Organizacja i zasady pobytu nieletnich w zakładach poprawczych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1983.26.126

Akt utracił moc

Wersja od: 14 marca 1995 r.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

z dnia 7 maja 1983 r.

w sprawie organizacji i zasad pobytu nieletnich w zakładach poprawczych.

Na podstawie art. 95 § 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 35, poz. 228), zwanej dalej "ustawą", zarządza się, co następuje:

Rozdział  1

Przepisy ogólne.

§ 1. Zakład poprawczy, zwany dalej "zakładem", jest specjalną placówką wychowawczą o charakterze resocjalizacyjnym, czynną przez cały rok.

§ 2. Zadaniem zakładu jest resocjalizacja nieletnich, zmierzająca do zmiany ich postaw wobec siebie i innych w kierunku społecznie pożądanym, zapewniającym prawidłowy rozwój osobowości, a zwłaszcza kształtowanie pozytywnych zainteresowań, właściwej hierarchii wartości oraz przestrzeganie przyjętych zasad współżycia społecznego.

§ 3. Zadania resocjalizacyjne zakład realizuje przez nauczanie i wychowanie, kształcenie zawodowe, działalność ideowo-wychowawczą organizacji młodzieżowych i społecznych, zajęcia kulturalno-oświatowe i sportowe, przy współudziale samorządu wychowanków oraz współpracy ze środowiskiem i rodziną nieletniego.

§ 4. Resocjalizację nieletnich realizuje się stosując system wychowawczy zakładu, opracowany i przyjęty przez jego radę pedagogiczną; system ten powinien uwzględniać zasady współczesnej wiedzy pedagogicznej oraz dyscyplin pokrewnych, specyfikę placówki i indywidualne właściwości psychofizyczne wychowanków.

§ 5. Zakład przy wykonywaniu zadań współpracuje z instytucjami państwowymi i organizacjami społecznymi, a zwłaszcza ze szkołami, organizacjami młodzieżowymi, zakładami pracy, domami kultury, klubami sportowymi.

§  6.

1. 1 Bezpośredni nadzór administracyjny i pedagogiczny nad zakładami, z zachowaniem uprawnień kuratorów oświaty i z zastrzeżeniem ust. 2, sprawuje Minister Sprawiedliwości osobiście, za pośrednictwem swoich organów oraz wizytatorów Ministerstwa Sprawiedliwości i sądów powszechnych.

2. 2 Bezpośredni nadzór finansowo-gospodarczy nad zakładami sprawują prezesi sądów powszechnych wyznaczonych przez Ministra Sprawiedliwości..

3. 3 Nadzór nad prawidłowym wykonywaniem środka poprawczego sprawuje sędzia rodzinny.

4. 4 Nadzór nad działalnością służby zdrowia w zakładach sprawują właściwe terenowo zespoły opieki zdrowotnej dla ogółu ludności.

5. 5 Nadzór pedagogiczny w zakresie kształcenia i wychowania regulują odrębne przepisy.

Rozdział  2

Przyjmowanie do zakładu.

§ 7. Podstawę przyjęcia nieletniego do zakładu stanowią: prawomocne orzeczenie sądu, nakaz przyjęcia i skierowanie wydane przez organ uprawniony do kierowania.

§  8.

1. Nieletniego przyjmuje do zakładu dyrektor lub upoważniony przez niego pracownik pedagogiczny; dyrektor zakładu przeprowadza z nieletnim rozmowę nacechowaną życzliwością, podczas której zapoznaje go z warunkami pobytu, możliwościami kontynuowania nauki oraz z jego obowiązkami i uprawnieniami.

2. O przyjęciu nieletniego do zakładu dyrektor zawiadamia niezwłocznie sąd wykonujący orzeczenie oraz rodziców (opiekuna) nieletniego, których informuje jednocześnie o zasadach utrzymywania z nieletnim korespondencji, przesyłania mu paczek, pieniędzy i częstotliwości odwiedzania go.

§  9.

1. Nieletni jest obowiązany przekazać do depozytu zakładu posiadane pieniądze, przedmioty wartościowe, a jeżeli przepisy dotyczące rodzaju zakładu tego wymagają - również ubranie, bieliznę, obuwie i inne przedmioty, których posiadanie jest zabronione.

2. Przyjęte od nieletniego pieniądze wpłaca się na jego książeczkę oszczędnościową PKO.

§  10.

1. Po przyjęciu kieruje się nieletniego do izby przejściowej w celu przeprowadzenia zabiegów higienicznosanitarnych i badań lekarskich.

2. W czasie pobytu w izbie przejściowej kontakt z wychowankiem nawiązują osoby, które będą kierowały procesem jego resocjalizacji.

3. Pobyt wychowanka w izbie przejściowej powinien być możliwie krótki; w żadnym razie nie może trwać dłużej niż 14 dni.

Rozdział  3

Organizacja i warunki pobytu wychowanków w zakładzie.

§ 11. Porządek dnia i rozkład zajęć w zakładzie ustala dyrektor w porozumieniu z radą pedagogiczną.

§ 12. Zakład jest obowiązany tak organizować działalność resocjalizacyjną, aby włączyć wychowanka do aktywnego udziału w zajęciach organizowanych w zakładzie i pozazakładowym środowisku społecznym.

§ 13. Odpowiednio sprawowany nadzór nad wychowankami, całodzienna nad nimi opieka wychowawcza oraz właściwa organizacja zajęć powinny uniemożliwiać samowolne opuszczanie zakładu przez wychowanków.

§  14.

1. W wypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi można dokonać przeszukania osobistego wychowanka lub przedmiotów pozostających w jego dyspozycji, a także pomieszczenia, w którym wychowanek przebywa.

2. Przeszukanie wychowanka przeprowadza osoba tej samej płci.

§  15.

1. Wychowankom zakładu zapewnia się odpowiednio do potrzeb odzież, bieliznę, obuwie, materiały, przybory szkolne i podręczniki, sprzęt i środki czystości oraz inne przedmioty codziennego użytku.

