Rozdział 3 - Pobór. - Powszechny obowiązek wojskowy.
Dziennik Ustaw
Dz.U.1963.20.108 t.j.
Akt utracił moc Wersja od: 11 maja 1963 r.
Rozdział III.
Pobór.
Pobór.
1.
Obowiązkowi stawienia się do poboru podlegają: 1)
mężczyźni, którzy w danym roku kalendarzowym kończą 19 lat życia, 2)
mężczyźni starsi, do ukończenia 50 lat życia, którzy z jakichkolwiek powodów nie stawali do poboru.2.
Studenci szkół wyższych, w których prowadzone jest wojskowe szkolenie studentów, podlegają obowiązkowi stawienia się do poboru od początku roku kalendarzowego, w którym kończą 18 lat życia.3.
Ilekroć w dalszych przepisach ustawy jest mowa o "poborowych" bez bliższego określenia, należy przez to rozumieć mężczyzn wymienionych w ust. 1 i 2. Rektorzy szkół wyższych, w których prowadzone jest wojskowe szkolenie studentów, obowiązani są przedstawiać corocznie wykaz poborowych wymienionych w art. 16 ust. 2 właściwemu organowi administracji prezydium powiatowej (miejskiej w miastach stanowiących powiaty miejskie, a w miastach wyłączonych z województw - dzielnicowej) rady narodowej właściwej dla siedziby szkoły.
1.
Pobór zarządza corocznie Prezes Rady Ministrów.2.
Pobór przeprowadza się w okresie między 1 kwietnia a 30 czerwca każdego roku (pobór główny).3.
Dla studentów szkół wyższych wymienionych w art. 16 ust. 2 oraz dla poborowych, którzy z jakichkolwiek powodów nie stawili się do poboru głównego - prezydium wojewódzkiej rady narodowej (rady narodowej miasta wyłączonego z województwa) zarządza przeprowadzenie poboru poza terminem określonym w ust. 2 (pobór dodatkowy).Organami właściwymi do przeprowadzania poboru w kraju są prezydia wojewódzkich i powiatowych (miejskich w miastach stanowiących powiaty miejskie, a w miastach wyłączonych z województw - dzielnicowych) rad narodowych przy współudziale organów wojskowych wymienionych w art. 4 ust. 1 oraz prezydiów rad narodowych niższych stopni.
1.
Poborowych wzywają do poboru prezydia powiatowych (miejskich w miastach stanowiących powiaty miejskie, a w miastach wyłączonych z województw - dzielnicowych) rad narodowych za pomocą obwieszczeń. W miarę potrzeby poborowi mogą być wzywani do poboru również za pomocą wezwań imiennych przez właściwe organy administracji wymienionych prezydiów rad narodowych.2.
Rozplakatowanie obwieszczeń oraz doręczanie wezwań imiennych należy do właściwych organów administracji prezydiów gromadzkich, miejskich, dzielnicowych rad narodowych i rad narodowych osiedli.3.
W razie niestawienia się poborowego do poboru bez uzasadnionych powodów, przewodniczący prezydium powiatowej (miejskiej w miastach stanowiących powiaty miejskie, a w miastach wyłączonych z województw - dzielnicowej) rady narodowej zarządza przymusowe doprowadzenie poborowego.1.
Dla przeprowadzenia poboru prezydia powiatowych (miejskich w miastach stanowiących powiaty miejskie, a w miastach wyłączonych z województw - dzielnicowych) rad narodowych powołują w porozumieniu z organami wojskowymi wymienionymi w art. 4 ust. 1 powiatowe komisje poborowe.2.
W skład powiatowych komisji poborowych wchodzą: 1)
jako przewodniczący - przewodniczący prezydium rady narodowej wymienionej w ust. 1 lub jego zastępca; 2)
jako członkowie:a)
wojskowy komendant rejonowy albo oficer wyznaczony przez wojskowego komendanta wojewódzkiego;b)
przedstawiciel właściwego dla spraw wewnętrznych organu prezydium rady narodowej wymienionej w ust. 1;c)
dwaj lekarze, w tym jeden cywilny wyznaczony przez właściwy dla spraw zdrowia organ prezydium rady narodowej wymienionej w ust. 1, a drugi - stosownie do wydanego corocznie zarządzenia Ministrów Obrony Narodowej oraz Zdrowia i Opieki Społecznej - bądź cywilny wyznaczony przez właściwy dla spraw zdrowia organ prezydium rady narodowej wymienionej w ust. 1, bądź wojskowy wyznaczony przez dowódcę okręgu wojskowego.3.
