Dział 2 - Świadczenia pieniężne. - Powszechne zaopatrzenie emerytalne pracowników i ich rodzin.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1968.3.6

Akt utracił moc

Wersja od: 9 marca 1982 r.

DZIAŁ  II.

Świadczenia pieniężne.

Rozdział  1.

Emerytura.

Art.  19.

1. Emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) ma wymagany okres zatrudnienia (art. 20),

2) osiągnął wiek emerytalny (art. 21),

3) wiek emerytalny osiągnął w okresie zatrudnienia (art. 8) lub równorzędnym z okresem zatrudnienia (art. 9) albo w ciągu 5 lat po upływie tych okresów.

2. Warunek określony w ust. 1 pkt 3 nie jest wymagany od pracownika, który ma okres zatrudnienia (art. 20 ust. 2): mężczyzna 35 lat, kobieta 30 lat.

Art.  20.

1. Okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury wynosi 25 lat dla mężczyzny, a 20 lat dla kobiety.

2. Przy ustalaniu okresu zatrudnienia wymaganego do uzyskania emerytury uwzględnia się oprócz okresów zatrudnienia (art. 8) również okresy równorzędne z okresami zatrudnienia (art. 9) i okresy zaliczalne do okresów zatrudnienia (art. 10).

3. 14  (skreślony).

Art.  21.

1. Wiek emerytalny wynosi:

1) dla pracownika spełniającego warunki do emerytury przewidziane dla pierwszej kategorii zatrudnienia - 60 lat dla mężczyzny i 55 lat dla kobiety,

2) dla pracownika drugiej kategorii zatrudnienia - 65 lat dla mężczyzny i 60 lat dla kobiety.

2. Rada Ministrów może ustalić w drodze rozporządzenia wiek emerytalny niższy niż określony w ust. 1 dla niektórych pracowników zatrudnionych na statkach żeglugi powietrznej oraz dla innych grup pracowników, jak również warunki wymagane do uzyskania emerytury przez tych pracowników.

Art.  21a. ¹⁵

1.  Osobom zajmującym kierownicze stanowiska, o których mowa w ust. 4 i 5, emerytura przysługuje na warunkach określonych w ust. 2 i 3.

2. Emerytura przysługuje po osiągnięciu wieku: 60 lat mężczyzna i 55 lat kobieta oraz okresu zatrudnienia wynoszącego co najmniej 25 lat dla mężczyzny i 20 lat dla kobiety, w tym co najmniej 5 lat na kierowniczych stanowiskach.

3. Emerytura przysługuje również mimo nieosiągnięcia wieku określonego w ust. 2 osobie odwołanej ze stanowiska, jeżeli osoba ta osiągnęła okres zatrudnienia wynoszący co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 8 lat na kierowniczych stanowiskach.

4. Kierowniczymi stanowiskami w rozumieniu ust. 1 są następujące stanowiska:

1) przewodniczącego Rady Państwa, prezesa Rady Ministrów, marszałka Sejmu, zastępcy przewodniczącego Rady Państwa, wiceprezesa Rady Ministrów, wicemarszałka Sejmu, przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, sekretarza Rady Państwa, członka Rady Państwa, prezesa Najwyższej Izby Kontroli, ministra, prezesa Narodowego Banku Polskiego, szefa Kancelarii Sejmu,

2) pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, prokuratora generalnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, szefa Kancelarii Rady Państwa, wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli, prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, prezesa Sądu Najwyższego, zastępcy prokuratora generalnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wiceprezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, prezesa Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk, głównego inspektora pracy, wiceprezesa Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk, zastępcy głównego inspektora pracy,

3) prezesa Polskiej Akademii Nauk, szefa Urzędu Rady Ministrów, zastępcy przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, podsekretarza stanu (wiceministra), wiceprezesa Narodowego Banku Polskiego, kierownika urzędu centralnego, wiceprezesa Polskiej Akademii Nauk, sekretarza naukowego Polskiej Akademii Nauk, zastępcy sekretarza naukowego Polskiej Akademii Nauk, sekretarzy wydziałów Polskiej Akademii Nauk, wojewody, prezydenta miasta stopnia wojewódzkiego, zastępcy kierownika urzędu centralnego, dyrektora generalnego w ministerstwach i urzędach centralnych, wicewojewody, wiceprezydenta miasta stopnia wojewódzkiego.

5. Kierowniczymi stanowiskami w rozumieniu ust. 1 są również stanowiska zajmowane w naczelnych i wojewódzkich statutowych organach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i stronnictw politycznych oraz kierownicze stanowiska w naczelnych wykonawczych organach tej Partii i stronnictw politycznych - określone przez Radę Państwa na wniosek właściwych naczelnych organów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i stronnictw politycznych

Art.  22.

1. 16  Emerytura wynosi miesięcznie:

Procent podstawy wymiaru emerytury
do 2.000 zł	od nadwyżki ponad 2.000 zł od dnia
	1 maja 1977 r.	1 stycznia 1978 r.	1 stycznia 1979 r.	1 stycznia 1980 r.
90	40	45	50	55

2.  Emerytura wzrasta o 1% podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok ponad 20 lat okresów zatrudnienia (art. 20 ust. 2) w Polsce Ludowej do osiągnięcia wieku: 65 lat przez mężczyznę, a 60 lat przez kobietę, nie więcej jednak niż za 10 lat.

