Rozdział 1 - Przepisy ogólne. - Powszechne zaopatrzenie emerytalne pracowników i ich rodzin.
Dziennik Ustaw
Dz.U.1958.23.97 t.j.
Akt utracił moc Wersja od: 9 kwietnia 1965 r.
Rozdział I.
Przepisy ogólne.
Przepisy ogólne.
1.
Powszechne zaopatrzenie emerytalne stanowi system obowiązkowego zabezpieczenia pracowników i ich rodzin.2.
Powszechne zaopatrzenie emerytalne jest realizowane z funduszów państwowych, tworzonych ze składek opłacanych przez zakłady pracy, bez jakichkolwiek potrąceń z wynagrodzenia pracowników.Powszechne zaopatrzenie emerytalne zapewnia świadczenia:
1)
pracownikom - na starość lub w razie inwalidztwa, 2)
rodzinom pracowników i rencistów - w razie utraty żywiciela.1.
Powszechne zaopatrzenie emerytalne obejmuje:A. Świadczenia pieniężne:
1) rentę starczą,
2) rentę inwalidzką,
3) rentę rodzinną,
4) dodatki do rent,
5) zasiłek pogrzebowy.
B. Świadczenia w naturze:
6) pomoc leczniczą i położniczą,
7) protezowanie,
8) przysposobienie zawodowe,
9) umieszczenie w domu rencistów.
2.
Prawo do świadczeń ustala i świadczenia pieniężne wypłaca prezydium właściwej rady narodowej.3.
Minister Pracy i Opieki Społecznej określa w drodze rozporządzenia organy właściwe do ustalania prawa i wypłacania świadczeń pieniężnych w związku z zatrudnieniem za granicą.4.
Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia nałożyć na zakłady pracy obowiązek wypłacania zatrudnionym rencistom świadczeń rentowych określając jednocześnie szczegółowe zasady i tryb postępowania w tych sprawach.1.
Pracownikami w rozumieniu dekretu są: 1)
pracownicy fizyczni i umysłowi zatrudnieni na podstawie umowy o pracę lub mianowania, 2)
osoby, które pełnią funkcję z wyboru, jeżeli z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie stanowiące główne źródło ich utrzymania.2.
Za pracowników uważa się również: 1)
osoby uczęszczające do szkół przysposobienia zawodowego, 2)
osoby uczęszczające do szkół partyjnych i szkół związków zawodowych pod warunkiem bezpośredniego uprzedniego zatrudnienia, 3)
osoby wykonujące pracę w zakładach pracy w związku z nauką zawodu.3.
Minister Pracy i Opieki Społecznej określa w drodze rozporządzenia, którzy chałupnicy są pracownikami w rozumieniu dekretu.1.
Nie są pracownikami w rozumieniu dekretu cudzoziemcy, zatrudnieni w przedstawicielstwach i misjach państw obcych albo w międzynarodowych instytucjach lub komisjach.2.
Zatrudnieni w nie uspołecznionym zakładzie pracy małżonek oraz najbliżsi krewni i powinowaci osoby, na której rachunek zakład jest prowadzony, korzystają tylko ze świadczeń, przewidzianych w dekrecie z tytułu wypadku lub choroby zawodowej, o ile:a)
umowa o pracę lub umowa o naukę zawodu została zawarta w formie aktu notarialnego i b)
nie mieszkają wspólnie z osobą, na rachunek której zakład jest prowadzony.3.
Najbliższymi krewnymi i powinowatymi w rozumieniu ust. 2 są: dzieci własne i przysposobione, pasierbowie, rodzice, ojczym, macocha, wnuki, dziadkowie, rodzeństwo, teściowie, zięciowie i synowe.Zaopatrzenia oficerów, podoficerów i szeregowców Sił Zbrojnych, jak również funkcjonariuszów organów bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Straży Więziennej oraz ich rodzin, niektórych grup pracowników kolejowych oraz pracowników zatrudnionych w górnictwie, regulują osobne przepisy.
1.
Za okresy zatrudnienia uważa się okresy pracy wykonywanej na obszarze Państwa Polskiego, jeżeli pracownikowi przysługuje za nie wynagrodzenie. Za okresy zatrudnienia uważa się również okresy nauki osób wymienionych w art. 4 ust. 2 pkt 1, 2 i 3 oraz okresy pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego z powodu choroby lub macierzyństwa, a ponadto okresy służby wojskowej zawodowej i nadterminowej pełnionej w Wojsku Polskim po dniu 1 listopada 1918 r. oraz okresy pełnienia mandatu posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.2.