2. Wychowankom zapewnia się całodzienne wyżywienie według ustalonych norm i zasad żywieniowych. Sposób przyrządzania oraz jakość posiłków podlegają kontroli służby zdrowia zakładu. Jeżeli stan zdrowia wychowanka tego wymaga, otrzymuje on wyżywienie według zaleceń lekarza.

3. Wychowanek może korzystać z własnego ubrania, bielizny i obuwia według zasad ustalonych przez radę pedagogiczną.

§ 16. Wychowankowi w miarę potrzeby umożliwia się dokonywanie zakupów żywności, ubrania, obuwia, bielizny i innych przedmiotów osobistego użytku oraz pokrywanie wydatków na cele kulturalno-oświatowe i sportowe.

§  17.

1. Wychowanek może otrzymywać paczki, głównie z żywnością, ubraniem, bielizną, obuwiem, książkami lub innymi przedmiotami osobistego użytku.

2. Paczki doręczane są wychowankowi za pokwitowaniem; w uzasadnionych wypadkach ich zawartość może być poddana kontroli. Znajdujące się w paczkach artykuły żywnościowe nie nadające się do spożycia podlegają zniszczeniu w obecności wychowanka, a przedmioty uznane za niedozwolone do użytku w zakładzie przekazuje się do depozytu.

§ 17a. 6  

1. Wychowanek otrzymuje na własne wydatki kwoty pieniężne zwane "kieszonkowym", wypłacane ze środków przeznaczonych na utrzymanie zakładu.

2. Kwoty przeznaczone na wypłatę kieszonkowego nalicza się miesięcznie na wychowanka w wysokości 6% najniższego wynagrodzenia pracowników, określonego przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie Kodeksu pracy.

3. Wysokość kieszonkowego wynosi miesięcznie 2,5% najniższego wynagrodzenia pracowników, określonego w ust. 2.

4. W przypadkach uzasadnionych trudną sytuacją materialną nieletniego, względami osobistymi lub wychowawczymi kieszonkowe może być wypłacane w innej wysokości niż określona w ust. 3, nie większej jednak niż 10% najniższego wynagrodzenia pracowników określonego w ust. 2.

5. Wysokość kieszonkowego ustala indywidualnie dla wychowanka dyrektor zakładu.

6. W przypadku ucieczki nieletniego z zakładu lub nie usprawiedliwionej nieobecności, spowodowanej niezgłoszeniem się w ustalonym terminie z urlopu lub przepustki, nieletni traci prawo do kieszonkowego przez okres trzech miesięcy.

§ 18. Wychowanek może otrzymywać pieniądze od osób, instytucji lub organizacji; otrzymane pieniądze wychowanek jest obowiązany wpłacić na swoją książeczkę oszczędnościową PKO.

§ 19. Zakład zapewnia wychowankom bezpłatną opiekę zdrowotną oraz - w razie potrzeby - leczenie; o wypadkach poważniejszych zachorowań zawiadamia się rodziców (opiekuna) i właściwy sąd rodzinny.

§  20.

1. Wychowance w okresie ciąży, porodu i po porodzie zapewnia się właściwą opiekę lekarską, świadczoną przez zakłady opieki zdrowotnej. Sytuację macierzyńską uwzględnia się w pracy resocjalizacyjnej, przygotowując wychowankę do prawidłowego pełnienia roli matki.

2. O stanie ciąży wychowanki i urodzeniu przez nią dziecka dyrektor zakładu zawiadamia właściwy sąd rodzinny oraz jej rodziców (opiekuna).

3. Zakład udziela wychowance pomocy w umieszczeniu dziecka w instytucji opiekuńczej i w zorganizowaniu opieki nad dzieckiem. Jeżeli wychowanka może zapewnić dziecku właściwą opiekę, a względy resocjalizacyjne nie stoją temu na przeszkodzie, umieszcza się ją poza zakładem.

§ 21. Zakład uniemożliwia wychowankom nabywanie i spożywanie napojów alkoholowych i środków odurzających; zakład prowadzi działalność wychowawczą i uświadamiającą, dotyczącą szkodliwości spożywania alkoholu, środków odurzających i palenia tytoniu.

§ 22. Wychowankom zakładu zapewnia się możliwość utrzymywania kontaktów ze środowiskiem pozazakładowym, a zwłaszcza z rodziną i osobami najbliższymi, w formie korespondencji i wzajemnych odwiedzin. Rodzaj i sposób utrzymywania kontaktów ustala rada pedagogiczna.

§  23.

1. Korespondencja wychowanka może być kontrolowana przez dyrektora lub upoważnionych przez niego pracowników pedagogicznych. W razie ujawnienia treści, które mogą wpłynąć ujemnie na przebieg resocjalizacji, korespondencji nie doręcza się wychowankowi. Korespondencję zatrzymaną włącza się do akt wychowanka. O zatrzymaniu korespondencji zawiadamia się wychowanka.

2. Korespondencja wychowanka z urzędami nie podlega zatrzymaniu.

§  24.

1. Zakład udziela wszechstronnej pomocy wychowankowi w nawiązywaniu kontaktów z rodzicami lub opiekunami bądź innymi osobami wywierającymi na niego pozytywny wpływ wychowawczy.

2. Pracownicy pedagogiczni powinni udzielać rodzicom lub opiekunom wychowanków wszechstronnych informacji o ich wynikach w nauce i o zachowaniu się oraz ustalać z nimi jednolite zasady postępowania wychowawczego.

3. Dyrektor zakładu lub osoba przez niego upoważniona może ograniczyć kontakty wychowanka z osobami wywierającymi ujemny wpływ na przebieg procesu resocjalizacji. Ograniczenia te nie dotyczą rodziców (opiekuna) wychowanka.

§ 25. W sprawach związanych z postępowaniem sądowym zapewnia się wychowankowi możliwość kontaktowania się z obrońcą na terenie zakładu, bez udziału innych osób.

§  26.