W przypadkach gdy przewodniczący prezydium rady narodowej wymienionej w ust. 1 lub jego zastępca z przyczyn uzasadnionych względami służbowymi nie może być powołany na przewodniczącego komisji poborowej, prezydium rady narodowej może powołać na przewodniczącego komisji kierownika właściwego dla spraw wewnętrznych organu tego prezydium.4.
Lekarze wyznaczeni przez właściwy dla spraw zdrowia organ prezydium rady narodowej na członków powiatowych komisji poborowych zachowują prawo do wynagrodzenia ze swych zakładów pracy, a ponadto otrzymują za każdy dzień pracy w komisji dodatkowe wynagrodzenie na zasadach ustalonych przez Prezesa Rady Ministrów.1.
Do zakresu działania powiatowej komisji poborowej należy: 1)
badanie stanu zdrowia poborowych oraz innych osób w przypadkach przewidzianych w niniejszej ustawie i orzekanie o ich zdolności do służby wojskowej; 2)
orzekanie o udzieleniu poborowym odroczenia zasadniczej służby wojskowej.2.
Jeżeli wydanie orzeczenia o zdolności poborowego do służby wojskowej wymaga przeprowadzenia badań dodatkowych lub specjalistycznych albo obserwacji, powiatowa komisja poborowa kieruje poborowego w tym celu do właściwego wojskowego zakładu leczniczego lub do odpowiedniego zakładu społecznego służby zdrowia.Komisja poborowa wydając orzeczenie o zdolności poborowego do służby wojskowej zalicza go do jednej z następujących kategorii:
1)
"zdolny do służby wojskowej" - kategoria "A"; 2)
"czasowo niezdolny do służby wojskowej" - kategoria "B"; 3)
"zdolny do służby wojskowej z ograniczeniem" - kategoria "C"; 4)
"niezdolny do służby wojskowej w czasie pokoju" - kategoria "D"; 5)
"zupełnie niezdolny do służby wojskowej" - kategoria "E".1.
Wojskowy komendant rejonowy zakłada przy poborze ewidencję wojskową oraz wydaje poborowym książeczki wojskowe.2.
Poborowych uznanych za zdolnych do służby wojskowej (kategoria "A" i "C") wojskowy komendant rejonowy przeznacza do poszczególnych rodzajów wojsk i służb, uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych, orzeczenie komisji poborowej, kwalifikacje zawodowe oraz w miarę możności życzenia poborowych. 3.
Poborowych uznanych za zdolnych do służby wojskowej (kategoria "A" i "C"), będących studentami szkół wyższych, w których prowadzone jest wojskowe szkolenie studentów, wojskowy komendant rejonowy przeznacza do tego szkolenia.1.
Odroczenia zasadniczej służby wojskowej udziela się poborowym ze względu na: 1)
stan zdrowia - w razie stwierdzenia czasowej niezdolności do służby wojskowej; 2)
utrzymywanie rodziny - w razie stwierdzenia, że poborowy jest jedynym żywicielem rodziny; 3)
odbywanie studiów w szkołach wyższych lub pobieranie nauki w szkołach średnich w trybie stacjonarnym.2.
Odroczenia mogą być udzielane również ze względu na wykonywanie zawodu - jeżeli udzielenie odroczenia jest uzasadnione ze względu na potrzeby Państwa.3.
Odroczenia zasadniczej służby wojskowej ze względu na stan zdrowia, utrzymywanie rodziny, wykonywanie zawodu lub pobieranie nauki w szkołach średnich udziela się poborowym w wieku do 23 lat, a ze względu na odbywanie studiów w szkołach wyższych - poborowym w wieku do 25 lat życia. 1.
Odroczenia zasadniczej służby wojskowej ze względu na stan zdrowia udziela się poborowym, którzy z powodu choroby, wady lub ułomności dającej się wyleczyć najdalej w ciągu roku, są czasowo niezdolni do służby wojskowej.2.
