Nowość Rozdział 3 - Zasady nadzoru - Ostateczność rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasady nadzoru nad tymi systemami.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2024.585 t.j.
Akt obowiązujący Wersja od: 17 kwietnia 2024 r.
Rozdział 3
Zasady nadzoru
Zasady nadzoru
Art. 16. [Zezwolenie na prowadzenie systemów płatności, systemów rozrachunku papierów wartościowych oraz innych systemów]
1.
Prowadzenie systemów płatności, z wyjątkiem systemów prowadzonych przez NBP, wymaga zezwolenia Prezesa NBP.2.
Prowadzenie systemów rozrachunku papierów wartościowych, z wyjątkiem systemów prowadzonych przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. lub przez spółkę, której Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 6 lub ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, oraz systemów prowadzonych przez NBP, wymaga zezwolenia KNF na prowadzenie izby rozliczeniowej lub izby rozrachunkowej, wydanego na podstawie art. 68a ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, lub zezwolenia KNF na świadczenie usług rozliczeniowych jako CCP, wydanego na podstawie art. 14 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 648/2012, lub zezwolenia KNF na prowadzenie działalności jako depozyt papierów wartościowych, wydanego na podstawie art. 16 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych, zmieniającego dyrektywy 98/26/WE i 2014/65/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 236/2012 (Dz. Urz. UE L 257 z 28.08.2014, str. 1, z późn. zm.).2a.
W przypadku papierów wartościowych będących instrumentami finansowymi obsługiwanymi przez DLT w rozumieniu art. 3 pkt 28aa ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi system ich rozrachunku można prowadzić także na podstawie zezwolenia KNF na prowadzenie systemu rozrachunku opartego na DLT, wydanego na podstawie art. 9 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/858 z dnia 30 maja 2022 r. w sprawie systemu pilotażowego na potrzeby infrastruktur rynkowych opartych na technologii rozproszonego rejestru, a także zmiany rozporządzeń (UE) nr 600/2014 i (UE) nr 909/2014 oraz dyrektywy 2014/65/UE (Dz. Urz. UE L 151 z 02.06.2022, str. 1), lub zezwolenia KNF na prowadzenie systemu obrotu i rozrachunku opartego na DLT, wydanego na podstawie art. 10 ust. 1 tego rozporządzenia.3.
Zezwolenia wymaga również wprowadzenie zmian w zasadach funkcjonowania systemu, na którego prowadzenie wymagane jest zezwolenie; przepisy art. 17-19 stosuje się odpowiednio.4.
Podmiot prowadzący system jest obowiązany przekazać NBP teksty jednolite dokumentów określających zasady funkcjonowania systemu, w terminie miesiąca od dnia otrzymania zezwolenia, o którym mowa w ust. 3.1.
Postępowanie w sprawie uzyskania zezwolenia, o którym mowa w art. 16 ust. 1, wszczyna się na wniosek podmiotu zamierzającego prowadzić system.2.
Wniosek składa się do Prezesa NBP co najmniej na 3 miesiące przed planowanym terminem rozpoczęcia funkcjonowania systemu, określając w nim nazwę systemu, waluty, w jakich będą dokonywane rozliczenia lub rozrachunek w ramach systemu i zasady funkcjonowania systemu oraz dołączając:1)
dokumenty określające:a)
zadania podmiotu, który będzie prowadził system, lub prowadzącego system,b)
kryteria uczestnictwa w systemie, w tym wymagania dla uczestników systemu oraz zasady nabywania lub utraty statusu uczestnika,c)
moment wprowadzenia zlecenia rozrachunku do systemu oraz moment, od którego zlecenie rozrachunku nie może zostać odwołane przez uczestnika lub osobę trzecią,d)
zasady przekazywania, wprowadzania i wykonywania zleceń rozrachunku w systemie,e)
zasady zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, występującymi w związku z funkcjonowaniem systemu,f)
zakres wzajemnej odpowiedzialności uczestników systemu i podmiotu prowadzącego system,g)
formę prawną podmiotu zamierzającego prowadzić system;2)
wzory umów określających prawne powiązania pomiędzy uczestnikami oraz pomiędzy niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system a uczestnikami, związane z uczestnictwem w systemie oraz jego funkcjonowaniem;3)
oświadczenie o planowanym terminie rozpoczęcia funkcjonowania systemu, przy czym za rozpoczęcie funkcjonowania systemu uważa się wprowadzenie do systemu pierwszego zlecenia rozrachunku, o którym mowa w art. 1 pkt 12 lit. a.3.
(uchylony).3a.