3. Emeryturę obliczoną w myśl ust. 1 i 2 podwyższa się o kwotę wynoszącą do 15% tej emerytury niektórym spośród pracowników:

1) zatrudnionych na statkach żeglugi powietrznej i spełniających warunki określone w przepisach wydanych na podstawie art. 21 ust. 2,

2) zatrudnionych w stoczniach morskich bezpośrednio przy budowie i remoncie statków morskich (art. 11 ust. 2 pkt 5),

3) 17  zatrudnionych w morskich portach handlowych i spełniających warunki określone w przepisach wydanych na podstawie art. 21 ust. 2

4.  Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac określa w drodze rozporządzenia, na jakich stanowiskach pracy i pod jakimi warunkami zatrudnienie pracowników, o których mowa w ust. 3, uprawnia do podwyższenia emerytury w myśl ust. 3 oraz wysokość tej podwyżki.

5. 18  Emeryturę obliczoną w myśl ust. 1 i 2 podwyższa się o 1,5% za każdy pełny rok pracy na stanowiskach wymienionych w art. 21a ust. 4 i 5.

6.   ¹⁹  Kwota emerytury (ust. 1-3 i ust. 5) wraz z dodatkami, z wyjątkiem dodatków rodzinnych oraz dodatku z tytułu zaliczenia do I grupy inwalidów, nie może przekraczać 95% przeciętnego zarobku z okresu, przyjętego do obliczenia podstawy jej wymiaru (art. 17 ust. 1) po potrąceniu podatku od wynagrodzeń i składki na cele emerytalne. Nie dotyczy to kwot najniższych emerytur (art. 18 ust. 1).

Art.  22a.

  ²⁰  Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia określić zasady wcześniejszego, na wniosek pracownika, przejścia na emeryturę oraz wysokość emerytury dla pracowników, którzy nie spełniają warunków określonych w art. 19, a w szczególności dla pracowników, którzy:

1) mają wymagany okres zatrudnienia, lecz do osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 2 brak im nie więcej niż 5 lat, albo

2) osiągnęli wiek emerytalny określony w art. 21 ust. 1 pkt 2, lecz do wymaganego okresu zatrudnienia brak im nie więcej niż 5 lat.

Rozdział  2.

Renta inwalidzka.

Art.  23.

1. Renta inwalidzka przysługuje pracownikowi, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) ma wymagany okres zatrudnienia (art. 24),

2) stał się inwalidą wskutek wypadku w zatrudnieniu, choroby zawodowej lub innych przyczyn,

3) stał się inwalidą w okresie zatrudnienia (art. 8) lub równorzędnym z okresem zatrudnienia (art. 9) albo w ciągu 18 miesięcy, a w razie choroby zawodowej - w ciągu 2 lat po upływie tych okresów.

2. W przypadku ustania prawa do renty inwalidzkiej z powodu braku inwalidztwa zainteresowanemu przysługuje renta w razie ponownego powstania inwalidztwa, jeżeli:

1) spełnia warunki określone w ust. 1 lub,

2) od ustania prawa do renty do daty ponownego inwalidztwa nie upłynął okres 18 miesięcy, a w razie choroby zawodowej - okres 2 lat.

3. Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej ustala w drodze rozporządzenia dłuższe okresy niż przewidziane w ust. 1 pkt 3 i w ust. 2 pkt 2 w razie niektórych chorób zawodowych oraz w innych szczególnych przypadkach.

Art.  24.

1. Okres zatrudnienia wymagany do uzyskania renty inwalidzkiej wynosi dla pracownika, który stał się inwalidą w wieku:

powyżej 18 lat do 20 lat - 1 rok,

" 20 lat do 22 lat - 2 lata,

" 22 lat do 25 lat - 3 lata,

" 25 lat do 30 lat - 4 lata,

" 30 lat - 5 lat.

Przy ustalaniu okresu zatrudnienia stosuje się odpowiednio przepis art. 20 ust. 2.

2. Okres 5 lat zatrudnienia wymagany od pracownika w wieku powyżej 30 lat powinien przypadać na okres ostatnich 10 lat przed zgłoszeniem wniosku o rentę inwalidzką, a jeśli zainteresowany w chwili zgłoszenia wniosku nie pozostaje w zatrudnieniu - przed ustaniem ostatniego zatrudnienia; do powyższego okresu dziesięcioletniego nie wlicza się okresów pobierania renty inwalidzkiej lub rodzinnej.

3. Warunek posiadania wymaganego okresu zatrudnienia uważa się za spełniony, mimo że pracownik w chwili powstania inwalidztwa nie ma okresu zatrudnienia wymaganego w myśl ust. 1 dla jego wieku, jeżeli w chwili osiągnięcia tego wieku miał okres zatrudnienia wymagany dla wieku bezpośrednio niższego i jeżeli pracował bez przerwy od osiągnięcia górnej granicy tego niższego wieku do daty powstania inwalidztwa.