1. Wychowankowi, który wykazuje poprawę w zachowaniu, pozytywny stosunek do nauki i pracy oraz postępowaniem swoim daje podstawę do przypuszczenia, że poza zakładem będzie zachowywał się nienagannie i powróci do zakładu w wyznaczonym terminie, może być udzielony urlop w wymiarze do 42 dni w ciągu roku.

2. W wypadkach uzasadnionych ważnymi względami osobistymi lub rodzinnymi wychowankowi może być udzielone zezwolenie na czasowe opuszczenie zakładu - w każdym czasie.

§  27.

1. Wychowankom przebywającym w zakładzie umożliwia się spełnianie praktyk religijnych, korzystanie z posług religijnych oraz posiadanie przedmiotów niezbędnych do spełniania tych praktyk.

2. Sposób i warunki spełniania praktyk religijnych oraz korzystanie z posług religijnych regulują odrębne przepisy.

Rozdział  4

Nagrody i kary dyscyplinarne.

§ 28. W celu wzmocnienia motywacji wychowanków do zachowań pozytywnych stosuje się następujące nagrody:

1) pochwałę,

2) pochwałę wobec wszystkich wychowanków,

3) udział w wycieczkach, obozach, rajdach, organizowanych przez zakład lub przez instytucje państwowe, organizacje młodzieżowe, kluby sportowe i inne organizacje społeczne - dla wyróżniających się wychowanków,

4) indywidualne korzystanie z rozrywek kulturalnych, oświatowych i sportowych na zewnątrz zakładu,

5) zezwolenie na rozmowę telefoniczną na koszt zakładu,

6) przyznanie nagrody rzeczowej lub pieniężnej,

7) zezwolenie na wykonanie przedmiotu lub usługi w warsztatach szkolnych na potrzeby wychowanka,

8) podwyższenie wychowankowi wynagrodzenia za pracę,

9) udzielenie przepustki na indywidualne przebywanie poza terenem zakładu w czasie wolnym od nauki i pracy bez nadzoru wychowawczego,

10) udzielenie urlopu,

11) list pochwalny powiadamiający rodziców (opiekuna) nieletniego lub sąd rodzinny wykonujący orzeczenie, o wyróżniającym się zachowaniu wychowanka,

12) umieszczenie poza zakładem na określony czas, tytułem próby, na mocy art. 90 ustawy,

13) przedstawienie do warunkowego zwolnienia.

§  29.

1. Nagrody przyznaje dyrektor zakładu lub upoważniony przez niego pracownik pedagogiczny.

2. Nagrody wymienione w § 28 pkt 12 i 13 przyznaje dyrektor zakładu po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.

3. O przyznaniu nagrody dokonuje się adnotacji w aktach wychowanka.

§  30.

1. Wychowanek, który dopuścił się naruszenia regulaminu, podlega karze dyscyplinarnej.

2. Karami dyscyplinarnymi są:

1) upomnienie,

2) nagana wobec ogółu wychowanków,

3) zawiadomienie rodziców (opiekuna) o niewłaściwym zachowaniu wychowanka,

4) cofnięcie udzielonych, a nie zrealizowanych w pełni wszystkich lub niektórych nagród,

5) pozbawienie możliwości podejmowania pieniędzy z książeczki oszczędnościowej PKO na okres dwóch miesięcy,

6) pozbawienie lub ograniczenie prawa spotykania się z osobami z zewnątrz; zakaz ten nie dotyczy rodziców (opiekuna),

7) wstrzymanie przepustek na okres do jednego miesiąca,

8) zawieszenie prawa do urlopu na okres do trzech miesięcy,

9) zmniejszenie urlopu przewidzianego w § 26 ust. 1 do 14 dni,

10) przeniesienie do zakładu dla nieletnich o wzmożonym nadzorze wychowawczym.

3. O popełnieniu przez wychowanka czynu karalnego dyrektor zakładu zawiadamia niezwłocznie sąd rodzinny wykonujący orzeczenie.

§  31.

1. Kary dyscyplinarne wymierza dyrektor zakładu lub upoważniony przez niego pracownik pedagogiczny.

2. Karę przeniesienia do zakładu dla nieletnich o wzmożonym nadzorze wychowawczym stosuje się za zgodą sędziego rodzinnego. W razie konieczności natychmiastowego przeniesienia, decyzja wymaga zatwierdzenia przez sędziego rodzinnego.

§  32.

1. W sprawie ukarania dyscyplinarnego przeprowadza się postępowanie wyjaśniające; z przebiegu postępowania sporządza się notatkę służbową.

2. Decyzja o ukaraniu powinna być wydana na piśmie i zawierać: określenie przewinienia dyscyplinarnego, rodzaj kary i jej uzasadnienie. Decyzję o ukaraniu podaje się do wiadomości ukaranego i włącza się do jego akt.

3. Zażalenia na decyzję o rozpatrzeniu sprawy w trybie dyscyplinarnym, o której mowa w art. 91 § 1 ustawy, wychowanek składa za pośrednictwem dyrektora zakładu; dyrektor zakładu niezwłocznie przekazuje zażalenie sędziemu rodzinnemu sprawującemu nadzór nad zakładem.

4. W stosunku do wychowanka, który przeprosił osobę pokrzywdzoną oraz naprawił wyrządzoną szkodę, można odstąpić od wymierzenia lub wykonania kary dyscyplinarnej.

§  33.

1. Kary dyscyplinarne mogą być stosowane tylko indywidualnie.

2. Za jedno przewinienie, a także za kilka przewinień rozpatrywanych łącznie, wymierza się jedną karę dyscyplinarną.

§ 34. Wykonanie kary dyscyplinarnej może być zawieszone na okres 3 miesięcy lub kara może być darowana w części lub w całości, jeżeli uzasadnia to przypuszczenie, że zachowanie wychowanka mimo niewykonania kary ulegnie poprawie. Jeżeli w okresie zawieszenia kary nieletni sprawuje się nienagannie, zawieszona kara zostaje darowana.

§ 35. Nie należy wymierzać tego samego rodzaju kary dyscyplinarnej ponownie w taki sposób, aby stanowiła ona przedłużenie kary wymierzonej poprzednio.

