i 6, art. 42 ust. 5, art. 43, art. 45 ust. 3, art. 46 ust. 6, art. 47 ust. 4 i 5, art. 48 ust. 1, art. 49 ust. 4, 8 i 13, art. 50, art. 51 ust. 1-3, art. 52 ust. 1, art. 53 ust. 4, art. 54 ust. 2, art. 56 ust. 2 i art. 57 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi;3)
w sprawach cywilnych wykonywanie zadań określonych w art. 55;3a)
ochrona praw pacjentów korzystających ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez szpital psychiatryczny, o którym mowa w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2123);3b) 12
zbieranie informacji o zdarzeniach niepożądanych oraz opracowywanie na ich podstawie rekomendacji, analiz i raportów w zakresie bezpieczeństwa pacjenta;4)
opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów prawnych dotyczących ochrony praw pacjenta;5)
występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę aktów prawnych w zakresie ochrony praw pacjenta;6)
opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących wiedzę o ochronie praw pacjenta;7)
współpraca z organami władzy publicznej w celu zapewnienia pacjentom przestrzegania ich praw, w szczególności z ministrem właściwym do spraw zdrowia;7a) 13
inicjowanie przedsięwzięć w dziedzinie bezpieczeństwa pacjenta, w szczególności w zakresie promocji i działań edukacyjnych, opracowywania dobrych praktyk oraz prowadzenia szkoleń w tym obszarze;8)
przedstawianie właściwym organom władzy publicznej, organizacjom i instytucjom oraz samorządom zawodów medycznych ocen i wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw pacjenta;9)
współpraca z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i zawodowymi, do których celów statutowych należy ochrona praw pacjenta;9a)
współpraca w zakresie przestrzegania praw pacjenta z podmiotami udzielającymi świadczeń zdrowotnych;9b) 14
współpraca z pełnomocnikami do spraw praw pacjenta w zakresie poprawy stopnia przestrzegania praw pacjenta;9c) 15
prowadzenie szkoleń dla pełnomocników do spraw praw pacjenta;10)
analiza skarg pacjentów w celu określenia zagrożeń i obszarów w systemie ochrony zdrowia wymagających naprawy;10a)
wykonywanie zadań określonych w przepisach art. 17b ust. 2, 7 i 8, art. 17c ust. 5, art. 17d-17g i art. 17i ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;10b)
prowadzenie wykazu stowarzyszeń posiadających wpis do Krajowego Rejestru Sądowego zgodnie z ustawą z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2020 r. poz. 2261) oraz fundacji, o których mowa w ustawie z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 2023 r. poz. 166), do których celów statutowych należy ochrona praw pacjenta, zwanego dalej "wykazem organizacji pacjentów";11)
wykonywanie innych zadań określonych w przepisach prawa lub zleconych przez Prezesa Rady Ministrów.1a.
Zadanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 3a, Rzecznik realizuje w szczególności przy pomocy Rzeczników Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego, których zadania i zakres działania określa ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego.2.
Organy i instytucje, do których Rzecznik zwrócił się z wnioskami określonymi w ust. 1 pkt 5 i 8, są obowiązane ustosunkować się do tych wniosków w terminie 30 dni od dnia ich otrzymania.1.
Rzecznik może przetwarzać wszelkie informacje, w tym dane osobowe niezbędne do realizacji swoich ustawowych zadań.2. 16
Rzecznik przetwarza dane osobowe, o których mowa w art. 9 ust. 1 rozporządzenia 2016/679, wyłącznie w celu ochrony praw pacjentów przy realizacji zadań, o których mowa w art. 47 ust. 1 pkt 1-3b i 7-10a.3.
Administratorem danych, o których mowa w ust. 1 i 2, jest Rzecznik.4.
Dane osobowe podlegają zabezpieczeniom zapobiegającym nadużyciom lub niezgodnemu z prawem dostępowi lub przekazywaniu polegającym co najmniej na:1)
dopuszczeniu przez administratora danych do przetwarzania danych osobowych wyłącznie osób pisemnie do tego upoważnionych;2)
pisemnym zobowiązaniu się osób upoważnionych do przetwarzania danych osobowych do zachowania ich w tajemnicy;3)
regularnym testowaniu i doskonaleniu stosowanych środków technicznych i organizacyjnych.Rzecznik może zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka o podjęcie działań z zakresu ich kompetencji.