Do okresów zatrudnienia wymaganych do uzyskania renty starczej lub inwalidzkiej z tytułu inwalidztwa powstałego z innych przyczyn niż wypadek w zatrudnieniu lub choroba zawodowa nie zalicza się okresów zatrudnienia wykonywanego w wymiarze godzin niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie wymiaru czasu pracy, z tym że w razie wykonywania kilku zatrudnień, bierze się pod uwagę łączny czas pracy tych zatrudnień.3.
Okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą po Wyzwoleniu w polskich przedstawicielstwach i misjach oraz delegowanych do międzynarodowych instytucji lub komisji uważa się za zatrudnienie na obszarze Państwa Polskiego.4.
Okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą, nie wymienionego w ust. 3, uważa się za zatrudnienia na obszarze Państwa Polskiego pod warunkiem, że okres zatrudnienia w Polsce Ludowej po Wyzwoleniu wynosił co najmniej 5 lat. Warunek ten nie jest wymagany od osób, które były zatrudnione na obszarze Związku Socjalistycznych Republik Rad.5.
Minister Pracy i Opieki Społecznej ustala w drodze rozporządzenia, jakie okresy zatrudnienia uważa się za okresy zatrudnienia na obszarze Państwa Polskiego, zasady udzielania świadczeń z tytułu okresów zatrudnienia za granicą oraz inne przypadki, w których warunek 5 lat zatrudnienia w Polsce po Wyzwoleniu nie jest wymagany.1.
Do okresów zatrudnienia wymaganych do uzyskania renty (art. 29 i 38) zalicza się okresy: 1)
nauki w szkole, do której pracownik został skierowany przez zakład pracy, 2)
nauki w szkołach wyższych, jeżeli pracownik był zatrudniony bezpośrednio przed wstąpieniem do szkoły, 3)
aspirantury naukowej, pod warunkiem uprzedniego zatrudnienia, 4)
służby w Wojsku Polskim po dniu 1 listopada 1918 r. i służby w oddziałach powstańczych w powstaniach śląskich w latach 1919-1921, 5)
służby w polskich formacjach wojskowych za granicą w czasie od dnia 1 września 1939 r. do dnia 13 lutego 1946 r., 6)
służby w oddziałach, które prowadziły walkę z hitlerowskim okupantem, 7)
służby pełnionej w Armii Związku Socjalistycznych Republik Rad przez osoby, które posiadają obywatelstwo polskie, 8)
służby pełnionej w armiach sojuszniczych w okresie wojny 1939-1945, 9)
pobytu w niewoli w czasie od dnia 1 września 1939 r. do dnia 9 maja 1945 r., 10)
pobytu w niemieckich obozach koncentracyjnych i w obozach pracy przymusowej w czasie od dnia 1 września 1939 r. do dnia 9 maja 1945 r., 11)
działalności rewolucyjnej, 12)
pobytu w więzieniach i w obozach odosobnienia za działalność rewolucyjną, 13)
służby w wojskowych oddziałach ludowych w czasie wojny domowej w Hiszpanii, 14)
bezrobocia przed Wyzwoleniem, udowodnionego dokumentami, 15)
tajnego nauczania wykonywanego w czasie okupacji przez pracowników nauki i innych dydaktycznych pracowników szkół wyższych oraz przez nauczycieli, stwierdzonego zaświadczeniem właściwego organu administracji państwowej.2.
Okresy wymienione w ust. 1 nie podlegają zaliczeniu, jeżeli ten sam okres został uwzględniony z tytułu zatrudnienia.3.
Okresy wymienione w ust. 1 pkt 8-10 zalicza się do okresów zatrudnienia wymaganych do uzyskania renty, jeżeli pracownik bezpośrednio przed tymi okresami lub do dnia 1 września 1939 r. był zatrudniony i posiada co najmniej pięcioletni okres zatrudnienia po Wyzwoleniu.4.
Minister Pracy i Opieki Społecznej ustala w drodze rozporządzenia zasady i tryb zaliczania do okresów zatrudnienia okresów wymienionych w ust. 1 pkt 6 oraz 11-13.5.