Rozdział  5

Przenoszenie wychowanka do innego zakładu.

§  36.

1. Przeniesienie wychowanka do innego zakładu tego samego rodzaju może nastąpić ze względu na brak w danym zakładzie odpowiedniej szkoły, kierunku szkolenia zawodowego, a także ze względów wychowawczych.

2. Przeniesienie może nastąpić na wniosek dyrektora zakładu, na prośbę wychowanka lub jego rodziców (opiekuna).

§ 37. Przeniesienie wychowanka do innego rodzaju zakładu, niż określił sąd rodzinny w orzeczeniu o umieszczeniu nieletniego w zakładzie, oraz przeniesienie wychowanka do zakładu dla nieletnich o wzmożonym nadzorze wychowawczym może nastąpić za zgodą sędziego rodzinnego. W razie konieczności natychmiastowego przeniesienia wychowanka do zakładu o wzmożonym nadzorze wychowawczym, przeniesienie wymaga zatwierdzenia przez sędziego rodzinnego.

§  38.

1. Do wniosku o przeniesienie wychowanka do innego zakładu należy załączyć opinię psychologa i pedagoga społecznego, a do wniosku o przeniesienie do zakładu dla nieletnich z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości lub do zakładu dla nieletnich o wzmożonym nadzorze wychowawczym - także opinię psychiatry.

2. Zakładowi, do którego wychowanek zostaje przeniesiony, przekazuje się jego akta osobowe i depozyty.

§ 39. Wychowanek, wobec którego podjęto decyzję o przeniesieniu, powinien być poddany badaniom lekarskim w celu ustalenia, czy stan jego zdrowia pozwala na przeniesienie.

§  40.

1. O przeniesieniu wychowanka do innego zakładu dyrektor zawiadamia niezwłocznie sąd rodzinny i rodziców (opiekuna) nieletniego.

2. Szczegółowe zasady i tryb kierowania wychowanków do zakładów oraz ich przenoszenia regulują odrębne przepisy.

Rozdział  6

Umieszczenie poza zakładem.

§ 41. Dyrektor zakładu w porozumieniu z radą pedagogiczną może umieścić wychowanka na czas określony poza zakładem w trybie art. 90 ustawy, jeżeli przemawiają za tym względy resocjalizacyjne lub zdrowotne.

§  42.

1. Wychowanek może być umieszczony w instytucji państwowej lub u osób, które dają rękojmię właściwego oddziaływania wychowawczego, a także skierowany do uspołecznionego zakładu pracy w celu wykonywania pracy.

2. Jeżeli wychowanek został umieszczony poza zakładem na terenie innego województwa, dyrektor zwraca się do sądu rodzinnego, właściwego ze względu na miejsce pobytu wychowanka, o wyznaczenie kuratora w celu udzielenia pomocy w sprawowaniu właściwego nadzoru.

§ 43. Jeżeli zachowanie wychowanka poza zakładem jest niezgodne z ustalonymi wobec niego obowiązkami, a w szczególności wychowanek zachowuje się nagannie, nie uczy się lub nie pracuje, dyrektor zakładu w porozumieniu z radą pedagogiczną może w każdej chwili cofnąć decyzję o umieszczeniu poza zakładem.

Rozdział  7

Zwalnianie wychowanka z zakładu.

§ 44. Zwolnienie wychowanka z zakładu następuje w wypadkach przewidzianych w ustawie.

§ 45. W razie warunkowego zwolnienia wychowanka, gdy powrót jego do środowiska rodzinnego nie byłby pożądany, dyrektor współdziała z sądem rodzinnym w przygotowaniu mu odpowiedniego środowiska zastępczego.

§  46.

1. W okresie poprzedzającym zwolnienie zakład ułatwia wychowankowi zakup ubrania, bielizny, obuwia i innych niezbędnych przedmiotów z jego własnych funduszów.

2. Jeżeli zwalniany wychowanek nie posiada własnych pieniędzy i nie może uzyskać potrzebnej pomocy od rodziców (opiekuna), dyrektor udziela mu pomocy finansowej.

3. Zakład ustala także rodzaj i zakres pomocy, jakiej wychowanek będzie potrzebował po zwolnieniu z zakładu: wniosek w tej sprawie przekazuje się do właściwego sądu rodzinnego.

§ 47. O dacie zwolnienia wychowanka zakład zawiadamia rodziców (opiekuna) nieletniego w odpowiednim terminie i w uzasadnionych wypadkach prosi o ich przybycie w dniu zwolnienia w celu przekazania im wychowanka.

§  48.

1. Zwalnianemu wychowankowi należy wydać tymczasowe zaświadczenie tożsamości lub dowód osobisty, świadectwo szkolne, dokumenty ukończenia lub przebiegu nauki szkolnej, pieniądze i inne przedmioty stanowiące jego własność. Wychowanek wymagający leczenia otrzymuje również odpowiednie świadectwo lekarskie.

2. Jeżeli wychowankowi nie mogą być wydane pieniądze i przedmioty będące jego własnością, przesyła się je na adres rodziców (opiekuna), a w uzasadnionych wypadkach - na adres wskazany przez wychowanka.

3. Przed zwolnieniem wychowanka odbiera się od niego przedmioty będące własnością zakładu, przydzielone mu uprzednio do używania.

Rozdział  8

Struktura organizacyjna i pracownicy zakładu.

§ 49. Zakład prowadzi:

1) szkołę (szkoły),

2) warsztaty szkolne (gospodarstwo pomocnicze),

3) internat,

4) inne służby zapewniające realizację zadań zakładu.

§  50.

1. Dla zapewnienia prawidłowej realizacji zadań resocjalizacyjnych zakład powinien posiadać przede wszystkim:

1) sale lekcyjne (pracownie przedmiotowe) z zapleczem na środki dydaktyczne,

2) pomieszczenia warsztatowe wyposażone w maszyny, urządzenia i narzędzia odpowiednie do kierunków prowadzonego szkolenia zawodowego,

3) pomieszczenia mieszkalne, rekreacyjne i higieniczno-sanitarne, wyposażone w sprzęt i meble o charakterze domowym i wystroju sprzyjającym kształtowaniu kulturalnych i estetycznych potrzeb i nawyków wychowanków,

4) salę gimnastyczną,

5) bibliotekę z czytelnią,

6) inne pomieszczenia.