4. Warunek posiadania wymaganego okresu zatrudnienia uważa się za spełniony, jeżeli pracownik ma jakikolwiek okres zatrudnienia (art. 8) lub równorzędny z okresem zatrudnienia (art. 9), a inwalidztwo powstało:

1) wskutek wypadku w zatrudnieniu lub choroby zawodowej,

2) w wieku poniżej 18 lat,

3) w wieku poniżej 20 lat, jeśli pracownik rozpoczął zatrudnienie przed ukończeniem 18 lat i pracował bez przerwy do daty powstania inwalidztwa.

5. Okres zatrudnienia wymagany do renty inwalidzkiej może być krótszy niż wymieniony w ust. 1, lecz ma wynosić co najmniej 1 rok dla pracownika, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) po ukończeniu szkoły średniej podjął dalszą naukę w szkole,

2) podjął zatrudnienie przed ukończeniem 26 lat i w ciągu 6 miesięcy od ustalenia dalszej nauki (pkt 1),

3) wykonywał zatrudnienie bez przerwy do powstania inwalidztwa.

Art.  25.

1. 21  Renta inwalidzka wynosi miesięcznie:

Dla zaliczonych do grupy inwalidów	Procent podstawy wymiaru renty
	do 2.000 zł	od nadwyżki ponad 2.000 zł od dnia
		1 maja 1977 r.	1 stycznia 1978 r.	1 stycznia 1979 r.	1 stycznia 1980 r.
I i II	75	35	40	45	50
III	50

2.  Renta inwalidzka (ust. 1) wzrasta za każdy pełny rok ponad 5 lat okresów zatrudnienia (art. 20 ust. 2) w Polsce Ludowej, nie więcej jednak niż za 20 lat - o 0,5% podstawy wymiaru renty dla zaliczonych do I lub II grupy inwalidów oraz o 0,4% dla zaliczonych do III grupy inwalidów.

3. Renta inwalidzka obliczona według przepisów ust. 1 i 2 wzrasta o 5% dla pracowników pierwszej kategorii zatrudnienia, zatrudnionych w warunkach szkodliwych dla zdrowia, którzy spełniają warunki określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 4.

4. 22  Rentę inwalidzką obliczoną według przepisów ust. 1 i 2 podwyższa się o kwotę wynoszącą do 15% tej renty pracownikom żeglugi powietrznej i stoczni morskich oraz morskich portów handlowych, zatrudnionym na stanowiskach pracy, określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 22 ust. 4.

5.   ²³  Rentę inwalidzką obliczoną w myśl ust. 1 i 2 podwyższa się o 1,5% za każdy pełny rok pracy na stanowiskach wymienionych w art. 21a ust. 4 i 5.

Art.  26.

1. Renta inwalidzka z tytułu inwalidztwa powstałego wskutek wypadku w zatrudnieniu lub choroby zawodowej wynosi miesięcznie kwotę obliczoną według art. 25 na czas osiągania przez rencistę zarobku z tytułu zatrudnienia lub dochodu z innych źródeł.

2. Rentę, o której mowa w ust. 1, podwyższa się o 10%, nie mniej jednak niż o 120 zł, na czas nieosiągania przez rencistę zarobku z tytułu zatrudnienia lub dochodu z innych źródeł.

Art.  27.

Do renty inwalidzkiej obliczonej w myśl art. 25 lub 26 stosuje się odpowiednio przepis art. 22 ust. 5.

Art.  28.

1. Osobie uprawnionej do renty inwalidzkiej z tytułu inwalidztwa powstałego z innych przyczyn niż wypadek w zatrudnieniu lub choroba zawodowa, zaliczonej do III lub II grupy inwalidów, wymierza się inwalidzką rentę wyrównawczą, jeżeli:

1) wykonuje zatrudnienie z przeciętnym miesięcznym zarobkiem niższym niż 75% podstawy wymiaru renty inwalidzkiej oraz

2) nie przekroczyła wieku: mężczyzna 65 lat, kobieta 60 lat.

2. Wysokość inwalidzkiej renty wyrównawczej stanowi różnicę pomiędzy podstawą wymiaru renty inwalidzkiej a przeciętnym miesięcznym zarobkiem osiąganym po uzyskaniu tej renty, z tym że inwalidzka renta wyrównawcza nie może przekraczać 50% renty inwalidzkiej (art. 25) wraz z dodatkami z wyjątkiem dodatków rodzinnych.

3. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady obliczania i wypłacania inwalidzkiej renty wyrównawczej. W rozporządzeniu tym Rada Ministrów może w uzasadnionych przypadkach ustalić inną niż określoną w ust. 2 granicę wysokości renty wyrównawczej.

Art.  29.

Renta inwalidzka ulega na wniosek zainteresowanego zamianie na emeryturę, jeżeli osiągnął on wiek emerytalny i ma okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury (art. 20). Przepis art. 73 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Rozdział  2a. ²⁴

Renta chorobowa.

Art.  29a.

1. Renta chorobowa przysługuje pracownikowi, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do podjęcia jakiejkolwiek pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy.

2. Renta chorobowa przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

3. Okoliczności, o których mowa w ust. 1 i 2, ustalają komisje lekarskie do spraw inwalidztwa i zatrudnienia.

Art.  29b. ²⁵

 Renta chorobowa wynosi 75% zarobku stanowiącego podstawę wymiaru renty.

Rozdział  3.

Renta rodzinna.

Art.  30.