Do okresów zatrudnienia wymaganych do uzyskania renty mogą być zaliczone obywatelom polskim również okresy służby z poboru w charakterze szeregowca lub niezawodowego podoficera w innych formacjach wojskowych niż wymienione w ust. 1 Minister Pracy i Opieki Społecznej ustala w drodze rozporządzenia zasady i tryb zaliczania tych okresów.1.
Ustala się dwie kategorie zatrudnienia pracowników: 1)
I kategorię - obejmującą pracowników zatrudnionych pod ziemią, na statkach morskich w żegludze międzynarodowej i na statkach żeglugi powietrznej, nauczycieli podlegających przepisom ustawy z dnia 27 kwietnia 1956 r. o prawach i obowiązkach nauczycieli (Dz. U. Nr 12, poz. 63) oraz pracowników zatrudnionych w warunkach szkodliwych dla zdrowia, 2)
II kategorię - obejmującą wszystkich pozostałych pracowników.2.
Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia rodzaje prac objętych I kategorią oraz warunki zaliczania pracowników do I kategorii zatrudnienia.1.
Podstawę wymiaru renty stanowi przeciętny miesięczny zarobek: 1)
z ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia albo 2)
z kolejnych 2 lat zatrudnienia dowolnie wybranych przez zainteresowanego z okresu ostatnich 10 lat zatrudnienia przed zgłoszeniem wniosku o rentę.2.
Zainteresowany może wystąpić nie później niż w ciągu roku od daty wydania pierwszej decyzji przyznającej rentę o zmianę podstawy wymiaru renty.3.
Za zarobek uważa się całkowity bez jakichkolwiek potrąceń zarobek w gotówce i w naturze, przysługujący pracownikowi z tytułu zatrudnienia, z wszelkimi dodatkami wpływającymi trwale na jego wysokość.4.
Dla osób wymienionych w art. 4 ust. 2 pkt 1 i 2 za podstawę wymiaru renty przyjmuje się zarobki z okresu zatrudnienia przed skierowaniem do szkoły liczone zgodnie z przepisem ust. 1.5.
Minister Pracy i Opieki Społecznej wyda w drodze rozporządzenia szczegółowe przepisy w sprawie obliczania podstawy wymiaru renty, ustalając jednocześnie najniższą podstawę wymiaru renty w kwocie co najmniej 500 zł. Rozporządzenie to określi również sposób ustalania podstawy wymiaru renty w przypadkach, gdy zainteresowany nie udowodni zarobku, o którym mowa w ust. 1.1.
Za nieprzerwany okres zatrudnienia uważa się okres zatrudnienia pracownika po Wyzwoleniu bez przerwy w ostatnim zakładzie pracy przed powstaniem prawa do renty.2.
Okres zatrudnienia w ostatnim zakładzie pracy uważa się za nieprzerwany, jeżeli pracownik przerwał zatrudnienie w tym zakładzie pracy z powodu: 1)
służby wojskowej, 2)
nauki w szkołach określonych w art. 4 ust. 2 pkt 1 i 2 i art. 8 ust. 1 pkt 1, 3)
odbywania aspirantury naukowej, 4)
zatrudnienia w innym zakładzie pracy na podstawie wyboru, 5)
niezdolności do pracy, w czasie której służyło mu prawo do zasiłku z ubezpieczenia społecznego z tytułu choroby lub macierzyństwa, 6)
inwalidztwai powrócił do zatrudnienia w tym zakładzie pracy najpóźniej w ciągu 3 miesięcy od ustania wymienionych przyczyn.
3.
Okres zatrudnienia uważa się za nieprzerwany, jeżeli pracownik zmienił zakład pracy z powodu: 1)
służby wojskowej, 2)
nauki w szkołach określonych w art. 4 ust. 2 pkt 1 i 2 i art. 8 ust. 1 pkt 1, 3)
odbywania aspirantury naukowej, 4)
niezdolności do pracy, w czasie której służyło mu prawo do zasiłku z ubezpieczenia społecznego z tytułu choroby lub macierzyństwa, 5)
inwalidztwai podjął ponowne zatrudnienie w innym zakładzie pracy najpóźniej w ciągu 3 miesięcy od ustania wymienionych przyczyn, jeżeli poprzedni zakład pracy odmówił przyjęcia go do pracy.
4.