2. W otoczeniu zakładu powinny znajdować się odpowiednie tereny i urządzenia zapewniające możliwość prowadzenia różnorodnych zajęć rekreacyjnych i sportowych.

§  51.

1. W zakładzie zatrudnia się:

1) pracowników pedagogicznych (nauczycieli, wychowawców, psychologa, pedagoga społecznego),

2) pracowników ekonomicznych, administracyjnych i obsługi,

3) pracowników służby zdrowia,

4) pracowników gospodarstwa pomocniczego.

2. Liczbę pracowników, ich kwalifikacje oraz warunki tworzenia stanowisk regulują odrębne przepisy.

§  52.

1. Każdy pracownik, bez względu na zajmowane stanowisko, powinien brać czynny udział w resocjalizacji nieletnich.

2. W stosunku do wychowanków pracownik zakładu powinien być życzliwy, wykazywać gotowość niesienia im pomocy, wpajać zasady dyscypliny i oddziaływać wychowawczo przykładem osobistym.

§ 53. 7  

1. Dyrektora zakładu powołuje i odwołuje Minister Sprawiedliwości.

2. Powołanie może być poprzedzone konkursem ogłoszonym przez Ministra Sprawiedliwości. Regulamin konkursu na dyrektorów zakładów poprawczych stanowi załącznik do rozporządzenia.

3. Do powoływania i odwoływania dyrektora zakładu poprawczego mają zastosowanie przepisy art. 68-72 Kodeksu pracy.

4. Dyrektor organizuje i kontroluje pracę wszystkich pracowników, tworzy właściwą atmosferę pracy jako ich przełożony, a także zapewnia warunki niezbędne do realizacji zadań zakładu i ponosi odpowiedzialność za całokształt działalności placówki.

5. Dyrektor zakładu w szczególności:

1) zapewnia opiekę wychowankom oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego nieletnich przez optymalne oddziaływanie resocjalizacyjne,

2) współpracuje w wykonywaniu swoich zadań z radą pedagogiczną i samorządem wychowanków, jeżeli został utworzony,

3) realizuje uchwały rady pedagogicznej, podjęte w ramach jej kompetencji stanowiących,

4) dysponuje środkami określonymi w planie finansowym zakładu i ponosi odpowiedzialność za ich prawidłowe wykorzystanie,

5) organizuje obsługę administracyjną, finansową i gospodarczą zakładu,

6) sprawuje nadzór pedagogiczny,

7) jest kierownikiem zakładu pracy dla pracowników pedagogicznych oraz innych pracowników zakładu i z tego tytułu:

a) zatrudnia w drodze mianowania lub umowy o pracę pracowników pedagogicznych oraz zawiera umowy o pracę z innymi pracownikami zakładu,

b) przyznaje nagrody oraz wymierza kary porządkowe pracownikom pedagogicznym i innym pracownikom zakładu,

c) jest uprawniony, dla dobra nieletniego, do zawieszania w pełnieniu obowiązków pracownika pedagogicznego, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne lub złożono wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeżeli ze względu na powagę i wiarygodność wysuniętych zarzutów celowe jest odsunięcie go od pracy z wychowankami,

d) występuje - po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej - z wnioskami w sprawach odznaczeń, nagród oraz innych wyróżnień dla pracowników pedagogicznych i innych pracowników zakładu,

e) rozwiązuje stosunek pracy z pracownikami pedagogicznymi i innymi pracownikami zakładu, w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach,

8) reprezentuje zakład na zewnątrz,

9) pełni inne obowiązki i realizuje uprawnienia wynikające z przepisów odrębnych.

§  54.

1. Rada pedagogiczna jest organem powołanym do ustalania, opracowywania i rozstrzygania, w granicach swoich kompetencji, zagadnień resocjalizacyjnych w zakładzie.

2. Skład rady pedagogicznej oraz szczegółowy zakres jej uprawnień regulują odrębne przepisy.

§  55.

1. Organem doradczym dyrektora zakładu przy podejmowaniu bieżących istotnych decyzji, nie zastrzeżonych dla rady pedagogicznej, jest zespół kierowniczy.

2. W skład zespołu kierowniczego wchodzą:

1) zastępca dyrektora,

2) dyrektor szkoły (szkół),

3) kierownik warsztatów szkolnych,

4) kierownik internatu.

3. Dyrektor zakładu w razie potrzeby może zaprosić do udziału w pracach zespołu kierowniczego przedstawicieli organizacji politycznych i społecznych działających w zakładzie.

Rozdział  9

Kształcenie ogólne i zawodowe wychowanków.

§  56.

1. Zakład organizuje kształcenie ogólne i zawodowe wychowanków, z zastosowaniem form i metod uwzględniających ich potrzeby i możliwości psychofizyczne.

2. Kształcenie ogólne i zawodowe prowadzone jest zgodnie z obowiązującymi programami szkół podstawowych i zawodowych, programami szkolenia kursowego i rzemieślniczego.

3. Dla wychowanków z zaburzeniami rozwojowymi i opóźnionych w nauce prowadzi się zajęcia korekcyjno-wyrównawcze.

§ 57. Wychowankom zachowującym się poprawnie i rokującym osiąganie dobrych wyników w nauce umożliwia się uczęszczanie do szkół poza zakładem.

§  58.

1. Podstawę przyjęcia wychowanka do odpowiedniej klasy stanowi świadectwo szkolne lub arkusz ocen ze szkoły, do której wychowanek poprzednio uczęszczał. W razie braku odpowiednich dokumentów szkolnych i po wyczerpaniu wszystkich możliwości ich uzyskania, zespół rady pedagogicznej, opierając się na egzaminie sprawdzającym wiadomości i umiejętności ucznia, może zakwalifikować go do odpowiedniej klasy. Protokół egzaminu i uchwała rady pedagogicznej stanowią podstawę do założenia nowej dokumentacji szkolnej.