 Renta rodzinna przysługuje po pracowniku, który w chwili śmierci:

1) spełniał warunki wymagane do uzyskania emerytury lub renty inwalidzkiej albo

2) miał ustalone prawo do jednego z tych świadczeń.

Art.  31.

1. Członkami rodziny pracownika (rencisty) uprawnionymi do renty rodzinnej są dzieci, wnuki, rodzeństwo, małżonek i rodzice, jeżeli spełniają warunki wymagane do uzyskania tej renty.

2. Za dzieci w rozumieniu ustawy uważa się:

1) dzieci własne,

2) dzieci przysposobione,

3) dzieci drugiego małżonka (pasierbów),

4) dzieci obce wzięte na utrzymanie i wychowanie.

3. Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się rodziców naturalnych, ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.

Art.  32.

1. Dzieci własne, przysposobione i pasierbowie mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) są stanu wolnego,

2) nie przekroczyły 16 lat życia, a w razie uczęszczania do szkoły - 24 lat, a bez względu na wiek, gdy stały się inwalidami I lub II grupy:

a) przed ukończeniem 16 lat życia lub

b) w czasie uczęszczania do szkoły przed ukończeniem 24 lat.

2. Dzieci obce, wnuki i rodzeństwo mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) spełniają warunki określone w ust. 1,

2) zostały wzięte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią pracownika (rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz

3) nie mają prawa do renty po rodzicach, a gdy rodzice żyją, to gdy:

a) nie mogą zapewnić im utrzymania albo

b) pracownik (rencista) był ustanowiony przez sąd opiekunem tych dzieci, wnuków lub rodzeństwa.

3. Warunek pozostawania w stanie wolnym, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie jest wymagany w czasie uczęszczania do szkoły wyższej, jeżeli związek małżeński został zawarty z osobą, która w chwili zawarcia małżeństwa uczęszczała również do szkoły wyższej.

4. Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac może określić w drodze rozporządzenia, w jakich przypadkach i pod jakimi warunkami przysługuje prawo do renty w razie uczęszczania do szkoły w wieku do 25 lat.

5. Prawo do renty rodzinnej dla dzieci, wnuków i rodzeństwa ulega zawieszeniu na czas korzystania przez nie ze świadczeń z funduszów publicznych w formie i w rozmiarze, które określa Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac w drodze rozporządzenia.

Art.  33.

1. Małżonek ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa w wieku do lat 16, uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym małżonku albo

2) stał się inwalidą przed śmiercią małżonka lub w ciągu 5 lat po jego śmierci albo przed ustaniem prawa do renty rodzinnej z tytułu wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa (pkt 1), albo

3) osiągnął wiek: mężczyzna 65 lat, kobieta 50 lat przed śmiercią małżonka lub w ciągu 5 lat po jego śmierci albo przed ustaniem prawa do renty rodzinnej z tytułu inwalidztwa albo wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa.

2. Małżonek pracownicy (rencistki) ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli poza spełnieniem warunków określonych w ust. 1 pozostawał w chwili śmierci pracownicy (rencistki) na jej utrzymaniu (art. 117).

3. Małżonek rozwiedziony albo w chwili śmierci pracownika (rencisty) nie pozostający z nim we wspólności małżeńskiej ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 i 2 miał w chwili śmierci pracownika (rencisty) prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

4. Osoba, która zawarła związek małżeński z rencistą, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełnia określone w ust. 1, a ponadto:

1) małżeństwo trwało co najmniej 3 lata lub

2) śmierć rencisty nastąpiła wskutek wypadku albo

3) z małżeństwa tego lub ze związku istniejącego przed zawarciem tego małżeństwa urodziło się dziecko.

Art.  34.

1. Wdowa pozostająca w chwili śmierci męża na jego utrzymaniu (art. 117) i nie spełniająca warunków określonych w art. 33 ust. 1 ma prawo do renty rodzinnej przez okres jednego roku od śmierci męża.

2. Okres, o którym mowa ust. 1, przedłuża się na czas uczestniczenia wdowy w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż do 2 lat od chwili śmierci męża.

Art.  35.

Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) w chwili śmierci pracownika (rencisty) pozostawali na jego utrzymaniu (art. 117) oraz

2) spełniają warunki określone w art. 33 ust. 1.

Art.  36.

1. Małżonkowi uprawnionemu do renty rodzinnej, który zawarł związek małżeński, zawiesza się prawo do renty na czas trwania małżeństwa.

2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania, jeżeli obaj małżonkowie pobierają renty, a do renty rodzinnej nie ma uprawnionych innych osób poza małżonkiem.

Art.  37.

1. Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna.

2. Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac określa w drodze rozporządzenia przypadki, w których renta rodzinna może być podzielona na równe części między członków rodziny uprawnionych do renty.

Art.  38.

1. 26  Renta rodzinna wynosi miesięcznie:

Liczba członków rodziny uprawnionych do renty	Procent podstawy wymiaru renty
	do 2.000 zł	od nadwyżki ponad 2.000 zł od dnia
		1 maja 1977 r.	1 stycznia 1978 r.	1 stycznia 1979 r.	1 stycznia 1980 r.
jeden	50
dwóch	65	35	40	45	50"
trzech i więcej	75

2.  Renta rodzinna (ust. 1) wzrasta o 0,4% podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok ponad 5 lat okresów zatrudnienia (art. 20 ust. 2) żywiciela w Polsce Ludowej, nie więcej jednak niż za 20 lat.