Okres zatrudnienia uważa się również za nieprzerwany, jeżeli pracownik zmienił zakład pracy z powodu: 1)
przeniesienia służbowego lub innego zarządzenia, 2)
przeniesienia służbowego małżonka do innej miejscowości, 3)
objęcia zatrudnienia na podstawie wyboru, 4)
redukcji etatów, 5)
likwidacji zakładu pracy, 6)
zakończenia robóti przerwa w zatrudnieniu z wymienionych przyczyn nie przekraczała 3 miesięcy.
1.
Inwalidą w rozumieniu dekretu jest osoba, która z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu jest całkowicie lub częściowo niezdolna do wykonywania zatrudnienia.2.
W zależności od stopnia niezdolności do wykonywania zatrudnienia zalicza się inwalidę do jednej z trzech grup: 1)
do III grupy inwalidów zalicza się osoby częściowo niezdolne do wykonywania zatrudnienia, tj. osoby, które są zdolne do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia przy znacznym ograniczeniu zakresu czynności lub wydajności pracy bądź przy stworzeniu im szczególnych warunków pracy, albo które będąc całkowicie niezdolne do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia są jednak zdolne do wykonywania zatrudnienia niżej kwalifikowanego, 2)
do II grupy inwalidów zalicza się osoby, które są niezdolne do wykonywania jakiegokolwiek zatrudnienia, 3)
do I grupy inwalidów zalicza się osoby niezdolne do wykonywania jakiegokolwiek zatrudnienia, które ponadto wymagają stałej opieki innej osoby.3.
Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrami Obrony Narodowej i Zdrowia określi w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady wykonania przepisów ust. 1 i 2 oraz ustali szczególne przypadki, w których osoby częściowo niezdolne do wykonywania zatrudnienia mogą być ze względu na szczególny rodzaj ich kalectwa lub schorzenie zaliczone do II lub I grupy inwalidów. Rozporządzenie określi również zasady zaliczania do grup inwalidów pracowników nie posiadających kwalifikacji oraz osób nie będących pracownikami.1.
Stwierdzanie utraty zdolności do wykonywania zatrudnienia, określanie grupy inwalidów, do której dana osoba ma być zaliczona, ustalanie daty powstania inwalidztwa, związku przyczynowego inwalidztwa lub śmierci z wypadkiem w zatrudnieniu albo chorobą zawodową oraz ustalanie wskazań dotyczących leczenia, przeszkolenia zawodowego i zatrudnienia należy do komisji lekarskich do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, zwanych dalej "komisjami lekarskimi".2.
Komisja lekarska ustala datę powstania inwalidztwa w przypadkach, gdy od tego zależy stwierdzenie prawa do renty. Za datę powstania inwalidztwa przyjmuje się datę ustaloną przez komisję lekarską. Jeżeli komisja lekarska nie mogąc ustalić daty powstania inwalidztwa ustaliła okres czasu, w którym inwalidztwo powstało, za datę powstania inwalidztwa przyjmuje się datę końcową tego okresu. Jeżeli komisja lekarska nie mogła ustalić ani daty, ani okresu powstania inwalidztwa, za datę powstania inwalidztwa przyjmuje się datę zgłoszenia wniosku o rentę lub datę wcześniejszego orzeczenia komisji lekarskiej.3.
Ustrój, zakres działania komisji lekarskich, tryb odwoławczy oraz sposób i zakres sprawowania nadzoru nad działalnością tych komisji określi Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.4.
Ministrowie Pracy i Opieki Społecznej oraz Zdrowia określą w drodze rozporządzenia organizację komisji lekarskich, szczegółowe ich zadania, skład i tryb postępowania, tryb kierowania na badanie przez te komisje oraz sposób powoływania i zasady wynagradzania członków komisji lekarskich i lekarzy działających w zakresie orzecznictwa lekarskiego.5.
Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia może w drodze rozporządzenia powierzyć komisjom lekarskim wykonywanie zadań wymienionych w ust. 1 również w stosunku do osób nie będących pracownikami i osób nie ubiegających się o zaopatrzenie rentowe oraz ustalić tryb postępowania w tych sprawach.1.
Prawo do świadczeń określonych dekretem powstaje z dniem spełnienia się wszystkich warunków wymaganych przez dekret do uzyskania tego prawa, jednakże prawo do renty inwalidzkiej powstaje z dniem ustania prawa do zasiłku chorobowego, a jeżeli pracownik w okresie czasowej niezdolności do pracy pobierał wynagrodzenie, prawo do renty inwalidzkiej powstaje z dniem ustania czasowej niezdolności do pracy.2.