Komisja poborowa może zarządzić skierowanie poborowych wymienionych w ust. 1 do zakładu społecznego służby zdrowia w celu leczenia. Dokonanie zabiegu chirurgicznego wymaga zgody poborowego.3.
Zasady i tryb kierowania poborowych na leczenie określa Minister Zdrowia i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej.Odroczenia zasadniczej służby wojskowej ze względu na utrzymywanie rodziny udziela się poborowym uznanym za zdolnych do służby wojskowej (kategoria "A" lub "C"), będącym jedynymi żywicielami rodzin, na wniosek poborowego lub członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu, zaopiniowany przez prezydium gromadzkiej, miejskiej, dzielnicowej rady narodowej lub rady narodowej osiedla, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania rodziny poborowego. Prezydia rad narodowych miast stanowiących powiaty miejskie oraz prezydia dzielnicowych rad narodowych mogą przekazać opiniowanie wniosków powołanym w tym celu komisjom.
1.
Odroczenia zasadniczej służby wojskowej ze względu na odbywanie studiów (pobieranie nauki) udziela się poborowym uznanym za zdolnych do służby wojskowej na ich wniosek, na podstawie zaświadczeń o odbywaniu studiów (pobieraniu nauki), wydawanych przez kierowników zakładów naukowych.2.
Odroczenia, o którym mowa w ust. 1, nie udziela się studentom szkół wyższych obowiązanym do odbywania wojskowego szkolenia studentów.3.
Prezes Rady Ministrów określa szkoły wyższe oraz szkoły średnie, których studenci (uczniowie) uprawnieni są do korzystania z odroczenia zasadniczej służby wojskowej w myśl ust. 1.1.
Odroczenia zasadniczej służby wojskowej ze względu na wykonywanie zawodu udziela się na wniosek zakładu pracy poborowym uznanym za zdolnych do służby wojskowej, zatrudnionym w resortach i w zawodach, które określa corocznie Rada Ministrów.2.
Rada Ministrów określa również corocznie ilość poborowych, którym mogą być udzielone odroczenia zasadniczej służby wojskowej ze względu na wykonywanie zawodu.1.
Odroczenia zasadniczej służby wojskowej udziela się na okres do najbliższego poboru głównego. Poborowi korzystający z odroczenia obowiązani są do stawienia się corocznie do poboru głównego do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 23 lata życia, a poborowi będący studentami szkół wyższych - do końca roku kalendarzowego w którym kończą 25 lat życia.2.
Odroczenia zasadniczej służby wojskowej w razie stwierdzenia czasowej niezdolności do tej służby udziela się tylko jednorazowo, chyba że poborowy zostanie przy następnym poborze uznany za czasowo niezdolnego do służby wojskowej z powodu innego schorzenia niż to, które było powodem udzielenia mu odroczenia.3.
Zakłady pracy oraz zakłady naukowe, w których zatrudnieni są lub pobierają naukę poborowi korzystający z odroczenia zasadniczej służby wojskowej ze względu na wykonywanie zawodu lub ze względu na odbywanie studiów (pobieranie nauki), obowiązane są zawiadamiać niezwłocznie właściwych wojskowych komendantów rejonowych o wygaśnięciu warunków do odroczenia poborowemu zasadniczej służby wojskowej.1.
Poborowych uznanych za zdolnych do służby wojskowej (kategoria "A" i "C"), którym nie udzielono odroczenia lub których uprawnienia do odroczenia wygasły, wojskowy komendant rejonowy przeznacza i powołuje do odbycia zasadniczej służby wojskowej w granicach określonego kontyngentu.2.
Poborowych uznanych za niezdolnych do służby wojskowej w czasie pokoju (kategoria "D"), wojskowy komendant rejonowy przenosi do rezerwy, uznanych zaś za zupełnie niezdolnych do służby wojskowej (kategoria "E") - zwalnia od powszechnego obowiązku wojskowego.3.
Poborowych będących studentami szkół wyższych, w których prowadzone jest wojskowe szkolenie studentów, uznanych za zdolnych do służby wojskowej (kategoria "A" i "C"), wojskowy komendant rejonowy powołuje do tego szkolenia.4.