3. Rentę rodzinną obliczoną według przepisu ust. 1 i 2 podwyższa się o 10%, nie mniej jednak niż o 120 zł, jeżeli żywiciel zmarł wskutek wypadku w zatrudnieniu lub choroby zawodowej.

4. Jeżeli uprawnionymi do renty rodzinnej są sieroty zupełne, przypadającą na nie część renty podwyższa się o 10% podstawy jej wymiaru.

5. Do renty rodzinnej obliczonej w myśl ust. 1-4 stosuje się odpowiednio przepis art. 22 ust. 5.

Art.  39.

W razie zawieszenia prawa do renty tylko niektórym członkom rodziny, pozostałym ustala się i wypłaca rentę rodzinną w wysokości odpowiadającej ich liczbie (art. 38 ust. 1).

Rozdział  4.

Dodatki do emerytury i rent.

Art.  40. ²⁷

1.  Do emerytur i rent przysługują dodatki:

1) rodzinne dla:

a) dzieci, wnuków i rodzeństwa (art. 41),

b) żony (art. 42),

2) z tytułu odznaczeń państwowych (art. 45),

3) z tytułu pracy naukowej (art. 46),

4) z tytułu zaliczania do I grupy inwalidów (art. 47),

5) do emerytury dla inwalidy wojennego lub wojskowego (art. 48),

  6) ²⁸

7) 29  dla funkcjonariuszy pożarnictwa.

2.  Do renty chorobowej przysługują tylko dodatki rodzinne, o których mowa w ust. 1 pkt 1.

I. 

Dodatki rodzinne.

Art.  41.

Dodatek dla dzieci, wnuków i rodzeństwa do emerytury lub rent przysługuje, jeżeli dzieci, wnuki i rodzeństwo spełniają warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej z wyjątkiem warunku określonego w art. 32 ust. 2 pkt 2.

Art.  42.

Dodatek dla żony do emerytury lub renty inwalidzkiej przysługuje, jeżeli żona:

1) pozostaje na utrzymaniu rencisty (art. 117) oraz

2) spełnia jeden z następujących warunków:

a) wychowuje co najmniej jedno dziecko do lat 16, na które przysługuje dodatek do renty,

b) ukończyła 50 lat,

c) jest inwalidą.

Art.  43.

Dodatki rodzinne nie przysługują dla osób, dla których wypłacane są zasiłki lub dodatki rodzinne z tytułu zatrudnienia, oraz w przypadku, kiedy zgodnie z przepisami o zasiłkach rodzinnych pracownik w zakładzie pracy zostaje pozbawiony zasiłku.

Art.  44. ³⁰

1.  Dodatki rodzinne przysługują w wysokości określonej przepisami o zasiłkach rodzinnych, z uwzględnieniem ust. 2.

2. Dodatek rodzinny dla żony wynosi:

Dla żony	Miesięczna kwota dodatku rodzinnego w zł
	w wysokości podstawowej	w wysokości podwyższonej
nie wychowującej dzieci	70	100
wychowującej jedno lub więcej dzieci uprawnionych do dodatku rodzinnego	120	200

II. 

Dodatek z tytułu odznaczeń państwowych.

Art.  45.

1. 31  Osobie uprawnionej do emerytury lub renty inwalidzkiej odznaczonej przez władze Polski Ludowej orderem: Budowniczy Polski Ludowej, Odrodzenia Polski, Virtuti Militari, Krzyża Grunwaldu lub Sztandaru Pracy albo tytułem honorowym: Zasłużonego Nauczyciela PRL, Zasłużonego Górnika PRL, Zasłużonego Hutnika PRL, Zasłużonego Kolejarza PRL, Zasłużonego Stoczniowca PRL lub Zasłużonego Portowca PRL oraz odznaczonej orderem Virtuti Militari w okresie od dnia 1 września 1939 r. do dnia 13 lutego 1946 r. za zasługi w czasie wojny 1939-1945 r. - przysługuje dodatek w wysokości 25% emerytury lub renty inwalidzkiej bez uwzględnienia dodatków rodzinnych i z tytułu zaliczenia do I grupy inwalidów.

2.  Osobie uprawnionej do renty rodzinnej, odznaczonej orderem lub tytułem określonym w ust. 1, przysługuje dodatek w wysokości 25% renty rodzinnej bez uwzględnienia dodatków rodzinnych i z tytułu zaliczenia do I grupy inwalidów. Jeżeli do renty rodzinnej uprawnionych jest dwóch lub więcej członków rodziny, dodatek oblicza się od kwoty renty, jaka przysługiwałaby, gdyby do renty był uprawniony tylko jeden członek rodziny.

3. Z tytułu odznaczenia orderami lub tytułami honorowymi przysługuje tylko jeden dodatek.

III. 

Dodatek z tytułu pracy naukowej.

Art.  46.

1. Osobie uprawnionej do emerytury lub renty inwalidzkiej, która wykonywała pracę naukową, przysługuje dodatek w wysokości 25% tych świadczeń bez uwzględnienia dodatków rodzinnych i z tytułu zaliczenia do I grupy inwalidów.

