Postępowanie o ubezwłasnowolnienie.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1945.40.225

Akt utracił moc

Wersja od: 2 października 1950 r.

DEKRET

z dnia 29 sierpnia 1945 r.

w sprawie postępowania o ubezwłasnowolnienie.

Na podstawie ustawy z dnia 3 stycznia 1945 r. o trybie wydawania dekretów z mocą ustawy (Dz. U. R. P. Nr 1, poz. 1) - Rada Ministrów postanawia, a Prezydium Krajowej Rady Narodowej zatwierdza, co następuje:

Rozdział  I.

Przepisy ogólne.

Art.  1.

W postępowaniu o ubezwłasnowolnienie stosuje się przepisy części ogólnej kodeksu postępowania niespornego, o ile przepisy poniższe nie stanowią inaczej.

Art.  2. ¹

Sprawy o ubezwłasnowolnienie należą do właściwości sądów wojewódzkich, które rozpoznają je w składzie trzech sędziów.

Art.  3.

§ 1. Właściwym miejscowo jest sąd miejsca zamieszkania osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, a gdyby osoba ta nie miała miejsca zamieszkania w Polsce - sąd miejsca jej pobytu w Polsce.

§ 2. W braku podstaw, wskazanych w § 1, właściwość miejscową oznacza się według przepisów części ogólnej kodeksu postępowania niespornego.

Art.  4.

Uczestnikami postępowania są z mocy samego prawa prócz wnioskodawcy:

1) osoba, która ma być ubezwłasnowolniona,

2) jej przedstawiciel ustawowy,

3) prokurator z wyjątkiem przypadku, gdy ubezwłasnowolnienie ma być orzeczone z powodu marnotrawstwa.

Art.  5.

§ 1. Ilekroć według przepisów, obowiązujących w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie, wymagane jest wezwanie do stawiennictwa lub wysłuchanie osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, albo doręczenie jej pism sądowych, sąd może czynności tych zaniechać tylko wówczas, jeżeliby ze względu na stan zdrowia tej osoby, stwierdzony orzeczeniem biegłego, czynność tę należało uznać za bezwzględnie niecelową.

§ 2. W tym przypadku należy celem strzeżenia w toku postępowania praw osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, ustanowić kuratora, chyba że ma ona przedstawiciela ustawowego, który nie jest wnioskodawcą.

Rozdział  II.

Doradca tymczasowy.

Art.  6.

§ 1. Jeżeli ubezwłasnowolnioną ma być osoba pełnoletnia, sąd może na wniosek lub z urzędu przy wszczęciu lub w toku postępowania ustanowić dla niej doradcę tymczasowego, jeżeli uzna to za konieczne celem ochrony tej osoby lub jej majątku.

§ 2. Przed ustanowieniem doradcy tymczasowego należy wysłuchać osobę, która ma być ubezwłasnowolniona.

§ 3. Postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego staje się skuteczne z chwilą doręczenia go osobie, która ma być ubezwłasnowolniona.

Art.  7.

§ 1. Osoba, dla której ustanowiono doradcę tymczasowego, ma ograniczoną zdolność do działań prawnych na równi z osobą ubezwłasnowolnioną częściowo.

§ 2. Doradca tymczasowy jest przedstawicielem ustawowym tej osoby.

Art.  8.

§ 1. Postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego należy uchylić:

1) jeżeli osoba, która ma być ubezwłasnowolniona, nie potrzebuje nadal ochrony;

2) jeżeli wniosek o ubezwłasnowolnienie został prawomocnie oddalony lub postępowanie umorzone;

3) jeżeli na skutek orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu ustanowiony został opiekun lub kurator.

§ 2. W przypadku, przewidzianym w § 1 pkt 2, ustanowienie doradcy tymczasowego nie ma wpływu na ważność czynności prawnych, dokonanych przez osobę, dla której doradca został ustanowiony. Ważne są również czynności prawne doradcy tymczasowego. W razie kolizji ważna jest czynność dokonana wcześniej.

Art.  9.

§ 1. O ustanowieniu lub odwołaniu doradcy tymczasowego należy z urzędu zawiadomić władzę opiekuńczą.

§ 2. 2 Na postanowienie w przedmiocie ustanowienia lub odwołania doradcy tymczasowego służy zażalenie.

Rozdział  III.

Postępowanie.

Art.  10.

§ 1. Z wnioskiem o wszczęcie postępowania może wystąpić:

1) małżonek osoby, która ma być ubezwłasnowolniona,

2) jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo,

3) jej przedstawiciel ustawowy,

4) prokurator z wyjątkiem przypadku, gdy ubezwłasnowolnienie ma być orzeczone z powodu marnotrawstwa.

§ 2. Krewni osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, nie mają prawa składania wniosku o wszczęcie postępowania, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowego.

§ 3. Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe może być zgłoszony na jeden rok przed pełnoletnością osoby, która ma być ubezwłasnowolniona.

Art.  11.

Jeżeli według wniosku ubezwłasnowolnienie ma być orzeczone z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju psychicznego, sąd może przed wszczęciem postępowania zażądać przedłożenia świadectwa lekarskiego o stanie psychicznym osoby, która ma być ubezwłasnowolniona.

Art.  12.

Jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju psychicznego lub narkomanii, osoba, która ma być ubezwłasnowolniona, musi być zbadana przez jednego lub więcej biegłych lekarzy, w miarę możności psychiatrów.

Art.  13.

§ 1. Sąd może, jeżeli na podstawie opinii biegłego lekarza uzna to za niezbędne, zarządzić oddanie osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, pod obserwację w zakładzie leczniczym na czas nie dłuższy niż sześć tygodni. Termin ten sąd może w wyjątkowych przypadkach przedłużyć do trzech miesięcy.