Jeżeli podmiot zamierzający prowadzić system działa w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej, do wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie tego systemu powinien dołączyć listę wspólników albo akcjonariuszy z podaniem ich procentowego udziału w kapitale zakładowym, jeżeli przekracza on próg 5%.3b.
Osoba, która objęła lub nabyła udziały lub akcje stanowiące wraz z udziałami lub akcjami objętymi lub nabytymi wcześniej pakiet powodujący osiągnięcie lub przekroczenie progu 10%, 20%, jednej trzeciej, 50% głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników podmiotu prowadzącego system, na którego prowadzenie jest wymagane zezwolenie, jest każdorazowo obowiązana niezwłocznie powiadomić o tym NBP w przypadku systemu płatności lub KNF w przypadku systemu rozrachunku papierów wartościowych.4.
Podmioty, które uzyskały zezwolenie na prowadzenie systemu płatności, informują Prezesa NBP o:1)
rozpoczęciu funkcjonowania systemu, dołączając listę jego uczestników,2)
zmianie uczestników systemu, w tym zmianie uczestników pośrednich, jeżeli zostali oni uznani za uczestników zgodnie z art. 2a,3)
zmianie danych dotyczących firmy, siedziby i adresu podmiotu prowadzącego system,4)
zakończeniu funkcjonowania systemu- w terminie 7 dni od dnia wystąpienia takiego zdarzenia.
5.
Na żądanie Prezesa NBP wnioskodawca przekazuje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania żądania, teksty jednolite zmienianych dokumentów określających zasady funkcjonowania systemu.Art. 17a. [Obowiązki informacyjne wobec Prezesa NBP w przypadku funkcjonowania między dwoma podmiotami prawnych powiązań określających zasady realizacji między nimi zleceń rozrachunku]
1.
W przypadku powzięcia informacji o możliwości funkcjonowania między dwoma podmiotami prawnych powiązań określających zasady realizacji między nimi zleceń rozrachunku istotnych ze względu na ryzyko systemowe Prezes NBP może zażądać od tych podmiotów przekazania dokumentów i informacji dotyczących tych powiązań w terminie 2 tygodni od dnia otrzymania żądania. W uzasadnionych przypadkach Prezes NBP, na wniosek podmiotu prowadzącego system, może przedłużyć termin na przekazanie dokumentów o kolejne 2 tygodnie.2.
W razie stwierdzenia przez Prezesa NBP, że prawne powiązania, o których mowa w ust. 1, są systemem płatności, podmioty tworzące te powiązania są obowiązane wskazać moment wprowadzenia zlecenia rozrachunku do systemu oraz moment, od którego zlecenie rozrachunku nie może zostać odwołane przez uczestnika lub osobę trzecią. Do takiego systemu przepisy art. 16 ust. 3 i 4, art. 17 ust. 3a-5 oraz art. 18 ust. 2-3 stosuje się odpowiednio.Art. 17b. [Obowiązki informacyjne wobec Prezesa NBP przed zawarciem porozumienia dotyczącego międzysystemowej realizacji zleceń rozrachunku]
Podmiot prowadzący system płatności, który zamierza zawrzeć z innym podmiotem prowadzącym system płatności porozumienie dotyczące międzysystemowej realizacji zleceń rozrachunku, nie później niż 7 dni przed zawarciem porozumienia, informuje Prezesa NBP o systemach, które mają być objęte takim porozumieniem, oraz o podmiotach prowadzących te systemy.
Art. 18. [Odmowa udzielenia lub cofnięcie zezwolenia; obowiązki informacyjne ciążące na podmiotach prowadzących systemy płatności; zalecenia Prezesa NBP]
1.
Odmawia się udzielenia zezwolenia, o którym mowa w art. 16 ust. 1, jeżeli zasady funkcjonowania systemu:1)
są niezgodne z przepisami prawa polskiego lub2)
nie zapewniają sprawnego lub bezpiecznego funkcjonowania systemu.2.
Zezwolenie może być cofnięte, jeżeli:1)
działanie systemu narusza przepisy prawa polskiego;2)
działanie systemu w sposób rażący narusza sprawne lub bezpieczne jego funkcjonowanie;3)
w zasadach funkcjonowania systemu zostały wprowadzone zmiany bez uzyskania zezwolenia, o którym mowa w art. 16 ust. 3;4)
system nie rozpoczął funkcjonowania w terminie 12 miesięcy od dnia wydania zezwolenia;5)
system nie funkcjonuje w okresie dłuższym niż 12 kolejnych miesięcy;6)
podmiot prowadzący system nie wykonał zalecenia, o którym mowa w ust. 6b.2a.
