Rozdział 15 - Ochrona praw pracowników - Postępowanie kompensacyjne w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2020.1696 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 1 stycznia 2021 r.

Rozdział  15

Ochrona praw pracowników

Art.  114.  [Zakres ochrony praw pracowników]

1. Z dniem wszczęcia postępowania kompensacyjnego prawa pracowników zatrudnionych w stoczni podlegają ochronie na zasadach określonych w ustawie.

2. Ochroną praw pracowników stoczni na zasadach szczególnych, określonych w przepisach niniejszego rozdziału, są objęci, z zastrzeżeniem ust. 3, wszyscy pracownicy zatrudnieni w stoczni nie później niż do dnia 31 października 2008 r., na podstawie umowy o pracę, którzy na dzień wszczęcia postępowania kompensacyjnego:

1) nie są zatrudnieni na stanowiskach prezesa i członków zarządu stoczni;

2) nie są zatrudnieni na okres próbny;

3) nie są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego;

4) 17  nie posiadają prawomocnych orzeczeń stwierdzających nabycie uprawnień do emerytury lub uprawnienia do renty z tytułu niezdolności do pracy, chyba że posiadają takie prawomocne orzeczenia lub posiadają uprawnienia do renty, a odpowiednio: nie osiągnęli wieku emerytalnego wynoszącego 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet lub nie są całkowicie niezdolni do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

5) nie przebywają na urlopie bezpłatnym udzielonym na podstawie art. 174 lub art. 174¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320), chyba że zgłoszą powrót z tego urlopu w terminie uzgodnionym ze stocznią w ciągu 7 dni od otrzymania od stoczni pouczenia o takiej możliwości.

3. Ochroną praw pracowników, o której mowa w ust. 2, jest objęty także każdy pracownik stoczni zatrudniony w stoczni na podstawie umowy o pracę po dniu 31 października 2008 r., a przed dniem wszczęcia postępowania kompensacyjnego, jeżeli:

1) bezpośrednio przed dniem nawiązania stosunku pracy ze stocznią był pracownikiem spółki, w której do stoczni należy ponad 50% akcji lub udziałów i której podstawowym, realizowanym przedmiotem działalności jest świadczenie usług na rzecz stoczni;

2) pracownik został zatrudniony w stoczni na takich samych warunkach, na jakich był zatrudniony w spółce, o której mowa w pkt 1, w dniu 31 października 2008 r.;

3) pracownik nie był i nie jest prezesem albo członkiem zarządu spółki, o której mowa w pkt 1;

4) w czasie trwania stosunku pracy pracownika ze spółką, o której mowa w pkt 1, oraz w dniu rozwiązania tego stosunku pracy, w dniu nawiązania stosunku pracy ze stocznią oraz w dniu wszczęcia postępowania kompensacyjnego, nie były spełnione w stosunku do pracownika przesłanki określone w ust. 2 pkt 2-5.

4. Nie później niż w ciągu 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy, stocznia ma obowiązek zatrudnić osoby, o których mowa w ust. 3, na ich wniosek.

5. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub jej rozwiązania z pracownikiem stoczni, o którym mowa w ust. 2 lub 3, w okresie od dnia wejścia w życie ustawy do dnia wszczęcia postępowania kompensacyjnego, z inicjatywy pracodawcy, z wyjątkiem rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 52 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, pracownik ten nabywa prawo do odszkodowania na zasadach określonych w art. 118, a pozostałe przepisy rozdziału 15 stosuje się odpowiednio.

6. Osoby, o których mowa w ust. 3, przebywające na zasiłku chorobowym albo świadczeniu rehabilitacyjnym przysługującym zgodnie z ustawą z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 870), w chwili zatrudnienia przez stocznię, zgodnie z ust. 4, nie tracą prawa do zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego.

Art.  115.  [Kupujący składniki majątkowe stoczni jako nowy pracodawca]

W wypadku nabycia przez kupującego składników majątkowych stoczni, które stanowią przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, kupujący staje się z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy - zgodnie z przepisami art. 23¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.

Art.  116.  [Prawo do dotychczasowego wynagrodzenia]

1. Pracownik stoczni zatrudniony w przedsiębiorstwie stoczni po dniu wszczęcia postępowania kompensacyjnego, na podstawie umowy o pracę zawartej przed dniem 1 listopada 2008 r., oraz pracownik stoczni, o którym mowa w art. 114 ust. 3, zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia określonego w umowie o pracę.

2. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1, jest wypłacane pracownikowi za cały okres zatrudnienia w stoczni od dnia 1 grudnia 2008 r. do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, nie dłuższy jednakże niż od dnia 1 grudnia 2008 r. do dnia 31 maja 2009 r. W tym okresie niedopuszczalna jest zmiana warunków pracy i płacy określonych w umowie o pracę.

Art.  117.  [Program dobrowolnych odejść]

1. Pracownicy stoczni, o których mowa w art. 114 ust. 2 i 3, objęci są programem dobrowolnych odejść.

2. Program dobrowolnych odejść polega na złożeniu przez pracownika oferty rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron - na wezwanie zarządu stoczni albo zarządcy kompensacji, w zamian za wypłatę jednorazowego odszkodowania pieniężnego.

Art.  118.  [Oferta rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron - pierwszy termin]

1. Po wszczęciu postępowania kompensacyjnego zarząd stoczni albo zarządca kompensacji, jeżeli jest już ustanowiony, w sposób zwyczajowo przyjęty w stoczni wzywa pracowników stoczni objętych programem dobrowolnych odejść do złożenia, w terminie do dnia 26 stycznia 2009 r., oferty rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron w dniu wybranym przez zarząd stoczni albo zarządcę kompensacji wraz z oświadczeniem o związaniu oferenta ofertą do dnia 31 maja 2009 r.

2. Pracownikom stoczni, o których mowa w ust. 1, którzy złożyli w terminie ofertę, o której mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie pieniężne w kwocie:

1) 20 000 złotych - należnej pracownikom, których ogólny okres zatrudnienia w przedsiębiorstwie morskiej stoczni produkcyjnej nie przekracza 5 lat;

2) 30 000 złotych - należnej pracownikom, których ogólny okres zatrudnienia w przedsiębiorstwie morskiej stoczni produkcyjnej wynosi więcej niż 5 lat, lecz mniej niż 10 lat;

3) 45 000 złotych - należnej pracownikom, których ogólny okres zatrudnienia w przedsiębiorstwie morskiej stoczni produkcyjnej wynosi więcej niż 10 lat, lecz mniej niż 25 lat;

4) 60 000 złotych - należnej pracownikom, których ogólny okres zatrudnienia w przedsiębiorstwie morskiej stoczni produkcyjnej wynosi więcej niż 25 lat.

3. Pod pojęciem "zatrudnienie w przedsiębiorstwie morskiej stoczni produkcyjnej" rozumie się zatrudnienie w przedsiębiorstwie w rozumieniu art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, w którym prowadzona była działalność gospodarcza w zakresie produkcji stoczniowej, wchodzącym w skład, odpowiednio:

1) przedsiębiorstwa państwowego Stocznia im. Komuny Paryskiej z siedzibą w Gdyni, spółki Stocznia Gdynia S.A. z siedzibą w Gdyni - lub spółek z ich udziałem, których podstawowym realizowanym przedmiotem działalności było świadczenie usług na rzecz tych podmiotów lub produkcja stoczniowa;

2) przedsiębiorstwa państwowego Szczecińska Stocznia im. Adolfa Warskiego w Szczecinie, spółki Stocznia Szczecińska S.A. z siedzibą w Szczecinie, spółki Stocznia Szczecińska Porta Holding S.A. z siedzibą w Szczecinie oraz spółki Stocznia Szczecińska Nowa Sp. z o.o. z siedzibą w Szczecinie - lub spółek z ich udziałem, których podstawowym realizowanym przedmiotem działalności było świadczenie usług na rzecz tych podmiotów lub produkcja stoczniowa.

4. Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 2, wypłacane jest jednorazowo, odpowiednio w dniu:

1) rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron;

2) przejęcia pracownika stoczni przez innego pracodawcę - zgodnie z przepisami art. 23¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy;

3) wygaśnięcia stosunku pracy z mocy prawa - zgodnie z przepisami art. 122 ust. 1 niniejszej ustawy.

Art.  119.  [Negatywne przesłanki przyznania odszkodowania w przypadku złożenia oferty rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron]

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 118 ust. 2, nie przysługuje pracownikowi stoczni, o którym mowa w art. 118 ust. 1, jeżeli:

1) pracownik nie złożył oferty, o której mowa w art. 118 ust. 1;

2) pracownik złożył ofertę, o której mowa w art. 118 ust. 1, po wyznaczonym terminie;

3) stosunek pracy został rozwiązany z pracownikiem zgodnie z art. 52 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.