Renty i dodatki określone w dekrecie wypłaca się od dnia powstania prawa do tych świadczeń, jednakże za okres nie dłuższy niż 3 miesiące wstecz od dnia zgłoszenia wniosku.3.
Świadczenia rentowe, których wypłata ustała z przyczyn niezależnych od organu wypłacającego świadczenia, wznawia się od dnia ustania wypłaty, jednak za okres nie dłuższy niż 6 miesięcy wstecz od dnia zgłoszenia wniosku o wznowienie wypłaty.1.
W razie zbiegu u jednej osoby prawa do dwóch lub więcej rent, przewidzianych niniejszym dekretem, przysługuje tylko jedna renta, a mianowicie wyższa lub wybrana przez zainteresowanego.2.
W razie zbiegu u jednej osoby prawa do renty przysługującej na podstawie niniejszego dekretu z prawem do innego świadczenia o charakterze rentowym wypłaca się również tylko jedno świadczenie, a mianowicie wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Ograniczenie powyższe nie dotyczy prawa do wynagrodzenia szkód wywołanych chorobą, niezdolnością do pracy oraz śmiercią.3.
Minister Pracy i Opieki Społecznej określa w drodze rozporządzenia zasady, które należy stosować w razie zbiegu u jednej osoby prawa do świadczeń na podstawie niniejszego dekretu z prawem do świadczeń z instytucji zagranicznych.Prawa do świadczeń przewidzianych w dekrecie nie nabywa, a nabyte traci osoba, która wywołała przestępstwem umyślnym okoliczności, uzasadniające powstanie prawa do świadczeń lub ich zwiększenie.
1.
W razie zajścia okoliczności mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość następuje na wniosek zainteresowanego lub z urzędu ponowne ustalenie świadczeń.2.
Podwyższenie renty następuje od dnia zgłoszenia wniosku o podwyższenie, a jeżeli podwyższenie renty następuje z urzędu, od dnia wydania decyzji.3.
Obniżenie lub wstrzymanie renty następuje od najbliższego terminu jej płatności, przypadającego po upływie miesiąca od wydania decyzji obniżającej lub wstrzymującej rentę, z wyjątkiem przypadków uprawniających prezydium właściwej rady narodowej do wstrzymania renty z mocą wsteczną.Prawo do świadczeń ustaje:
1)
gdy odpadnie którykolwiek z warunków wymaganych do przyznania świadczenia, 2)
ze śmiercią osoby uprawnionej.1.
Wypłatę świadczeń wstrzymuje się, jeżeli prawo do tych świadczeń ustało lub okaże się, że nie istniało.2.
Rencista jest obowiązany do zwrotu pobranych kwot, jeżeli był pouczony przez prezydium właściwej rady narodowej o okolicznościach powodujących ustanie prawa do świadczeń lub wstrzymanie ich wypłaty, a pobiera te świadczenia mimo zajścia powyższych okoliczności. W przypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami prezydium właściwej rady narodowej może odstąpić od żądania zwrotu.3.
Rencista, który korzystał nieprawnie ze świadczeń na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach złej woli - obowiązany jest do zwrotu nieprawnie pobranych kwot, niezależnie od odpowiedzialności karnej.4.
Przepisy ust. 2 i 3 mają odpowiednie zastosowanie w przypadkach zawieszenia wypłaty świadczeń lub zmniejszenia świadczeń.5.
Minister Pracy i Opieki Społecznej ureguluje w drodze rozporządzenia sprawę wstrzymania wypłaty renty osobom pozbawionym wolności oraz udzielania świadczeń członkom rodzin tych osób.1.
Prezydium właściwej rady narodowej ma prawo potrącać z należnych świadczeń rentowych: 1)
zaliczki wypłacone na poczet należnych świadczeń rentowych, a w razie zbiegu prawa do dwu lub więcej rent (art. 15) również świadczenia wypłacone od daty, w której zbiegło się prawo do tych rent, 2)
nieprawnie pobrane (art. 19 ust. 2 i 3) świadczenia rentowe z prezydium właściwej rady narodowej lub innych instytucji oraz zasiłki z tytułu ubezpieczenia rodzinnego lub na wypadek choroby i macierzyństwa, 3)
zapomogi wypłacone z tytułu pomocy społecznej, jeżeli przy wypłacie zastrzeżono ich potrącenie.2.