W przypadkach, o których mowa w ust. 2 pkt 1-3 i 6, Prezes NBP może wydać decyzję o czasowym, częściowym albo całkowitym wstrzymaniu funkcjonowania systemu, jeżeli nie jest uzasadnione cofnięcie zezwolenia ze względu na wagę naruszenia i jego ograniczony wpływ na sprawne i bezpieczne funkcjonowanie systemu.3.
W przypadku cofnięcia zezwolenia podmiot prowadzący system ma obowiązek zamknięcia systemu w oznaczonym terminie.4.
W celu dokonania oceny prawidłowości funkcjonowania systemu w zakresie wystąpienia przesłanek, o których mowa w ust. 2 pkt 1-3 i 6, podmiot prowadzący system jest obowiązany do przedstawienia, na żądanie Prezesa NBP, niezbędnych informacji i dokumentów w zakresie objętym art. 17 ust. 2 w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia żądania. W uzasadnionych przypadkach Prezes NBP, na wniosek podmiotu prowadzącego system, może przedłużyć termin na przedstawienie informacji i dokumentów o kolejne 2 tygodnie.5.
W celu dokonania oceny prawidłowości funkcjonowania systemu, o którym mowa w art. 2 ust. 1, w zakresie wystąpienia przesłanek, o których mowa w ust. 2 pkt 1-3 i 6, podmiot, który dokonał prawnych powiązań tworzących taki system, jest obowiązany do przedstawienia, na żądanie Prezesa NBP, niezbędnych dokumentów w zakresie objętym art. 17a, w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia żądania. W uzasadnionych przypadkach Prezes NBP, na wniosek podmiotu prowadzącego system, może przedłużyć termin na przedstawienie dokumentów o kolejne 2 tygodnie.6.
W przypadku powzięcia przez Prezesa NBP uzasadnionego podejrzenia, że podmiot prowadzi system bez wymaganego zezwolenia, podmiot ten jest obowiązany, na żądanie Prezesa NBP, do przedstawienia informacji i dokumentów w zakresie objętym art. 17 ust. 2, niezbędnych do dokonania oceny stanu faktycznego i ustalenia, czy podmiot prowadzi system płatności, w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia żądania. W uzasadnionych przypadkach Prezes NBP, na wniosek podmiotu prowadzącego system, może przedłużyć termin na przedstawienie informacji i dokumentów o kolejne 2 tygodnie.6a.
Podmiot prowadzący system płatności jest obowiązany do przekazywania do NBP:1)
informacji o zdarzeniach zaistniałych w związku z prowadzeniem systemu, mających lub mogących mieć negatywny wpływ na sprawne lub bezpieczne funkcjonowanie systemu;2)
danych dotyczących bieżącego funkcjonowania prowadzonego systemu, podmiotu prowadzącego system płatności, a także dokonywania rozrachunku lub rozliczeń.6b.
W celu zapewnienia zgodnego z przepisami prawa polskiego oraz sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania systemu, Prezes NBP może wydawać, w drodze decyzji, zalecenia podmiotowi prowadzącemu system płatności.6c.
Dokumenty i informacje, o których mowa w ust. 6a, są przekazywane w postaci elektronicznej, z wykorzystaniem odpowiednich certyfikatów wydanych przez NBP lub innych form uwierzytelniania stosowanych przez NBP.7.
(uchylony).Do decyzji, o których mowa w art. 2, art. 2a, art. 16 i art. 18 stosuje się odpowiednio art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego.
Art. 19a. [Przekazywanie dokumentów i informacji w formie elektronicznej; możliwość przekazania dokumentów w języku angielskim]
1.
Dokumenty i informacje, o których mowa w art. 16 ust. 4, art. 17 ust. 4 i 5, art. 17a, art. 17b i art. 18 ust. 4-6, są przekazywane w postaci elektronicznej.2.
Dokumenty i informacje, o których mowa w ust. 1, mogą być przekazane w języku angielskim. W takim przypadku czynności, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz. U. z 2021 r. poz. 672 oraz z 2023 r. poz. 1672), mogą być dokonywane w języku polskim lub angielskim.Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, po zasięgnięciu opinii Prezesa NBP, określi, w drodze rozporządzenia, kryteria oceny zasad funkcjonowania systemu płatności, szczegółowy zakres informacji i danych oraz rodzaj dokumentów, które należy dołączyć do wniosku o udzielenie zezwolenia na prowadzenie systemu płatności, oraz szczegółowy zakres informacji i danych, o których mowa w art. 17b i art. 18 ust. 6a, mając na względzie konieczność sprawdzenia prawidłowości, bezpieczeństwa i sprawności funkcjonowania systemu płatności oraz kompletności i wiarygodności przekazywanych informacji i dokumentów.