Art.  120.  [Oferta rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron - drugi termin]

1. Po zatwierdzeniu planu sprzedaży składników majątkowych stoczni, nie później jednakże niż w dniu 15 marca 2009 r., zarządca kompensacji wzywa pracowników stoczni objętych programem dobrowolnych odejść, którzy nie złożyli oferty w odpowiedzi na pierwsze wezwanie, do złożenia, w terminie do dnia 25 marca 2009 r., oferty rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron w dniu wybranym przez zarządcę kompensacji; wraz z oświadczeniem o związaniu oferenta ofertą do dnia 31 maja 2009 r.

2. Pracownikom stoczni, o których mowa w ust. 1, którzy złożyli w terminie ofertę, o której mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie pieniężne w kwocie stanowiącej 80% odpowiedniej kwoty, o której mowa w art. 118 ust. 2, ustalonej dla odpowiedniego przedziału ogólnego okresu zatrudnienia pracownika w przedsiębiorstwie morskiej stoczni produkcyjnej.

3. Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 2, wypłacane jest na zasadach określonych w art. 118 ust. 4.

4. Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 2, nie przysługuje pracownikowi stoczni w wypadku odpowiedniego zaistnienia przesłanek określonych w art. 119.

Art.  121.  [Odszkodowanie należne w przypadku niezłożenia oferty rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron lub złożenia jej po terminie]

1. Pracownikowi stoczni objętemu programem dobrowolnych odejść, który nie złożył oferty, o której mowa w art. 118 ust. 1, a następnie nie złożył oferty, o której mowa w art. 120 ust. 1, albo złożył każdą z tych ofert po wyznaczonym terminie, przysługuje odszkodowanie w kwocie stanowiącej 50% kwoty, o której mowa w art. 118 ust. 2, ustalonej dla odpowiedniego przedziału ogólnego okresu zatrudnienia pracownika w przedsiębiorstwie morskiej stoczni produkcyjnej, jeżeli:

1) pracownik nie został przejęty w toku postępowania kompensacyjnego przez innego pracodawcę, na zasadach określonych w art. 23¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy;

2) stosunek pracy nie został rozwiązany zgodnie z art. 52 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.

2. Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, wypłacane jest w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, nie później jednakże niż w dniu 31 maja 2009 r.

Art.  122.  [Stosunki pracy wygasające z mocy prawa]

1. Stosunki pracy pracowników stoczni, którzy nie zostali przejęci w toku postępowania kompensacyjnego przez innego pracodawcę, na zasadach określonych w art. 23¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, oraz stosunki pracy pracowników stoczni, nierozwiązane wcześniej w ramach programu dobrowolnych odejść, wygasają z mocy prawa w dniu 31 maja 2009 r.

2. Pracownik, któremu wypłacono:

1) odszkodowanie, o którym mowa w art. 118 ust. 2,

2) odszkodowanie, o którym mowa w art. 120 ust. 2,

3) odszkodowanie, o którym mowa w art. 121 ust. 1

- nie nabywa uprawnień do zasiłku dla bezrobotnych z tytułu utraty pracy w stoczni.

3. Pracownicy stoczni objętej postępowaniem kompensacyjnym, spełniający warunki do uzyskania świadczenia przedemerytalnego, o którym mowa w ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2173 oraz z 2020 r. poz. 252) uzyskują prawo do świadczenia przedemerytalnego z wyłączeniem warunków dotyczących okresów zatrudnienia, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1, 2, 5 i 6 oraz ograniczeń i warunków określonych w art. 2 ust. 3 powołanej ustawy, pod warunkiem złożenia wniosku o świadczenie przedemerytalne we właściwej terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w terminie do dnia 31 grudnia 2009 r.

4. Wypłacone pracownikom stoczni odszkodowania, o których mowa w art. 118 ust. 2, art. 120 ust. 2 oraz art. 121 ust. 1 są wolne od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Art.  123.  [Objęcie pracowników stoczni programem zwolnień monitorowanych]

1. Pracownicy stoczni, w okresie trwania stosunku pracy po wszczęciu postępowania kompensacyjnego oraz po rozwiązaniu lub wygaśnięciu tego stosunku pracy, są objęci, przez okres 6 miesięcy, programem zwolnień monitorowanych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1409), o ile nie podejmą w tym okresie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej.

2. W zakresie nieuregulowanym ustawą do programu zwolnień monitorowanych stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w ust. 1.