§ 2. Przed wydaniem postanowienia należy wysłuchać uczestników postępowania.

§ 3. 3 Na postanowienie, zarządzające oddanie do zakładu, służy zażalenie.

Art.  14.

Orzeczenie w sprawie ubezwłasnowolnienia może zapaść tylko po przeprowadzeniu rozprawy.

Art.  15.

§ 1. Osobę, która ma być ubezwłasnowolniona, należy wysłuchać na rozprawie, w miarę potrzeby w obecności biegłego lekarza.

§ 2. W tym celu sąd może zarządzić przymusowe doprowadzenie tej osoby albo, gdyby to było niewskazane, wysłuchać ją przez sędziego wyznaczonego lub wezwanego.

Art.  16.

§ 1. Postanowienie o ubezwłasnowolnieniu musi wyraźnie stwierdzać, czy ubezwłasnowolnienie jest całkowite, czy częściowe i z jakiego powodu zostało orzeczone.

§ 2. Postanowienie staje się skuteczne z chwilą ogłoszenia.

Art.  17.

§ 1. Sąd zarządza z urzędu przesłanie odpisu postanowienia, którym orzeczono ubezwłasnowolnienie, władzy opiekuńczej oraz miejscowo właściwej izbie notarialnej.

§ 2. Postanowienie o ubezwłasnowolnieniu podlega ujawnieniu w księdze hipotecznej (gruntowej) według obowiązujących w tej mierze przepisów.

Rozdział  IV.

Uchylenie i zmiana ubezwłasnowolnienia.

Art.  18.

§ 1. Jeżeli odpadną przyczyny, dla których ubezwłasnowolnienie orzeczono, ubezwłasnowolnienie winno być uchylone.

§ 2. W razie poprawy w stanie psychicznym ubezwłasnowolnionego sąd może również ubezwłasnowolnienie całkowite zmienić na częściowe.

Art.  19.

§ 1. Do postępowania o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia stosuje się odpowiednio przepisy art. 1-4, 10-12, 14-15 i 17 dekretu niniejszego z tą zmianą, że do wniosku o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia uprawniony jest również sam ubezwłasnowolniony.

§ 2. Postanowienie o uchyleniu lub zmianie ubezwłasnowolnienia staje się skuteczne dopiero z chwilą jego prawomocności.

Rozdział  V.

Koszty.

Art.  20.

§ 1. Koszty postępowania, które zakończone zostało postanowieniem, uwzględniającym wniosek o ubezwłasnowolnienie albo o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia, obciążają ubezwłasnowolnionego.

§ 2. Jeżeli wniosek został oddalony lub postępowanie umorzono, koszty obciążają wnioskodawcę: jeżeli wnioskodawcą był prokurator, koszty obciążają Skarb Państwa.

Art.  21. ⁴

(uchylony).

Rozdział  VI.

Przepisy końcowe i przejściowe.

Art.  22.

§ 1. Z dniem wejścia w życie dekretu niniejszego tracą moc wszelkie przepisy w przedmiotach, unormowanych dekretem niniejszym.

§ 2. W szczególności uchyla się:

1) art. 1460¹³-1460²⁸ i 1673-1681 ustawy postępowania cywilnego z 1864 r., utrzymane w mocy art. XVII § 1 pkt 10 i 12 przepisów wprowadzających kodeks postępowania cywilnego;

2) §§ 8-74 ordynacji o ubezwłasnowolnieniu, wydanej rozporządzeniem ces. z dnia 28 czerwca 1916 r. (Dz. u. p. austr. Nr 207) wraz z wydanymi na jej podstawie rozporządzeniami;

3) §§ 645-687 ustawy o postępowaniu cywilnym z 1877 r., utrzymane w mocy art. XXXI § 2 pkt 4 przepisów wprowadzających kodeks postępowania cywilnego;

4) §§ 52, 57 ust. 1 pkt 2, 60 ust. 1 pkt 5 i 61 ustawy z dnia 17 maja 1898 r. o sprawach sądownictwa niespornego w brzmieniu obwieszczenia z dnia 20 maja 1898 r. (Dz. u. Rzeszy str. 339 i 771);

5) art. 109 przepisów o kosztach sądowych.

Art.  23. ⁵

(uchylony).

Art.  24.

§ 1. Postępowanie o ubezwłasnowolnienie, uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia, wszczęte przed dniem wejścia w życie dekretu niniejszego, toczy się aż do zakończenia według przepisów dotychczasowych.

§ 2. Postępowanie o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia, orzeczonego przed dniem wejścia w życie dekretu niniejszego, wszczęte po tym dniu, odbywa się według przepisów dekretu niniejszego.

Art.  25.

Wykonanie niniejszego dekretu porucza się Ministrowi Sprawiedliwości.

Art.  26.

Dekret niniejszy wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1946 r.

¹ Art. 2 zmieniony przez art. 5 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie przepisów postępowania w sprawach cywilnych (Dz.U.50.38.349) z dniem 2 października 1950 r.

² Art. 9 § 2 zmieniony przez art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie przepisów postępowania w sprawach cywilnych (Dz.U.50.38.349) z dniem 2 października 1950 r.

³ Art. 13 § 3 zmieniony przez art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie przepisów postępowania w sprawach cywilnych (Dz.U.50.38.349) z dniem 2 października 1950 r.

⁴ Art. 21 uchylony przez art. 112 ust. 2 pkt 4 dekretu z dnia 6 grudnia 1946 r. Przepisy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.46.70.382) z dniem 1 stycznia 1947 r.

⁵ Art. 23 uchylony przez art. III pkt 3 dekretu z dnia 14 maja 1946 r. Przepisy wprowadzające prawo opiekuńcze (Dz.U.46.20.136) z dniem 1 lipca 1946 r.