2. Za pracę naukową w rozumieniu ust. 1 uważa się pracę:

1) 32  (skreślony),

2) w Polskiej Akademii Nauk i jej placówkach naukowych na stanowiskach samodzielnego pracownika naukowo-badawczego, starszego kustosza dyplomowanego lub kustosza dyplomowanego, adiunkta, starszego asystenta lub asystenta, pracownika techniczno-badawczego,

3) w instytutach naukowo-badawczych oraz innych placówkach uprawnionych w myśl przepisów o tych instytutach do zatrudniania pracowników naukowo-badawczych na stanowiskach samodzielnego pracownika naukowo-badawczego, starszego kustosza dyplomowanego lub kustosza dyplomowanego, adiunkta, starszego asystenta lub asystenta.

3. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia okresy pracy naukowej uprawniającej do dodatku oraz szczegółowe zasady przyznawania i obliczania tego dodatku.

4. 33  Sprawę dodatków do emerytury i renty z tytułu pracy w charakterze nauczyciela lub nauczyciela akademickiego regulują przepisy ustawy - Karta praw i obowiązków nauczyciela.

IV. 

Dodatek z tytułu zaliczenia do I grupy inwalidów.

Art.  47.

1. Osobie uprawnionej do renty inwalidzkiej zaliczonej do I grupy inwalidów przysługuje dodatek w wysokości 300 zł miesięcznie.

2. Osobie uprawnionej do emerytury lub renty rodzinnej zaliczonej do I grupy inwalidów przysługuje dodatek w wysokości 200 zł miesięcznie.

V. 

Dodatek do emerytury dla inwalidy wojennego lub wojskowego.

Art.  48. ³⁴

 (uchylony).

VI. 

Dodatek z tytułu działalności twórczej lub artystycznej. ³⁵  

Art.  48a.

1. Osobie uprawnionej do emerytury lub renty inwalidzkiej, która wykonywała działalność twórczą lub artystyczną, przysługuje dodatek w wysokości 20% tych świadczeń.

2. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia okresy i rodzaje działalności uprawniające do dodatku, o którym mowa w ust. 1, oraz szczegółowe zasady obliczania i przyznawania tego dodatku.

VII. 

Dodatek dla funkcjonariuszy pożarnictwa. ³⁶  

Art.  48b.

1. Funkcjonariuszowi pożarnictwa uprawnionemu do emerytury lub renty inwalidzkiej, który pełnił służbę w jednostkach ochrony przeciwpożarowej wykonując czynności o charakterze operacyjno-technicznym, przysługuje dodatek w wysokości 15% tych świadczeń.

2. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia okresy służby uprawniające do dodatku, o którym mowa w ust. 1, oraz szczegółowe zasady jego przyznawania.

Rozdział  5.

Zasiłek pogrzebowy.

Art.  49.

1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1) osoby pobierającej emeryturę, rentę inwalidzką lub rodzinną,

2) małżonka i rodziców osoby pobierającej emeryturę lub rentę inwalidzką, jeżeli w chwili śmierci pozostawali na jej utrzymaniu (art. 117),

3) dzieci, wnuków i rodzeństwa osoby pobierającej emeryturę lub rentę inwalidzką, dla których w chwili ich śmierci wypłacane były dodatki rodzinne, a gdy dodatki nie były wypłacane - jeżeli byli na utrzymaniu (art. 117) osoby pobierającej emeryturę lub rentę inwalidzką i spełniali warunki wymagane do uzyskania dodatku rodzinnego (art. 41).

2. Zasiłek pogrzebowy przysługuje również w razie śmierci osoby, która nie miała ustalonego prawa do emerytury, renty inwalidzkiej lub rodzinnej, lecz w chwili śmierci spełniała wszystkie warunki wymagane do uzyskania tych świadczeń i nie osiągała zarobków lub dochodów z innych źródeł powodujących zawieszenie prawa do tych świadczeń w całości. Przy ocenie prawa do renty inwalidzkiej przyjmuje się, że zmarły był inwalidą II grupy w chwili śmierci, chyba że grupa inwalidztwa została już poprzednio ustalona.

Art.  50.

1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje z uwzględnieniem przepisu art. 51 w wysokości:

1) trzykrotnej ostatnio pobieranej emerytury, renty inwalidzkiej lub rodzinnej wraz z dodatkami, z wyłączeniem jednak dodatków rodzinnych - w razie śmierci osoby pobierającej jedno z tych świadczeń,

2) dwukrotnej ostatnio pobieranej emerytury lub renty inwalidzkiej - w razie śmierci członka rodziny osoby pobierającej jedno z tych świadczeń (art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3).

2. W razie śmierci osoby, która nie miała ustalonego prawa do emerytury, renty inwalidzkiej lub rodzinnej (art. 49 ust. 2), zasiłek pogrzebowy wynosi trzykrotną kwotę emerytury lub renty, jaka przysługiwałaby jej wraz z dodatkami, z wyłączeniem jednak dodatków rodzinnych.

3. W razie śmierci osoby pobierającej rentę rodzinną wypłacaną dla dwóch lub więcej osób zasiłek pogrzebowy oblicza się od kwoty renty rodzinnej, jaka przysługiwałaby, gdyby do renty uprawniony był tylko jeden członek rodziny.

Art.  51.

1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu.