Poborowi wymienieni w ust. 3, którzy stawali do poboru w wieku 18 lat życia i zostali zakwalifikowani do kategorii "B" lub "D", obowiązani są stawić się do poboru ponownie w roku kalendarzowym, w którym kończą 19 lat życia.1.
Poborowych w wieku do 23 lat życia uznanych za zdolnych do służby wojskowej, których nie powołano do odbycia zasadniczej służby wojskowej w myśl art. 31 ust. 1 i którym nie udzielono odroczenia, wojskowy komendant rejonowy zalicza do ponadkontyngentu.2.
Powołanie ponadkontyngentowych do odbycia zasadniczej służby wojskowej może nastąpić do końca tego roku kalendarzowego, w którym kończą 23 lata życia.3.
Przed powołaniem do odbycia zasadniczej służby wojskowej ponadkontyngentowi podlegają obowiązkowi ponownego stawienia się przed powiatową komisją poborową celem zbadania stanu zdrowia i ustalenia ich zdolności do służby wojskowej.1.
Poborowych korzystających z odroczenia zasadniczej służby wojskowej oraz zaliczonych do ponadkontyngentu, którzy nie zostaną powołani do odbycia zasadniczej służby wojskowej do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 23 lata życia, a w przypadku korzystania z odroczenia ze względu na odbywanie studiów w szkołach wyższych - do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 25 lat życia, wojskowy komendant rejonowy przenosi do rezerwy.2.
Minister Obrony Narodowej może zarządzić przeniesienie części poborowych do rezerwy przed ukończeniem przez nich wieku określonego w ust. 1.1.
Mężczyźni, którzy z jakichkolwiek powodów nie stawili się do poboru we właściwym czasie i miejscu, są obowiązani stawić się niezwłocznie po ustaniu przeszkody przed powiatową komisją poborową, a gdy komisja ta już nie urzęduje - zgłosić się do właściwego organu administracji prezydium powiatowej (miejskiej w miastach stanowiących powiaty miejskie, a w miastach wyłączonych z województw - dzielnicowej) rady narodowej, który wskaże im termin i miejsce stawienia się do poboru. Obowiązek ten trwa do czasu ukończenia 50 lat życia.2.
Poborowi wymienieni w ust. 1, którzy stawili się do poboru po raz pierwszy w roku kalendarzowym, w którym kończą 24 lub 25 lat życia, zostają w razie uznania ich za zdolnych do służby wojskowej powołani do odbycia zasadniczej służby wojskowej albo przeniesieni do rezerwy. Poborowi starsi zostają przeniesieni do rezerwy bez odbycia zasadniczej służby wojskowej.1.
Mężczyźni zgłaszający się ochotniczo do odbycia zasadniczej służby wojskowej w roku kalendarzowym, w którym kończą 18 lat życia, podlegają skierowaniu do powiatowej komisji poborowej w celu zbadania stanu zdrowia i wydania orzeczenia o ich zdolności do służby wojskowej. Przepis ten stosuje się również do mężczyzn zgłaszających się ochotniczo do służby wojskowej w charakterze uczniów oficerskich szkół zawodowych lub słuchaczy akademii wojskowych w roku kalendarzowym, w którym kończą 17 lub 18 lat życia.2.
Wydanie przez powiatową komisję poborową w trybie określonym w ust. 1 orzeczenia o niezdolności ochotnika do służby wojskowej w charakterze ochotnika nie zwalnia go od obowiązku stawienia się do poboru we właściwym czasie i miejscu (art. 16 i 18).3.
W stosunku do ochotników uznanych za zdolnych do służby wojskowej stosuje się odpowiednio przepisy art. 24 ust. 2 i art. 31 ust. 1, z tym jednak, że ochotnikom, którzy ukończyli w organizacjach przysposobienia wojskowego lub organizacjach sportowych przeszkolenie o kierunku specjalistycznym szczególnie przydatnym w służbie wojskowej, przysługuje prawo wyboru rodzaju wojska lub służby, w zależności od posiadanych kwalifikacji.4.