2. W szkole zakładu w wyjątkowych wypadkach może być przeprowadzona śródroczna promocja uczniów do klas programowo wyższych, jeżeli uczniowie ci opanowali w stopniu dostatecznym materiał programowy i rokują uzupełnienie w bieżącym roku szkolnym materiału nauczania klasy programowo wyższej.

3. Rada pedagogiczna może wyrazić zgodę na składanie egzaminu z zakresu danej klasy lub szkoły przez wychowanka, który został zwolniony z zakładu przed ukończeniem roku szkolnego.

§  59.

1. Przy wyborze kierunku szkolenia należy uwzględniać stan zdrowia, uzdolnienia, zainteresowania i predyspozycje psychofizyczne wychowanka.

2. W toku praktycznej nauki zawodu należy kształtować u wychowanka właściwy stosunek do pracy oraz rozwijać zainteresowanie wykonywanym zawodem.

§ 60. Praktyczną naukę zawodu organizuje się w warsztatach szkolnych zakładu, w uspołecznionych zakładach pracy lub zakładach rzemieślniczych.

§  61.

1. Przed dopuszczeniem wychowanka do pracy oraz w trakcie jej wykonywania należy zapoznać go z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz obsługą maszyn i urządzeń.

2. U wychowanków należy kształtować nawyki dokładnego wykonywania przydzielonej pracy, przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, dbałości o porządek w miejscu pracy oraz o stan obsługiwanych maszyn i przydzielonego sprzętu.

§ 62. Wychowankowi, który ukończył w zakładzie daną szkołę, klasę lub szkolenie zawodowe, zakład wydaje świadectwo szkolne lub zaświadczenie - bez zaznaczenia, że uzyskał je w zakładzie poprawczym.

§  63.

1. Za wykonaną pracę o charakterze produkcyjnym, a także za uzyskane efekty pracy podczas zajęć szkolenia praktycznego, wychowankowie otrzymują wynagrodzenie.

2. Zasady wynagradzania wychowanków regulują odrębne przepisy.

3. Za prace porządkowe i obsługowe na rzecz zakładu oraz prace społeczne wychowankowie nie otrzymują wynagrodzenia.

Rozdział  10

Praca wychowawcza w internacie.

§  64.

1. Praca wychowawcza w internacie organizowana jest w czasie wolnym od nauki w szkole i zajęć w warsztatach szkolnych; zmierza ona do zmiany niewłaściwych postaw moralnych i nieprawidłowo ukształtowanej hierarchii wartości, do wyrobienia u wychowanków poczucia odpowiedzialności oraz rozwijania i kształtowania w nich wartościowych zainteresowań.

2. Zajęcia w internacie prowadzi się w grupach wychowawczych, w zespołach zainteresowań i grupach terapeutycznych; kryteria tworzenia grup i zespołów określa rada pedagogiczna.

3. Internat prowadzi ponadto pracę wychowawczą przez właściwie zorganizowaną działalność samorządu wychowanków i organizacji młodzieżowych. Zasady organizacyjne samorządu wychowanków określa rada pedagogiczna.

§ 65. Internat zapewnia wychowankom opiekę i nadzór w czasie wolnym od nauki i pracy oraz w porze nocnej, odpowiednie warunki bytowe, rekreację i wypoczynek.

Rozdział  11

Rodzaje zakładów.

§  66.

1. Tworzy się następujące rodzaje zakładów poprawczych:

1) zakłady dla nieletnich zdemoralizowanych w mniejszym stopniu, prowadzące pracę wychowawczą w środowisku otwartym,

2) zakłady dla nieletnich wymagających bezpośredniego nadzoru wychowawczego,

3) zakłady o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich zdemoralizowanych w wysokim stopniu,

4) zakłady dla nieletnich upośledzonych umysłowo, stosujące oddziaływanie resocjalizacyjno-rewalidacyjne,

5) zakłady dla nieletnich z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości, zapewniające wzmożoną opiekę psychoterapeutyczną.

2. Mogą być również tworzone inne rodzaje zakładów lub filie zakładów, jeśli wymagają tego względy resocjalizacyjne i potrzeby społeczne.

§ 67. Zakłady wymienione w § 66 stosują przepisy rozdziałów 1-10, 13 i 14, z uwzględnieniem zmian określonych w rozdziale 12.

Rozdział  12

Specyfika zakładów.

§  68.

1. W zakładach dla nieletnich zdemoralizowanych w mniejszym stopniu, prowadzących pracę wychowawczą w środowisku otwartym, organizuje się:

1) kształcenie ogólne i zawodowe poza zakładem w szkołach i zakładach pracy, stosownie do predyspozycji psychofizycznych i zainteresowań wychowanków,

2) zatrudnienie wychowanków mających kwalifikacje zawodowe w miejscowych zakładach pracy,

3) w czasie wolnym od nauki i pracy zajęcia o charakterze kulturalnym, oświatowym, sportowym, rekreacyjnym poza zakładem w zakresie ustalonym przez radę pedagogiczną.

2. W zakładach, o których mowa w ust. 1, wychowankowie mają prawo:

1) korzystać z ubrania, bielizny, obuwia oraz innych przedmiotów osobistego użytku, stanowiących ich własność,

2) za zgodą dyrektora lub osoby upoważnionej przyjmować w zakładzie osoby najbliższe i kolegów,

3) prowadzić korespondencję bez kontroli,

4) dysponować własnymi pieniędzmi - w porozumieniu z wychowawcą.

§  69.

1. W zakładach dla nieletnich wymagających bezpośredniego nadzoru wychowawczego prowadzi się nauczanie ogólnokształcące i zawodowe, a zatrudnienie odbywa się w zasadzie na terenie zakładu.