Rzecznik i zastępcy Rzecznika nie mogą prowadzić działalności niedającej się pogodzić ze sprawowanym urzędem.
1.
Rzecznik wszczyna postępowanie wyjaśniające, jeżeli poweźmie wiadomość co najmniej uprawdopodabniającą naruszenie praw pacjenta, obejmującą w szczególności:1)
oznaczenie wnioskodawcy;2)
oznaczenie pacjenta, którego praw sprawa dotyczy;3)
zwięzły opis stanu faktycznego.2.
Wniosek kierowany do Rzecznika jest wolny od opłat.3.
Rzecznik może wszcząć postępowanie wyjaśniające z własnej inicjatywy, biorąc pod uwagę w szczególności uzyskane informacje co najmniej uprawdopodabniające naruszenie praw pacjenta.Rzecznik po zapoznaniu się ze skierowanym do niego wnioskiem może:
1)
podjąć sprawę,2)
poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu lub pacjentowi środków prawnych,3)
przekazać sprawę według właściwości,4)
nie podjąć sprawy- zawiadamiając o tym wnioskodawcę i pacjenta, którego sprawa dotyczy.
1.
W przypadku, o którym mowa w art. 51 pkt 1, Rzecznik może:1)
samodzielnie prowadzić postępowanie wyjaśniające;2)
zwrócić się o zbadanie sprawy lub jej części do właściwych organów, w szczególności organów nadzoru, prokuratury, kontroli państwowej, zawodowej lub społecznej, zgodnie z ich kompetencjami.2.
Prowadząc postępowanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, Rzecznik ma prawo:1)
zbadać, nawet bez uprzedzenia, każdą sprawę na miejscu;1a)
żądać złożenia wyjaśnień oraz zapewnienia dostępu do dokumentów, przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych;2)
żądać złożenia wyjaśnień, przedstawienia akt każdej sprawy prowadzonej przez naczelne i centralne organy administracji państwowej, organy administracji rządowej, organy organizacji pozarządowych, społecznych i zawodowych, oraz organy jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną, a także organy jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych jednostek organizacyjnych oraz samorządów zawodów medycznych;3)
żądać przedłożenia informacji o stanie sprawy prowadzonej przez sądy, a także prokuraturę i inne organy ścigania oraz żądać do wglądu w biurze akt sądowych i prokuratorskich oraz akt innych organów ścigania, po zakończeniu postępowania i zapadnięciu rozstrzygnięcia;4)
zlecać sporządzanie ekspertyz i opinii.3.
Rzecznik odmawia ujawnienia nazwiska i innych danych osobowych pacjenta, w tym także wobec organów władzy publicznej, jeżeli uzna to za niezbędne dla ochrony praw tego pacjenta, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.1.
Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego Rzecznik może:1)
wyjaśnić wnioskodawcy i pacjentowi, którego sprawa dotyczy, że nie stwierdził naruszenia praw pacjenta;2)
skierować wystąpienie do podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, organu, organizacji lub instytucji, w których działalności stwierdził naruszenie praw pacjenta; wystąpienie takie nie może naruszać niezawisłości sędziowskiej;3)
zwrócić się do organu nadrzędnego nad jednostką, o której mowa w pkt 2, z wnioskiem o zastosowanie środków przewidzianych w przepisach prawa.2.
W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, Rzecznik informuje o niestwierdzeniu naruszenia praw pacjenta także podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, którego zarzut naruszenia tych praw dotyczył.3.
W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, wnioskodawcy przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.3a.
W przypadku utrzymania w mocy rozstrzygnięcia Rzecznika wydanego po rozpatrzeniu wniosku, o którym mowa w ust. 3, wnioskodawcy przysługuje skarga do sądu administracyjnego.4.
W wystąpieniu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, Rzecznik formułuje opinie lub wnioski co do sposobu załatwiania sprawy, a także może żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub zastosowania sankcji służbowych.5.
Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, organ, organizacja lub instytucja, do których zostało skierowane wystąpienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, są obowiązane niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni, poinformować Rzecznika o podjętych działaniach lub zajętym stanowisku. W przypadku gdy Rzecznik nie podziela tego stanowiska, może zwrócić się do właściwego organu nadrzędnego z wnioskiem o zastosowanie środków przewidzianych w przepisach prawa.W zakresie nieuregulowanym w art. 49-53 do postępowania prowadzonego przez Rzecznika stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
W sprawach cywilnych dotyczących naruszenia praw pacjenta, określonych w niniejszej ustawie oraz w przepisach odrębnych, Rzecznik może z urzędu lub na wniosek strony:
1)
żądać wszczęcia postępowania,2)
brać udział w toczącym się postępowaniu- na prawach przysługujących prokuratorowi.
1.
Rzecznik prowadzi wykaz organizacji pacjentów.2.
Wykaz organizacji pacjentów zawiera:1)
nazwę organizacji pacjentów;2)
teren działania i siedzibę organizacji pacjentów;3)
cele i główne obszary działalności organizacji pacjentów, w szczególności problemy zdrowotne, których działalność ta dotyczy;4)
organ uprawniony do reprezentowania organizacji pacjentów oraz imiona i nazwiska osób wchodzących w jego skład;5)
sposób reprezentowania organizacji pacjentów;6)
informację, czy organizacja pacjentów należy do związku stowarzyszeń (federacji), a jeżeli tak, to do którego;7)
numer Krajowego Rejestru Sądowego, pod którym jest ujawniona organizacja pacjentów.3.
Wykaz organizacji pacjentów jest prowadzony w formie elektronicznej.4.
Rzecznik dokonuje wpisu organizacji pacjentów do wykazu organizacji pacjentów na jej wniosek. Wpis nie podlega opłacie.5.
Do wniosku o wpis do wykazu organizacji pacjentów organizacja pacjentów dołącza kopię statutu stowarzyszenia lub fundacji.6.
Rzecznik udostępnia na stronie internetowej urzędu go obsługującego wzór wniosku o wpis do wykazu organizacji pacjentów.7.
Rzecznik dokonuje zmiany danych zawartych w wykazie organizacji pacjentów na podstawie informacji przekazanych przez organizację pacjentów. Organizacja pacjentów zawiadamia niezwłocznie Rzecznika o zmianie danych zawartych w wykazie organizacji pacjentów, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia zaistnienia zmiany. W przypadku niedopełnienia przez organizację pacjentów tego obowiązku Rzecznik może wykreślić organizację pacjentów z wykazu organizacji pacjentów.8.
Organizacja pacjentów może złożyć wniosek o wykreślenie jej z wykazu organizacji pacjentów. Rzecznik dokonuje wykreślenia organizacji pacjentów z wykazu organizacji pacjentów niezwłocznie, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia złożenia wniosku.9.
Organizacja pacjentów wykreślona z wykazu organizacji pacjentów może złożyć ponowny wniosek o wpis do wykazu organizacji pacjentów.10.
Wykaz organizacji pacjentów jest jawny. Wykaz organizacji pacjentów jest udostępniany w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej urzędu obsługującego Rzecznika.Rzecznicy Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego są pracownikami biura i wykonują swoje zadania przy pomocy tego biura.
Organizację biura i jego szczegółowy sposób działania określa statut nadany, w drodze zarządzenia, przez Prezesa Rady Ministrów.
1.
Rzecznik przedstawia corocznie Radzie Ministrów, nie później niż do dnia 31 lipca roku następnego, sprawozdanie dotyczące przestrzegania praw pacjenta na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.2.
Rada Ministrów przedstawia Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej, nie później niż do dnia 31 sierpnia roku następnego, sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1, wraz ze swoim stanowiskiem w sprawie tego sprawozdania.11 Art. 47 ust. 1 pkt 1a dodany przez art. 1 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.1675) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 września 2023 r.
12 Art. 47 ust. 1 pkt 3b dodany przez art. 1 pkt 8 lit. b ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.1675) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 września 2023 r.
13 Art. 47 ust. 1 pkt 7a dodany przez art. 1 pkt 8 lit. c ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.1675) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 września 2023 r.
14 Art. 47 ust. 1 pkt 9b dodany przez art. 1 pkt 8 lit. d ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.1675) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 września 2023 r.
15 Art. 47 ust. 1 pkt 9c dodany przez art. 1 pkt 8 lit. d ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.1675) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 września 2023 r.
16 Art. 47a ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. (Dz.U.2023.1675) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 września 2023 r.