Zgłoszenia ochotników do zasadniczej służby wojskowej przyjmują wojskowe komendy rejonowe stosownie do zarządzenia o poborze, a w stosunku do ochotników zgłaszających się do służby w charakterze uczniów oficerskich szkół zawodowych lub słuchaczy akademii wojskowych - stosownie do zarządzenia Ministra Obrony Narodowej.Minister Obrony Narodowej może zarządzić zaliczenie niektórych kategorii poborowych do ponadkontyngentu bez poddawania ich badaniu lekarskiemu na komisji poborowej.
1.
Orzeczenie powiatowej komisji poborowej powinno być niezwłocznie podane do wiadomości poborowego. Orzeczenie w przedmiocie odroczenia zasadniczej służby wojskowej ze względu na utrzymanie rodziny powinno być podane również do wiadomości prezydium rady narodowej, które opiniowało prośbę o udzielenie odroczenia (art. 27).2.
Od orzeczeń powiatowej komisji poborowej przysługuje poborowym odwołanie do wojewódzkiej komisji poborowej. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje powołania poborowego do zasadniczej służby wojskowej.3.
Członkom powiatowej komisji poborowej przysługuje prawo wnoszenia do wojewódzkiej komisji poborowej sprzeciwów od orzeczeń powiatowej komisji poborowej.4.
Odwołania i sprzeciwy mogą być wnoszone do wojewódzkiej komisji poborowej najpóźniej w ciągu 14 dni od wydania orzeczenia przez powiatową komisję poborową.Wojewódzką komisję poborową powołuje prezydium wojewódzkiej (a w miastach wyłączonych z województw - miejskiej) rady narodowej w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu wojskowego.
1.
W skład wojewódzkiej komisji poborowej wchodzą: 1)
jako przewodniczący - przewodniczący prezydium wojewódzkiej rady narodowej (rady narodowej miasta wyłączonego z województwa) lub jego zastępca; 2)
jako członkowie:a)
wojskowy komendant wojewódzki,b)
przedstawiciel właściwego dla spraw wewnętrznych organu prezydium rady narodowej wymienionej w pkt 1,c)
lekarz - przedstawiciel właściwego dla spraw zdrowia organu prezydium rady narodowej wymienionej w pkt 1,d)
lekarz wojskowy - wyznaczony przez dowódcę okręgu wojskowego.2.
Do powoływania przewodniczącego wojewódzkiej komisji poborowej stosuje się odpowiednio art. 21 ust. 3.3.
Do wynagrodzenia lekarzy wymienionych w ust. 1 pkt 2 lit. c) stosuje się odpowiednio art. 21 ust. 4.1.
Do zakresu działania wojewódzkiej komisji poborowej należy: 1)
nadzór nad działalnością powiatowych komisji poborowych; 2)
rozpatrywanie sprzeciwów i odwołań od orzeczeń powiatowych komisji poborowych.2.
Wojewódzka komisja poborowa może wskutek wniesionego odwołania lub sprzeciwu albo w trybie nadzoru zmienić lub uchylić każde orzeczenie powiatowej komisji poborowej.3.
Orzeczenia wojewódzkich komisji poborowych są ostateczne.Minister Spraw Wewnętrznych może w trybie nadzoru uchylić ostateczne orzeczenie komisji poborowej wydane z naruszeniem przepisów prawa. Komisja poborowa, której orzeczenie zostało uchylone, lub inna komisja poborowa wskazana przez Ministra Spraw Wewnętrznych rozpatruje sprawę ponownie i wydaje nowe orzeczenie.
Ministrowie Spraw Wewnętrznych i Obrony Narodowej określą w drodze rozporządzenia:
1)
w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej zasady i tryb zgłaszania się do poboru, dokumenty, jakie poborowi powinni przedstawić przy poborze, sposób przygotowania i przeprowadzenia poboru, czynności organów administracji prezydiów rad narodowych w tym zakresie, tryb urzędowania komisji poborowych oraz obowiązki i uprawnienia przewodniczącego i członków tych komisji; 2)
w porozumieniu z Ministrami Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Przewodniczącymi Komitetu Pracy i Płac warunki i tryb udzielania odroczeń zasadniczej służby wojskowej, w szczególności zasady i tryb orzekania o niezdolności do pracy członków rodziny pozostających na utrzymaniu poborowych, oraz organy właściwe do orzekania w tych sprawach.