2. Dyrektor zakładu (ust. 1) może wyrazić zgodę na uczęszczanie wychowanków do szkoły poza zakładem, a także na naukę zawodu i zatrudnienie w uspołecznionych i rzemieślniczych zakładach pracy, jeżeli jest to uzasadnione względami wychowawczymi i szkoleniowymi.

3. Zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się w zakładzie i poza zakładem pod stałym nadzorem pracowników zakładu.

§  70.

1. W zakładach o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich zdemoralizowanych w wysokim stopniu umieszcza się nieletnich, którzy ukończyli 16 lat, a w wyjątkowych wypadkach 15 lat.

2. Resocjalizacja wychowanków odbywa się w warunkach zwiększonej dyscypliny, ze szczególnym uwzględnieniem zasady indywidualizacji w oddziaływaniu wychowawczym. Nauczanie, szkolenie zawodowe, zatrudnienie, a także zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się w zakładzie.

3. Dla wychowanków wykazujących poprawę w zachowaniu mogą być organizowane zajęcia poza zakładem; zajęcia te są prowadzone pod bezpośrednim nadzorem pracowników zakładu.

4. Na terenie zakładu wychowanek nie może korzystać z własnego ubrania, bielizny i obuwia, chyba że wymagają tego względy zdrowotne.

5. Wychowanek może tylko raz w miesiącu otrzymać paczkę od osób najbliższych.

6. Dyrektor może udzielić wychowankowi urlopu jedynie na okres 21 dni w roku - po co najmniej 3-miesięcznym pobycie wychowanka w tym zakładzie.

7. Dyrektor poza karami wymienionymi w § 30 ust. 1 pkt 1-9 może stosować zakaz korzystania przez wychowanka z rozrywek kulturalno-oświatowych na okres do 3 miesięcy.

§ 71. W zakładach dla nieletnich upośledzonych umysłowo, stosujących oddziaływanie resocjalizacyjno-rewalidacyjne, zadania dydaktyczno-wychowawcze realizuje się z zastosowaniem form i metod pracy z młodzieżą upośledzoną umysłowo i niedostosowaną społecznie. Kształcenie ogólne i zawodowe prowadzi się zgodnie z programami nauczania młodzieży upośledzonej umysłowo.

§ 72. W zakładach dla nieletnich z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości, zapewniających wzmożoną opiekę psychoterapeutyczną:

1) zmierza się do przywrócenia wychowankom umiejętności normalnego współżycia społecznego oraz koryguje się i zapobiega pogłębianiu się patologicznych cech osobowości - przez stosowanie odpowiednich metod i środków wychowawczych i leczniczych,

2) stosuje się w szerszym zakresie terapię zajęciową na podstawie indywidualnych programów resocjalizacyjnych,

3) zwalnia się wychowanka w wypadkach uzasadnionych stanem jego zdrowia od niektórych bądź wszystkich zajęć szkolnych, szkolenia zawodowego lub innych zajęć, określając jednocześnie czynności, które w tym czasie powinien wykonywać,

4) doboru zajęć dokonuje się pod kątem łagodzenia napięć emocjonalnych, wpływania na poprawę stanu psychicznego wychowanków oraz wyzwalania ich aktywności i inicjatywy w kierunku działań społecznie użytecznych i podnoszenia kultury życia codziennego,

5) przy stosowaniu kar dyscyplinarnych zasięga się porady lekarza psychiatry i psychologa.

§  73.

1. Liczba wychowanków w grupach wychowawczych i oddziałach (klasach) szkolnych wynosi:

1) w zakładach dla nieletnich zdemoralizowanych w mniejszym stopniu, prowadzących pracę wychowawczą w środowisku otwartym - 15-18 wychowanków,

2) w zakładach dla nieletnich wymagających bezpośredniego nadzoru wychowawczego - 12-15 wychowanków,

3) w zakładach dla nieletnich upośledzonych umysłowo, stosujących oddziaływanie resocjalizacyjno-rewalidacyjne - 8-12 wychowanków,

4) w zakładach dla nieletnich z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości oraz w zakładach o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich w wysokim stopniu zdemoralizowania - 6-10 wychowanków.

2. Zajęcia praktyczne w warsztatach szkolnych organizuje się w grupach liczących w zasadzie połowę liczebności oddziałów (klas) szkolnych.

Rozdział  13

Bezpieczeństwo zakładu.

§ 74. Prawo wstępu na teren zakładu, poza pracownikami w nim zatrudnionymi, mają osoby sprawujące nadzór nad zakładem oraz osoby uprawnione.

§  75.

1. O ucieczce wychowanka z zakładu i jego powrocie lub doprowadzeniu dyrektor lub osoba przez niego upoważniona zawiadamia niezwłocznie miejscową jednostkę Milicji Obywatelskiej, właściwy sąd rodzinny oraz rodziców (opiekuna) nieletniego.

2. 8 O zbiorowej ucieczce wychowanków lub innym nadzwyczajnym wydarzeniu w zakładzie zawiadamia się niezwłocznie dyrektora Departamentu Sądów i Notariatu.

§  76.

1. W razie agresywnego zachowania się wychowanka, które może spowodować zagrożenie dla jego życia lub zdrowia albo życia i zdrowia innych osób bądź wyrządzić poważne szkody materialne, wychowanka umieszcza się w izbie izolacyjnej na czas nie dłuższy niż 24 godziny.

2. 9 Decyzję o umieszczeniu wychowanka w izbie izolacyjnej lub zastosowaniu wobec niego innych środków bezpieczeństwa podejmuje dyrektor zawiadamiając o tym dyrektora Departamentu Sądów i Notariatu.

3. Rodzaj innych środków bezpieczeństwa oraz tryb i zasady ich stosowania regulują odrębne przepisy.

Rozdział  14

Przepisy końcowe.

§ 77. Obowiązki pracowników zakładu oraz zasady organizacji pracy resocjalizacyjnej określają odrębne przepisy.

§ 78. Traci moc rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 1951 r. - Tymczasowy regulamin zakładów poprawczych (Dz. U. z 1951 r. Nr 67, poz. 468 i z 1955 r. Nr 4, poz. 26).