2. W razie pokrycia kosztów pogrzebu przez małżonka, dzieci, wnuków lub rodzeństwo albo przez inną osobę, która prowadziła ze zmarłym wspólne gospodarstwo domowe, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości określonej w art. 50.

3. W razie pokrycia kosztów pogrzebu przez inne osoby, niż określone w ust. 2, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości faktycznie poniesionych kosztów, najwyżej jednak w wysokości określonej w art. 50.

Art.  51a. ³⁷

 Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych określa w drodze rozporządzenia najniższe kwoty zasiłku pogrzebowego.

Art.  52.

1. W razie zbiegu prawa do zasiłku pogrzebowego z tytułu zatrudnienia i z tytułu pobierania emerytury lub renty przysługuje tylko zasiłek wyższy.

2. Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w przypadku niezgłoszenia wniosku o przyznanie go w ciągu 12 miesięcy od daty śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.

Rozdział  6.

Emerytury i renty inwalidzkie dla robotników zatrudnionych w zespołach formujących szkło.

Art.  53.

Robotnikom zatrudnionym w zespołach formujących szkło, z wyjątkiem zatrudnionych w zakładach przetwórstwa szkła lub produkujących ozdoby choinkowe, przysługują wyższe emerytury (art. 56) oraz wyższe renty inwalidzkie (art. 58), jeżeli spełniają warunki określone w niniejszym rozdziale.

Art.  54.

1. Za zatrudnionych w zespołach formujących szkło uważa się robotników, którzy w tych zespołach wykonują czynności zawodowe, określone przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w porozumieniu z Przewodniczącym Komitetu Pracy i Płac w drodze rozporządzenia.

2. Robotnikom, którzy w drodze wyboru, przeniesienia służbowego lub innego zarządzenia przeszli z zespołu formującego szkło do innego zatrudnienia w przemyśle szklarskim, zalicza się to zatrudnienie, jednak nie więcej niż 5 lat, do okresu wymaganego dla uzyskania wyższej emerytury (art. 56).

Art.  55.

1. Wyższa emerytura (art. 56) przysługuje robotnikowi zespołu formującego szkło, który łącznie spełnia następujące warunki:

1) wykonywał w dniu 14 kwietnia 1954 r. lub po tej dacie zatrudnienie w zespole formującym szkło,

2) przepracował co najmniej 20 lat w zespole formującym szkło,

3) osiągnął w czasie zatrudnienia w zespole formującym szkło albo w czasie pobierania wyższej renty inwalidzkiej (art. 58) wiek emerytalny wynoszący: dla mężczyzn 60 lat, a dla kobiet 55 lat.

2. Wyższa emerytura (art. 56) przysługuje również byłemu robotnikowi zespołu formującego szkło, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) przepracował w zespole formującym szkło co najmniej 20 lat,

2) po Wyzwoleniu bezpośrednio z pracy w tym zespole przeszedł do pracy w przemyśle szklarskim:

a) na stanowisko dyrektora lub kierownika zakładu, zastępcy dyrektora do spraw inżynieryjno-technicznych, kierownika działu, wydziału i oddziału produkcji, kierownika działu i sekcji kontroli technicznej, starszego inżyniera, inżyniera i technika, starszego hutmistrza, hutmistrza i pomocnika hutmistrza oraz majstra,

b) do kontroli technicznej na stanowisko brakarza lub sortiera albo

c) do innych prac w tym samym zakładzie pracy, do których został przeniesiony po wprowadzeniu maszynowego formowania szkła lub po ukończeniu 60 roku życia,

3) w dniu 14 kwietnia 1954 r. lub po tej dacie wykonywał zatrudnienie określone w pkt 2 lub w art. 54, z wyjątkiem zatrudnienia w zakładach przetwórstwa szkła lub produkujących ozdoby choinkowe,

4) Osiągnął 60 lat życia w czasie wykonywania zatrudnienia określonego w pkt 3 albo w czasie pobierania wyższej renty inwalidzkiej (art. 58).

Art.  56.

Wyższa emerytura dla robotników zespołów formujących szkło wynosi miesięcznie kwotę obliczoną według przepisów art. 22 ust. 1 i 2 zwiększoną o 10%. Przepis art. 22 ust. 5 stosuje się odpowiednio.

Art.  57.

1. Wyższa renta inwalidzka (art. 58) przysługuje robotnikowi zespołu formującego szkło, który:

1) był zatrudniony w tym zespole po dniu 14 kwietnia 1954 r.,

2) stał się inwalidą w czasie zatrudnienia, o którym mowa w pkt 1, wskutek wypadku w zatrudnieniu lub choroby zawodowej,

3) zaprzestał pracy w zespole formującym szkło.

2. Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w porozumieniu z Przewodniczącym Komitetu Pracy i Płac określa w drodze rozporządzenia wykaz chorób zawodowych, uprawniających do wyższej renty inwalidzkiej robotników zespołów formujących szkło.

Art.  58.

1. Wyższa renta inwalidzka dla robotników zespołów formujących szkło wynosi miesięcznie kwotę obliczoną według przepisów art. 25 ust. 1 i 2 zwiększoną o 10%.

2. Rentę, o której mowa w ust. 1, podwyższa się o 10%, nie mniej jednak niż o 120 zł na czas nieosiągania przez rencistę zarobku z tytułu zatrudnienia lub dochodu z innych źródeł.