3. Działania realizowane w formie programu zwolnień monitorowanych wykonuje Agencja. Działania te obejmują w szczególności udzielanie pomocy w zakresie usług pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego, szkoleń, organizacji staży, pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy, przyznania środków na podjęcie działalności gospodarczej, doradztwa w zakresie podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, refundacji podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy utworzonego dla osób, o których mowa w ust. 1, skierowanych na to stanowisko przez Agencję.

4. Działania, o których mowa w ust. 3, mogą być finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz Funduszu Pracy.

5. W zakresie programu zwolnień monitorowanych Agencja występuje jako pracodawca w rozumieniu ustawy, o której mowa w ust. 1.

6. Środki Funduszu Pracy, z których finansowane są działania programu zwolnień monitorowanych są przekazywane na wyodrębniony rachunek Agencji przez ministra właściwego do spraw pracy z utworzonej na ten cel rezerwy w ciężar niewykorzystanej nadwyżki środków Funduszu Pracy z lat ubiegłych, będącej w dyspozycji tego ministra. Wysokość przekazywanych kwot, tryb ich przekazywania oraz rozliczenia, określa umowa zawarta między ministrem właściwym do spraw pracy a Agencją.

7. Koszty związane z aktywizacją zawodową pracowników stoczni mogą być również pokrywane ze środków Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji, udostępnionych na ten cel zgodnie z odrębnymi przepisami.

8. Od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy do dnia podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej uczestnik programu zwolnień monitorowanych otrzymuje z tytułu uczestnictwa w programie miesięczne świadczenie wypłacane ze środków Funduszu Pracy. Świadczenie jest wypłacane przez Agencję, w wysokości równej wynagrodzeniu pracownika, obliczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy na dzień 31 października 2008 r., jednakże nie wyższej niż 200% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od kwoty świadczenia Agencja opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne. Zasady podlegania ubezpieczeniom, obliczania, rozliczania i opłacania składek określone w odrębnych przepisach dla osób pobierających świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia, stosuje się odpowiednio. Art. 42e ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1426, 1291, 1428, 1492 i 1565) stosuje się odpowiednio.

9. W okresie pobierania świadczenia, o którym mowa w ust. 8, uczestnik programu zwolnień monitorowanych nie nabywa uprawnień do zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie wymienionej w ust. 1.

10. Zakres udzielonego pracownikowi stoczni wsparcia określa umowa zawierana między pracownikiem a Agencją.

11. Agencja współdziała w realizacji programu zwolnień monitorowanych z urzędami pracy, instytucjami szkoleniowymi, agencjami zatrudnienia, jednostkami samorządu terytorialnego, przedsiębiorcami i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób poszukujących pracy oraz beneficjentami systemowymi Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, realizującymi projekty na rzecz pracowników stoczni. Agencja może powierzyć urzędowi pracy realizację działań, o których mowa w ust. 3, oraz zadań, o których mowa w ust. 8 i 10.

12. W przypadku powierzenia realizacji działań w ramach programu zwolnień monitorowanych powiatowemu urzędowi pracy, szkolenia, staże, przygotowanie zawodowe dorosłych, pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej, refundacja podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy utworzonego dla osób, o których mowa w ust. 1, skierowanych na to stanowisko przez Agencję, są realizowane na zasadach ustalonych dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy, określonych w ustawie, o której mowa w ust. 1. W okresie 6 miesięcy od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, uczestnikom szkoleń, staży, przygotowania zawodowego dorosłych organizowanych przez urząd pracy nie przysługują stypendia, o których mowa w ustawie wymienionej w ust. 1.

13. Przepisów ust. 1-4 i ust. 8-12 nie stosuje się do pracowników stoczni, z którymi rozwiązano stosunek pracy zgodnie z art. 52 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.

14. Okres uczestnictwa w programie zwolnień monitorowanych wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych oraz okresów składkowych w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

15. Środków Funduszu Pracy, o których mowa w ust. 6 i 8, nie zalicza się do przychodów Agencji, a wydatki z nich finansowane nie stanowią kosztów uzyskania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1406, 1492 i 1565).

¹⁷ Z dniem 13 lipca 2011 r. art. 114 ust. 2 pkt 4 w zakresie, w jakim wyłącza objęcie ochroną na zasadach szczególnych pracowników stoczni posiadających prawomocne orzeczenie stwierdzające nabycie uprawnień do emerytury, którzy ukończyli 65 rok życia w stosunku do mężczyzn i 60 rok życia w stosunku do kobiet, został uznany za niezgodny z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lipca 2011 r. (Dz.U.11.144.866).