§ 79. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK ¹⁰

REGULAMIN KONKURSU NA DYREKTORÓW ZAKŁADÓW POPRAWCZYCH

§ 1. Konkurs na stanowisko dyrektora zakładu poprawczego zarządza Minister Sprawiedliwości, zwany dalej "organizatorem konkursu".

§ 2. Konkurs na stanowisko dyrektora zakładu poprawczego , zwanego dalej "zakładem", organizuje się przez:

1) ogłoszenie konkursu w danym zakładzie, innych placówkach wychowawczo-resocjalizacyjnych, w kuratorium oświaty, wyższych uczelniach, środkach masowego przekazu,

2) ustalenie terminu zgłoszenia kandydatów,

3) określenie terminu i miejsca posiedzenia komisji konkursowej,

4) podanie wymagań, jakim powinni odpowiadać kandydaci.

§ 3. Organizator konkursu powołuje komisję konkursową w składzie:

1) przedstawiciel Ministra Sprawiedliwości jako przewodniczący,

2) przedstawiciel kuratora oświaty,

3) dwaj przedstawiciele rady pedagogicznej zakładu,

4) dwaj przedstawiciele nadzoru pedagogicznego Ministra Sprawiedliwości,

5) po jednym przedstawicielu zakładowych organizacji związkowych działąjacych w placówce.

Pracami komisji kieruje jej przewodniczący.

§ 4. Ustala się następujące wymagania wobec kandydata na stanowisko dyrektora:

1) minimum 5-letni staż pracy pedagogicznejw pełnym wymiarze zajęć,

2) posiadanie kwalifikacji nauczycielskich określonych w odrębnych przepisach,

3) do udziału w konkursie nie mogą być dopuszczone osoby, wobec których zostało wszczęte postępowanie dyscyplinarne lub które w okresie ostatnich trzech lat przed ogłoszeniem konkursu zostały ukarane karami dyscyplinarnymi, a także odwołane z funkcji kierowniczych w związku z nieprawidłową realizacją powierzonych im zadań.

§ 5. Kandydat na dyrektora składa organizatorowi konkursu następujące dokumenty:

1) pisemnie opracowany model placówki resocjalizacyjnej,

2) kwestionariusz osobowy ze zdjęciem,

3) życiorys uwzględniający przebieg pracy pedagogicznej i osiągnięcia zawodowe,

4) odpisy dyplomów potwierdzających kwalifikacje pedagogiczne i osiągnięcia zawodowe,

5) opinie zakładu pracy z ostatnich 3 lat,

6) zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia.

§ 6. Organizator konkursu na prośbę kandydata umożliwia mu zapoznanie się z działalnością zakładu.

§ 7. Konkurs przeprowadza się również w przypadku zgłoszenia się jednego kandydata.

§ 8. Pierwsze posiedzenie komisji konkursowej powinno nastąpić nie później niż 14 dnia od daty zamknięcia listy przyjmowania zgłoszeń kandydatów na dyrektora zakładu.

§ 9. Konkurs przebiega w dwóch etapach:

1) etap pierwszy - sprawdzenie warunków formalnych oraz wstępna ocena merytoryczna złożonej oferty; o dopuszczeniu kandydata do drugiego etapu decyduje komisja w głosowaniu jawnym; w przypadku równej liczby głosów o przejściu kandydata do drugiego etapu decyduje przewodniczący komisji,

2) drugi etap - rozmowa z kandydatem na temat funkcjonowania i rozwoju zakładu, zainteresowań zawodowych i dotychczasowych osiągnięć.

§ 10. Na posiedzeniu końcowym komisja konkursowa wyłania w głosowaniu tajnym, zwykłą większością głosów, kandydata na stanowisko dyrektora.

§ 11. Jeżeli w pierwszej turze głosowania żaden z kandydatów nie uzyskał bezwzględnej większości głosów, do drugiej tury głosowania przechodzą dwaj kandydaci, którzy uzyskali największą liczbę głosów. W przypadku uzyskania ponownie równej liczby głosów, przewodniczący komisji przedstawia obu kandydatów organizatorowi konkursu.

§ 12. Komisja bezpośrednio po zakończeniu konkursu informuje zainteresowanych o jego wyniku.

§ 13. Z przebiegu konkursu sporządza się protokół, który po zakończeniu pracy komisji podpisują jej członkowie.

§  14.

1. Kandydat może w ciągu 3 dni od dnia ogłoszenia wyników konkursu wnieść sprzeciw od decyzji komisji do organizatora konkursu.

2. O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje organizator konkursu. Nieodrzucenie sprzeciwu w ciągu 21 dni od daty wniesienia jest równoznaczne z jego uzwględnieniem.

3. Decyzja organu rozpatrującego sprzeciw jest ostateczna.

§ 15. Przewodniczący komisji konkursowej przekazuje organizatorowi konkursu wyniki konkursu i dokumentację z jego przebiegu, wraz z wnioskiem o powierzenie funkcji dyrektora zakładu.

¹ § 6 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 1 lit. a) rozporządzenia z dnia 11 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.97.483) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

² § 6 ust. 2 dodany przez § 1 pkt 1 lit. b) rozporządzenia z dnia 11 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.97.483) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

³ § 6 ust. 3 według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia z dnia 11 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.97.483) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r

⁴ § 6 ust. 4 według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia z dnia 11 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.97.483) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r

⁵ § 6 ust. 5 według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia z dnia 11 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.97.483) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r

⁶ § 17a dodany przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 13 lutego 1995 r. (Dz.U.95.19.98) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 marca 1995 r.

⁷ § 53:

- zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 11 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.97.483) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r

- zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 13 lutego 1995 r. (Dz.U.95.19.98) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 marca 1995 r.

⁸ § 75 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 11 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.97.483) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r

⁹ § 76 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 11 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.97.483) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r

¹⁰ Załącznik:

- dodany przez § 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 11 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.97.483) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 13 lutego 1995 r. (Dz.U.95.19.98) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 marca 1995 r.