3. Do renty obliczonej w myśl ust. 1 lub 2 stosuje się odpowiednio przepis art. 22 ust. 5.

Art.  59.

Robotnicy zespołów formujących szkło, którzy nie spełniają warunków określonych do uzyskania wyższej emerytury lub wyższej renty inwalidzkiej, mają prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej na ogólnych warunkach wymaganych przez ustawę, z tym że okresy zatrudnienia w zespołach formujących szkło traktuje się jako okresy pierwszej kategorii zatrudnienia.

¹⁴ Art. 20 ust. 3 skreślony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.74.21.116) z dniem 1 stycznia 1975 r.

¹⁵ Art. 21a dodany przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. (Dz.U.81.20.100) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 1981 r., z tym że w stosunku do Prezesa Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk oraz wiceprezesów Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk wchodzi w życie z dniem 1 października 1981 r.

¹⁶ Art. 22 ust. 1:

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.74.21.116) z dniem 1 stycznia 1975 r.

- zmieniony przez art. 7 pkt 4 ustawy z dnia 31 marca 1977 r. o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.77.11.43) z dniem 1 maja 1977 r.

¹⁷ Art. 22 ust. 3 pkt 3 dodany przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 lutego 1982 r. (Dz.U.82.7.62) zmieniającej nin. ustawę z dniem 9 marca 1982 r.

¹⁸ Art. 22 ust. 5 dodany przez art. 1 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. (Dz.U.81.20.100) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 1981 r., z tym że w stosunku do Prezesa Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk oraz wiceprezesów Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk wchodzi w życie z dniem 1 października 1981 r.

¹⁹ Art. 22 ust. 6 zmieniony i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. (Dz.U.81.20.100) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 1981 r., z tym że w stosunku do Prezesa Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk oraz wiceprezesów Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk wchodzi w życie z dniem 1 października 1981 r.

²⁰ Art. 22a dodany przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.74.21.116) z dniem 1 stycznia 1975 r.

²¹ Art. 25 ust. 1:

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.74.21.116) z dniem 1 stycznia 1975 r.

- zmieniony przez art. 7 pkt 5 ustawy z dnia 31 marca 1977 r. o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.77.11.43) z dniem 1 maja 1977 r.

²² Art. 25 ust. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 lutego 1982 r. (Dz.U.82.7.62) zmieniającej nin. ustawę z dniem 9 marca 1982 r.

²³ Art. 25 ust. 5 dodany przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. (Dz.U.81.20.100) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 września 1981 r., z tym że w stosunku do Prezesa Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk oraz wiceprezesów Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk wchodzi w życie z dniem 1 października 1981 r.

²⁴ Rozdział 2a dodany przez art. 56 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.74.47.280) z dniem 1 stycznia 1975 r.

²⁵ Art. 29b zmieniony przez art. 7 pkt 6 ustawy z dnia 31 marca 1977 r. o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.77.11.43) z dniem 1 maja 1977 r.

²⁶Art. 38 ust. 1:

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.74.21.116) z dniem 1 stycznia 1975 r.

- zmieniony przez art. 7 pkt 7 ustawy z dnia 31 marca 1977 r. o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.77.11.43) z dniem 1 maja 1977 r.

²⁷ Art. 40 zmieniony przez art. 56 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.74.47.280) z dniem 1 stycznia 1975 r.

²⁸ Art. 40 ust. 1 pkt 6 nie został formalnie dodany, mimo, że został dodany tytuł VI "Dodatek z tytułu działalności twórczej lub art.ystycznej" przez art. 21 ustawy z dnia 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (Dz.U.73.38.225) z dniem 1 stycznia 1974 r.

²⁹ Art. 40 ust. 1 pkt 7 dodany przez art. 47 pkt 1 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o służbie funkcjonariuszy pożarnictwa (Dz.U.74.50.321) z dniem 1 stycznia 1975 r.

³⁰ Art. 44 zmieniony przez art. 7 pkt 8 ustawy z dnia 31 marca 1977 r. o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U.77.11.43) z dniem 1 maja 1977 r.

³¹ Art. 45 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 lutego 1982 r. (Dz.U.82.7.62) zmieniającej nin. ustawę z dniem 9 marca 1982 r.

³² Art. 46 ust. 1 pkt 1 skreślony przez art. 121 pkt 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 1972 r. - Kart.a praw i obowiązków nauczyciela (Dz.U.72.16.114) z dniem 1 maja 1972 r.

³³ Art. 46 ust. 4 dodany przez art. 121 pkt 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 1972 r. - Kart.a praw i obowiązków nauczyciela (Dz.U.72.16.114) z dniem 1 maja 1972 r.

³⁴ Art. 48 uchylony przez art. 67 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz.U.74.21.117) z dniem 1 sierpnia 1974 r.

³⁵ Tytuł VI dodany przez art. 21 ustawy z dnia 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (Dz.U.73.38.225) z dniem 1 stycznia 1974 r.

³⁶ Tytuł VII dodany przez art. 47 pkt 2 dekretu z dnia 27 grudnia 1974 r. o służbie funkcjonariuszy pożarnictwa (Dz.U.74.50.321) z dniem 1 stycznia 1975 r.

³⁷ Art. 51a dodany przez art. 56 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.74.47.280) z dniem 1 stycznia 1975 r.