Na pokrycie kwot wypłaconych z tytułów wymienionych w ust. 1 prezydium właściwej rady narodowej ma prawo: 1)
potrącić całą należność przysługującą za okres od daty powstania prawa do świadczeń rentowych do daty wydania ostatecznej decyzji przyznającej te świadczenia, 2)
dokonywać z wypłacanych rent potrąceń w wysokości nie przekraczającej 20% renty.Świadczenia pieniężne przewidziane w dekrecie mogą ulec zajęciu tylko na zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych w wysokości i na zasadach określonych w kodeksie postępowania cywilnego.
1.
W razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia, uprawnienia jej, wynikające ze zgłoszonego wniosku, przechodzą na pozostałego przy życiu małżonka oraz na dzieci, a w razie ich braku - kolejno na: wnuków, rodziców, dziadków i rodzeństwo.2.
Przejście uprawnień następuje pod warunkiem, że zmarły pozostawał na utrzymaniu tych osób bądź też osoby te były na utrzymaniu zmarłego. Osoby, na które przechodzą uprawnienia wymienione w ust. 1, mają prawo dalszego prowadzenia nie ukończonego jeszcze postępowania w celu ustalenia świadczeń.1.
Uspołeczniony zakład pracy obowiązany jest zwrócić prezydium właściwej rady narodowej świadczenia wypłacone przez prezydium osobom uprawnionym tylko w przypadkach, kiedy choroba, niezdolność do pracy lub śmierć pracownika spowodowane zostały naruszeniem przez zakład pracy jego obowiązków, wynikających z przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia pracowników.2.
Osoby uprawnione do świadczeń w myśl dekretu mogą dochodzić od uspołecznionego zakładu pracy wynagrodzenia szkód wywołanych chorobą, niezdolnością do pracy lub śmiercią tylko w przypadkach ustalonych w ust. 1. Wynagrodzenie szkód ogranicza się do kwoty, o którą wynagrodzenie szkody należne w myśl przepisów prawa cywilnego przewyższa świadczenia należne od prezydium właściwej rady narodowej.1.
Nie uspołeczniony zakład pracy jest obowiązany zwrócić prezydium właściwej rady narodowej równowartość świadczeń należnych od prezydium osobom uprawnionym, jeżeli choroba, niezdolność do pracy lub śmierć są następstwem okoliczności, uzasadniających odpowiedzialność nie uspołecznionego zakładu pracy w myśl przepisów prawa cywilnego. Na żądanie prezydium właściwej rady narodowej nie uspołeczniony zakład pracy obowiązany jest zwrócić prezydium zamiast równowartości renty jednorazowe odszkodowanie, obliczone na zasadach prawa cywilnego.2.
Osoby uprawnione do świadczeń w myśl dekretu mogą dochodzić od nie uspołecznionego zakładu pracy wynagrodzenia szkód wywołanych chorobą, niezdolnością do pracy lub śmiercią na zasadach ustalonych w ust. 1. Wynagrodzenie szkód ogranicza się do kwoty, o którą wynagrodzenie szkody należne w myśl przepisów prawa cywilnego przewyższa świadczenia należne od prezydium właściwej rady narodowej.Osoba, która w myśl przepisów prawa cywilnego odpowiada za skutki zdarzenia powodujące wypłatę świadczeń na podstawie dekretu, obowiązana jest zwrócić organowi przyznającemu renty wypłacone świadczenia. Uprawnieni do świadczeń zachowują prawo dochodzenia od osób odpowiedzialnych za skutki zdarzenia odszkodowania w granicach kwoty, o którą wynagrodzenie szkody należne w myśl przepisów prawa cywilnego przewyższa świadczenia należne na podstawie dekretu.
Dla roszczeń regresowych wynikających z art. 24 i 26 w stosunku do uspołecznionych zakładów pracy prawo do żądania zwrotu świadczeń przedawnia się z upływem 3 lat od daty powzięcia przez organ przyznający renty wiadomości o chorobie, niezdolności do pracy lub śmierci pracownika. Bieg terminu prekluzyjnego przewidzianego w postępowaniu arbitrażowym liczy się od daty dokonania wypłaty danej raty rentowej.